Katalog

20 AĞUSTOS 2006 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DİZİ YUNAN GÖÇMENLER 9 1890’da Amerika’da 2 bin olan Ermeni nüfusu 1. Dünya Savaşı’nın ardından 25 bine çıktı İyiye giden ekonomi akını azalttı merikan göç istatistiklerine göre bu ülkeye yaşanan ilk Yunan göçü 19. yüzyılın başlarında yaşansa da, Yunanlıların Yeni Dünya’ya göçlerinin yoğunlaşması yine bu yüzyılın son on yılında gerçekleşmiştir. Yüzyıl dönümünde Yunanistan’da yaşanan ekonomik kaos nedeniyle birçok genç Yunanlı Amerika’ya göç etmiştir. Bu göç, gerek Türk gerekse Ermeni göçünde de olduğu gibi eğitimsiz ve fakir insanların, Amerika topraklarında kazandıkları parayı biriktirip daha sonra ülkelerine dönerek burada yatırım yapmak ve yeni bir hayat kurmak üzere gerçekleştirdikleri bir göçtür. Bu ilk dalgayla gelen Yunanlılar, New York, Chicago ve Baltimore gibi batı şehirlerine yerleşmişlerdir. Bu göçmenlerin bir bölümü Balkan Savaşı patlak verdikten sonra ülkelerine dönmüşler, ancak savaş bittikten sonra tekrar Amerika yolunu tutmuşlardır. Bu geri göç sırasında, birçoğu eşlerini de beraberlerinde götürmüşler ve böylece Yunan kültürünün Amerika’da oturmasının adımlarını atmışlardır. Amerika’ya doğru Yunan göçünün en yoğun yaşandığı dönem 18901920 yılları arasıdır. Amerikan göç istatistikleri, bu dönem içerisinde o dönemki Yunanistan topraklarından gelen yaklaşık 368.000 kişinin Amerika’ya göçmen olarak giriş yaptığını belirtmektedir. O dönemde Türkiye toprakları içerisinde yaşayan Rum azınlıktan da Amerika’ya göçenlerin sayısının azımsanmayacak kadar yüksek olduğu bildirilmektedir. Charles Moskos’un tahminlerine göre 18901917 tarihleri arasında Amerika’ya göç eden Yunanlıların sayısı 450.000, 19181924 arasında gelenlerin sayısı ise 70.000 civarındadır. Ermenilerin ABD göçü A A merika’ya doğru yaşanan Ermeni göçü, o dönemlerde Ermenilerin yoğun olarak yaşadıkları Anadolu’nun doğu ve orta bölümleri, şimdiki Ermenistan devletinin kurulu olduğu Güney Kafkaslar ve dönemin Sovyetler Birliği toprakları ile İran ve Lübnan kaynaklıdır. Bu derece geniş bir alana yayılmış olan Ermenilerin göçü özellikle 1. Dünya Savaşı sonrası gerçekleşmiştir. Amerika’ya gelen ilk Ermeniler, 1800’lü yılların ikinci yarısında ülkeye yerleşmiş ve ülkedeki göçmenlerin genel eğilimine uygun bir biçimde Massachussetts, New York, New Jersey ve Pennsylvania gibi Amerika’nın doğusunda bulunan şehirlere yerleşmişlerdir. Genellikle vasıfsız işçilerden oluşan bu göçmenler, bu bölgedeki fabrikalarda iş imkânı bulmuşlar ve Türklerde de incelediğimiz gibi kurdukları lokaller, kahveler, manavlar ve bakkallar ile kendi dünyalarını yaratmışlardır. 1890 yılı itibarıyla Amerika’da yaşayan Ermenilerin Tablo 1: ABD’ye yönelik Yunan göçü sayısının 2.000 civarında olduğu belirtilmektedir. Yaklaşık Yak. Yıllık Daha sonra patlak veren Dönem Toplam Ortalama Balkan Savaşı ve Birinci İlk Göç18731899 15.000 500.000 Dünya Savaşı döneminde Büyük Göç Dalgası 18901917 450.000 25.000 Osmanlı topraklarından Amerika’ya yönelik göçte Son Dalga 19181924 70.000 10.000 ciddi azalmalar meydana Kapalı Kapılar 19251946 30.000 1.300 gelmişse de 19141924 Savaş Sonrası Göç 19471965 75.000 4.000 döneminde Amerika’ya Yeni Göç Dalgası 19661979 160.000 11.000 gelen Ermenilerin sayısı Azalma Dönemi 19801989 25.000 2.500 25.000 civarındadır. İkinci Dünya Savaşı döneminde de Kaynak: Charles Moskos, Greek Americans: Struggle özellikle Avrupa kıtasının and Success, s.156. güney ve doğu kesimlerinden, savaş Daha sonra Amerika’nın göçmenlere kapılarını kısmen de olsa kapamasıyla azalan Yunan göçü, Yunanistan ekonomisinin iç savaş ve 2. Dünya Savaşı’ndan sonra çökmesiyle tekrar hareketlenmiş, 19461980 yılları arasında 230.000’i aşkın Yunanlı Amerika’ya göç etmiştir. 