Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 2 AĞUSTOS 2008 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 15 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Piyasalar... AKP kapatma davasının sonuçlanması, kapatma tehdidinin ortadan kalkmasının piyasaları coşturduğu haberleri dün öne çıktı. En ilginç tartışma da, yabancı piyasa kurumları ile alıcılarının, partinin kapatılma- yacağını önceden bilip olumlu satın almaları ile elde ettikleri kazançlar üzerine; yabancıların bu sayede son bir ayda yüzde 20’ler üzerinde, son 4 günde de yüz- de 12’lere varan, rekor çok büyük kazançlar elde et- tikleri açıklanıyor. Daha iyi istihbarat aldıkları için mi, kapatılmamayı önceden satın alabildikleri, yoksa da- ha uzaktan daha gerçekçi tahminler yapabildikleri tar- tışması sürüp gidiyor. Bizimkilerin ise ağırlıklı bir bö- lümü söylenene göre fazla kaygılanmışlar, yanlış ya- tırımlara yöneldikleri için de dönemden zararlı çık- mışlar... Uzmanlar ister istemez piyasa ekonomisi ile reel ekonomi, kısa ve uzun vadeli yatırımlar üzerinden uzun uzun tartışmak zorunda kaldılar. Bu arada görüldü ki, AKP’nin kapatılmamasının piyasaları coşturduğu haberlerinin birkaç günlük ancak geçerliliği olabile- cek. Orta vadeli gelişmelere bakıldığında durum hiç de siyasetin pazarladığı gibi değil... Öncelikle Amerika’daki krizin dibe vurduğu, to- parlanmanın başladığı yakın günler yorumları gerçekçi çıkmamış. ABD ve paralel ekonomiler, bize dayattıkları acı reçetelerin tam tersi önlemleri peş peşe alıp dur- maktalar. Bize sakız gibi ezberletilen serbeste ilişkin tüm kurallarını bir yana atıp, krizden çıkış yolunda ka- mu desteğinde kesenin ağzını sonuna kadar açmışlar. Yine de krizin ipinin ucu ellerinde değil. Doğal ola- rak Türkiye’ye dönük geçmişte sorun olmadığı söy- lenmiş, açıklarımız bu kez çok ciddi sorun, tehdit... AKP’nin iktidarda kalmasını siyaseten sevinçle karşılayan Batı ekonomi medyasında daha ilk gü- nünden Erdoğan hükümetine yönelik peş peşe uyarılar var; piyasacıların gündemi, yeni söylemleri çok değişik. Kendileri durumu kimi ezberlerin bo- zulmuş olması olarak açıklıyorlar. Özellikle Türkiye’de gerçek ekonomik gidişin gündem dışı tutulması, dik- katlerin sadece ve sadece piyasalar üzerinden ya- pılmış hesaplara, gidişata oturtulmasının, şimdiler- de acı bedellerinin ödenmesi günlerine gelindiğini söy- lüyorlar... “ABD’den kâğıt basılarak piyasaların ayak- ta tutulduğu, çarkların işletildiği günler bitti” anlamı- na gelen saptamalar, benim değil piyasacıların söy- lediklerinin ortak çerçevesi... Anayasa Mahkemesi yargıçlarının, görevleri gereği elbette siyasi olan ama hukuk kuralları içinde verdikleri kararlarında, piyasalardaki gelişmeleri de öngör- düklerini hiç sanmam. Ama piyasalar, ekonomi bo- yutu ile de çok dengeli, çok siyasi bir karar vermiş oldular; AKP ve yandaş kadrolarının “Ters giden işler- de bizim bir suçumuz yok. Hepsi kapatma davası yü- zünden..”gerekçelendirmeleri buharlaşmış