Katalog

2 AĞUSTOS 2006 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Elektrikte maliyet kalemlerinde indirim beklenirken doğalgaz fiyatları yüzde 6.8 arttırıldı 13 EKONOMİ POLİTİK ERİNÇ YELDAN Yazarımız yıllık iznini kullandığından yazılarına bir süre ara vermiştir. Enerjide ters akım zammı ? Baştarafı 1. Sayfada elektriğini üretip fazlasının ulusal şebekede kullanılması için devlete satan otoprodüktör şirketlerle bir araya gelmiş ardından da hükümetten 4 bakanın katılımıyla yapılan toplantılarda soruna çözüm arayışları yoğunlaşmıştı. Yapılan görüşmelerde ilgili bakanlıkların vergi indirimine sıcak bakmadıkları belirtilirken sektörde kapasitenin azaltılabileceğine dikkat çekiliyor. Bu gelişmeler, 13 ilde elektrik kesintilerinin yeniden yaşanabileceği endişesini yarattı. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener’in başkanlığında önceki gün yapılan toplantılarda bu yönde somut bir adım atılamadı. BOTAŞ’ın aldığı zam kararının ardından otoprodüktörlerin buna nasıl tepki vereceği beklenirken hükümetin eylül ayı başına kadar BAKAN GÜLER ÜRETİCİLERİ SUÇLADI nerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, TürE kiye’nin elektrik ve doğalgazı en ucuz kullanan ülkelerden biri olduğunu vurgularken doğalgaz ve elektrik zammı konusunda ekonominin gereğini yapacaklarını söyledi. Güler, elektrik üretiminde kullanılan doğalgazdaki ÖTV miktarının indirilip indirilmeyeceğinde Maliye Bakanlığı’nın görüşünün önem taşıdığını belirtti. Güler, doğalgaz fiyatlarının yüksekliği nedeniyle üretimi bırakacaklarını açıklayan otoprodüktörlerle ilgili olarak, ‘‘Otoprodüktör grupları, bizden bile ucuza doğalgaz alıyor. Üstelik bunun yarısını kullanıyor, yarısını da satıyorlar. Otoprodüktörlerin ürettiği 2 milyar kWh’lik enerjiyi de kendi imkânlarımızdan karşıladık’’ diye konuştu. bazı adımlar atılmasına kesin gözüyle bakılıyor. Geçen günlerde bazı şirketler doğalgaz fiyatlarındaki yüksekliğe dikkat çekerek bu ürünle üretim yapan santralları kapatma kararı almıştı. Konutlarda ve sanayide kullanılan doğalgaza dünden geçerli olmak üzere yüzde 6.8 zam yapıldı. Yılın üçüncü zammıyla birlikte ilk yedi aylık toplam zam oranı yüzde 19.517’yi buldu. Yapılan son zam MALİYETİ 300 MİLYON YTL’Yİ GEÇİYOR etkililer, sektörün istediği şekilde bir ÖTV indiriY minin bütçeye maliyetinin 300 milyon YTL ’yi aşacağını, bunun da yeni bazı önlemleri beraberinde getireceğini belirtiyorlar. Hükümet, iktidara geldiğinden bu yana elektrik fiyatlarında herhangi bir artışa gitmedi. Ancak doğalgaz zamları neredeyse aralıksız sürdü. Reuters’a açıklamalarda bulunan yetkililer, döviz ve petrol fiyatlarındaki artışlar nedeniyle BOTAŞ’ın en azından zarar etmemesi için doğalgaza ağustostan itibaren zam yapılmaya başlanacağını ve bunun yıl sonuna kadar yüzde 20’ye çıkabileceğini kaydetmişlerdi. BOTAŞ’ın uluslararası ham petrol fiyatlarında ve döviz kurundaki artışlar nedeniyle fiyat artışına gittiği belirtildi. la birlikte ilk 7 aylık toplam zam oranı da yüzde 19.517’ye ulaştı. Elektrik maliyetlerini de doğrudan etkileyecek zamla birlikte elektrik fiyatlarının da artması bekleniyor. Bu konuda son kararı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan verecek. Kaynaklar, özellikle doğalgazla elektrik üretimi yapan şirketlerin girdi maliyetlerinin daha da artacağını, bunun da var olan sorunları derinleştireceğini