Katalog

SAYFA 10 KAVŞAK y Y öz«;ı-:ı\ ACAR m—m / T f ] masist 1 CUMHURİYET DIŞ HABERLER fl/ı'a d< dishab@cumhuriy( 13MAYIS2008SALI ît.com.tr ı mden voiYazarımız özgen Acar'ın yazısını teknik nedenlerden ötürü yayımlayamıyoruz. Kilise Zapateroya savaş açtı • MADRİD (AA) - lspanya'da sosyalist Zapatero hükümetinin Din Özgürlüğü Yasası'nda reformlar yapacağını açıklaması üzerine Katolik kilisesinden 2 kardinal, hükümeti "Tannsız bir toplum yaratmaya çalışmakla" suçladı. Tolcdo Kardinali Antonio Canizares, "Tann'nın hiçbir şekilde lıesaba katılmadığı gerçek bir kültürel devriın yapılmak istcniyor. Laikliğin temelinde toplumumuzu cngellcmck yatıyor" dedi. Zapatero hükümeti. yeni dünemde din eğitimi ve kürtaj gibi kilisenin tepkisiııe neden olan konularda daha fazla kişisel özgürlük getiren değişiklikler yapnıak istiyor. Yine kaçak cinayeti • TUNUS (AA) - Libya'daki bir limandan ltalya'ya demiralaıı teknede bulunan 50 Afrikalı kaçak göçmenin Tunus açiklarında öldüğü bclirtildi. Tunus'ta yayımlanan Essabah- Usbui gazetesindeki habcrde, göçmenlerin arızalanan ve akıntıya kapılan teknede 5 gün geçirdiği. yolculuk sırasında da 47 kaçağın soğuk,açhk ve susuzluktan öldüğü, sonra da güverteden atıldığı kaydedildi. Haberde, 3 cesedin de Tıınus'un orta kesimlerindeki Monastir kenti yakınlannda battığı tespit edilen teknede bulunduğu ifade edildi. 2 bin 500 çocuğun koruyucusu öldii • VARŞOVA (AA) - Ikinci Diinya Savaşı sırasında 2 bin 500 çocuğu Nazilcrin Yalıudi soykırımından kıırtaran Polonyalı kadm öldü. Irena Sendler adlı kadının kızı, savaş döneniinde sosyal yardım uzmanı olan annesinin Varşova'daki bir hastancde 98 yaşında hayatım kaybettiğini söyledi. Sendler, Ekim 1940 ilcNisan 1943 arasında Nazi Almanya'smın işgali sırasında Varşova'da Yahudilerin yaşadığı bir semtten çocukların kurtarılması için 20 kişilik bir ekip kıırmuş ve 2 bin 500 çocuğun kurtanlmasını sağlamıştı. El Turabi tutuklandı • Dış Haberler Servisi - Sııdan'ın başkenti Hartum'da geçen hafta sonu Darfiırlu militanlarla güvcnlik güçlcri arasında yaşanan çatışmalann ardından İslamcı muhalif lider Hasan el Turabi'nin tutuklandığı bildirildi. El Turabi'nin eşi BBC'ye yaptığı açıklamada, muhalefct lidcrinin militanlarla bağlantılı oldıığu sııçlamasıyla tutuklandığını söyledi. Darfurlu isyancıların lideri Halil tbrahim, başkente yönelik saldınlan İıükümcti düşürünceye kadar sürdüreccklerini belirtti. lsyancı grup Darfur Adalet ve Eşitlik 1 lareketi, hükümetın desteklediği ve Darfur katliamtnda rol alan Arap Cancavid militanlanna karşı savaşıyor. amasistana doğru giden yoFilistin topraklarının, dinci örgütün denetimindeki bölgesi artık Hamas'ın ülkesi olarak anılıyor. Hamas silahlı mücadele, dış yardımlar ve dini duygulara hitap eden söylemiyle ayakta duruyor. ENGlN ESEN I srail devleti 14 Mayıs günü "vaat cdilmiş topraklarda" kuruluşunun 60. yılını kutlarken Filistin ulusal hareketi, tarihinde ilk defa kendi içinde bölünmüş durumda. Doğu Kudüs'ü dc içi- ne alan Batı Şeria'da, ABD vc Avrupa başta olmak üzerc uluslararası toplum ta- rafindan desteklenen vc lsrail'le kâğıt üs- tünde dc olsa barış görüşmelerini sürdü- rcn El Fetilı liderliğiııdeki hükümct gö- rev başında. Uluslararası aınbargo ve Israil ablukası altındaki Gazzc Şeri- di'ııdeyse fiili Hamas (Islami Direniş Ha- reketi) yönetimi lıâkim. 