Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 4 EKİM 2008 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Bayramdan Sonra.. Uzatmalı bayram tatili henüz bitmediğinden, trafik canavarına yollarda kurban vermiş ola- cağımız toplam ölü ve yaralı sayısını henüz bilmiyoruz. Bayram tatilinin en hayırlı sonucu, dünya piyasalar krizindeki büyük dalgayı gününde yememiş olmamızmış.. Dün açılan piyasalarımıza yansıyan düşüşün, ilk dalgada olabileceğinden daha hafif çarptığında piyasacılar birleşiyorlar. Bir- leştikleri bir başka nokta bizi vuracak dalgaların daha önce yaşadığımız özel kriz nedeniyle piyasalar, bankalar ağırlıklı değil, üretim, reel ekonomi üzerinden sokaktaki insanımıza dönük olacağı... Başbakan Erdoğan, AKP’nin ekonomiden sorumlu bakanları, piyasalar cephesi, bunun iyi bir şey olduğu pazalamasındalar. Liberal ekon- omistler bile, bize, insanımıza olan bedelinin çok daha ağır olacağı görüşündeler.. Bayram gün- lerinde gelecek kaygısı, gamlı baykuş gibi üzer- imize çökmüş, küçük küçük ayrıntılarla yaşamımıza yansımıştı.. AKP iktidarlarında belediyelerin bedava oto- büs rüşvetine alıştırılmış vatandaşlar, metrolar- da normal, otobüslerde yarım ücret ödemek zorunda kalınca küçükten küçükten homur- dandılar. Başbakan Erdoğan’ın evlerinin önünde bayram harçlığı için bekletilmeye, kuyruk oluş- turmaya alıştırılmış çocuklar, İstanbul’da beş, Ankara’da on liralık harçlıkların az olduğunu, g- elecek bayrama artış beklediklerini kameralara söylemekten çekinmediler. Sizinkini bilmem ama bizim mahallede davul- cuların para toplama eylemlerinde, kavga çıktı. Her mahallede bir olması gerekirken, sonu gelmeyen davulcu ziyaretleri karşısında hem a- partman sakinleri isyan ettiler, hem de davulcular aralarında kavga ettiler. Sabah karanlığından akşamın ilerleyen saatlerine, bayramın diğer günlerine sarkan, sonu gelmeyen sözde ma- hallenin çocuklarının bayram tebrikleri bıkınlık veri- ciydi. El öpme karşılığı terslenme ile birlikte para yüzü göremeyen, çikolatadan, küçük şekerlere düşürülen çocukların söylenmeleri ise argo, küfürlü olmuştu.. Bu işleri gözlemlemeyi gazetecilik merakı olarak geliştirmiş biri olarak iddia ediyorum ki, uzun yıl- lardır bu kadar sönük, ziyaretlerin tatsız, bayram yerleri, alışveriş merkezlerinin işlerinin kesat, sönük bir bayram yaşamadım. Sanki yeni giysiler giyme, şık, temiz görünme özeninde bile düşüş gözlemleniyordu. Kimbilir belki de bedava oto- büs, metro kolaylığında, bir yerden bir diğerine, araçtan araca koşuşturup duran çocuklar, kal- abalık yoksul aileler daha bir az sokağa çıkar olduklarındandır. Müslümanın Müslümanı bayramda da öldürmekten çekinmediği kanlı eylemlere gelince; Irak’ta iki intihar saldırısı eyleminde 19 ölü. Suriye’de Şam patlamasında 17 ölü. Lübnan’da en az 5 ölü.. Kanlı petrolün İslam dünyasındaki çökertmesi üzerine zaten söylenebilecek söz kalmadı. Onca savaş suçu, katliam, insan hak- ları ihlalleri üzerinden, kanlı petrolün önlenemez yükselişinden piyasaların balayı