Katalog

2 HAZİRAN 2006 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr 1.5 yıl önce başlayan devir süreci tamamlandı, 2 yılda 1.2 milyar dolarlık yatırım yapılacak 13 NOT DEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Telsim resmen Vodafone’un ? Vodafone’un 4.55 milyar dolarlık temsili çeki teslim etmesiyle devir işlemi tamamlanmış oldu. Telsim’in marka adı şimdilik değiştirilmeyecek, yatırımlarda altyapı ve hizmet kalitesine öncelik verilecek. Ekonomi Servisi TMSF’nin Uzan’lardan el koyarak Vodafone’a 4 milyar 550 milyon dolara sattığı Türkiye’nin ikinci büyük GSM operatörü Telsim’in devir işlemi, düzenlenen törenle tamamlandı. İstanbul Çırağan Sarayı’ndaki törende imzalar atılırken Vodafone CEO Vekili Sir Juliana HornSmith, 4 milyar 550 milyon dolarlık sembolik çeki Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’a verdi. HornSmith, daha sonra yaptığı konuşmada, Telsim’e gelecek iki yıl içinde toplam 1.2 milyar dolarlık yatırım yapacaklarını söyledi. Törende ilk olarak söz alan TMSF Başkanı Ahmet Ertürk, GSM operatörü işletme Büyükelçiyi Yuhalatmak Türkiye Cumhuriyeti’nin Berlin Büyükelçisi yuhalandı. Hem de Başbakan’ın konuşma yaptığı bir toplantıda. Başbakan, devlet yönetme gelenekleri ile bağdaşmayacak şekilde, kalabalığın ortasında, anlamadan, dinlemeden başbakanı olduğu ülkenin büyükelçisini sorgulamaya kalktı. Başbakan’ı desteklediğini sanan, yuhalamaya hazır kitle bu fırsatı kullandı. Olayı izleyen günlerde yuhalatan da, yuhalanan da bu olayı ‘‘yok’’ saydı. Oysa olay, ülkenin itibarının çiğnenmesiydi, yok sayılamazdı. Demokratik çağdaş devlet geleneğine sahip ülkelerde görülmesi olanaksız bir olay yaşandı, ama olmamış gibi yapıldı. Ne diyelim? En iyisi, uysa da uymasa da, üniversite hocalarımdan birinin anlattığı bir deneyi anlatalım. (Hocamın adını hatırlayamadığım için kaynak gösteremiyorum.) ??? İşsizliğin ve umutsuzluğun kol gezdiği bir ülkede, işsizler, insan davranışları konusunda deneysel araştırmalar yapan bilimsel bir kuruluşun ilanıyla heyecanlanmışlar. İlanda; ‘‘Kırk günde kırk bin dolar kazanmak istiyorsanız ve sağlıklıysanız bize başvurun’’ denilmekteymiş. Binlerce insan ilanda gösterilen adrese koşmuş. Kurum yetkilileri başvuran insanları ayrıntılı sağlık muayenelerinden geçirmişler ve sonunda seksen kişiyi ayırmışlar. Seksen sağlıklı insan bir salonda toplanmış. Kurum yetkilileri; ‘‘Sizler insan davranışları üzerinde yapılacak olan bir deneyde denek olmak üzere seçildiniz. Deney kırk gün sürecek. Bu kırk günün sonunda sizlere net kırk bin dolar ödenecek. Yapılacak iş çok basit. Biz sizleri kura ile kırkınız mahkum, kırkınız da gardiyan olmak üzere ayıracağız. Mahkumlar mahkum giysisi giydirilerek hücreye konulacak, gardiyanlar da gardiyan giysileri giyerek hücrelerin önünde nöbet bekleyecek. Biz de yirmi dört saat boyunca sizlerin davranışlarını kameralardan izleyeceğiz. Ancak sakın unutmayın, ne mahkumlar gerçek mahkum ne de gardiyanlar gerçek gardiyan’’ diyerek projeyi ve işi adaylara açıklamış. Adaylar sevinç çığlıkları ile işi kabul etmişler. Kuralar çekilmiş. Kırk aday mahkum giysileri giyerek hücrelere girmiş, kırk aday da gardiyan giysileri giyerek ellerinde copları ile kapılara dikilmişler. ??? Deneyin ilk günlerinde bir terslik saptanmamış. Mahkumlar ve gardiyanlar birbirini tanıma çabası içerisinde sohbet etmişler. Beşinci günden sonra gardiyanların daha fazla konuştukları, mahkumların ise daha çok dinleyici konumuna çekildikleri gözlenmiş. Dokuzuncu günden sonra mahkumlardan bazılarının içe döndükleri, sadece gardiyanların sordukları sorulara yanıtlar verdikleri ve sessizleştikleri görülmüş. Mahkumlardaki ezikliğe karşılık bazı gardiyanların daha buyurgan oldukları, söylediklerini mahkumlara kabul ettirmek için tehditlere başladıkları görülmüş. Bu aşamada deneyi yönetenler denekleri yeniden uyarma gereğini duymuşlar. Deneklere; ‘‘Saçmalamayın, ne mahkumlar gerçek mahkum ne de gardiyanlar gerçek gardiyan, sizler bir ay sonra normal yaşama dönecek özgür insanlarsınız’’ demişler. Deneyin on ikinci gününde, bazı gardiyanların mahkumlara, konuşurken hazırola geçme, her sabah kalkıp tıraş olma, yataklarını düzeltme gibi kurallar koydukları, uymayanlara da yaptırımlar uygulamaya başladıkları görülmüş. Bazı mahkumlar ise tamamen içlerine kapanıp, köşelerine sinip şizofrenik davranışlar sergilemeye başlamışlar. On altıncı günde bazı gardiyanların