Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 19 OCAK 2009 PAZARTESİ 8 PAZARTESİ SÖYLEŞİSİ Mey İçki’nin üst yöneticisi Yorgancõoğlu yüksek vergilerin sektörde kayõt dõşõlõğõ arttõrdõğõnõ söyledi ‘Bu ÖTV ile efkâr dağõtõlmaz’ ÖZLEM YÜZAK Tekel’in Alkollü İçecekler Grubu’nun özelleşti- rilmesinin ardõndan geçen 5 yõllõk süreç içinde Tür- kiye’de de çok şey değişti, rakõlarõn çeşidinde de. AKP hükümeti döneminde Türkiye’de alkollü içki satõlan restoran sayõsõ yüzde 10 düşerken, yõllõk ra- kõ tüketimi de 75 milyon litreden 45 milyon litreye geriledi. Buna karşõn rakõ piyasasõna Mey İçki’nin yanõ sõra 5 oyuncu daha katõldõ. Rakõlarõn çeşitlen- mesi, kalitesinin artmasõ, fiyatlarõn düşmesi hep tü- keticiye yaradõ. Sektör bir yandan gelişirken bir yan- dan da yüksek ÖTV ve kayõt dõşõlõk gibi amansõz so- runlarla baş ediyor. Buna ise şimdi bir de ekonomik küresel kriz eklendi. Mey İçki’nin üst yöneticisi Ga- lip Yorgancıoğlu ‘insanlar efkârdan içer’ diye yer- leşik bir inanış var. Rakıdaki vergi o kadar yük- sek ki artık bu geçmişte kaldı” diyor.. Buna kar- şõn Mey İçki ilk hedefinden vazgeçmiş değil: Yeni Rakõ’yõ bir dünya markasõ haline getirmek. Bu ko- nuda çalõşmalar başarõ ile yürüyor... “Türkiye’nin toplam vergi gelirinin yüzde 1’i yalnızca Mey İç- ki’den geliyor” diyen Yorgancõoğlu ile sektörü ve gelişmeleri değerlendirdik... ‘EVDE İÇKİ TÜKETİMİ ARTTI’ - Sohbete güncel krizle başlayalım isterseniz.. Kri- zin içki tüketimine nasıl bir etkisi oldu? Şüphesiz kriz sektörü ciddi olarak etkiledi. İnsan- lar kriz beklentisinde doğal olarak harcamalarõnõ kõ- sõyor. Ancak alkollü içkide ev tüketiminde bir artõş olduğunu görüyoruz. Kriz öncesi yüzde 60’larda olan bu rakam yüzde 70’lere çõktõ. Hane halkõnõn vazgeçtiği önce otomotiv oluyor, sonra giyim kuşam, ardõndan eğlence... Hatta ev dõşõ tüketim 3-4 aydan beri durma noktasõna geldi bile diyebiliriz. Restoranlar, barlar şu anda haftada yalnõzca 1.5 gün iş yaptõklarõnõ söylü- yorlar . Ev dõşõ tüketim yüzde 15’lerde. Evde alkol tüketiminin ise yüzde 75’lere kadar çõkacağõnõ düşü- nüyorum. Zaten sezon olarak da genelde insanlar kõ- şõn çok dõşarõ çõkmõyor.. zaten ocak, şubat, mart, ni- san genelde tüketimin en düşük olduğu dönemlerdir. ‘YÜZDE 4-5 KÜÇÜLME BEKLİYORUZ’ - Peki sizce toparlanma ne zaman başlayacak? - Biz Mey İçki olarak bu sene yüzde 4-5 küçülme bekliyoruz. Ama ana markalarda, yani ağõrlõklõ ola- rak rakõ ve şarapta bunun yüzde 12 -15 arasõ olaca- ğõnõ düşünüyorum. 