20 yıldır Gazze Şeridi'nde adım adım güç toplayan Ha- mas, geçen seııc başından itibaren dcvam cdcn "kardeş kavgası"" sonunda, haziran ayında El Fetilı güçlcrini bölgeden ta- maıncn çckilmek zorunda bıraktı. Böylccc 2007 yılı Filistin halkının tarihinc, Isra- il işgal güçlcriylc catışmalardan daha faz- la sayida Filistinlinin iç çatışmalarda hayatını kaybettiği bir yıl olarak geçri; bin civarında ölü, yüzlcrce yaralı... Filistin ulusal direniş hareketinin 60 yıl- lık tarihi içinde Hamas, görece ycni bir örgüt. Israü'c karşı direnişin efsanevi 1i- dcri, Ebu Ammar (Kurucu) lakaplı Ya- ser Aralııl'ın El Fetih örgütü, bu yıl ba- şında hayatmı kaybeden Dr. Gcorge Habaş'ın kuıucusu olduğu Marksist cği- limli Filistin Halk Kıırtuluş Cephesi (FHKC) vc ona yakın çizgideki Filistin Dcmokrarik Kuıtuluş Cephesi, on yıllar bo- yunca Filistin Kuıtuluş Orgütü (FKÖ) ça- tısı altında ulusal harckctin omurgasını oluşturdu. 1967 Arap - Israil Savaşı gün- lerinde Hamas yoktu; Lübnan'da. Ür- diin'de, Suriye'de binlcrcc Filistinlinin kı- nma uğradığı dönemlerde; dalıa sonra 1 la • ınas'ı oluşruran kadrolar, Mısır'daki Miis- lüman Kardeşler örgütünün uzantısı ola- rak, dini eğitim grupları lıalindeydi. llamas'ıu esas güç kaynağı Gazze Şeridi olmakla birlikte, örgütün silahlı militanlan kendilerini Batı Şeria'da da gösteriyor. Diğcr örgütler kendilerini ycnilcycmezken, Hamas'ın direniş propagandası etkili oluyor. (Fotoğraf: Reuters) fiiiî' . -•: . • "Atılgaıılık. coşku" anlamına gelen Hamas kelimesi bir örgüt adı olarak ilk de- fa, 1987 yılının son günlerinde dağıtılan bir biidiridc göriildü. Israil tarafıııın "tra- fik kiizası" olduğuııu savunduğu bir olay- da hayatını kaybeden 6 Filıstinli işçinin cc- nazc törenleri genel grev vc topyekûn ayaklanmaya (intifada) dönüşmüştü. Fi- listinli gcnçlerin ulusal haklannı ölüm pa- hasma. taş vc sapanlarla savıuıduğu o gün- lerde, Şeyh Ahmed Yasin'in takipçileri, özellikle nüfusunun büyük bölümü niül- teci Filistinlilcrden oluşan Mısır sınınndaki Ciazzc Şeridi'nde. bocalamakta olan ve si- yasi söylcmlcrinı ycnileme sıkıntısı ya- şayan laik ve sol gelenekten örgütlcrc gö- re daha cazip gelmeye başladı. Koyu din- ci söylcm, Suudi Arabistan ve Mısır kay- ııaklı mali yardımlar vc intihar eylemle- riııin etkili silahlar olduğu göriildü. Müslüman Kardeşler'in Filistin'dcki uzantıları o döneme kadar dini kurum- ları yaygınlaştınııakla vc sağlık hiz- metlcriyle meşguldü ve bu faaliyetleri- ni yürütürken Israil işgal güçleriyle de temas lıalindeydi. Hamas'ın lsrailli yet- kililerle ilişkilerine işaret eden, lngiliz gazetesi lndependent'ın dencyimli mu- lıabiri Robert Fisk, 1993 başmda şahit olduğu bu durumu