günleri bitti. Kirli saadet zincirinde, yedikleri kursaklarında da kalmayacak gibi. Emperyalizmin bu son büyük krizinin insanlığa bedellerinin en ağırı sonunda mil- yarlarla çoğunluğa, yoksullara ödetilecekse de, ilk vurgun piyasalardan olunca şimdilik en çok zenginleri sarsıyor.. ABD’nin en büyük finans devlerinin batıştan nasıl kurtarılacağı operasyon haberleri ile yatıp kalkıyor, yüreğimiz ağzımızda en az bedelle kurtarılmalarını bekliyoruz. Vurgun düzeninin sorumlularına hesap sormak hak götüre.. açlık- la eşanlamlı işsizliğin daha da patlamaması için, eller havada her dinden dualar, ayinler düzenleniyor.. Diktatörlükler, şeyhlikler tamam da, demokratik düzenlerde siyaset hiç bu kadar ayak- lar altında, her şeyin kirletildiği, din ve ırk sömürücülüğüne aracı kılınmış mıydı? İstanbul Patrikhanesi’nde, ekümenlik kav- gası, İstanbul-Moskova merkez çatışması eks- eninde, Ortodoksluk üzerinden çıkarlar, güç çatışmasına, Ukrayna’nın Moskova’ya mı, İs- tanbul’a mı bağlı kalacağı son tartışmasına çözüm üretecek, bir toplantı yapılacakmış. Yarın AB’nin dört büyüğü, ABD’den çıkan büyük ekonomik krizde AB’nin alabileceği ön- lemleri karara bağlayacaklarmış. Fransa, Al- manya, İngiltere, İtalya özel koşullarının önceliği çatışmasında, ortak reçeteler üretmeye, AB o- larak ekonomik direnme güçlerini büyütmeye çalışacaklarmış. Bayramda Altınova’da yakılan ateş içimizde. Yıllardır PKK terörü, sıcak savaşta kaybettiğimiz on binlerce insanımız, verdiğimiz şehitlerimizle ters orantılı geçerli, çok övündüğümüz sağ duyumuz kırıldı kırılacak.. Göreceli barışın, refahın, çok kültürlülüğün, kardeşliğin en çok işlediği sahil yörelerimizde, PKK terörü bağlantılı Güney- doğu’dan gelen sıcak göçün içten içe derin- leştirdiği bir yara var ki.. Birebir ilişkilerde tahrik edilen ötekiler-biz ayrımcılığı, işin içine ayrılıkçı siyasetler, provokasyonlar da girince yarayı de- rinleştiriyor. Mersin, Adana, Antalya’da yaşanan ayrışmalar; Ayvalık, Cunda gerilimlerinden son- ra Altınova’da çok daha tehlikeli bir yangının ateşine dönüştü. İşte bu gelişmeden gerçekten çok korkmalı, körüklenmesine izin vermeden, hep birlikte söndürmeliyiz.. soner@cumhuriyet.com.tr ELÇİN POYRAZLAR WASHINGTON - ABD Başkanõ George Bush mali krize çözüm bulmak amacõy- la hazõrlanan 700 milyar do- larlõk kurtarma paketinin Kon- gre’de onaylanmasõ için lobi çalõşmalarõna hõz verdi. ABD Temsilciler Mecli- si’nde pazartesi günü 205’e karşõ 228 oyla reddedilen pa- ketin ikinci oylamada kabul edilebilmesi için daha önce ret oyu veren 12 milletvekilinin fikir değiştirmesi gerekiyor. ABD Senatosu vergi indi- rimleri ve mevduat garantile- rinin artõrõlmasõna yönelik de- ğişikliklerle birlikte kurtar- ma planõnõn yeni halini çar- şamba günü onaylamõştõ. ABD Başkanõ Bush’un ekibi ise Senato’nun onayõnõn ar- dõndan Temsilciler Mecli- si’nde pakete yönelik ikinci oylama öncesinde Kongre üyelerini ikna etmek için yo- ğun lobi çalõşmalarõ içine gir- di. Paketin reddedilmesinin ar- dõndan New York