belirtiyor. Akenerji şalter indirdi Ekonomi Servisi Akenerji Elektrik Üretim, Mebal ve Deba elektrik üretim santrallarını zarar ettiği gerekçesiyle kapatacak. Akenerji Elektrik Üretim’den İMKB’ye gönderilen açıklamada, yönetim kurulunun, şirketin Tekirdağ Çorlu’daki Mebal Elektrik Üretim Santralı’nın zarar nedeniyle kapatılmasına karar verdiği bildirildi. Şirketin Borsa Başkanlığı’na yolladığı başka bir açıklamada ise Denizli’deki Deba Elektrik Üretim Santralı’nın da zarar nedeniyle kapatılacağı belirtildi. Ekmeğe de zam yolda ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Türkiye Fırıncılar Federasyonu (TFF) Başkanı Halil İbrahim Balcı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın, un fiyatlarındaki artış ve ‘merdiven altı’ ekmek üretiminin önlenmesi konusunda gereken önlemleri almaması halinde, bir ay sonra ekmeğe yapılacak zammın yüzde 25’ten az olmayacağını söyledi. TFF Başkanı Balcı, un fiyatlarının, son bir ayda yüzde 1625 arttığını, ancak ekmeğin kilo fiyatının son üç yıldır 1.251.5 YTL ’de kaldığını söyledi. Balcı, elektrik, su, işçi ücretleri gibi girdi artışlarının ‘‘fırıncı esnafını kımıldayamaz hale getirdiğini’’ belirtti. EMO BAŞKANI: Tüketiciler herkesi 10 Eylül’de yapılacak eyleme destek vermeye çağırıyor Maaşın yüzde 10’u enerjiye ZEYNEP ŞAHİN Benzin tüketicisinin sabrı taştı ? Yılbaşından bu yana yüzde 20 zam yapılan ve litresine yaklaşık 2 dolar ödeyerek dünyanın en pahalı benzinini tüketen Türkiye’deki vatandaş eyleme hazırlanıyor. EMRE DÖKER Linde Türkiye’de Ekonomi Servisi Endüstriyel gaz üreticisi Alman Linde Gas şirketi, karbondioksit üreticisi Türk Karbogaz’ı satın aldı. Türk Karbogaz’ın 22 yıllık ortağı olan Aytemiz ailesi ile ABD şirketi Praxair, hisselerinin tamamını Linde’ye devretti. Linde Gas İcra Kurulu Üyesi Rainer Schlicher, Linde’nin Türk piyasasında birkaç yıldır araştırmalar yaptığını, 2 yıl süren görüşmelerin ardından Türk Karbogaz hisselerinin tamamını satın aldıklarını söyledi. Schlicher, Türk piyasasındaki proje ve imkânları değerlendirmek istediklerini, tüpgaz ile ilgili bir yatırımlarının söz konusu olacağını açıkladı. ANKARA Doğalgaz ve elektrik zamlarının birbirini tetiklediği kısırdöngüye dikkat çeken uzmanlar, pek çok ülkeden pahalı elektrik kullanan Türkiye’de bir asgari ücretlinin kazancının yüzde 10’unu elektrik tüketimine harcadığını belirtti. Doğalgazdan elektrik üretiminin Türkiye’yi uluslararası alanda boyun eğmeye zorladığı dile getirilerek özel sektörün baskılarının faturasını yurttaşın ödemesine tepki gösterildi. Bir süredir enerji üretim ve dağıtımında süregelen sorunlar ve zam tartışmaları, ilk olarak doğalgazda fiyat arttırımına gidilmesiyle kendini gösterdi. Ortaya çıkan tabloyu ve ilerleyen günlerde karşılaşılabilecek sorunları Cumhuriyet’e değerlendiren TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Ulusaler, elektriğe yapılan zamlarda ‘‘otoprodüktörler’’in hariç tutulduğunu ve zammın faturasını yurttaşlarla, sanayi kuruluşlarının ödediğini söyledi. ‘‘Otoprodükterlere yapamadıkları zamları sanayi ve konutlara yansıtıyorlar’’ diyen Ulusaler, özel sektörün devlete baskı yaptığını ve bunun sonuçlarını da almaya başladığını dile getirdi. Ulusaler, ‘‘Devlet baskıya boğun eğiyor. Hatta öyle ki, oturup özel sektörle birlikte basın toplantısı düzenliyor’’ dedi. Asgari ücretli bir işçinin, maaşının yüzde 10’unu elektrik giderine harcadığını belirten Ulusaler, OECD ülkelerinde bu oranın yüzde 1 civarında olduğunu vurguladı. 