Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 24 OCAK 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 C M Y B YAHYA ARIKAN malicozum@ismmmo.org.tr YAŞAMDA MALİ ÇÖZÜM Tüp bebek tedavisi SGK tarafõndan karşõlanõyor SİGORTASIZ ÇALIŞANLAR 5 YILDA DAVA AÇABİLİR Çalõştõğõ işyeri tarafõndan sigortalõ yapõlmayan işçilerin bu haklarõnõ kazanabilmeleri için yapabilecekleri en önemli şey dava açmak. Aylõk prim ve hizmet belgesi işveren tarafõndan verilmeyen veya çalõştõklarõ kurumca tespit edilemeyen sigortalõlar, çalõştõklarõnõ hizmetlerinin geçtiği yõlõn sonundan başlayarak beş yõl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacaklarõ yargõ kararõyla ispatlayabilirlerse, bunlarõn mahkeme kararõnda belirtilen aylõk kazanç toplamlarõ ile prim ödeme gün sayõlarõ dikkate alõnõyor. Sigortalõnõn çalõştõğõ bir veya birden fazla işte, kanunda yazõlõ şartlarõ yerine getirmiş olmasõna rağmen, kendisi için verilmesi gereken aylõk prim ve hizmet belgesinin işveren tarafõndan verilmediği veya verilen aylõk prim ve hizmet belgesinde kazançlarõn veya prim ödeme gün sayõlarõnõn eksik gösterildiği Kurumca tespit edilirse, hastalõk ve analõk sigortalarõndan gerekli ödemeler yapõlõyor. Kurumun ve kamu idarelerinin denetim ve kontrolle görevli memurlarõ, işyerinde yapõlan fiili tespit sõrasõnda çalõştõğõ belirlendiği halde, hizmetleri Kuruma bildirilmediği anlaşõlan veya eksik bildirildiği saptanan sigortalõlarõn geriye yönelik hizmetlerinin, en fazla tespitin yapõldõğõ tarihten önceki bir yõllõk süreye ilişkin kõsmõ dikkate alõnõyor. Bir yõllõk süreyi aşan sigortalõ çalõşmalar ise, her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan kanunen geçerli kayõtlar ile kanõtlanmak şartõyla dikkate alõnabiliyor. N ormal doğumla çocuk sahibi olamayanlara tüp bebek yo- luyla çocuk sahibi olabilmele- ri için gerekli te- davi sağlanabili- yor. Evli olmakla birlikte çocuk sa- hibi olmayan ge- nel sağlõk sigorta- lõsõ kadõn ise ken- disinin, erkek ise karõsõnõn tedavi masraflarõnõn kar- şõlanmasõ bazõ ko- şullara bağlõ. Bu koşullarõ şöyle özetlemek müm- kün; 1) Yapõlan tõb- bi tedavileri sonra- sõnda normal tõbbi yöntemlerle çocuk sa- hibi olamadõğõnõn ve ancak yardõmcõ üreme yöntemi ile çocuk sahibi ola- bileceğinin Kurumca yetkilendiri- len sağlõk hizmet sunucularõ sağlõk kurullarõ tarafõndan tõbben müm- kün görülmesi, 2) 23 yaşõndan büyük, 39 ya- şõndan küçük olmasõ, 3) Son üç yõl içinde diğer te- davi yöntemlerinden sonuç alõnamamõş olduğunun Kurumca yetkilendirilen sağlõk hizmet sunucu- larõ sağlõk kurullarõ tarafõndan belge- lenmesi, 4) Uygula- manõn yapõldõğõ tõbbi merkezin Kurum ile söz- leşme yapmõş olmasõ, 5) En az beş yõldõr genel sağlõk sigor- talõsõ veya bakmakla yükümlü olunan ki- şi olup, 900 gün genel sağlõk sigortasõ prim gün sayõsõnõn olmasõ. En fazla iki deneme Bu koşullarõn sigortalõ tarafõndan is- patlanmasõ durumunda en fazla iki de- neme ile sõnõrlõ olmak üzere yardõmcõ üre- me yöntemi (tüp bebek) tedavileri Kurum tarafõndan sağlanõyor. Bir hastalõğõn tedavisinin başka tõbbi bir yöntemle mümkün olmamasõ ve Ku- rumca yetkilendirilen sağlõk hizmet su- nucularõ sağlõk kurullarõ tarafõndan tõbben zorunlu görülmesi halinde yardõmcõ üre- me yöntemi tedavilerinin finansmanõ Kurumca karşõlanõyor. Kızım tıp doktoru. Devlet memuru olarak 11 yıl çalıştı. 2004 yılında Amerika’ya gitti. Orada ça- lışmaya devam ediyor. Şimdiki durumda maa- şından herhangi bir emeklilik kesilmiyor. İsteğe bağlı prim ödeme hakkını zamanında başvuru ya- pamadığı için kaybetti. 