Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 HAZİRAN 2006 PAZAR 6 HABERLER Bedri Baykam’ın son sergisinden izlenimler Harika çocuğun ‘harikulade’ yaşamı âzım Hikmet’in Abidin Dino’ya N önerdiği ‘mutluluğun resmi’ hâlâ yapılamadı ama Baykam, Abidin Dino’nun kendisine önerdiği ‘yaşamın resmi’ni yapmayı başardı. PAZAR ORHAN BURSALI İki Kitap Üzerine Bugün size ‘‘belgesel ve doğru yorum’’ karakterli iki kitaptan bahsedeceğim; İktisatçı Selim Somçağ: ‘‘Türkiye’nin Ekonomik Krizi Oluşumu ve Çıkış Yolları’’ (2006 Yayınevi, www.ikibinalti.com; 0212 291 49 89) ve Emre Kongar: ‘‘Tarihimizle Yüzleşmek’’ (Remzi Kitapevi). Daha az duyulmuş olması nedeniyle Somçağ’ın kitabını öne alacağım. İktisat veya ekonomi, bizim aydın kesimin ve siyasi okurun fazla ilgilenmediği konulardır. Siyaset, demokrasi, insan hakları, rejimmejim gibi konularda yazıp çizen liberal, demokrat, kendisine solcu diyen aydınlar, ekonomiyi ‘‘uzmanlarına’’ bırakır. Bu konuya kafa genellikle yormazlar. Oysa demokrasi, insan hakları gibi bütün kavramların, ülke ekonomik içeriğle çok yakın ilişkisi var. Çoğu sorunun kaynağında ekonomi yatar. Kötü, talancı, ulusal ekonomisi ayakları üzerinde durmayan, ekonomik yönetimi vizyonsuz; üreten bir ekonomi, çalışkan ve nitelikli bir insan kaynağı, bilim ve teknolojiye dayalı bir ekonomik altyapısı olmayan; dünyadaki gelişmeleri iyi analiz ederek ülke ekonomisini titizlikle ve kıskançlıkla buna göre uyarlamayan ve stratejik planlama ve ekonomi politikaları olmayan bir ülkedeyseniz eğer... ..bütün bunların demokrasiyle, çağdaşlıkla, laiklikle, ayrılıkçı terörle ve soykırım kuşatmalarıyla yakından ilişkisi vardır. Bu neden herkesin ekonomiyle mümkün olduğunca derinlemesine ilgilenmesi gerekir. ??? Selim Somçağ’ın Türkiye’nin Ekonomik Krizi kitabı, bugünkü ekonominin içinde bulunduğu ilişkileri, sürekli kriz halini ve kırılganlık nedenlerini anlamak için bulunmaz bir fırsat sunuyor okura.. Somçağ, ‘‘piyasa ekonomi yazarı’’ değil. Faiz ne olmalı, Türkiye IMF ve uluslararası para merkezlerini nasıl küstürmemeli, sıcak paranın kaçmaması için ne yapmalı, iki indi bir çıktı vb gibi, ekonominin görünüşteki güncel konuları üzerine yazıp çizen sabun köpüğü ekonomistlerle bir ilişkisi yok. ‘‘Yapısalcı’’ bir ekonomist. Bugünkü sorunların kaynağını köklerinde arıyor. Bu nedenle de Somçağ’ın kitabı hakkında, uluslararası finansın çıkarları paralelinde yayın yapan köşelerde göremiyoruz.. Türkiye 1990’lardan sonra yükselen ve alçalan bir kriz sarmalına girdi. Peki neden? 1994’te yaşadığımız ekonomik krizin nedenleriyle Özal’ın politikaları arasında ilişki nedir? 1994, 1999, 2001 ekonomik krizleri arasındaki illiyet bağları nedir? Somçağ, okuru temel ekonomik kavramlarla tanıştırarak, ekonomi politikalarının içine çekiyor yavaşça. Sıcak para ekonomisini anlatıyor. Türkiye’nin bu sarmala nasıl sokulduğunun örneklerini veriyor, verilerini sıralıyor. Mekanizmaları anlatıyor. IMF’e bağlanmamızı ve 2001 büyük çöküşünün ekonomik ve finans politikaları ve nedenlerini kavrıyorsunuz. Ve bugünle ilişkileri kuruyorsunuz. Somçağ’ın, kendi bunalımdan çıkış yollarını