1981 yılında Yunanistan’ın Avrupa Birliği’ne üye olmasıyla Yunanistan ekonomisinde yaşanan olumlu gelişmelerin göç rakamlarına doğrudan yansıdığı açıktır. 1980 yılından sonra Amerika’ya göç azalmaya başlamış, hatta bir ters göç başlamıştır. Bu rakam, 2003 yılında 914 kişiye kadar düşmüştür. Buna karşın 2000 yılı itibarıyla Yunanistan’da büyük çoğunluğu Yunan asıllı yaklaşık 72.000 Amerikan vatandaşının yaşıyor olması, geriye doğru kısmi de olsa göçün başladığına işaret etmektedir. New York’un simgelerinden Times Meydanı... Onlarca hatta belki de yüzlerce etnik grubu bir araya getiren bir alan. Kalabalığı, trafiği, modern, ihtişamlı mimarisi, ışıl ışıl reklam tabelalarıyla Amerika’nın, hatta dünyanın önemli bir noktası. sırasında savaşan taraflar tarafından sürülen veya yerleri değiştirilen Ermeniler arasından Amerika’ya yönelik yoğun bir göç yaşanmıştır. Bu dönemde Amerikan hükümetinin çıkardığı yasa ile savaş esnasında ‘‘yerleri değiştirilmiş kişiler’’in ülkeye yasal olarak, vatandaşlık alma hakkı saklı olarak girişlerine izin verilmesi, bu göçün çapının genişlemesine yol açmıştır. Bundan sonra yaşanan üç göç dalgası, Ermenilerin yaşadıkları ülkelerdeki politik dengesizliklerden ve savaşlardan kaynaklanmaktadır. Bunlardan ilki, 1970’li yıllarda Lübnan’da yaşanan iç savaş sırasında bu ülkede yaşayan varlıklı, çok iyi eğitimli ve kültürlü Ermenilerin tüm bu birikimleriyle birlikte Amerika’ya göç etmeleridir. Bölgenin kültürel zenginliği sayesinde birçok dili konuşabilen, çok iyi eğitime ve önemli iş deneyimine sahip Lübnanlı Ermeniler, Amerika’da kısa zamanda kendilerini kabul ettirmişler ve kültürlerini bu ülkeye taşımışlardır. Bu kişiler yeni ülkelerinde önemli mevkilere gelmişler ve Amerika’da yaşayan Ermeni azınlığına kültürel ve toplumsal alanda çok büyük katkı sağlamışlar ve standartları yükseltmişlerdir. İran’da rejim değişikliği Benzer bir şekilde, ikinci göç dalgası, yaşanan iç karışıklıkların ardından İran’da 1979 yılında rejim değişikliği yaşanması ile gerçekleşmiş, bu göç çerçevesinde de İran’da yaşayan ve çok zengin bir topluluk olan Ermeniler, Amerika’ya göç etmişlerdir. İran Ermenileri, genellikle ABD’nin batı kıyısına, Kaliforniya Eyaleti’ne yerleşmişlerdir. 1990 yılı nüfus sayımı istatistiklerine göre kendisini Ermeni olarak tanımlayanların yarısından fazlası batı eyaletlerinde yaşamaktadır. En son göç dalgasını ise SSCB’den kaçanlar oluşturmaktadır. Özellikle Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, yeni kurulan Ermenistan Cumhuriyeti’nden de Amerika’ya doğru göç yaşanmıştır. Amerika’da yaşayan Ermeni toplumu, hiç şüphe yok ki genel anlamda kendisini Amerikan toplumuna entegre etmeyi başarmış bir topluluk portresi çizmektedir. Özellikle Lübnan ve İran’da yaşanan iç karışıklıklar nedeniye Yeni Dünya’ya göç eden Ermeniler, beraberlerinde servet ve knowhow getirmişler, yeni ülkelerinde başarılı yerlere gelip, içerisine sonradan dahil oldukları bu toplumun standartlarını yükseltmişlerdir. Bugün Amerikan üniversitelerinde birçok Ermeni araştırmaları kürsüsü bulunmaktadır. Bunlar arasında Amerika’nın prestijli üniversitelerinden Harvard Üniversitesi (MA), Columbia Üniversitesi, MichiganAnn Arbor Üniversitesi, California