Katalog

14 HAZİRAN 2006 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab?cumhuriyet.com.tr 11 Belgede Kıbrıs deklarasyonuna atıf yapılması, Türkiye’nin elini zayıflatıyor A VRUPA BASINI: AB şartlarını ağırlaştırdı Hamaney’den Suudilere çağrı ? TAHRAN (AA) İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, özellikle Irak’taki mezhepler arası şiddet eylemlerinin sona erdirilmesine destek olmak gerekçesiyle Suudi Arabistan’a ‘‘stratejik işbirliği’’ çağrısında bulundu. İran resmi basın organlarının haberlerine göre, önceki gün Tahran’da Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Suud el Faysal ile görüşen Hamaney, iki ülkenin Müslümanları birleştirmek amacıyla bir stratejik işbirliğine girişmesi gerektiğini de belirtti. MAHMUT GÜRER ANKARA Ankara’nın AB tarafından hazırlanan Ortak Pozisyon Belgesi’ni onaylamasıyla Türkiye’nin müktesebat saymadığı, Kıbrıs konusundaki AB’nin karşı deklarasyonu müktesebat olarak kabul edildi. Bu kapsamda Ankara, limanlarını 2006 sonuna kadar Rum gemi ve uçaklarına açacağını taahhüt etmiş sayılırken, Bilim Araştırma müzakere başlığının tekrar açılabilmesinin, Rumlar ile sürekli müzakere anlamına geleceği ifade ediliyor. Ankara’nın 3 Ekim’den sonraki ikinci kritik eşiği olan 12 Haziran Ortaklık Konseyi’nden çıkan Ortak Pozisyon Belgesi’nin, şimdiye kadar AB’den çıkan belgelerden daha ağır olması dikkat çekiyor. Belgede, AB’nin 21 Eylül ? Karşı deklarasyonun müktesebat olduğu kabul edildi ? Kıbrıs için 2006 sonu Ankara tarafından da onaylandı ? Kapalı başlığa dönüş yolu açıldı ? Kıbrıs’ı tanıma taahhüt oldu tarihli Kıbrıs konusundaki karşı deklarasyonuna atıf yapılması da Ankara’nın bu metni, müktesebat olarak kabul etmesi anlamına geliyor. O dönem Ankara tarafından da onaylanmış olan deklarasyonda ana hatlarıyla şunlar yer alıyordu: ? AB ve üye ülkeleri, ek protokolün ayrımcılık yapılmadan bütün olarak uygulanmasını ve ulaşımdaki kısıtlamaları da içeren malların serbest dolaşımı için bütün engellerin kaldırılmasını bekler. ? Türkiye, protokolü AB üyesi tüm ülkeleri kapsayacak şekilde uygulamalıdır. AB uygulamayı yakından takip edecek ve 2006 yılında değerlendirecektir. AB ilgili konularda müzakere başlıklarının açılmasının Türkiye’nin tüm üye ülkelere olan sözleşme yükümlülüklerini uygulamasına bağlı olduğuna işaret eder. ? Yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmede başarısızlığa uğraması durumunda müzakerelerin gelişimi bütün olarak bundan etkilenecektir. AB ve üye ülkeleri Kıbrıs Cumhuriyeti’ni uluslararası hukukun bir parçası olduğundan dolayı tanıdıklarını vurgular. ? Tüm üye ülkelerin tanınması katılım sürecinin gerekli bir parçasıdır. Konsey, 2006 yılı içinde tüm bu konulardaki ilerlemelerin izlenmesini sağlayacaktır. Sürekli geri dönüş olasılığı Öte yandan belgede ‘‘Kapanmış bir müzakere faslının gerekli görüldüğü takdirde tekrar açılmasına’’ ilişkin ifadenin, sürekli geri dönüş anlamına geldiği ifade ediliyor. Bu ifadenin daha önce hiçbir ülke ile yapılan müzakerelerde yer almadığı da belirtiliyor. AB kaynakları ise bunun diplomatik dilde küçük oynamalardan ibaret olduğunu savunuyor. Ortak Pozisyon Belgesi’nde