2009 hacim ve kârlõlõğõn düşeceği bir sene olacak. Ben kişisel olarak toparlanmanõn dördüncü çeyreğe doğru olacağõnõ düşünüyorum. Bu tabii ki dünyadaki toparlanma ile eşgüdümlü olacak. İç ve dõş turizm bi- zim sektör açõsõndan son derece önemli. Havalarõn õsõnmasõ ile beraber insanlar yurtiçinde de hafta son- larõ bir yerlere giderler, piknik yaparlar. Bugün ga- zetede okudum, sömestri canlõ tutabilmek için 110 Avro’ya yurtdõşõ turlar düzenliyorlar. Bakalõm iç tu- rizm nasõl yön çizecek. Önce ABD’nin, ardõndan Av- rupa’nõn toparlanmasõ lazõm ki biz ondan sonra to- parlanma sürecine girelim. Obama işe tam olarak gir- dikten sonra bu işe tam olarak el koyacağõ ve fark- lõ paketleri devreye alacağõ şeklinde bilgiler geliyor. Pazarlarõn, borsanõn, faizlerin toparlanmasõ gereki- yor ki insanlar da “Tamam artık, ben harcamaya başlayabilirim” desin. Bu bir çark ve şu anda bu çarklar çok yavaşladõ. Ve ne yazõk ki 2001’deki gi- bi işler bizim elimizde değil. ‘RAKI SEKTÖRÜNÜN YÜZDE 30’U KAYIT DIŞI’ - Kriz insanı içkiye vurdurur söylemi doğru de- ğil öyleyse... - O, rakõnõn 8-10 lira olduğu dönemlerdeydi. Şimdi bu sözün gerçeklikle hiç ilgisi yok. Çünkü ver- giler çok çok yüksek. Şimdi rakõ gerçekten pahalõ. Ve insanlar öyle efkârdan, sõkõntõdan rakõ tüketemiyor. - Sektörün, özellikle de rakı piyasasının bu ÖTV sorunu ne aşamada? - Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) geçen üç yõlda dört kez, toplamda yüzde 300 kadar arttõrõldõ. Şu an raf fi- yatõnõn yüzde 70’i ÖTV, KDV dahil vergi. Rakõ se- verlerin, şişesine ödedikleri 25 liranõn 16’sõnõ devlet alõyor. Dünyada içkide en yüksek vergi alan ülkelerden biriyiz. Üstelik kayõt dõşõnõ da arttõrõyor bu yüksek ver- gi. Bugün rakõ piyasasõnõn yüzde 30’u kayõt dõşõ. Ban- drol uygulamasõ başlatõldõ.. ama gerekli kontroller tam anlamõyla yapõlamadõğõ için uygulanamõyor. Faturasõz satõşlar had safhada. Biz yazõn güneydeki restoran- lara giremiyoruz bu yüzden. Her şey fiyata dahil pa- ketler içinde.. neden oteller, şişesi 11 liraya kadar dü- şen rakõ varken piyasada 27 lira olanõ alsõn ki... An- cak şurasõ da bir gerçek ki, eğer vergi 1 kuruş bile art- tõrõlõrsa, bu, hükümete değil kayõt dõşõ yapanlarõn ce- bindeki parayõ daha fazla arttõrmaya yarayacak. Ka- yõt dõşõ öyle bir hale geldi ki.. bütün oyuncular bun- dan dertli. Koskoca Koç Holding’in Tat-Tariş’i ra- kõdan çõktõ. Alkollü içecekler sektöründe taşlar daha tam olarak yerine oturmadõ. Özelleştirmenin üzerinden 5 yõl bile geçmedi. Daha çok giren çõkan olur sektö- re. Şunu da vurgulamalõyõm ki biz Mey İçki olarak 1 milyar lira vergi ödüyoruz, bunun 605 milyon li- rasõ ÖTV. Türkiye’nin toplam vergi gelirinin yüz- de 1’i yalnõzca Mey İçki’den geliyor. Bütün alkollü içkileri koyarsanõz yüzde 2’dir herhalde. ‘AB