da okura sunduğu kitabı, aslında halk için, halkın ekonomiyi anlaması için yazılmış; bu niteliği kitabı çok daha değerli kılıyor. ??? Aynı şekilde halk için yazılan çok değerli bir kitap da Emre Kongar’ın ‘‘Tarihimizle Yüzleşmek’’idir. Kongar, bir üniversite hocasının ötesinde, daha zor bir konuma bir ‘‘halk öğretmenliği’’ne yükseliyor, tarihimize ilişkin bildiklerimiz arasından yanlışları ayıklamaya ve yerlerine doğrularını koymaya çalışıyor. Bu zor bir iştir. Çünkü tarihsel de olsa doğruların yaşanılan döneme ilişkin özellikleri vardır. Bugün birçok görüş, o ‘‘doğrulukları’’ mutlaklaştırmaya, tarihsel olgu ve olayların bugüne ilişkin izlerini sürerek, olgu ve olayları çarpıtmaya, bugünün bakışıyla öznelleştirmeye ve yeniden değerlendirmeye çalışır. Emre de bunun farkındadır ve tuzağa düşmemek için önlemlerini almıştır! Başlıca önlemi de, şüphesiz olgular ve verilere dayanmak ve sağlam kaynaklara başvurmaktır. Şüphesiz, ne kadar yadsınmaz verilere dayansa da, hiçbir tarihsel gerçek, yorumlardan ve yeniden değerlendirmelerden kurtulamaz. Ancak Kongar bunun da üstesinden, nesnel kalma gayretiyle geliyor. Emre Kongar, 27 konuda ‘‘yanlış ayıklamaya’’ soyunuyor. Bir açıdan, tarihte ‘‘temizlikçi’’lik yapıyor.. İyi okumalar ve iyi pazarlar... essamyazar Bedri Baykam ce böyle bir tablo yapılmış mıdır?’ ‘Harika Çocuk’ ve ‘Sonsuz diye. Kendisi de yapılmadığını sanıOkyanus’ adlı iki ciltlik, topyor. lam 1300 sayfa tutan kitaplarında ‘Daha önce yapılmamış’ tek tablo(Piramit Yayınları, Mayıs 2006) dosunun üzerinde ‘Daha önce yapıldı’ ğum yılı olan 1957’den 1987’ye kayazması neredeyse mizahi bir çelişdar yaşamını ve resimlerini anlatıki gibi duruyor. yor. İkinci cildin sonunda söylediği IZILDERİLİLERDEN gibi ‘devam edebilirse, anlatısı KIZLARA 10.000 sayfayı bulabilecek’. ‘Neden bu kadar uzun?’ diye meSergiyi önce tek başıma, sonra rak ederseniz, kitaplara göz attığıressamla birlikte gezdim. İlk oyunnızda merakınızı gideriyorsunuz. Çünkü ‘harikulade’ bir yaşamı var cakları (elbette tabancalar) ve ilk resimleri (elbette kovboylar ve Kızılressamın ve bu konuda en küçük bir derililer) başta yer alıyor. 1960 yılınayrıntıyı bile atlamak istemiyor. Bada yaptığı (1957 doğumlu olduğuna zı yazarlarımızın günlük tutma kogöre 3 yaşında iken) at resmi, uznusundaki yeteneğine rahmet okutamanlarca ‘harika çocuk’luğun cak şekilde, her ayrıntıyı saklamış. önemli bir işareti sayılıyor. Hatta saklanmasına hiç gerek olmaGiderek değişen oyuncakyanları bile... Son sergisini (İstanbul ları ve resimleri... 70’lere doğru kovboylara olan meraModern Sanat Galerisi’nde, kı azalırken, 3.12.1971’de orBarbaros Bulvarı’nda) getaya ürettiği ve bir kâğıt peçezerken bana söylediği gibi te mendilde topladığı ilk kendisini ‘dünyanın en şefspermleri ‘halka açık ilk sufaf adamı olarak’ sergiliyor. num’ olarak bir muhafazanın Gerçekten kitapları okuyan içinde duruyor. ve sergiyi gezen biri (ne yazık ki sergi bugün kapanıSanırım bu da daha önce yapılmadı. (Sergiyi birlikte yor ve ben çok geç kaldım) gezerken beni onaylıyor.) O ressamı ‘en az kendisi kaandan sonra resimlerinde ani