Üniversitesi (Los Angeles), California Devlet Üniversitesi (Fresno), California Üniversitesi (Berkeley) ve Tufts sayılabilir. İlklere açılan kapı: Ellis Adası ABD’ye gelen göçmenler yıllar boyunca hep aynı noktadan bu ülkeye giriş yaptılar. Yüz binlerce Yeni Dünya yolcusunu karşılayan Ellis Adası, ABD’nin tarihinde ve bugününde önemli yer tutan bir kapı. İstatistikler en yüksek vatandaşlık oranına sahip olan Rumların, aynı zamanda en yaşlı nüfusa sahip topluluk olduğunu ortaya koyuyor En kalabalık grup Yunanlılar Doğum yerlerine göre göçmenlerin dağılımı. öçün son 10 yılına baktığımızda 1993 ve 1994 yıllarında Ermenistan’dan yaşanan yoğun göç dışında, üç ülkeden Amerika’ya doğru yaşanan göç, genel göç eğrisi ile paralellik göstermektedir. Ancak yıllar içerisinde Yunanistan’dan gelen göçün giderek azaldığı göze çarpmaktadır. 2003 yılında Yunanistan’dan Amerika’ya doğru yaşanan göç 1890’lı yıllardan beri ilk kez yıllık 1000’in altına düşmüştür. Amerika’da 2000 yılında yapılan nüfus sayımına göre Yunanlılar, bu üç etnik gruptan en kalabalık olanı oluşturmaktadır.Amerika’ya gelen göçmenlerin sa Türk, Ermeni ve Yunanlıların nüfus istatistikleri. rak kabul edilen vatandaşlık oranı, Amerika örneğinde, o azınlığın doğrudan kaç nesildir bu ülkede yaşadığı ile bire bir bağlantılıdır. Ermeni Amerikalılar arasında ABD vatandaşlığına geçme oranı yüzde 90’ların üzerindeyken Türkler arasında yüzde 63 seviyesinde olmasının nedeni, Amerika’ya yönelik Türk göçünün nispeten genç bir yapıda olması ve henüz yeni nesillerin oluşmamış olmasıdır. Bu tablo, konu edilen ülkelerden Amerika’ya gelen göçmenlerin yaş ortalamalarında da kendisini göstermektedir. En yüksek vatandaşlık oranına sahip olan Yunanistan doğumlu Yunanlıların yaş ortalaması 54’ü aşıyor. Bu yüksek ortalama, son dönemde Yunanistan’dan göç etmiş olan nüfusun yaşlanmasından ve bu ülkeden gelen göçün çok yavaşlamasından kaynaklanmaktadır. Amerika’ya Yunanistan’dan gelen göçün yüzde 78’i 1980 yılından önce gerçekleşmişken, bu oran Türkiye’den gelenlerde yüzde 31, Ermenistan’dan gelenlerde ise ancak yüzde 11’i bulmaktadır. Amerika’da doğan Yunan asıllı Amerikalılar bu ortalamaya dahil olmadıklarından, ortalama sadece Yunanistan’dan göç edenleri kapsıyor. Nüfus istatistiklerine göre Yunanlılar 3 etnik grup arasında en yoğun olanı. Türkler arasında, Türkiye’de doğanların oranı, kendi ülkelerinde doğan Ermeni ve Yunanlıların Amerika’da yaşayan toplam nüfuslarına oranlarına nazaran çok yüksektir. Amerika’da yaşayan her 100 Türk’ten 67’si Türkiye doğumluyken, her 100 Ermeniden 17’si, her 100 Yunanlıdan ise sadece 14’ü Amerika dışında dünyaya gelmişlerdir. Bunun arkasındaki temel sebep, Amerika’ya yönelik Türk göçünün diğerlerine nazaran daha genç olmasıdır. Zaman geçtikçe ve nesiller oluştukça, Amerika’daki Türklerin arasındaki ABD vatandaşlarının oranı artacaktır. SÜRECEK G yısında ciddi bir artış yaşandığı şu dönemde, Türk göçmenlerin sayılarındaki artış miktarı azalmaya devam etmektedir. Bunun nedeni, Amerika’da son çıkarılan yeni yasalarla, çoğu Güney Amerika kökenli kaçak göçmenlerin ABD vatandaşlığını almasının kolaylaştırılmış olmasıdır. Amerikan göç yasalarına göre, Amerika’da doğan her çocuk otomatik olarak Amerikan vatandaşı olmaya hak kazanmaktadır. Bu, hiç kuşkusuz ülkede yaşayan göçmenlerin durumunu yakından ilgilendirmektedir. Bir ülkede yaşayan göçmenlerin, o ülkeye ne derece uyum sağladıklarını görme açısından bir kriter ola CUMHURİYET 09 K