YÜKSEK VERGİ İÇİN BASTIRIYOR’ - Bizde, Avrupa Birliği’nin rakıya daha yüksek vergi getirilmesi gibi bir baskısı var değil mi? - O da bir diğer büyük sorun. Müzakere sürecin- de, Avrupa Birliği (AB) ‘rakının’ daha yüksek ver- gilendirilmesi için bastõrõyor. Türkiye ise AB üyesi ülkelerden Yunanistan’õn ‘uzo’yu koruma altõnda tut- masõnõ, Fransa’nõn ve Portekiz’in denizaşõrõ ülkelerde ürettiği içkide vergi imtiyazõna sahip olmasõnõ em- sal gösteriyor. Üstüne üstlük tüm Avrupa’da şarap ÖTV’ye tabi değil. Şu anda rakõda, Yunanlõlarõn uzo- sunda olduğu gibi, 1’e 2 koruma var. Yani diğer iç- kilere uygulanan verginin yarõsõ uygulanõyor. Ama AB, “Eğer vergiyi yükseltmezsen ben de vergi chapter’ını müzakereler için açmam” diye tehdit ediyor. Bu konuda hükümetin kararlõ olmasõ son de- rece önemli. Bu yüzden ÖTV’de en küçük bir artõş bile yapmamalõ. Eğer rakõnõn vergisini arttõrõrsa bu 1’e 2 oran ortadan kaybolmuş olur. Yeni atanan başmüzakerecinin bu konudaki ça- lõşmalarõna yardõmcõ olmak için biz de Belçika’da da- nõşmanlõk yapan bir şirkete, AB ile görüşmelerde kul- lanõlabilsin diye rakõnõn Türk insanõnda sosyal ve eko- nomik önemini belirten bir çalõşma yaptõrdõk. Bu ça- lõşmaya göre rakõ sektöründe 1.4 milyon kişi geçi- mini sağlõyor. Yükselecek vergi salt tüketicileri et- kilemeyecek. Üzüm, anason, kutu, şişe üreticisiyle dört milyonluk bir aile söz konusu. Tüketim düştükçe, 4 milyon aile gelir kaybõna uğrayacak. R akı sektöründen 1.4 milyon kişi geçimini sağlıyor. Yükse- lecek vergi salt tüketicileri etkilemeyecek. Üzüm, anason, kutu, şişe üreticisiyle dört milyonluk bir aile söz konusu. Vergiler arttırılırsa, tüketim düştükçe, 4 milyon aile gelir kay- bına uğrayacak. Bugün rakı piyasasının yüzde 30’u kayıt dışı. M üzakere sürecinde, AB ‘rakının’ daha yüksek vergilendiril- mesi için bastırıyor. Türkiye ise, Yunanistan’ın ‘uzo’yu koruma altında tutmasını, Fransa’nın ve Portekiz’in deni- zaşırı ülkelerde ürettiği içkide vergi imtiyazına sahip olmasını emsal gösteriyor. Hükümetin kararlı olması son derece önemli. - Biraz da Mey İçki’nin bu 5 yıl için- de neler yaptığından bahsedelim is- terseniz... Hedefleriniz ne kadar ger- çekleşti? İhracatınız ne aşamada? Tekel’den devraldõğõmõzda ihracat 1.7 milyon litre civarõndaydõ. Bu da yaklaşõk 8-9 milyon dolarlõk bir rakamdõ. Şimdi 4 milyon litre ihracatõmõz ve 25 milyon do- lara tekabül eden bir ciromuz var. Her se- ne altõn madalya alõyoruz ihracatta. Bir kere kendimize çok agresif bir vizyon belirledik: “Sadece içinde bu- lunduğumuz kategorilerde liderlik gi- bi bir vizyonumuz olmayacak.. bu- nun yanı sıra amacımız, dünya