dar, hatta belki daha iyi’ tabir değişiklik oluyor ve kızlanıyor. ra geçiş yapıyor Baykam. Bir ressamı bu kadar yaAraya laf olsun diye sokuştukından tanımamız gerekiyor rulmuş biriki Paris ve Londmu, sorusu sergiyi gezerken kafamı kurcaladı. Şöyle bir Baykam’ın iki ra manzarasını saymazsanız... kanıya vardım: ciltlik kitabı. Amerika döneminde Kızılderililer azalırken ‘kızlar’ çoğalıGaliba Baykam, tüm resyor. Hepsi bir içim su güzellikte, samların kafasında dönüp dolaşan hepsi Bedri tarafından ikna edilerek ‘bir sanat yapıtının özgün olmasını’ model olarak kullanılmış... Giyinme çok fazla önemsiyor. Ne var ki bualışkanlığı olmayan kızlara bengüne kadar yaptığı her tablo ‘daha ziyorlar; bunlardan biri Bedri Bayönce yapılmış’ bulunuyor. (‘This has been done before.’) Ancak böyle bir kam’a aşırı derecede benzeyen resimdeki figüre elini uzatırken, ağ‘kendini sergileme’ galiba daha önce zından çıkan balonda ‘Elimden yapılmamış. geleni yapıyorum’ sözleri okunuyor. Baykam sonunda ‘daha önce yaRessamın bu tabloyu nasıl yaptığı pılmamış’ bir iş yapmanın yolunu kolay anlaşılamıyor. Kız elinden bulmuş gibi.. Peki bütün eserleri daha önce yapılmış mı gerçekten? ‘Ya geleni yaparken, Bedri’nin elindeki pılmamış olsa bile yapılmış olabilece fırça olabilir mi? ği ihtimali’ni göz önünde bulunduru‘Bir haremim olsun isterdim’ adlı tablosunda kendi fotoğrafının yanı yor. sıra o tarihe kadar tanıdığı kız arFakat benim tahminime göre bir kadaşlarının fotoğrafları yer alıyor. tanesi daha önce yapılmamış olabiGaliba sanatçının isteği gerçekleşlir. Beyaz fon üzerinde iri harflerle miş bulunuyor. Görüntü tam bir sadece ‘Bu daha önce yapıldı’ yazılı ‘harem’e benziyor. olanı.. Özellikle sordum; ‘Daha ön R K ugüne kadar yaptığı her tablo ‘daha önBdone ce yapılmış’ bulunuyor. (‘This has been before.’) Ancak böyle bir ‘kendini sergileme’ galiba daha önce yapılmamış. L Çarpıcı bir yöntem: Yıldız armağanı B u kadar kızı nasıl elde ettiğinin ipuçları da var sergide. Örneğin İsveçli sevgilisi Lena’ya Uluslararası Yıldız Kayıt Şirketi’nden (International Star Registry) satın aldığı ve uzay haritasında adresi ‘VIRPORA 144.50 m 58 sd 3.36’ olan bir yıldız hediye ediyor ve ‘Lena’ adıyla kaydettiriyor. Doğal olarak kızcağızın gözü, kendisine gerçek bir yıldız armağan eden Bedri’den başkasını görmüyor. Honololulu 906090 ölçülerindeki kız arkadaşına ettiği telefonların faturası da sergide yer alıyor. Genç kız Hawaii telefon idaresine büyük mali destek sağlayan Baykam’a ulusunun borcunu ödemek için Los Angeles’a geliyor. Birlikte Sunset Bulvarı’nda gezerlerken International Playboy dergisinin ‘fıstık’ avcılarından biri tarafından fark edilince Bedri’nin sevgilisi tüm Playboy okuyucuları tarafından neredeyse iç organlarına kadar tanınıyor. Bedri Baykam bazı tablolarının yanına, o tabloları yaparken giydiği ve ara sıra fırçalarını temizlemek için de kullandığı gömlekpantolonlarını da asmış. Ressam dostumun günahını almayayım, bunlardan bazıları bana oldukça ‘renkli’ göründü ve resimleri ‘daha önce yapıldıkları’ için, gömlek ve pantolonları sanki ‘orijinalmiş’ gibi geldi. Kısacası Harika