oldu. As- lında işlerin kapatma davası açılmadan öncesinden çok ciddi ters gitmekte olduğu ve dünya ile Türkiye’nin izlediği uzun değilse de orta, kısa vadeli iktidar po- litikalarından, sonuç olarak AKP hükümetleri icraat- larının bütününden kaynaklandığı gerçeğini uzman- lar söyleseler de kimseleri inandıramıyorlardı. Bundan sonra olup biteceklerden Erdoğan hükü- metlerinin önünde sorumlu tutulabilecek odak bu- lunamayacak. Üstelik ikinci dönem çoğunluk iktidarı, tek başına her istediğini yapabilmiş olma gerçeğiy- le bu sorumluluğu katlamış oluyor.. Sorunlar yumağı çığ gibi büyürken, önceki iktidarlara sorumluluk, gü- nah atarak işin içinden sıyrılmanın şansı da yok... Siyaset sahnesinde ise tablo daha bir çıplak. AKP’nin mağduru oynayarak, elinin kolunun bağlan- dığı şovlarıyla, vatandaşın duygularını sömürme, se- çim stratejisi yürütebilme şansı artık yok. Kapatıl- madan, kapatılan partilerden daha ağır bir biçimde “eylemleri ile laiklik karşıtı odak oluşturduğu” kararı ile yüz yüze. Mahkeme geçmiş kapatma davaların- daki kararlardan daha farklı bir boyutta, kapatmanın zorlaşmasını isteyen yasal değişiklikler, toplumsal eğilimler, uluslararası hukuka kulak vermiş. Gerek- çesinin yazılmasından sonra daha net göreceğimiz üzere, en iyimser yorumla AKP’nin iktidardaki icra- atlarının bütününden, “laiklik karşıtı odak oluşturma” suçuna ilişkin eylemler çerçevesinde verilecek cezada, kapatmayı ağır bularak, para cezası ile yetinmiş. Söz konusu ceza marjinal bir partiye verilmiş ol- sa, demokrasinin bütününde hoşgörü ile bakılabile- cek bir durum olarak değerlendirilebilirdi. Ancak or- tada, Meclis çoğunluğu Başbakan’ın ağzından çı- kacak söze bakan, kadrolaşmasını bugüne kadarki iktidarlardan çok daha fanatik gerçekleştirmiş, ya- sama, yürütme icraatlarını denetlemede tarafsız ku- rum Cumhurbaşkanlığı’nı da ele geçirmiş, yargı bağımsızlığı da dahil, demokrasiyi ayakta tutabilecek tüm bağımsız organları da sonuna kadar ele geçir- meye çalışan bir iktidar var. Sözün özü laiklik için tehdit oluşturma riski çok da- ha fazla. AKP iktidarının bundan sonraki icraatları çok daha ciddi toplumsal denetim aynasının süzgecin- den geçirilecektir... soner@cumhuriyet.com.tr Elektriği yüzde 22 arttõran AKP, doğalgaz fiyatõnõ da konutlar için yaklaşõk yüzde 17, sanayide yüzde 19 yükseltti Durmak yok, zamma devam ANKARA / İSTANBUL (Cum- huriyet) - Temmuz ayõnda elektrik- te otomatik fiyatlamaya geçerek yüz- de 22 oranõnda zam yapan AKP hü- kümeti fahiş zamlara devam ediyor. Doğalgaz satõş fiyatlarõ dünden geçerli olmak üzere konutlara yüzde 16.88, sanayiye yüzde 18.77 oranõnda yan- sõyacak şekilde arttõrõldõ. BOTAŞ Genel Müdürlüğü’nden yapõlan yazõlõ açõklamada, Yüksek Planlama Kurulu kararõ ile yeni bir uy- gulama olarak enerji KİT’lerinde 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren Maliyet Bazlõ Fiyatlandõrma Meka- nizmasõ’na geçilmesinin kararlaştõ- rõldõğõ hatõrlatõldõ. Açõklamada, zam- mõn bu çerçevede