mahkumlara saldırmaya, işkence yapmaya kalkıştıkları görülmüş. Bunun üzerine, deneyin mahkumlarda büyük travmalar yaratması ve silinemeyecek izler bırakmasından korkulmuş ve deneye son verilmiş. Bu deney, özellikle eğitimsiz ve kendisine güveni oluşmamış insanların konumlarının gereği sandıkları davranışları abartarak sergileme eğiliminde oldukları sonucunu ortaya koymuş. Ancak demokrasiyi özümsemiş, hak ve özgürlüklere saygılı insanlarda, çağdaş ve insani yaklaşımlar konumlarla değişemez. Onur ise savunularak korunur. TPG HİSSELERİ ALDI Mey, dünya markası olacak Vodafone CEO Vekili Sir HornSmith (soldan 4.) temsili çeki Ulaştırma Bakanı’na (soldan 3.) takdim etti. ciliğinde başarısız olabilecekleri yönünde eleştiriler aldıklarını hatırlatarak ‘‘Rakipler, piyasa paylarını genişletecekleri umuduyla, şirketin eski sahibi de TMSF’yi güç durumda bırakacağı beklentisiyle ellerini ovuşturuyordu. Ancak tarihe geçecek şekilde başarılı olunmuştur’’ dedi. Telsim CEO’su Attila Vitai ise Telsim’in marka isminde, hizmet kalitesi ve ürünler, Vodafone standartlarına ulaşmadan bir değişiklik düşünmediklerini, ancak daha sonra markanın Vodafone Turkey olabileceğini belirtti. Vitai, şirket çalışanlarına da yatırım yapacaklarını, sosyal sorumluluk projelerinde ve yardım faaliyetlerinde yer alacaklarını da duyurdu. Vodafone Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Asya Pasifik Bölgesi CEO’su Paul Donovan da şirketin adının karıştığı Yunanistan’daki telefon dinleme skandalıyla ilgili bir soru üzerine, iletişim ağındaki yasadışı yazılımı kendilerinin bulup hükümete haber verdiklerini, Türkiye’de de benzeri bir durum olursa aynı şekilde davranacaklarını söyledi. ERTÜRK: DOLAR SATMAYA DEVAM Ekonomi Servisi TMSF Başkanı Ahmet Ertürk, Fon’un geçen perşembe gününden bu yana piyasada 400 milyon dolarlık satış yaptığını ve elinde piyasa koşullarına göre satabileceği 4 milyar dolarlık kaynağı olduğunu söyledi. Telsim’in Vodafone’a devir teslim töreni sırasında Reuters’in sorusu üzerine TMSF Başkanı Ertürk, ‘‘TMSF’nin kasasında 4 milyar dolarlık bir kaynak var. Biz bu kaynağı istediğimiz zaman bankalararası piyasada satabilme imkânına sahibiz’’ dedi. Basında yer alan haberlerde, TMSF’nin geçen hafta dolar sattığı ve bunun yükselmekte olan dolar kurunu frenlediği belirtilmişti. Öte yandan piyasalarda enflasyon korkusu hâkim. Dün enflasyon rakamlarını açıklayan İstanbul Ticaret Odası’na göre mayıs ayında TÜFE (tüketici) yüzde 1.6, ÜFE (üretici) fiyatları da yüzde 2.29 arttı. ‘KUR YÜKSELDİ, İHRACAT ARTTI’ İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre mayıs ayında ihracat, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 22.17 artışla 7.289 milyar dolar olurken TİM Başkanı Oğuz Satıcı, kurlarda mayıs ayında yaşanan düzeltme hareketinin ihracata olumlu yönde yansımaya başladığını söyledi. Ocakmayıs döneminde ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9.95 artışla 32.252 milyar dolar oldu. Satıcı yaptığı açıklamada, ‘‘Mayıs ayı ihracat rakamları geçen ay döviz kurlarında yaşanan düzeltme hareketinin ihracata olumlu yönde yansımaya başladığının sinyallerini vermesi bakımından önemlidir’’ dedi. Satıcı sözlerini şöyle sürdürdü: ‘‘Uzun süredir değerli YTL ’nin baskısıyla sıkıntılı bir dönem geçiren ihracatçılarımız biraz da olsa nefes almış oldu. Hedefe doğru emin adımlarla ilerliyoruz.’’ Ekonomi Servisi Dünyanın önde gelen özel yatırım fonlarından Texas Pacific Group (TPG), Mey İçki’nin yüzde 90 hissesini 810 milyon dolar bedelle devraldı. Mey İçki Yönetim Kurulu Başkanı Hüsnü Doğan, şirketin hisselerinin bedelinin ödendiğini bildirdi. Şirketin toplam değeri 900 milyon dolar oldu. Devre ilişkin düzenlenen basın toplantısında konuşan TPG yönetici ortağı Stephen Peel, Türkiye’nin krizden sonra ‘‘olağanüstü bir performans’’ gösterdiğini söyledi. Mey İçki CEO’su Galip Yorgancıoğlu yeni dönemde görevine devam edecek. Yönetimindeki portföyünün aktif büyüklüğü 30 milyar doların üzerinde olan TPG, sermayesinin yaklaşık üçte birini Avrupa’daki yatırımlarına ayırıyor. Mey halen rakı, cin ve votkada yüzde 80’in üzerinde pazar payı ile, likörde de tek üretici olarak pazar lideri. Yorgancıoğlu, Mey İçki’nin yeni rakı ve diğer markalarını dünya markası yapma stratejisinin devam ettiğini belirterek, ‘‘Yeni hissedarlarımız şirket vizyonumuzu destekliyor’’ diye konuştu. temizel?cumhuriyet.com.tr CUMHURİYET 13 K