Menkul Kõymetler Borsasõ’nda yaşa- nan rekor düzeyde değer kay- bõnõn yanõ sõra pakete eklenen unsurlarõn Temsilciler Mec- lisi’ndeki bazõ Cumhuriyet- çileri ikna edebileceği konu- şuluyor. ABD yönetiminin 3 sayfa olarak hazõrladõğõ plan, Tem- silciler Meclisi’nde yapõlan değişikliklerle 110 sayfaya Senato’da yapõlan eklemeler- le 451 sayfaya ulaştõ. Plana banka mevduatlarõna yönelik devlet garantisinin 100 bin dolardan 250 bin do- lara çõkarõlmasõ, ev sahipleri, arazi sahipleri, yenilenebilir enerji sektörü ve girişimcile- rin yararlanacağõ 150 milyar dolara ulaşan vergi indirim- leri, kõrsal alandaki okullarõn desteklenmesi ve felaket böl- geleri için fonlar gibi unsurlar eklenerek milletvekilleri için cazip hale getirilmeye çalõ- şõldõ. Plana banka mevduatlarõna yönelik devlet garantisinin 100 bin dolardan 250 bin dolara çõkarõlmasõ, ev sahipleri, arazi sahipleri, yenilenebilir enerji sektörü ve girişimcilerin yararlanacağõ 150 milyar dolara ulaşan vergi indirimleri, kõrsal alandaki okullarõn desteklenmesi ve felaket bölgeleri için fonlar gibi unsurlar eklenerek milletvekilleri için cazip hale getirilmeye çalõşõldõ. 700milyardolarlaneyapılır?  ABD, 2001 yõlõndan bu yana Afganistan ve Irak sa- vaşlarõ için 800 milyar dolar civarõnda harcama yaptõ.  Bu kurtarma paketinin faturasõnõ, dünyanõn en zen- gini olan ve kişisel serveti 57 milyar dolar eden Bill Ga- tes’ten 12 tanesi ödeyebilir.  700 milyar dolar, kabaca Hollanda’nõn Gayri Safi Yurt İçi Hasõlasõ’na (GSYİH) eşit, Pakistan’õnkinin ise 5 katõ.  Afrika’nõn tümünün birleşik GSYİH’sõ ise yalnõzca 100 milyar dolar.  ABD’nin 2007 yõlõndaki savunma bütçesi 78 milyar dolar civarõndaydõ.  700 milyar dolar ile her biri 5.3 milyar dolara mal olan 130 tane en büyüklerinden uçak gemisi satõn alõna- bilir. Fransa da küçülecek Borsalargergin ABD’de Eylül ayõnda beklentile- rin oldukça üstünde, 160 bin kişinin daha işsizler ordusuna katõldõğõnõn açõklanmasõnõn etkisi ve oylamaya temkinli yaklaşõmlar nedeniyle, As- ya ve Amerikan borsalarõnda keskin düşüşler yaşandõ. Japon Nikkei en- deksi, yüzde 1,9 değer kaybederken Hong Kong, Avustralya ve Yeni Zelanda borsalarõnda da düşüşler oldu. Wall Street’te Dow Jones endeksi önceki gün yüzde 3,2 düşmüştü. Bu arada önceki gün Senato’da paketin kabul edildiği haberine karşõn New York Borsasõ düşüşle açõldõ. Ana- listler, New York Menkul Kõymet- ler Borsasõ’nõn rekor düzeyde değer kaybetmesinin, Temsilciler Meclisi üzerinde önemli bir baskõ oluştur- duğunu ifade ediyorlar. Rusya Menkul Kõymetler Borsasõ’nda ana endeks olan RTS endeksinde önem- li düşüş yaşanõnca, geçen ay da ya- põldõğõ gibi işlemler geçici olarak durduruldu. Borsanõn ana endeksi olan RTS endeksinin yüzde 7,1 ora- nõnda düşmesi sonucu, işlemlere bir saat süreyle ara verildi. Diğer en- deks olan MICEX endeksi de yüzde 6,9 oranõnda değer kaybetti. Ekonomi Servisi - Fransõz ekono- misinin durgunluğa girdiği kaydedil- di. Fransõz Ulusal İstatistik Ajansõ, ülke ekonomisinin, üçüncü ve