yapõlan hesapla- malar sonucunda yapõldõğõ duyuruldu. Ocakta doğalgaz fiyatõnõ konutlar- da yüzde 7.4, sanayide kullanõlan ga- zõn fiyatõnõ da yüzde 6.5 oranõnda art- tõran AKP hükümeti haziran ayõnda da yine konutlarda yüzde 7.4 ve sanayi- de yüzde 8.3 yükseltmişti. Doğalga- za son zam haziranda yapõlmõştõ. BO- TAŞ, hõzla artan petrol fiyatlarõna bağlõ olarak 1 Haziran’dan geçerli ol- mak üzere, konutlarda yüzde 7.4 ve sa- nayide yüzde 8.3 zam yapmõştõ. Doğalgaza yõl başõndan bu yana ya- põlan zam yaklaşõk yüzde 36’yõ bul- du. Elektrik fiyatõ da 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere ev ve işyerlerin- de yüzde 21, sanayide ise yüzde 22 oranõnda artmõştõ. Sanayici tepkili İstanbul Sanayi Odasõ Başkanõ Ta- nıl Küçük, YTL’deki aşõrõ değer- lenmenin rekabet gücünü erittiği bir ortamda, doğalgaza gelen zammõn da sanayiciyi iyice zora soktuğunu kaydetti. Küçük, zammõn, sanayinin, rekabet ettiği ülkelere göre zaten yük- sek olan girdi maliyetlerini biraz da- ha arttõrdõğõnõ, rekabet gücünü biraz daha zayõflattõğõnõ ifade etti. Türkiye Seramik Federasyonu Baş- kanõ Zeynep Bodur Okyay zor şart- lar altõnda küresel ortamda rekabet eden sektörün zamlarla büyük bir darbe aldõğõnõ ve zamlarõn geri çekil- mesi gerektiğini dile getirdi. Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkanõ Ali Çetin, tüketi- cilerin demokratik hakkõnõ arayacaklarõnõ ve en kõsa zamanda konuyu yargõya taşõyacaklarõnõ bildirdi. Temmuz ayõnda alõnan Yüksek Planlama Kurulu kara- rõyla, enerji KİT’lerinde “Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması”na ge- çildiğini, bu mekanizmanõn gerçekte “her 3 ayda bir zam” anlamõna geldiğini anlatan Çetin, “Bana göre hükümetin yeni sloganı ‘Durmak yok, zamma de- vam’ olmalı. Zamlar genellikle yaz aylarında yapıldı. Yurttaş gecikmeli olarak etkilenecek. Hükümet açık kapatacak” dedi. Tüketici Haklarõ Derneği (THD) Genel Başkanõ Turhan Çakar, doğalgaza 6 ay içinde 2 kez zam yapõldõğõnõ belirterek, bu zammõn iptali için de Danõştay’da dava açacaklarõnõ söyledi. YURTTAŞ BEZDİ Çok yüksek oranlı zam politikasıyla yurttaşı bezdiren hükümetin bu zamlara bir ay ara vermesi kimi gazetelere haber olabiliyor. Sabah, Yeni Şafak gibi AKP yanlısı yayınlarıyla bilinen gazeteler, son olarak temmuz ayında doğalgaza zam yapılmayacağını “Doğalgaza zam yok” haberleriyle duyurdu. Oysa hükümetin yaz aylarına denk getirdiği her zam çok yüksek oranlı oldu. KKTCELL 3N hastaya derman, işsize iş bulacak MURAT GÜLDEREN GİRNE - Türkiye’de bilişim tek- nolojileri ve haberleşmenin ekim ayõndan sonra 3. Nesil (3N) ile bo- yut değiştireceğini söyleyen Turk- cell Genel Müdürü Süreyya Ciliv, “3N normal internetten 75 kat da- ha hızlı olacak. Üstelik fiyatı da şu anda ADSL için ödenen para- dan düşük olacak” diye konuştu. Kuzey Kõbrõs Turkcell (KKTCELL) için Kõbrõs’a giden Ciliv, 3N’nin Türkiye’de yaşam tarzõnõ değiştireceğini belirterek “İşi olmayan kişi bununla iş bu- lacak. Hastalar daha kolay teda- vi