10 Eylül’de akaryakıt almama eylemine DİSK ve Ankara Ticaret Odası’nın yanı sıra birçok sivil örgüt katılacak. İZMİR Seri zamlara ilk olarak korna eylemiyle tepki gösteren tüketiciler, şimdi de araçlarına astıkları ‘‘Dikkat! Bu arabada dünyanın en pahalı benzini kullanılmaktadır’’ yazısıyla hükümete mesaj veriyor ve tüketicileri 10 Eylül’de akaryakıt almama eylemine destek vermeye çağırıyor. Hükümetin benzin istasyonlarını vergi dairesi gibi gördüğünü belirten Tüketiciler Birliği Başkanı Bülent Deniz, ‘‘Eğer hükümetin bu tutumu devam ederse kasım ayında çok büyük bir zam furyası geliyor’’ diye konuştu. Dünyanın her yerinde vergi oranları aşağı çekilirken AKP hükümetinin bir türlü fedakârlığa yanaşmadığına dikkat çeken Deniz, ‘‘Vatandaşın sabrı taşmak üzere. Artık tek başına eylem yapacak duruma geldik. Artık herkes biliyor ki aldığımız bu pahalı benzin diğer ürünlere de yansıyor’’ dedi. Tüketici Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Çetin de zamlardan herkesin şikâyetçi olduğunu belirterek ‘‘Akaryakıt istasyonu sahipleri hükümetlerin kendilerini ‘vergi tahsilatı memuru’ yerine koymasından rahatsızlar. Çünkü 3 YTL ’lik benzinin 2 YTL ’si vergi’’ diye konuştu. Beyoğlu’nda sözleşme DİSK’e bağlı Genelİş Sendikası ve Beyoğlu Belediyesi, çalışan ücretlerine yüzde 17 oranında zam yapılmasında anlaşarak toplusözleşme imzaladı. Beyoğlu Belediyesi’nde düzenlenen törene DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi ve Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan katıldı. Toplusözleşmenin imzalanmasının ardından belediye meclisinde işçilere seslenen Çelebi, toplusözleşme görüşmelerinin diyalogla sonuçlandırılmasının sevindirici olduğunu belirterek ‘‘Grev bizim için amaç değil, araçtır. Diğer toplu sözleşmelerin de böyle bitmesini diliyorum. Fatih ve Beyoğlu’nda sonuç alındı, şimdi sıra Sarıyer ve Bağcılar’da’’ ifadesini kullandı. Demircan ise düzenlenen yeni ücretlerin işçilere ve ailelerine hayır getirmesini dileyerek ‘‘Eğer işçiler evlerine memnun dönemezlerse verim düşer. Bundan sonra tek isteğimiz kaliteyi arttırarak hizmete devam etmektir’’ diye konuştu. (BARIŞ MUMYAKMAZ) ozlem.yuzak@cumhuriyet.com.tr Doğa’dan yeni form çayı Doğa Bitkisel Ürünler, kullanım şekli ve dozu tartışma konusu olan sinameki otu olmaksızın yeni bir form çayı üretti. Doğa Phyto Form adıyla, 3.75 YTL satış fiyatıyla raflarda yerini alan ürün, yağların hızlı yakılmasına ve vücutta biriken fazla suyun atılmasına yardımcı oluyor. Türkiye’nin ilk bira müzesi açıldı Efes Pilsen, Türkiye’nin ilk sanal Bira Müzesi’ni oluşturdu. Tarih ve bira kültürü meraklılarının ilgisine sunulan ve www. efesbiramuzesi.com adresinden ziyaret edilebilen müzede, biranın antik kültürlerden günümüze uzanan tarihi, ayrıntılı ve ilginç görsellerle gözler önüne seriliyor. Kayra’nın Terra serisine iki ürün daha Kayra Şarapları, Terra serisine iki yeni şarap daha ekledi. Shiraz ve Kalecik Karası ile tüketiciye ulaşan Mey İçki, Denizli’nin güney platosunda yetiştirilen Kalecik Karası üzümlerinden, Terre Kalecik Karası’nı ve Shiraz üzümlerinden Terra Shiraz’ı satışa sundu. Kayra Terra serisinde beş kırmızı, bir beyaz şarap seçeneği bulunuyor. B İLGİ TOPLUMUNA DOĞRU / ÖZLEM YÜZAK Tüm dünyada şirketlerin