Çocuk olarak resim dünyasına dalan Baykam’ın ‘harikulade’ bir yaşamı olmuş. Nâzım Hikmet’in Abidin Dino’ya önerdiği ‘mutluluğun resmini’ belki yapamamış ama Abidin Dino’nun kendisine önerdiği ‘yaşamın resmini’ yapmış Bedri Baykam. obursali?cumhuriyet.com.tr. Dondurma buzdolabının yanına bırakılan el bombası cep telefonu bağlantılı düzenekle patlatıldı Büfe önüne bomba: 14 yaralı MERSİN (Cumhuriyet) Mersin’de Atatürk Caddesi üzerindeki bir büfenin önüne konulan bombanın patlaması sonucu 1’i polis memuru 14 kişi yaralandı. Polis, olayın cep telefonu ile bağlantılı düzenekle el bombasının patlatılması sonucu meydana geldiğini bildirdi.Atatürk Caddesi’ndeki Toros Gıda ve Tekel Büfesi önünde dün sabah saat 11.00 sıralarında patlama meydana geldi. Araç trafiğine kapalı olan ve çevredeki özel dershaneler nedeniyle çok sayıda kişinin geçtiği caddede meydana gelen patlamada 1’i polis 14 kişi yaralandı. Polis memuru Melahat Çıkın ve 3 kişi ayakta tedavi edilerek taburcu edilirken, Murat Er, Ömer Can Fırat, Dersim Gül, İsa Dönmez, Behzat Demirkol, Neşe Demirci, Neval Demirci, Nuran Yüksel ve Utku Gökçek de çeşitli hastanelere kaldırıldı.Emniyet müdürlüğü yetkilileri, olayın büfe önündeki dondurma konulan buzdolabının yanına bırakılan bombanın cep telefonu düzeneğiyle patlatılması sonucu meydana geldiğini açıkladılar. Uzman ekipler patlamanın meydana geldiği yerde inceleme yaptı. (ABİDİN YAĞMUR) DSP’LİLERİ DUYGULANDIRAN MEKTUP AKP HÜKÜMETİNE ORTAK ÇAĞRI Ecevit’e sevgi seli ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Eski Başbakan ve DSP Onursal Başkanı Bülent Ecevit’in koma durumunun devam ettiği, hayati tehlikesinin sürdüğü bildirildi.Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde (GATA) tedavisi süren Bülent Ecevit’e sevgi seli devam ediyor. 19 Mayıs’tan bu yana gelen ziyaretçilerin 100 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Öte yandan GATA önündeki bekleyişlerini sürdüren DSP’liler aldıkları bir mektupla duygulandılar. Fethi Uluçeçen adlı yurttaş, Bergama’dan gönderdiği mektubun zarfındaki alıcı adresi bölümünde, ‘‘Sayın Bülent Ecevit, GATA Komutanlığı karşısında bulunan DSP Kampı’’ ifadesini kullandı. Uluçeçen, zarfın üzerine ‘‘Postacı, bu mektubumu lütfen DSP kampına teslim eder misin?’’ diye yazdı. ‘Tecrit sona ersin’ İstanbul Haber Servisi Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Yardımlaşma Derneği (TAYAD) üyeleri ile birçok aydın, sanatçı, akademisyen, sendika, meslek odaları ve demokratik kitle örgütü temsilcisi ölüm orucu eylemlerinin sona ermesi, can kayıplarının durdurulması ve tecridin kaldırılması için Adalet Bakanlığı’na ve AKP hükümetine çağrıda bulundu. Beyoğlu Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi’nde dün bir araya gelen çok sayıda aydın, sanatçı ve demokratik kitle örgütü temsilcilerinin katıldığı toplantıda konuşan TAYAD Başkanı Mehmet Güvel, tecridin son bulması istemiyle Türkiye genelinde imza kampanyası başlattıklarını anımsatarak ‘‘Tecride karşı omuz omuza direnmeliyiz. Güçlü politika karşısında durursak bu uygulamalar da ortadan kalkacak’’ dedi. CUMHURİYET 06 K