edilecek.” dedi. KKTCELL’in ekimde Türkiye’den once 3N tek- nolojisine gececeğini söyleyen Ci- liv, KKTC’de 3N’ye geçmek için 24.7 milyon YTL’lik de yatõrõm yaptõklarõnõ belirtti. Ciliv, Turk- cell’in KKTC’de 286 bin aboneye ulaştõğõnõ ve ekonomisine yõlda 567 milyon YTL katkõ sunduklarõnõ di- le getirdi. VODAFONE ‘En ucuz bende’ tüketiciyi yanõltõyor Ekonomi Servisi - Yeni tarife uy- gulamasõnõ ‘En ucuz fiyat bende’ yaklaşõmõyla ortaya koyan Turk- cell’in açõklamasõnõ değerlendiren Vodafone Türkiye Bireysel İşletme Bölüm Başkanõ Engin Aksoy, Turk- cell’in iddiasõnõn tüketiciyi yanõltõ- cõ olduğunu savundu. Aksoy, “Turkcell’in ‘En ucuz tarifeler bende’ açıklaması tüketiciyi ya- nıltıcı niteliktedir. Bugün hâkim operatör, abonelerine şebeke içi tarifelerde düşük, şebeke dışı ta- rifelerde ise şebeke içi tarifenin 25 katına varan fiyatlar uygulayarak tekelleşmeyi desteklemektedir. Turkcell bu uygulamasıyla as- lında diğer operatörlerle görüşme yapmak isteyen abonelerini ce- zalandırmaktadır” dedi. ‘Merkez Bankasõ Ankara’da kalmalõ’ Ekonomi Servisi - Merkez Ban- kasõ Başkanõ Durmuş Yılmaz, fi- yat istikrarõ için bankanõn Ankara’da kalmasõnõ istedi. Merkez Bankasõ’nõn İstanbul’a ta- şõnma maliyetinin 1 milyar dolar olarak hesaplandõğõ belirtiliyor. İs- tanbul’un finans merkezi yapõlma- sõ kapsamõnda Merkez Bankasõ’nõn, Vakõfbank’õn, SPK’nin ve BDDK’nin İstanbul’a taşõnmasõnõ öngören yasa tasarõsõ, bu yõl haziran ayõ başlarõnda TBMM Başkanlõ- ğõ’na sunulmuştu. Elektronik Haberleşme Yasası kabul edildi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TBMM Genel Kurulu’nda Elektronik Haberleşme Yasasõ verilen çok sayõdaki değişiklik önergesiyle kabul edilerek yasa- laştõ. Yasaya göre TSK, Jandarma Genel Komutan- lõğõ ile Sahil Güvenlik Komutanlõğõ Dõşişleri Bakan- lõğõ, Telekomünikasyon İletişim Başkanlõğõ, MİT ve Em- niyet Genel Müdürlüğü’ne elektronik haberleşmede muafiyet tanõnacak. Kriptolu haberleşme yapmaya TSK, Jandarma Genel Komutanlõğõ, Sahil Güvenlik Ko- mutanlõğõ, MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Dõşiş- leri Bakanlõğõ yetkili olacak. Vergi ve cezaları kredi kartıyla ödenebilecek ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Gelir İdaresi Başkanlõğõ tarafõndan hazõrlanan 2008 Yõlõ Kurum- sal Mali Durum ve Beklentiler Raporu’na göre, et- kin tahsilat için motorlu taşõtlar vergisi ve trafik pa- ra cezalarõnõn kredi kartõyla ödenmesi için bir çalõşma yapõlõyor. Emniyet Genel Müdürlüğü ile Maliye Ba- kanlõğõ Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün de iştirak ettiği bu çalõşmalarda, cezalarõn kredi kartõyla öden- mesi için seyyar POS makinelerinden yararlanõlma- sõ düşünülüyor. Elektrikte yüzde 22 fiyat artışına dava açtılar Tüketici Hakları Derneği (THD), Enerji Sanayi ve Maden Ka- mu Emekçileri Sendikası ile Kamu İşletmeciliğini Geliştirme Mer- kezi Vakfı, 1 Temmuz’da yürürlüğe giren elektrik zammının ip- tali istemiyle Danıştay’da dava açtı. THD Genel Başkanı