giderek insan kaynağının önemini anlayıp insana yatırım yaptıkları bir dönemin içindeyiz. Çünkü bir işletmeye rekabet avantajı sağlayan ve farklılık yaratan en önemli unsur insan. İyi eğitimli, yetenekli ve yaratıcı çalışanlar ve bu çalışanları şirkette tutabilme becerisini gösterebilen yöneticiler, kurumlar açısından en önemli bileşenler. Şirketin stratejisini, vizyonunu, yarattığı farkı ve katma değerini belirleyen onlar. ‘‘Elinde tutma becerisini gösterebilenler’’ diyoruz, çünkü şirketlerin nitelikli çalışanlarını uzun süre istihdam etmesi giderek zorlaşıyor. Bunun nedeni, yeni iş yaşamına atılan ya da atılmaya hazırlanan neslin beklentilerinin, alışılmışın çok dışında olması. Dünya bu nesli Y nesli diye tanımlıyor. İnternette Y generation ya da Y nesli diye arama yaptığınız zaman karşınıza devasa dosyalar çıkıyor. Peki nasıl bir nesil bu? Çalışmayı seviyorlar, ama çalışmanın yaşamları haline dönüşmesini istemiyorlar. Kendi öz değerlerinin gücüne inanıyorlar. Geleneksel ‘‘Yönet ve kontrol et’’ odaklı çalışma biçimi asla kendilerine göre değil. Özgürlüklerine düşkünler, iş Y Nesline Ne Kadar Hazırız? konusunda son derece seçiciler, sadakat hisleri zayıf ve otoriteye meydan okuyorlar... Uzmanlar, 424 yaş arası bireyleri kapsayan Y neslinin (Milenyum Kuşağı’nın) bugün 20özel çalışmalar yapıyor. Tüm bu gelişmeler, firmalarını geleceğe başarılı şekilde taşımak isteyen yöneticileri yakından ilgilendiriyor. Sihirli kelime ise ‘‘işyaşam dengesi’’. Örneğin IBM, işyaşam dengesini desteklemek için 50 farklı program oluşturmuş durumda. Bank of America ise 30. İşyaşam dengesi tasarımlarının hemen hepsinin temel noktası esnek çalışma. Esnek çalışma modeli, insanların sabah 9 akşam 6 gibi kurallı çalışma saatlerinden ve resmi ofis ortamından uzak olmalarına izin veriyor. IBM’in çalışanlarının yüzde 40’ı sanal ofis ortamında. Pek çok işletme esnek çalışma modelini artık bir zorunluluk olarak görüyor. Çünkü küreselleşme, işçilerin birbiriyle iletişimde olmaları gereken saatleri de uza 24 yaş arasında olan kesimini böyle tanımlıyor. Bu kuşak, iş dünyasında da yavaş yavaş yükseliyor. Gelecek 510 yıl içinde yönetici pozisyonlara yerleşecek ve iş dünyasına damgalarını vuracaklar. Dünyada birçok şirket bu kuşağın beklentilerini anlayıp karşılayabilmek için tıyor. Türkiye’de de kimi şirket bu uygulamalara şimdiden geçmiş durumda. Örneğin Siemens Tıbbi Çözümler çalışanlarının yüzde 80’i sanal ofis kullanıyor. Avrupa’da iş ve yaşam dengesini destekleyen önemli çalışmalardan biri, İspanya Çalışma Bakanlığı’nın desteğinde Navarre Üniversitesi IESE İşletme Fakültesi tarafından gerçekleştirildi. Bu çalışma, firmaları ailesorumlu organizasyonlar haline getirmek için çeşitli talimatlar içeriyor. Çalışanın ailesini firmanın hissedarları arasında görmek, çalışanı sadece ücretle değil beklentileri doğrultusunda farklı araçlarla da memnun etmek, topluma saygı ve insani değerlerin kabulü gibi unsurların şirket politikalarında yer alması tavsiye ediliyor. Peki ya Türkiye? Kaç şirketin, kaç sektörün bu genç nüfusun özelliklerini iyi analiz ederek oluşturduğu bir stratejisi ve geleceğin çalışanlarına ilişkin öngörüsü var? Unutmayalım ki Y kuşağı dediğimiz ve 19771994 yılları arasında doğan nesil, Türkiye’nin geleceği, dinamiği ve büyük çoğunluğu. Onların yetiştireceği yeni kuşak ise Türkiye’nin ‘yarını’. CUMHURİYET 13 K