birliğin 21 Eylül’de yayımladığı deklarasyona atfın bulundu ğunu da anımsatan kaynaklar, ‘‘Dolayısıyla AB’nin Gümrük Birliği ve komşuluk ilişkileri konusundaki istemlerinden herhangi geri adım atması söz konusu değildir. Deklarasyona göre, Türkiye’nin 2006 sonuna kadar ek protokolü tüm şartlarıyla uygulamaması durumunda, bir tren kazası meydana gelebilir’’ diyor. Birliğin üyelerinin çıkarlarını koruması gerektiğini kaydeden kaynaklar, ‘‘Tabii ki AB de üyesine yönelik bir sorunun çözümünü kolaylaştırmak için elini güçlendirmek zorundadır’’ görüşünü dile getiriyorlar. Ankara ise metinde deklarasyona ilişkin atıf bulunmasının bir sorun yaratmadığını savunuyor ve ‘‘Çünkü Türkiye’nin de bu konu ile ilgili bir deklarasyonu var. Bu nedenle herhangi bir sorun çıkmayacak’’ görüşünü ileri sürüyorlar. Yeni kriz kapıda Dış Haberler Servisi Türkiye’nin AB ile önceki gün fiilen başlayan müzakere süreci Avrupa basınında geniş yer buldu. Müzakerelerin ‘‘buruk’’ başladığı ve her aşamasında Rumların ‘‘şantaj’’ yapacağı yorumları dikkat çekerken, sonbaharda TürkiyeAB arasında daha ciddi bir krizin yaşanacağı savunuldu. İNGİLTERE Türkiye’nin üyelik başvurusunun uçurumun eşiğinden şimdilik kurtarıldığını yazdı. Haberde, diplomatların sadece birkaç ay nefes alma olanağının sağlandığı, sonbaharda ‘‘ciddi’’ kriz yaşanacağı uyarısı yaptıkları belirtildi. ? The Guardian, AB’nin pozisyon belgesinde kullandığı ‘‘sert diliyle’’, Ankara’yı limanları açmaması ve Rumları tanımaması halinde başının derde gireceği yönünde uyardığını yazdı. AB ile yaşanan sorunların Türkiye’de reformları daha da yokuşa sürebileceği görüşüne yer verilen haberde, bir diplomatın ‘‘zaten bir süredir militanca bir milliyetçiliğe kayan Türk kamuoyunun AB ile yaşanan pürüzler nedeniyle daha da olumsuz bir havaya bürünmesinden kaygılanıldığı’’ yönündeki sözleri aktarıldı. diplomatların, Türkiye’nin ‘‘yeni tavizler’’ vermemesi halinde müzakelerin birkaç ay içinde çökmesi beklenebileceğini söylediklerini kaydetti. ? BBC, Lüksemburg’daki gelişmeler için, ‘‘Müzakereler buruk başladı’’ dedi. ‘Filistinliler kaosun içinde’ ? KUDÜS (AA) Merkezi Brüksel’de bulunan düşünce kuruluşu Uluslararası Kriz Grubu (ICG), Filistinlilerin kaosun eşiğinde olduğunu bildirdi. Grubun raporunda, Filistin topraklarının bir iç savaşa yakın olduğu ve bir üst düzey kişiye suikast gibi şiddet eyleminin olası kargaşayı tetikleyebileceği ifade edildi. B İLGİ GEÇ ULAŞTI ‘Yapay tarihlere uyamayız’ Köşk’e haber karardan sonra gitti ? Hükümetin, belgeyle ilgili karardan önce Köşk’e görüş sormadığı, belgenin içeriğine ilişkin bilginin de Gül ve Babacan’ın gidişinin ardından iletildiği ifade edildi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Türkiye ile AB arasında Ortak Pozisyon Belgesi konusunda görüşmeler yapılırken, Cumhurbaşkanlığı’na görüş sorulmadığı, Ortak Pozisyon Belgesi’nin içeriğine ilişkin bilginin ise Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ve Başmüzakereci Ali Babacan’ın Lüksemburg’a gitmesinin ardından Çankaya’ya ulaştırıldığı öğrenildi. Edinilen bilgilere göre, önceki gün sabah saatlerinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile bir telefon konuşması yapan Gül, ‘‘Belgede herhangi bir olumlu değişiklik olmazsa gitmeyin’’ yanıtını aldı. Bunun üzerine AB ile pazarlık yapılırken, öğlen saatlerinde Dönem Başkanı Avusturya’nın ‘‘uzlaşı önerisi’’ Ankara’nın eline Türkiye’nin AB’deki Daimi Temsilcisi Volkan Bozkır aracılığıyla ulaştı. Abdullah Gül sert çıktı ELÇİN POYRAZLAR L Mısır’da 200 gözaltı ? KAHİRE (AA) Mısır’da önceki gün bir gösteriye katılan Müslüman Kardeşler örgütü üyesi yaklaşık 200 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Örgütün iki numaralı ismi Muhammed Habib, Zagazig’de yasadışı silah bulundurmak suçlamasıyla mahkemeye çıkarılan Hasan Hayauan adlı örgüt yetkilisine destek gösterisine katılan yaklaşık 200 kişinin gözaltına alındığını söyledi. Habib, bu kişilerden hiçbirinin serbest bırakılmadığını açıkladı. ‘Özünde olumlu’ Buna göre, Bozkır, Ankara’ya ‘‘belge özünde olumlu’’ görüşünü iletti. Daha sonra Rumların da öneriyi kabul ettiğini öğrenen Ankara, bir durum değerlendirmesinin ardından, konuyu temaslarda bulunmak üzere Hırvatistan’da bulunan Başbakan Erdoğan’a iletti. Bu süreçte Bakan Gül, Başbakan Erdoğan’a telefon ile metnin son halini okurken değişikliklerin neler getirdiğini anlattı. Bunun üzerine Erdoğan’dan ‘‘gidebilirsiniz’’ yanıtı alındı. Dışişleri Bakanı Gül Lüksemburg’da, AB Ortak Savunma ve Dış Politika Yüksek Temsilcisi Javier Solana ile görüştü. (Fotoğraf: AP) ÜKSEMBURG Lüksemburg’da hükümetlerarası konferansa katılan Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, ‘‘Eğer bir tren kazası olursa bu kazanın tek sorumlusu ve zararlısı Türkiye olmaz’’ diyerek AB’yi uyardı. Bir gazetecinin Olli Rehn’in ek protokolün uygulanmasıyla ilgili “tren kazası” olabilir ifadesini hatırlatması üzerine bu yanıtı veren Gül, Kıbrıs sorunu yüzünden TürkiyeAB ilişkilerinin gereksiz biçimde zehirlenmesine izin vermemek gerektiğini vurguladı. Bunun hiç kimsenin çıkarına olmayacağının altını çizen Dışişleri Bakanı, ‘‘Giderek küreselleşen dünyada birçok avantajla birlikte birçok riskler de karşınıza çıkmaktadır. O zaman ne büyük dayanışmaya, ne büyük işbirliğine ihtiyaç olacaktır bunu bilemeyiz’’ diye konuştu. Gül, “Türkiye AB ilişkileri stratejik olarak da çok önemli. Dünyanın birçok ülkesi tarafından yakından takip ediliyor” dedi. Dışişleri Bakanı, AB üyeleri arasında dayanışma olabileceğini ancak bunun yanlış yapan üyeleri kapsamaması gerektiğini söyledi. Türkiye’nin söz verdiği gibi ek protokolü imzaladığını belirten Gül, ek protokolün uygulanması konusunda Türkiye’den kendisinin onay vermediği yapay tarihlere uymasının istenemeyeceğini söyledi. FRANSA gazetesi, Avrupa Birliği’nden Türkiye’ye Kıbrıs konusunda ‘‘ciddi bir uyarı’’ yapıldığını yazdı. ‘‘Türkiye ile müzakerelerin her aşaması, Rumların şantajının hedefi olacak’’ ifadesini kullandı. BELÇİKA ? La Libre Belgique gazetesi, Türkiye ile müzakere sürecinin ‘‘hat safhada hassas’’ geçeceğinin ortaya çıktığını yazdı. Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinin ‘‘salyangoz hızıyla ilerlediği’’, bu şekilde devam edilmesi halinde katılımın teorik olarak 26 yıl sonra gerçekleşebileceği öne sürüldü. ALMANYA ? Frankfurter Allgemeine Zeitung, AB’yi sert dille eleştirerek Rumların ‘‘yalnız’’ bırakıldığını savundu. Gazete, Türkiye’yle müzakereler yapılacaksa, ‘‘dürüst ve açık uçlu’’ olmalı ifadesini kullandı. ? Berliner Zeitung gazetesi ise Türkiye ile fiili müzakerelerin başlamasında patlak veren sorundan, Annan Planı’nı reddeden Rumların sorumlu olduğunu belirtti. Kıbrıslı Türklere övgüler yağdıran gazete, Kıbrıslı Türklerin ilerleme yolunda somut adımlar atarken Rumların engeller yarattığını yazdı. ? Die Tageszeitung, Rumlara uyarıda bulunulan haberinde, ‘‘Önlerinde içinden çıkılmaz bir sorun yumağı bulurlarsa, şimdi izledikleri politikayı pişmanlıkla anabilirler’’ dedi. Maocular serbest bırakıldı ? KATMANDU (AA) Nepal’de hükümetin, Kral Gyannendra’nın mutlak iktidarı elinde tuttuğu önceki hükümetin katı terörle mücadele yasası uyarınca hapsedilenlerin serbest bırakılacağı açıklamasından sonra dün 190 Maocunun salıverildiği bildirildi. İçişleri Bakanlığı, terörle mücadele yasası uyarınca hapsedilen diğer Maocuların da yasal işlemlerin tamamlanmasından sonra salıverileceğini kaydetti. ‘Kendi mevzuatlarını çiğniyorlar’ Ortak pozisyon belgesindeki ifadelerin AB’nin mevzuatına aykırı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Karluk, çifte standarda dikkat çekti ESKİŞEHİR (AA) Anadolu Üniversitesi (AÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıdvan Karluk, bilim ve araştırma başlığında ortak pozisyon belgesine konulan ‘‘Türkiye’nin limanlarının Güney Kıbrıs gemilerine açılması’’ ifadesinin, AB’nin kendi mevzuatına aykırı olduğunu söyledi. Devlet Planlama Teşkilatı’na bağlı olarak 1982 yılında kurulan Avrupa Ekonomi Topluluğu Dairesi’nin 3 yıl süreyle başkanlığını da yapan Karluk, limanların açılmasının Gümrük Birliği kapsamında olmadığını kaydetti. Karluk, Amsterdam Anlaşması’nda Gümrük Birliği’nin tanımlandığını ve bu tanımın içinde limanların karşılıklı kullanımının yer almadığını ifade etti. Limanların açılmasının ulaştırma hizmetleri kapsamında bulunduğuna vurgu yapan Karluk, ‘‘1/95 Ortaklık Konseyi kararında hizmetler sektörü, Gümrük Birliği’ne dahil edilmemiştir’’ dedi. dart’’ olarak nitelendiren Karluk, bir diğer çifte standardın da AB’nin Türk TIR’larına kota uygulamasını Gümrük Birliği kapsamı dışında değerlendirmesi olduğunu kaydetti. Karluk, ‘‘ Türk TIR’larına kota uygulayan AB’nin, Güney Kıbrıs Rum gemilerine Türk limanlarının açılmasını talep etmesi de AB’nin diğer bir çifte standardıdır’’ dedi. AVUSTURYA ? Die Presse, Birliğin Kıbrıs sorununu bahane göstererek Türkiye’yi AB yolundan uzaklaştırmayı amaçladığı yorumunu yaptı. Köşk’e görüş sorulmadı Öte yandan süreci yöneten Dışişleri Bakanı Gül ve Başmüzakereci Babacan’ın tüm AB sürecini bağlayacak olan belge konusunda Köşk’e görüş sormadığı öğrenildi. Edinilen bilgilere göre, Çankaya Köşkü’ne sadece ‘‘gidiyoruz’’ şeklinde haber verildi. Dışişleri Bakanlığı kaynakları ise, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in bu konudaki görüşlerinin net olduğunu belirtirken, belgeye ilişkin bilginin Köşk’e en kısa sürede iletildiğini öne sürdüler. ‘İSTESEYDİK VETO EDERDİK’ Rum basınına göre Kıbrıs