mar- kaları yaratmak ve yurtdışı piyasalarda da iddialı olmak.” ‘ÜÇ ÖNEMLİ KRİTER Burada Yeni Rakõ’yõ dünya markasõ yapma hedefimiz var. Dünya markasõ ola- bilmek için 3 belli kriter vardõr. İlki ürünün kalitesi. Siz bir ürünü dün- ya markasõ yapacaksanõz, kalitesinin de dünya markalarõ seviyesinde olmasõ gerekir.. ki biz buna Yeni Rakõ’da ulaştõk. Eskiden açardõnõz farklõ çõkar- dõ, tam beyazlamazdõ falan.. Bunlarõn hiçbiri yok artõk. İkincisi; altyapõ lojistiğinizi, dõş dağõ- tõmõnõzõ sağlamanõz. Yani, dünya pazar- larõnõzda ürünü rafa çõkarabilecek altya- põnõn oluşmasõ gerekiyor. Biz bunu da sağladõk. Almanya’da penetrasyonumuz yüzde 65. Her 100 tane alkollü içki satan dükkân ya da marketin 65’i Yeni Rakõ da bulunduruyor. Bu rakam Hollanda’da yüzde 45. Biz bunu yerel distribütörle- rimiz aracõlõğõ ile gerçekleştirdik. Dünya markasõ olabilmenin en önem- li 3. kriteri ise pazarlama. Yani, ürünü- nüzü, markanõzõ raftan çektirebilmeniz la- zõm. Bu da tamamen yatõrõm ve zaman ge- rektiren bir konu. Tattõrmak, pazarlama, reklam, PR, promosyon hepsi buraya giriyor. Biz şu anda bu 3. kriter aşama- sõndayõz. Örneğin Metro marketlerde ar- kada Boğaz manzarasõ 2 Türk kõzõ, Türk müziği eşliğinde domates, beyaz peynir ve rakõ tattõrõyor. Her yaz 10 rakõ kapağõ biriktirenler arasõnda çekiliş yapõp 10 çift gönderiyoruz Türkiye’ye. 1 milyon Av- ro yatõrõm yaptõk ama.. bu yatõrõmlarõ çok daha arttõrmayõ hedefliyoruz. Şu anda Hollanda, Almanyave Avusturya’da ça- lõşõyoruz. Bir sonraki adõm Fransa. ‘HEDEF RUSYA’ - Neden yalnız Yeni Rakı? - Kaynaklar kõsõtlõ olduğu için nokta atõ- şõ yapmanõz gerekiyor. O yüzden Yeni Rakõ üzerindeyiz. ABD çok önemli bir pazar bizim için. 3 eyaletteydik.. bunu 10’a çõkardõk. Cumhuriyet tarihinde Yu- nanistan’a ilk kez rakõ girdi. Yalnõzca res- toranlarda değil, teknelere hizmet veren küçük büfelerde de rakõ bulunuyor. La- tin Amerika’ya girdik. Karaipler’e, hat- ta en son Çin’e 2 konteyner rakõ gönder- dik. Bakalõm devamõ gelecek mi? Şu an- ki hedef Rusya. Bizim rakõ üreticileri ola- rak bir şansõmõz da Türkiye’nin bir turizm destinasyonu olmasõ. Tat ve kültür insanlarõn dağarcõkla- rõnda taşõnõyor. Bu bir süreç. Doğru pa- zarlama stratejileri koyarsanõz dünya markasõ olma yolunda adõm atarsõnõz. Almanya’da yaklaşõk 250 bin Yunanlõ var ama 12 milyon litre de uzo var. Yi- ne aynõ ülkede 2.5 milyon Türk varken sadece 3.5 milyon litre rakõ bulunuyor. Almanya’daki rakõyõ yalnõz Yunanlõlar içmiyor. Yunanistan Almanlar için çok önemli bir tatil destinasyonuydu. Gide gele o kültür taşõndõ. Tabii bir de şu var: Yunanlõlar 15 yõldan beri markaya ve kategoriye