şöyle tanf edıyordu: u Hamas, tsraillilerle konuşuyordu. Onlara doğrudan canıilerin ve dini eğitimin yaygınlaşmasından söz edi- yorlardı. Israil ordusu bundan, Je- rusalem Post'un ön sayfasında bö- bürlcniyordu. O zanıan FKÖ, Oslo kararlarına uymayacak gibi görü- nüyordu." Fisk, Güney Lübnan'da Ha- mas'ın önde gelenleriyle görüştüğünde yaşadığı anısınıysa şöylc aktanyordu: "Hamas liderliğinin Güney Lübnan'a atılmasının üzerinden çok geçmc- mişti ki örgütün öndc geleıı üycle- rinden biri İsruil'e yola çıkacağımı duydu. 'Şimon Pcres'i arasaıuz iyi olur' dedi bana, 'işte cv telcfonu'. Te- lcfuri numarası doğruydu. İşte bu, Fi- listinliler içindeki en köktenci hare- keUerin hiycraı sisi içindeki üyelerin, ön- de gelcn lsrailli politikacılarla görüş- FİLİSTİN'ÎN DENİZE AÇ1LAN KAPTSI GAZZE ŞERlDÎ Kendi ülkelerinde sürgünler T arihi Filistin topraklarının küçük bir bölümünü kapsayan Gazze Şeridi, nüfııs yoğunluğu, limanları ve Mısır sınırı nedeniyle önem taşıyor. 40 kilonıetre uzunluğunda ve yaklaşık 10 kilomctrc genişliğindeki bölgede. büyük bölümü toprakları ellerinden alınnıış 2 milyona yakm Filistinli yaşıyor. lsrail'in kurulduğu 1948 yılından sonra 19 yıl boyunca Mısır idaresi altmda kalan Gazze Şeridi, 1967 Savaşı'nda tsrail tarafından işgal edildi. Israil ve Yalıudi yerleşimciler bölgeyi 2005 yılında tcrk edince, Hamas'ın bölgedeki gücü iyice arttı. Aııcak Israil haleıı bölgcnin smırlarını, hava sahasını vc karasularını kontrol altında tutuyor. 400 bini aşkın nüfuslu Gazze kenti. bölgenin kalbi durumunda. lşsizliğin ve yoksulluğıın yoğun olduğu bölgede, halkm esas geçim kaynağı dış yardımlar. 200 bin nüfuslu Haıı Yunus ve 150 bin nüfuslu Refah mülteci kampları, artık birer kent haline gelnıiş durumda. Bölgenin Israil sınırı telle çevrili ve birçok noktada Israil ordusunun karakolları bulunuyor. Mısır sınırıysa Filistin yönetimi, Mısır, BM ve AB AKDENIZ gözetiminde. 2007 ortasından bcri Hamas'ın denetimi altındaki Gazze Şeridi'nde, Islami Cihad ve Halk Direniş Komiteleri gibi örgütler dc güç salıibi. Bu örgütler sık sık smır yakınlarındaki Israil ycrlcşimlerine roket saldırılan düzcnliyor. Israil de bölgeye yönelik hava ve kara operasyonlannı aralıksız sürdürüyor. Filistin'in Batı Şeria bölgesi ve Doğu Kudüs'reki çoğulcu, demokratik vc laik sosyal yapıya karşın Gazze Şeridi'nde tarihsel olarak Mısır ve Müslüman Kardeşler etkisi lıâkim. Bölgedeki El Fetih vc FHKC gibi örgütlerin taraftarları da esaseıı Batı Şeria bölgesinden sürülen Filistinli ailelerden. tüğünün kanıtıydı." (Demokrasi Sorunu, Independent, 28 Ocak 2006.) 50 yıldır Israil siyaset sahnesindeki bir aktör olarak 2 kez başbakanlık, maliye ba- kanlığı, dışişleri bakanlığı vc savunma ba- kanhğı yapan Peres, 15 Tcmmuz 2007'den beri Israil Cumhurbaşkanı. Peres ayrıca, 1993 Eylül ayında imzalanan Oslo An- laşmalan'nın mimarlanndaıı biri olarak Yaser Arafat ve cski Israil Başbakanı İzak Rabin'le birlikte 1994 Nobel Banş Ödülü'ne layık görülmüştü. Anlaşılan, Güney Lübnan'a sürülen Hamas, Oslo anlaşmalarına ikna edil- mcye çahşılan FKÖ'ye karşı koz olarak kullanılmıştı. Pştojfönemeci Norveç'in başkenti Oslo'da imzalanan anlaşmalara kadar devam eden intifada günlerinde Hamas, siyasi ve silahlı mü- cadelcyc başlayarak güç topladı. Arafat, banş ve uluslararası toplumun tanıyacağı bir devlet uğruna tarihi Filistin toprak- l.