dör- düncü çeyreklerde yüzde 0.1 oranõn- da küçülmesinin beklendiğini belirtti. Fransa’nõn 2008 yõlõ toplamõndaki ekonomik büyümesinin yüzde 0.9 olacağõ tahmin ediliyor. Ajans, işsiz- liğin de yõl sonunda yüzde 7.4’e tõr- manacağõ tahmininde bulundu. IMF:Yavaşlama derinleşecek WASHİNGTON (ANKA) - Ulus- lararasõ Para Fonu (IMF), finansal krizin dünya ekonomisini olumsuz etkileyeceğini açõkladõ. ABD ve di- ğer bazõ gelişmiş ülkelerde yaşanan finansal krizin, bu ülkelerin bazõla- rõnda daha uzun ve daha derin bir ya- vaşlamaya yol açmasõ beklendiğini kaydeden IMF, özellikle ABD’nin “derin resesyona” girebileceğini be- lirtti. IMF, Avrupa’daki yükselen pi- yasalardaki cari açõklarõn ‘risk’ oluş- turduğu uyarõsõnõ da yaptõ. IMF tarafõndan yayõnlanacak olan “2008 Dünya Ekonomik Görünü- mü” raporunun bazõ bölümleri açõk- landõ. Raporda “Finansal kriz, eko- nomik yavaşlamayı derinleştirebi- lir” görüşü vurgulandõ. Yavaşlamaya karşõn enflasyon risklerinin sürdüğüne, ham madde fi- yatlarõnõn yüksek olmayõ sürdürece- ğine dikkat çekilirken, enflasyonist baskõlarõn kontrol altõna alõnmasõ için para politikalarõnõn daha da sõkõlaştõ- rõlmasõ gerekebileceğinin altõ çizildi. UBS 2 bin kişiyi işten çıkarıyor Ekonomi Servisi - İsviçre bankasõ UBS, yatõrõm bankacõlõğõ birimini ye- niden yapõlandõrma kapsamõnda 2 bin çalõşanõn işine son vereceğini açõkla- dõ. Banka tarafõndan yapõlan açõkla- mada yatõrõm bankacõlõğõ biriminin değerli metaller dõşõndaki emtiadan çõkacağõ ve birimdeki personel sayõsõ- nõn 2 bin kişi azaltõlacağõ belirtildi. UBS ayrõca yatõrõm bankasõ birimi portföyünün önceliklerinin, kuvvetli olduğu ana alanlarõ güçlendirerek ser- maye piyasalarõ, yatõrõm bankacõlõğõ, sabit getirili menkul kõymetler, para piyasalarõ ve emtia birimlerindeki müşterilerini muhafaza etmek ama- cõyla yeniden belirleyeceğini belirtti. Banka ayrõca gayrimenkul ve sekü- ritizasyon ile kendisi için yaptõğõ iş- lemlerde küçülmeye gideceğini açõk- ladõ. Önceki gün kurtarma paketinin Senato’da onaylandõğõ haberinin düşüşüne engel olamadõğõ borsalar dün de ABD’deki oylamaya kilitlendi. ABD ve Asya kayõplar yaşarken Rusya’da yine işleme ara verildi. (AP) İMKB de nefesini tuttu Ekonomi Servisi - Dün piyasalar, Temsilciler Meclisi’nden çõkacak karara odaklanõrken, Bayram tatili nedeniyle kapalõ olan İMKB ilk seansta yüzde 6.2 düştü. Dolar ise 1.3135 YTL’ye kadar çõktõ. ABD hükümetinin 700 milyar dolarlõk kurtarma planõnõn, Kongre’nin Temsilciler Meclisi kanadõndaki oylamasõna odaklanan İMKB, işlem gören hisse senetleri günlük bazda ortalama yüzde 4.16 oranõnda değer yitirdi. İMKB Ulusal 100 Endeksi, ikinci seansta 732.10 puan artarak 34.553,00 puandan kapandõ. Hisse senetlerinin ikinci seanstaki ortalama değer artõşõ yüzde 2.16 oldu. İlk seanstaki 2.230,40 puanlõk düşüş dikkate alõndõğõnda, Borsa endeksi günün tamamõnda 1.498,30 puan geriledi. Piyasalardaki tedirgin bekleyişin etkisi içeride dolara yansõdõ. Bankalararasõ piyasada en iyi dolar alõş satõş kotasyonlarõ, 