yatõrõm yapõyorlar. Biz ise daha başlayalõ 2 yõl oldu. 2004 yõlõnda yapõlan özelleş- tirme ihalesi sonucu Tekel’in alkollü içecekler bölümünü Nurol-Limak-Özaltõn ve TÜTSAB konsorsiyumunun ortak olduğu Mey İçki 290 milyon dolara satõn almõş, iki yõl sonra 2006’da hissele- rin yüzde 90’õnõ 810 milyon dolara Texas Pasific Group’a (TPG) devretmişti. Sahipler değişti ama Mey İçki’nin yöneticisi hep aynõ kaldõ: Galip Yorgancõoğlu. Hõzlõ tüketim sektöründe bir- çok başarõya imza atmõş. Boğaziçi Üniversitesi İşletme Fakültesi mezunu olan Yorgancõoğlu daha önce Philips Morris/Marl- boro pazarlama müdürlüğü, Coca Cola Türkiye ve Avrasya pazarlama direktör- lüğü, Burger King genel müdürlüğü görevlerinde de bulunmuş bir isim. PORTRE / GALİP YORGANCIOĞLU ‘Hedefimiz dünya markasõ olmak’ - Mey içki olarak rakı dışındaki ürünlerinizde ne tür farklılıklar gerçekleştirdiniz? - Yenilikçilik, sloganõmõz oldu. Şunu söylemeliyim ki çok iyi bir ekiple çalõşmalarõ ortak yürütüyoruz. Tüketici trendlerini iyi takip ediyoruz. Votkalarõ çeşitlendirdik. Ör- neğin Bodrum Satsumasõ’ndan votka yaptõk. Şeftali aro- malõ, vanilyalõ, kola aromalõ, kõrmõzõ elmalõ, kan portaka- lõndan votka yaptõk. Yerel tatlarõ alkollü içkilerle birleştiri- yoruz. Özellikle Anadolu’da kola ile votkayõ karõştõrõp içi- yor insanlar. Bunun üzerine kolalõ votkayõ çõkardõk. - Kayra İmperial Londra’nın en iyi 3 restoranında. - Kayra şaraplarõ ile muazzam atağa çõktõk. Kayra İmpe- rial’õ yaptõk. Yalnõzca 6 bin şişe. 3 bin şişe Türkiye’de, 3 bin şişe Londra’da şu anda en iyi üç restoranda. Ayrõca Pa- ris’te, New York ve Berlin’de üçer en iyi restoran ile gö- rüşmelerimiz sürüyor. İmperial, Türkiye’de bakkalda, markette satõlmõyor. En prestijli 8-9 restoranda bulunuyor yalnõzca. Restoran satõş fiyatõ 80 lira. Restoran bunu 240 liraya satõyor. Avrupa’da ise 70-80 Avro’ya satõlõyor ki orasõ için pahalõ bir rakam. Kayra İmperial’õn felsefesi şu: Her sene bizim şarap yapõm ustamõz fõçõlarõn içinden en iyisini seçiyor. Bu senenin İmperial’õ bu diyor. Geçen sene 2004 Denizli Şiraz’õ bizim fõçõlarõmõzõn en iyisiydi. Bun- dan 6 bin şişe doldurduk. Bu sene için haber bekliyoruz. Bu çok büyük bir başarõ. Bu topraklarda dünyanõn ilk şa- rabõ yapõldõ, neden dünyanõn en iyi şarabõ yapõlmasõn? 2 fabrikamõz var; biri Elazõğ’da, biri Şarköy’de. - TPG “2009’dan sonra hisseleri devredebiliriz” şek- linde bir hedef koymuştu. Ne durumda şimdi? -Texas Pasific Group (TPG) bir fon. Dünyanõn en bü- yük fonlarõndan biri. 44 şirketi var. Bizim de tabii ki son sahibimiz değil. Ama bu sene çõkõş olmaz. Uygun ortam ve şirketin uygun performansõ gerekiyor. Dolayõsõyla şu anda krizin de etkisi ile uygun bir ortam hiç değil. 