ıı ınııı yüzde 78'indeki Israil egemen- liğini tamrken, Hamas ters bir hamlc ya- parak Oslo anlaşmalarına şiddctlc kar- şı çıktı vc direnişi sürdürdü. Arafat' ın beklentisinin aksine, takip eden yıllarda Israil, direnişin sürmesini bahane ederek anlaşmayla ilgili yü- kümlülüklerini yeriııe getirmedi vc ka- lıcı banş sağlanamadı. 2000 yılının ey- lül ayında, dönemin muhalcfet lideri, as- keıiik kariyeri boyunca katıldığı kat- liamlar nedeniyle "kasap" lakaplı Ariel Şaron'un El Aksa Camisi'ni zi- yareti nedeniyle ikinci intifadanın pat- lak vennesiyle, Hamas'ın izlediği siyasi çizgi daha da güç kazandı. El Fetih, Israil ve ABD ile sıcak iliş- kilerc gircnler ve intifadanın ön cep- hesinde yer alanlar olarak iki grup ha- linde harcket cdcrken, ancak Arafat'ın tarihi ağırlığı bu grupları bir arada tu- tabiliyordu. Arafat'ın 11 Kasım 2004'te ölümü vc El Fetih'in genç kuşağının öndc gelenlerinden, ikinci intifadanın lideri Mcrvan Barguti'nin Israil ta- rafından tutuklanması, dengeleri iyice Hamas lehine değiştirdi. Hamas, siyasi yatınmlannm karşı- lığını, 25 Ocak 2006'de Filistin'de ya- pılan gcnel seçimlerde buldu. 132 sandalycli parlanıentoya 74 üyesini so- karak sadccc 45 milletvekilliği kaza- nan El Fetih'i sandığa gömeıı Ha- mas, hükümet kumıa görevini Arafat'ın halefi Mahmud Abbas'tan aldı. lsrail'in düşmanı dunımundaki, ABD'nin ve Avrupa ülkelerinin terör örgütleri listcsindeki Hamas'ın kur- duğu hükümet adeta Filistin'in dün- yadan tecrit edilmesine neden oldu. lsrail'in varlığını tanımaması ve di- renişi hak olarak görerek, Gazze Şeridi'nden Israil kasabalanna füze saldırılarmı sürdürmesi örgütün ta- baııına güven verirken, Filistin hal- kı içinde bölünme belirtileri baş- gösterdi. El Fetih vc Hamas'ın, ulus- lararası ambargo ve tccridi aşmak için kurduğu ulusal birlik hükümet- leri kısa süre içinde dağıldı. ABD ile yakın ilişkilcri bilinen, El Fetih'in Gazze'deki lideri Mahmud Dahlan'a bağlı güçlerle Hamas mili- tanlan arasındaki sürtüşmeler yerini kanlı çatışmalara bıraktı. El Fetih ve Hamas arasındaki iplerin koptuğu 2007 ortasında Filistin ikiye bölündü. IpEYHAmfED YASİN Hanıas'ın kurucusu vc dini lideri Şeyh Ahmed Yasin, tekerlekli sandalye- ye malıkûm olarak yaşaı- kcn Israil ordusu tarafından öldürüldü. 1938 doğumlu Yasin, ço- cukluğuııda geçirdiği bir kaza sonucu kötürüm oldu ve hayatmı Islami eğitimc adadı. Mısır'daki El Ez- hcr Ünivcrsitesi'ndc eğitim görerek Müslüman Kar- deşler akımı içinde ycr aldı. Hamas'ın kuruculu- ğuna soyunduğu 19S7 sonuna kadar ön planda yer almadı. 1989'da Israil tarafından tutuklanaıak ömür boyu lıapis cezasına çarptınldı. 