Tur- han Çakar, Danıştay binasının önünde yaptığı açıklamada, 1 Tem- muz’da elektriğe konutlarda yüzde 21, sanayide yüzde 21.6, ti- carethanelerde yüzde 21.8 dolayında zam yapıldığını anımsata- rak, ocak ayı zammı da dikkate alındığında elektrik fiyatlarının 6 ay içinde toplam yüzde 45 arttırıldığını söyledi. Çakar, tüke- ticilerin tüm vergi ve fonlarla birlikte 1 kilovatsaat elektriğe 2007’de 15.81 YKr ödediğini, tutarın bugün 22.9 YKr’ye yük- seldiğini belirtti. Çakar, 4 kişilik bir ailenin asgari yaşam stan- dardı için geçerli olan 230 kilovatsaatlik elektrik tüketimi baz alın- dığında, aylık elektrik faturasının 2007’de 36.4 YTL olduğunu, son zamla birlikte bunun 52.6 YTL’ye çıktığını hatırlattı. Asgari ücretin 492.41 YTL olduğuna dikkat çeken Çakar, “Asgari üc- retli bir kişinin maaşının yüzde 10.7’si yalnızca elektriğe git- mektedir. Bu, dünya standartlarının üzerindedir” dedi. Moody’s’den, kapatma davasõ sonucunun ardõndan ekonomik reform sürecine dönme uyarõsõ Ekonomi Servisi - AKP’ye ilişkin kapatma davasõnõn sonuçlanmasõ- nõn ardõndan uluslararasõ sermaye ekonomiye dikkat çekmeye başladõ. Anayasa Mahkemesi kararõnõn, Tür- kiye’deki kurumlarõn olgunlaşmõş yapõsõnõ gösterdiğini belirten Mo- ody’s, siyasi belirsizlik ve çalkantõ- nõn henüz tamamõyla ortadan kalk- madõğõna dikkat çekerek, bu neden- le, kredi notunu ve bu nota ilişkin gö- rünümün mevcut durumu yansõttõğõnõ vurguladõ. Moody’s tarafõndan yapõlan ana- lizde, mahkeme kararõyla, Türki- ye’de, kõsa vadedeki kaotik bir siyasal ortam riskinin ortadan kalktõğõ, an- cak Türkiye’nin, davanõn açõldõğõ marttan bu yanaki ekonomik sorun- larõnõn değişmediği, bunun sonucu olarak da kredi notuna ilişkin dura- ğan görünümün devam ettiği vur- gulandõ. Cari açõk ve belirli düzeyde de ol- sa kamu borç yüküne dikkat çeken Moody’s, özelleştirme reformlarõnõn da büyük ölçüde durduğunu, geçen yõlki genel seçimlerin neden olduğu iç koşullarõyla dõş ekonomik koşul- lardan kaynaklanan gecikmelerin telafi edilmesinin zorlu olacağõnõn al- tõnõ çizdi. Uluslararasõ kredi derecelendir- me kuruluşu Moody’s, Türkiye’nin, önündeki temel sorunun, Anayasa Mahkemesi’nin, AKP’ye ilişkin ka- rarõnõn ardõndan, ekonomik reform gündemine hõzlõ bir şekilde dönüp dönmeyeceği olduğunu söyledi. Öte yandan Standard & Poor’s, AKP’nin kapanmamasõ sonrasõnda Türkiye’nin görünümünü negatif- ten durağana çevirirken, kredi notu- nu teyit etti. Uluslararasõ kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, karara rağmen var olan zorluklarõn değişmediğini öne sürerek görünümü durağanda tuttu. Standard & Poor’s ise Türkiye’nin görünümünü negatiften durağana çevirdi. Aylõk ihracat, geçen yõla göre yüzde 38.7 artõşla 12.2 milyar dolar oldu NECDET ÇALIŞKAN MUĞLA - Cari açõğõn Türki- ye’nin en sõkõntõlõ gündemi ol- maya devam ettiğini belirten Tür- kiye İhracatçõlar Meclisi (TİM) Başkanõ Oğuz Satıcı, “Bazı ke- simler, özellikle bankacılar umarım cari açık konusunda timsah gözyaşı dökmüyorlar- dır. Yüksek faiz düşük kura Türkiye’yi mahkûm eden ke- simlere karşı bizimle birlikte mücadele versinler” dedi. Muğ- la’da düzenlenen temmuz ayõ ih- racat rakamlarõnõn açõklandõğõ toplantõda konuşan Satõcõ, “Son 3 ayda bu politikadan birileri- nin yüzde 30 kâr elde ettiğini görüyoruz. Bu Türkiye’nin ih- racatçısının cebinden çalınmış paradır” diye konuştu. 