1.3135 YTL’ye yükselerek geçen hafta cuma günü spot kapanõşa göre yüzde 5 değer kazandõ. Dolar cuma kapanõşta 1.2395 YTL düzeyindeydi. ‘Tatil bizim için büyük şans oldu’ Ekonomi Servisi - İstanbul Menkul Kõymetler Borsasõ (İMKB) Başkanõ Hüseyin Erkan, borsanõn bayram dönemi sõrasõnda kapalõ olmasõnõn büyük bir şans olduğunu belirterek “Dı- şarıdaki çok büyük dalgalan- malardan en azından etkilen- medik” dedi. Erkan, dünyada büyük bir be- lirsizlik bulunduğunu kaydederek “Bu belirsizlik ortamında tabii ki piyasalarda çok büyük dal- galanmalar olacaktır. Biz de Türkiye olarak tabii ki bundan etkileniyoruz ve etkilenmeye de devam edeceğiz” diye konuştu. Dõşarõda da belirsizlik devam ettiği için insanlarõn ‘bekle gör’ konumunda bulunabileceğini be- lirten Hüseyin Erkan, “İnsanla- rın panikle hareket etmemesi gerekir. Paniğe kapılmadan ge- lişmeleri yakından takip etme- leri gerekir. Türkiye’deki temel veriler hâlâ sağlamdır. O temel veriler çerçevesinde insanlar itidalli olarak piyasaları takip etsinler. Panikle karar verme- sinler” dedi. Terminatör de zor durumda Ekonomi Servisi - The Los Angeles Times gazetesinin haberine göre California Valisi Arnold Schwarzenegger, ABD Hazine- si’nden acil 7 milyar dolar istedi. Schwarzenegger’in ABD Ha- zine Bakanõ Henry Paulson’a gönderdiği yazõda, finansal kriz nedeniyle, günlük kamu işlerinin yürütülmesi için kõsa vadeli bir acil Hazine kaynağõna ihtiyaç duyabileceklerini bildirdi. California eyaleti gibi diğer eyaletler, kõsa vade- li ihtiyaçlarõnõ piyasalardan karşõlõyorlar, an- cak finansal kriz nedeniyle, kõsa vadeli borç- lanma imkânlarõ da daralmõş durumda bulu- nuyor. İngilteremevduatgarantisiniyükseltiyor Ekonomi Servisi - İngiltere, bireysel banka mevduat hesaplarõna uyguladõğõ devlet garantisi limitlerini yükseltmeye karar verdi. İngiltere Fi- nansal Hizmetler İdaresi tarafõndan yapõlan açõk- lamada, halen 30 bin sterlin (53 bin dolar) olan mevduat garanti limitlerinin, 50 bin sterlin düze- yine (88 bin 500 dolar) yükseltileceği kaydedildi. İngiltere’nin bu kararõ almasõnda, İngiliz vatan- daşlarõnõn, mevduat hesaplarõnõ, sõnõrsõz garanti limitinin bulunduğu İrlanda’ya aktarmaya başla- malarõ etkili oldu. Bir dev banka daha kriz kurbanı Ekonomi Servisi - ABD’nin önde gelen mortgage bankalarõndan Wells Fargo, zor durumdaki ABD bankasõ Wachovia ile birleşme kararõ aldõğõnõ açõkladõ. Wells Fargo birleşme işleminin toplam tu- tarõnõn 15.1 milyar dolar civarõnda olduğunu du- yurdu. Wells Fargo ayrõca birleşme maliyetinin 10 milyar dolar civarõnda olacağõnõ açõkladõ. Birleş- me işlemi kapsamõnda toplam 20 milyar dolar de- ğerinde Wells Fargo menkul değerinin ihraç edi- leceğini, bunun büyük kõsmõnõn Wells Fargo hisse- leri olacağõ belirtildi. Hafta sonu ve bayram tatili olmak üzere 7 gün aradan sonra düşüşle açılan İMKB, günü yüzde 4.16 kayıpla tamamladı. (AA) 3 sayfa olarak hazõrlanan plan, değişikliklerle Temsilciler Meclisi’nde 110, Senato’da 451 sayfaya çõktõ Bush 12 oy peşinde