1997'dc Ür- dün'de Hamas liderlerine suikast girişimiııdc bu- lunan Israil ajanlarının salıverilmesi karşılığında ser- best bırakıldı. Hapis yıllannda Filistin halkı içinde saygınlık cdi- nirken, Yaser Arafat ile iyi ilişkiler sürdünneyc özen gösterdi. Ancak yinc dc "barışın, cihadın yerine geçemeyeceğini" vurgulamayı sürdürdü. 2003 yılmda lsraillilerin suikast gırişiminden kurtulan Ya- sin, 22 Mart 2004'teki bir föze saldınsında haya- tını kaybetti. ÖRGÜTÜN DİNİ. SİYASİ VE FİİLİ LİDER KADROSU r M ALÎDMEŞAL Hamas'ın politbiirosu- nun başuıdaki Halid Me- şal. Suriye'nin başkenti Şam'da yaşıyor. 1956 do- ğumlu Meşal, 1971 yılında Müslüman Kardeşler ör- gütüne katıjdı. Bir yaııdan da Kuveyt Üniversitesi'nde fizikokudu. 1987'de Gaz- ze Şeridi'nde Hamas'ın ku- ruluşuna katıldı. Hamas'ın Kuveyt'teki sorumlusuykcn Irak'uı bu ülkeyi işgal et- mesinin ardından Ürdüıı'e geçti. Örgütün yurtdışm- dan gelen mali yardımlannııı sorunılulıığunu aldı. Ay- nca, Hamas'ın lraıı ve Suriye ile ilişkileriııi gcliştir- di. 1997'dc Israil ajanlarının suikast girişimiııden kur- tuldu. Ürdüıı Kralı Hüseyin, yakalanan Israil ajanlan karşılığında Şeyh Ahmed Yasin başta olmak üzere 20 Hamas üyesinin serbcst bırakılmasııu şart koştu. Sonraki Ürdün Kralı Abdullalı'ın Hamas bürosıuıu ka- patması üzcriııe Katar üzerinden Suriye'ye geçti. ISMAtLHANİYE Hamas kurucusu Şeyh Ahmed Yasin'c yakın bir isim olarak tanınan İsnıa- il Haniye, örgütün Gazze Şeridi'ndcki "ılımlı" lide- ri. 1962 doğumlu Haniye, Gazzc'dcki Islam Üniver- sitesi'nde edebiyat öğrcni- ıni glördü. Birinci İntifada döneıninde birkaç kcz tu- tuklandı. ancak kısa sürcdc salıvcrildi. 1992'de 400 civannda Hamas nıilitanıy- la bülıkte Güney Lübnan'a sürüldü. Ertesi yıl Gazzc'ye dönerek üniversitedc görcv aldı. Yasin'in serbest bı- rakılniasından sonra, oııun yardırncısı oldu. 2003*te Ha- mas'ın kurucusuna yönelik suikast girişimindc yara- laııdı. Şeyh Ahmed Yasin ve onun ycriııc gcçcn Ab- dülaziz el Rantisi'nin ölümünûn ardından, Malımud Zahar vc Said el Siyam ile birlikte örgütün lider kad- rosuna dahil oldu. Hamas hükümetlerinde başbakan- lık görevini üstlendi. AHMUD ZAHAR Hamas'ın Gazze Şeri- di'ndeki en üst düzcy li- deri olarak bilinen Mah- mud Zahar, aynı za- manda örgütün kurucu ekibinden. 1945 doğumlu Za- har'ın gençliği Mısır'da geçti. Kahıre'de genel cerrahi eğitimi alan Za- har, Gazze'deki tslam Üniversitesi'nde ders verdi. Örgütün dini lideri Ahmed Yasin'in hapiste bu- lunduğu döncmde, Abdülaziz el Rantisi ile bir- likte Hamas'ın liderliğini yürüttü. Aynı zaman- da, Filistinli diğcr örgütler karşısında Hamas'ı tem- sil etti. Zahar, 1992 yılında diğer Hamas liderleriyle bir- likte Güney Lübnan'a sürgüne gitti ve burada bir yıl kaldı. Filistin yönetimi tarafından birçok kez tu- tuklandı. tkinci intifada sırasında evi tsrail ordu- su tarafından bombalandı. Kendisi bu saldından ya- ralı olarak kurtulurken, 25 yaşmdaki büyük oğlu Halid hayatmı kaybetti. Yasin vc Rantisi'nin öldürülmelerinden sonra, örgütün fiili liderliğini üstlendi.