7 yõl önce Türkiye’nin krizden çõkmasõ nedeniyle kaynağa ihti- yacõ olduğu ve bu nedenle de yüksek faize gereksinim duydu- ğunun altõnõ çizen Satõcõ, “Ama artık bu zorunluluk yok, artık dünyada kimse yüksek faize gelmiyor. Yeni bir senaryo yaz- mak lazım, bu da üretim ol- malı” dedi. Anayasa Mahkeme- si’nin AKP’yi kapatmama kara- rõnõn ardõndan atõk Türkiye gün- deminin tamamen ekonomi ol- masõ gerektiğinin altõnõ çizdi. Devlet Bakanõ Kürşat Tüz- men ise Merkez Bankasõ’nõn politikalarõna işaret ederek, “Türkiye’nin değerli YTL ile dış ticaret açığını yok etmesi mümkün değil. Türkiye’nin ihracatı 125 milyar dolar ise Merkez Bankası’nın 140 - 160 milyar dolar rezerv tutması la- zım. Bu işler 75 milyar dolar- la olmaz” dedi. Temmuz ayõ ihracatõ geçen yõ- lõn aynõ ayõna göre yüzde 38.7 ar- tõşla 12.2 milyar dolar oldu. İlk yedi aydaki ihracat ise yüzde 36.5 artşla 79.4 milyar dolar, son 12 aylõk ihracat da yüzde 30.9 artõşla 127.2 milyar dolar olarak gerçekleşti. KESK’TEN PROTESTO KEY’de sabırlar taştı Ekonomi Servisi - Her geçen gün yeni bir skandalõn yaşan- dõğõ KEY ödemele- rinde artõk yurttaşla- rõn sabrõ taştõ. Kamu Emekçileri Sendika- larõ Konfederasyonu (KESK) İstanbul Şu- beler Platformu üye- si bir grup, Konut Edindirme Yardõmõ (KEY) ödemelerin- de hak kayõplarõ ol- duğu gerekçesiyle protesto eylemi yap- tõ. Ziraat Bankasõ Ak- saray şubesi önünde toplanan ve ellerinde dövizler bulunan grup, sloganlar attõ. Grup adõna açõkla- ma yapan Eğitim- Sen İstanbul 8 No’lu Şube Başkanõ Hatun İldemir, KEY konu- sunda ne geçmiş hü- kümetlerin ne de mevcut hükümetin taleplerini dikkate al- dõğõnõ savundu. İldemir, eş duru- mundan dolayõ da binlerce kadõnõn mağ- dur olduğunu dile ge- tirdi. Öte yandan, CHP İstanbul Milletvekili Sacid Yıldız, “KEY ödemesinden ya- rarlanacak kişilerin kimlik bilgilerinin şeffaf bir şekilde ya- yınlanmasını uygun buluyor musunuz?” diye sordu. Yõldõz, Recep Tayyip Ero- ğan’õn yanõtlamasõ istemiyle TBMM Başkanlõğõ’na sun- duğu soru önergesin- de, KEY hesabõndan para alacak 8.5 mil- yon vatandaşõn kim- lik bilgilerinin şeffaf bir şekilde internet sitelerinde yer alma- sõnõn ve işlemlerin kimlik numarasõ ile yapõlabilmesinin so- runlarõ beraberinde getirdiğini hatõrlattõ. AKP yõlbaşõndan beri doğalgaza 3. kez yaptõğõ zamla fiyatlarõ yüzde 36 arttõrdõ. Tüketici Dernekleri Federasyonu dava açacağõnõ da duyururdu. Ekonomide zorluklar değişmedi THD ve TÜDEF’ten tepki Faiz ihracatçının belini büktü TİM Başkanõ Satõcõ, yüksek faiz politikasõndan sadece 3 ayda elde edilen kârlarõn yüzde 30’larõ bulduğuna dikkat çekti. Fotoğraf:(AA)