1- Yeni yasa kızıma tekrar isteğe bağlı devam etme hakkı tanıyor mu? 2- Tanıyorsa; yurtdışında geçen süreyi borç- lanması gerekiyor. Kesin dönüş yaptığında mı borçlansın? Ödeyeceği miktar, faiz vs dolayısıy- la artar mı? 3- Emekliliğe hak kazanması için kesin dönüş yapması şart mı? Kesin dönüş yapmaz ama Amerika’da da ça- lışmaz ise veya herhangi bir emeklilik keseneği kesilmeksizin çalışır ise Türkiye’deki emeklilik ay- lığı kesilir mi? Mehmet Paçacı Yurtdõşõnda ikamet edenler yurtdõşõ isteğe bağ- lõ sigortaya devam edemez. Eksik günlerini yurt- dõşõ borçlanmasõ ile tamamlayabilir. Yurtdõşõ borçlanmasõ ile emekli aylõğõ bağlanabilmesi için Türkiye’ye kesin dönüş yapmasõ şart. Kesin dönüş yapõnca borçlanmasõnõ tavsiye ederiz. Yurtdõşõ borç- lanmasõnda aylõk en az 205 YTL’dir. YURTDIŞINDA İKAMET EDENLER İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI OLAMAZLAR ÇİFT VATANDAŞ OLAN NASIL EMEKLİ OLUR? Eşim 1.9.1969 doğumlu, ilk işe giriş tarihi 11.9.1988, fakat ödenmiş sigortalılık süresi üç yüz (300) gün, 1994 yılında yurtdışına çıktı, ev hanımı olarak 2004’e kadar çalışmadı, 2005’te yine yurtdışında çalışmaya başladı. Aynı za- manda çift vatandaş, borçlanarak emekli olabilir mi, ne kadar ödeme yapması lazım ve de ne za- man emekli olabilir? Vedat Yalçın Eşiniz 45 yaşõnõ ve 5300 günü doldurarak SSK’den emekli olabilir. Eksik günlerini yurtdõşõ borçlanmasõ ile ta- mamlayabilir. Türki- ye’ye ilerde kesin dönüş yapmayõ düşünmüyorsa yurtdõşõ borçlanmasõ yapmayõnõz. Yurtdõşõ borçlanmada aylõk en az 205 YTL’dir. Sorularınız için m a l i c o - zum ismm- mo.org.tr adre- sine mail atabi- lirsiniz. Tüm so- rular e-posta ile tek tek cevap- lanacaktır. G elir Vergisi Kanunu’nun 89/5. maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/(1) ç maddesi ile, kamu idare ve müesseselerine ba- ğõşlanan okul, sağlõk tesisi ve yüz yatak (kalkõnmada öncelikli yörelerde elli ya- tak) kapasitesinden az olmamak üzere öğ- renci yurdu inşaasõ dolayõsõyla yapõlan harcamalar ve her türlü bağõşlar yõllõk be- yanname ile bildirilen gelirden düşüle- bilir. Yapõlan bağõş ve yardõmõn vergiden muaf tutulmasõ için şu niteliklere sahip olmasõ gerekir: “Bağışlanan okul, sağ- lık tesisi ve yüz yatak kapasitesinden az olmamak üzere (kalkınmada önce- likli yörelerde 50 yatak) öğrenci yurt- larının inşası için yapılan harcama, bu tesislerin inşaası için yapılan bağış ve yardım, mevcut okul, sağlık tesisi ve öğrenci yurtlarının faaliyetlerine de- vam etmelerini sağlamak amacını ta- şımalı.” Ne zaman indirim konusu yapılabilir? Okul, sağlõk tesisi ve öğrenci yurdu in- şaasõ ve/veya faaliyetlerini sürdürmesi için yapõlan harcamalar, harcamanõn ya- põldõğõ yõla ilişkin gelir vergisi matrahõ- nõn tespitinde dikkate alõnõr. Yukarõda belirtilen bağõş ve yardõmlarõn ayni olarak yapõlmasõ durumunda, ba- ğõşlanan veya yardõm konusu yapõlan mal veya hakkõn varsa mukayyet değeri, bu değer yoksa Vergi Usul Kanunu’nun 267. maddesinin üçüncü sõrasõna göre takdir komisyonunca belli edilecek emsal be- deli indirime esas alõnõr. Zarar beyanı durumunda indirim konusu olmaz Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi mükellefleri yapacaklarõ bağõş ve yar- dõmlarõ yõllõk beyanname ile bildirecek- leri gelirlerden indirim konusu yapabi- liyor. Dolayõsõyla, zarar beyan eden Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi mü- kelleflerinin bağõş ve yardõmlarõ indirim konusu yapmalarõ mümkün olmuyor. Gerek zarar beyanõ gerekse gelirin ye- tersiz olmasõ nedeniyle indirilemeyen ba- ğõş ve yardõmlarõn daha sonraki yõllarda indirim konusu yapõlmasõ veya zarar olarak devredilmesi de mümkün değil. Nasıl belgelendirilecek? Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi mükelleflerince yapõlan bağõş ve yar- dõmlarõn ilgili kurumlardan alõnacak bel- gelerle tevsik edilmesi yeterli. Dolayõ- sõyla, bu kurum ve kuruluşlardan alõna- cak belgeler 213 sayõlõ Vergi Usul Ka- nunu’nun mükerrer 257. maddesindeki yetkiye istinaden indirim için geçerli bel- ge olarak kabul edilir. Eğitim alanõnda yapõlan bağõş ve yar- dõmlarõn vergi matrahõndan indirim ko- nusu yapõlabileceği yönünde Gelir Ver- gisi ve Kurumlar Vergisi Kanunlarõnõn yanõ sõra özel kanunlarda da hükümler var. Bu kanunlar arasõnda İlköğretim ve Eğitim Kanunu, Yüksek Öğretim Kanu- nu bulunuyor. Okul, sağlık tesisi ve öğrenci yurtlarına yapılan bağışların vergilendirilmesi SSK’li emeklinin maaşından icra kesintisi yapılmaz Yaklaşık bir buçuk yıldır SSK emekli maaşından bir şahsın icra kararıyla kesintisi var. Nasıl itiraz edebilirim? Avukata ihtiyacım ola- bilir mi? Kendim de takip edebilir miyim? Zeynep İmer SSK emeklisinin maaşõndan ke- sinti yapõlmamasõ gerekir, bunun için itiraz edilmesi gerekli ve uzman bir hukukçudan destek alõn. CMYB C M Y B