Rum Yönetimi Dışişleri Bakanı Yorgo Yakovu, Lüksemburg’da yapılan toplantıda, istemeleri halinde Türkiye’ye veto uygulayarak ‘‘adaya bir kahraman gibi dönebileceklerini’’ söyledi. Rum Politis gazetesi de konuyla ilgili haberinde, ‘‘Geri adım attık, ancak kazançlı çıktık’’ başlığını kullandı. Simerini gazetesi de gelişmeleri ‘‘Ekim perspektifli uzlaşma’’ başlığıyla manşetten verdi. Karadağ örneği Sırbistan’dan 21 Mayıs 2006’da ayrılan Karadağ’a AB perspektifi veren birliğin KKTC’yi izolasyona tabi tutmasını ‘‘çifte stan Brezilya’da polis şiddeti ? Dış haberler Servisi Brezilya’nın Sao Paulo kentinde, mayıs ayında yalnızca bir hafta içinde meydana gelen çeşitli olaylarda yaklaşık 492’si ateşli silahla yaralanmalar sonucu olmak üzere 500 kişinin öldüğü bildirildi. Uzmanlar, bu rakamlara, polisin çetelerle mücadelede ‘‘aşırı güç’’ kullandığı iddialarını içeren bir soruşturma kapsamında ulaştı. Kentteki en büyük mafya grubunun yaklaşık 30 polisi öldürmesinin ardından güvenlik güçleri geniş çaplı operasyon başlatmıştı. Avrupa Parlamentosu ABD’ye karşı harekete geçti: DEVLET BAKANI BABACAN: çalışma yapılıyor Haber Merkezi Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Ali Babacan, ‘‘limanların Kıbrıs Rumlarına açılması’’ konusunda çalışma yapıldığını belirterek, müzakerelerin Kıbrıs yüzünden kesilmesi ve Türkiye’nin Avrupa Birliği’nden uzaklaşması halinde, Rum kesiminin bunun altından kalkamayacağını söyledi. CNN Türk’ün haberine göre Babacan, ‘‘limanlar sorununun’’ çözümü için çalışma yapıldığını açıkladı. Babacan, ‘‘Kıbrıs konusunda çözüm için taraflara iş düştüğünü, bu yönde çalışma yapıldığını ve sonbahara doğru limanlar meselesinde krizi aşacak bir formülün ortaya çıkabileceğini’’ söyledi. Babacan, Kıbrıs Rum kesiminin engellerinin aşılması için Birlik içinde ciddi çalışmalar yapıldığını anlattı. Babacan, Rum kesiminin Türkiye’nin üyeliğini engellemesi durumunda bundan sadece Türkiye’nin değil tüm dünyanın etkileneceğini söyledi. Guantanamo kapatılsın Limanlar için Dış Haberler Servisi Avrupa Parlamentosu, ABD’nin Küba’daki Guantanamo üssünü kapatması konusunda AB’den ortak bir eylem ortaya koymasını istedi. Guantanamo’da tutulan 3 kişinin çarşaf ve giysilerini kullanarak kendini astığının açıklanmasının ardından Avrupa Parlamentosu (AP) harekete geçti. AP’de kabul edilen bir kararda, ‘‘ABD’ye Guantanomo üssünü kapatması yönünde bir mesaj iletilmesi için 21 Haziran’da Viyana’da yapılacak ABABD zirvesi perspektifinde ortak bir yaklaşımın benimsenmesi’’ talebinde bulunuldu. Kararda ayrıca, Guantanamo’daki tutsaklara uluslararası hukuka uygun davranılması ve suçlu bulunmaları durumunda gecikmeksizin tarafsız ve bağımsız bir mahkemede veya uluslararası bir mahkemede yargılanmaları gerektiği yinelendi. ‘İşkenceyi terk edin’ ABD’ye ‘‘cinsel yönden aşağılama, su işkencesi, uygun olmayan pozisyonlarda zincirleme ve köpeklerle korkutma gibi özel sorgu yöntemlerini de derhal terk etmesi’’ çağrısında bulunuldu. BM İnsan Hakları Örgütü de Guantanamo üssünün kapatılması çağrısını yineledi. ABD’nin Guantanamo üssündeki kamplarının kapatılması isteniyor. (Fotoğraf: AFP) CUMHURİYET 11 K