2008 zaten düşük performansla geçen bir sene oldu.. üstelik tüm dünyada satõn almalar durmuş vaziyette. Ben Mey İçki açõ- sõndan 2009’un bizim satõş ve kârlõlõğõmõzõn düştüğü bir sene olacağõnõ söyleyebilirim. Kriz ve haksõz rekabetin de etkisiyle... 2010’dan itibaren yeniden büyümeye geçeriz diye düşünüyoruz. ‘BU TOPRAKLARDA DÜNYANIN İLK ŞARABI YAPILDI, NEDEN DÜNYANIN EN İYİ ŞARABI YAPILMASIN? (Fotoğraflar: UĞUR DEMİR) Dal kırıldı köylüler birbirine girdi ADANA (AA) - Adana’nõn Yüreğir ilçesine bağlõ Çatalpõnar köyünde, traktörle geri manevra yaparken bir narenciye ağacõnõn dalõnõn kõrõlmasõna neden olduklarõ için köylüler arasõnda başlayan tartõşma, kazma kürekli kavgaya dönüştü. Olayõ haber alan diğer aile üyelerinin olay yerine gelmesi ile bir anda büyüyen kavgaya, Yakapõnar Jandarma Karakol Komutanlõğõ’na bağlõ ekipler müdahale etti. Kavgaya karõşanlarõ ayõrmakta güçlük çeken jandarma ekipleri, havaya ateş etti. Nükleerde teklif bugün ANKARA (ANKA) - Nükleer güç santralõ kurup işletecek ve Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş’ye (TETAŞ) elektrik enerjisi satacak şirketin teklif edeceği fiyat bugün belli olacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlõğõ’ndan yapõlan açõklamaya göre, açõlan yarõşmaya katõlan ve teklifte bulunan firmanõn (Jsc Atomstroyexport, Jsc Inter Raoues, Park Teknik Elek. Mad. Tur. San. Tic. A.Ş Ortaklõğõ) fiyat teklif zarfõ bugün Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlõğõ’nda açõklanacak. Cezaevi nakil aracından firar TEKİRDAĞ (AA) - Silivri Cezaevi’nden Çanakkale Cezaevi’ne nakledilen 12 mahkûmu taşõyan cezaevi nakil aracõ, Şeyh Sinan Mahallesi’nde Çorlu Otogarõ karşõsõndaki pastane önünde durdu. Cezaevi müdürünün alõşveriş için pastaneye gitmesini fõrsat bilen mahkûmlardan Yaşar Erkan (22) ile Bayram Demirok (22), nakil aracõndan kaçtõlar. Olayõn ardõndan soruşturma başlatarak yollarda önlem alan polis ekipleri, Tekirdağ yolu üzerinde 2 mahkûmu yakaladõ. Hükümlüler, Cumhuriyet Savcõlõğõ’nõn talebiyle Çorlu Cezaevi’ne konuldular. Başkana saldırı SİNOP (AA) - Sinop Belediye Başkanõ Zeki Yõlmazer, uğradõğõ silahlõ saldõrõda elinden yaralandõ. Zeki Yõlmazer, tersane yöresindeki bir kõraathanede otururken içeri giren 25 yaşlarõndaki bir kişi, Yõlmazer’le tartõşmaya başladõ. Tartõşma sõrasõnda tabanca ile birkaç el ateş eden kişi daha sonra kaçtõ. Açõlan ateş sõrasõnda Yõlmazer elinden, seken kurşunlardan da Osman Gündoğdu hafif şekilde yaralandõ. Yaralõlar, tedavi altõna alõnõrken. kaçan zanlõnõn yakalanmasõ için polis çalõşma başlattõ.