Katalog

18 ŞUBAT 2006 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Rumlardan veto tehdidi ? LEFKOŞA (AA) Kıbrıs Rum yönetimi, limanlarını ve havaalanlarını Rum kesimine açmaması halinde Türkiye’nin AB ile müzakerelerini veto edebileceğini bildirdi. Rum yönetimi hükümet sözcüsü Yorgo Lillikas, ‘‘Türkiye’nin AB’nin ilke ve yönetmeliklerini uygulamamaya devam etmesi halinde birliğe giden yolu sona erecektir’’ dedi. Lillikas, ‘‘Rum kesimi veto gücünü kullanacak mı?’’ sorusuna, ‘‘Kesinlikle’’ yanıtını verdi. KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ise ‘‘İyi şanslar’’ dedi. Talat, bununla birlikte ‘‘bir krizin kapıda olduğunu’’ belirtti. dishab?cumhuriyet.com.tr 11 İsrail Başbakanlık Sözcüsü Gissin’in Hamas’la PKK’yi karşılaştırmasına Dışişleri Bakanlığı’ndan yanıt geldi Türkiye İsrail’e tepki gösterdi MAHMUT GÜRER ‘Türkler saf değiştiriyor’ ? LONDRA (ANKA) ‘‘Kurtlar Vadisi Irak’’ filminin Türkiye’de gördüğü ilgiye dikkat çeken İngiliz The Times gazetesi ‘‘Savaş filmi ABD’yi düşmana dönüştürürken Türkler saf değiştiriyor’’ yorumunu yaptı. Gazete, ‘‘Amerikan karşıtı’’ bir filmin Türkiye’de yükselen milliyetçilik dalgasından yararlanarak rekor kırdığını iddia etti. TBMM Başkanı Bülent Arınç’ın ‘‘Film mükemmel’’ sözlerine yer veren The Times, ‘‘Türkiye’nin şimdiye kadar çektiği en pahalı filmin başarısı o kadar büyük ki avukatlar ve polis korsan tezgâhlarına baskın yaptı’’ diye yazdı. Bir Türk vatandaşının ‘‘Film ABD’nin Irak’ta yaptığı tüm korkunç şeyleri gösteriyor’’ değerlendirmesine yer veren The Times, bu sözlerin Türklerin Bush’un yakın bir müttefiki olmaktan çıktığı izlenimini yansıttığını öne sürdü. ANKARA Hamas’ın ziyareti Türkiye ile İsrail’in arasını açtı. Ankara, İsrail Başbakanlık Sözcüsü Raanan Gissin’in ‘‘Ziyaret, iki ülke ilişkilerinde derin yara açacak büyük bir hata. Biz, Abdullah Öcalan ile bir araya gelsek siz ne hissederdiniz?’’ şeklindeki açıklamasını ‘‘talihsiz bir beyan’’ olarak nitelendirdi. Ankara, İsrail’de iç siyaset kaygısıyla yapılan açıklamaların, ‘‘Türk tarafında derin yara açabileceğini’’ İsrail’e bildirdi. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada da şöyle denildi: ‘‘İsrail Başbakanlık Sözcü’sünün Hamas heyetinin Ankara’yı ziyaretiyle ilgili olarak dün yaptığı açıklama tarafımızdan talihsiz bir beyan olarak telakki edilmektedir. Bu açıklamadaki benzetmelerin tamamen yersiz ve yanlış olduğunu düşünüyoruz. Muhtemelen iç politika saikiyle yapıldığı anlaşılan bu beyandan duyduğumuz memnuniyetsizlik ve rahatsızlığa, dün (önceki gün) İsrail tarafının dikkati çekilmiştir’’ denildi. Dışişleri Bakanlığı kaynakları da, terör örgütü PKK ve Hamas arasında benzetme kurulmasının büyük bir yanlış olduğunu büyükelçiler düzeyinde İsrail’e ilettiklerini bildirdi. Kaynaklar ayrıca, Türkiye’nin Hamas’ı barışçı yollara sevk ederek yapmaya çalıştığının İsrail’in de yararına olduğuna dikkati çekti. Hamas davetinin altında yatan nedenin, dış politikada geriye düşen AKP hükümetinin, uluslararası kamuoyunda (Fotoğraf: AA) ‘‘tarihi bir misyona’’ sahiplik ederek puan kazanmak olduğu öğrenildi. Hamas’ın liderlerinden Halid Meşal, dün Ankara’dan ayrıldı. Diplomatik kaynaklar, Ortadoğu’daki gelişmelerden birinci planda etkilenen bir ülke olarak Türkiye’nin, bu tür bir görüşmeyi zaten yapacak olduğunu, bunun Filistin’de hükümet kurulmadan önce yapılmasının önem arz ettiğine dikkat çekti. iyaret İsrail’le Türkiye’nin arasını açtı. Ankara, İsrail’de iç siyaset kaygısıyla yapılan açıklamaların, ‘‘Türk tarafında derin yara açabileceğini’’ İsrail’e bildirdi. Meşal Türkiye’den ayrıldı. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün Hamas ile görüşme nedenini, ‘‘Bu siyasi oluşumun ileride esiri olabileceği yanlışlıklara düşmesini baştan önlemenin tarihi sorumluluğu’’ olarak açıkladı. Görüşmelerde Hamas’a, İsrail’e yaşam hakkı tanınması, şiddetin bırakılması ve ‘‘yol haritası’’ barış planının altyapısını oluşturan anlaşmaların tanınması mesajının verildiğini belirten kaynaklar, ‘‘Görüşebilselerdi, İsrail ve (Rusya, ABD, AB ve BM’den oluşan) Ortadoğu Dörtlüsü’nün de Hamas’a aynı mesajları vereceklerine’’ dikkati çekti. Türkiye’nin ne yapmak istediğinin ve Z bunun iyi olup olmadığının bir süre sonra daha iyi anlaşılacağını belirten kaynaklar, Türkiye’nin seçim kazanmış bir partiye, nasıl hareket etmesi gerektiği ve hangi zorluklarla karşılaşabilecekleri konusunda tavsiyelerde bulunduğunu belirtiler. Kaynaklar, Türkiye’nin yaptığının İsrail ile Filistin arasında ‘‘arabuluculuk’’ olmadığını, Türkiye’nin kendi ‘‘özgül ağırlığının neticelerine göre hareket ettiğini’’ ifade ettiler. D IŞ POLİTİKA ÇOK BAŞLI Abbas konusunda söz aldılar Kaynakların verdiği bilgiye göre, Hamas lideri Meşal ile yapılan görüşmelerde, Ankara Hamas’tan Filistin Ulusal Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas’ın yetkilerine saygı göstereceği konusunda söz aldı. Kaynaklar ayrıca Türkiye’nin Ortadoğu’da tarihi bir misyonu başlatan ülke olmayı istediği için de bu ziyareti kabul ettiğini söyledi. Hamas’ın seçimlerden önce çağırılmasıyla örgüte gerekli mesajların daha fazla radikalleşmeden verilebileceğini kaydeden kaynaklar, Türkiye’nin Ortadoğu’da daha aktif rol üstlenmesini isteyen Hamas’ın, Filistin’de El Fetih’in yaptığı hataları tekrarlamama arzusu içinde olduğunu bildirdi. Görüşmelerde Hamas’a, ‘‘barış yoluna gitmedikleri takdirde, Filistin halkının yıkımına neden olacakları’’ mesajının verildiğini anlatan diplomatik kaynaklar, Hamas liderinin de, ‘‘Filistin’de hukukun üstünlüğünü geçerli kılmak istediklerini’’ söylediğini dile getirdi. Tekseslilik geleneği artık yok ? AKP iktidarıyla birlikte, uluslararası konularda Başbakan Erdoğan, Dışişleri Bakanı Gül, Dışişleri Bakanlığı ve devletin ilgili bazı kurumları farklı farklı yaklaşımlar içine girmeye başladı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Hamas lideri Halid Meşal’in sürpriz ziyareti ile birlikte, geleneksel Türk dış politikasındaki ‘‘teksesli’’ yapının, AKP hükümetiyle ortadan kalkmış olduğu bir kez daha gözler önüne serildi. Meşal’in Ankara ziyaretinde, protokol konusundaki teamüllerin dışına çıkıldı ve Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’e görüş sorulmadı. Genelkurmay Başkanlığı’na ise ziyarete ilişkin sadece bir kripto gitti. AKP hükümeti, kendi inisiyatifiyle Hamas heyetini Ankara’da ağırlamış oldu. AKP’nin iktidara gelmesiyle birlikte, uluslararası ilişkileri kapsamına alan birçok konuda Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Dışişleri Bakanlığı ve devletin ilgili bazı kurumları farklı farklı yaklaşımlar içine girmeye başladı. Bu farklı yaklaşımlardan örnekler şöyle: ? Ankara’da ağırlanan Hamas heyetine ilişkin ziyaret prosedürü, Dışişleri Bakanlığı teamüllerinin dışında uygulandı. Dışişleri Bakanlığı bürokratlarının bir bölümü, Hamas’ın ziyaretinden, Meşal’in Ankara’ya geldiği saatlerde haberdar olabildi. ? Gül’ün eşi Hayrünisa Gül’ün AİHM’de açtığı davada olduğu gibi daha önce Gül’ün bireysel yaklaşımı ile devletin resmi politikalarının çeliştiği örnekler ortaya çıktı. AİHM’deki Leyla Şahin davasında, Gül’ün talimatıyla ilk kez, AİHM’ye Türkiye’nin resmi politikaları dışında ikinci bir savunma gönderildi. Gül’ün bu yaklaşımında Erdoğan’ın baskısı etkili oldu. İlk savunmada yer alan ifadeler, Gül’ün dışişleri bürokratlarına talimatıyla yumuşatıldı. ‘Tarihi sorumluluk’ ‘‘Hamas’a mesajların zamanında iletilmesinin ileride bir kazanım olacağına inandıklarını’’ belirten kaynaklar, A NKARA’DA TAŞLAR YERİNDEN OYNADI Dış politika allak bullak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Filistin’de yapılan seçimlerden birinci parti çıkan Hamas’ın Ankara’ya yaptığı sürpriz ziyaret, Türkiye’nin geneleksel dış politikasında taşları yerinden oynattı. Ortadoğu’da İsrailFilistin arasındaki hassas dengeyi büyük bir dikkatle gözeten devletin resmi politikası, Halid Meşal’in Ankara’ya gelmesi ile sıkıntıya düşerken, ‘‘Ankara’nın bugüne kadar terorizmle mücadeleye yönelik ortaya koyduğu kararlı tutumu’’ da zedelenmiş oldu. Türkiye’nin PKK’ye karşı uzun yıllar yürüttüğü mücadeleden dolayı üzerinde ısrarla durduğu ‘‘Teröre hiçbir ülke taviz vermemeli’’ yaklaşımı, ‘‘AKP yönetimi çifte standart uyguluyor’’ görüntüsü ile zarar gördü. Türkiye bugüne kadar, ‘‘Hamas terörist bir örgüt değildir’’ şeklinde bir yaklaşım içine girmemişti. Sadece, seçimlerden birinci parti çıkmasının ardından yapılan açıklamalarda, ‘‘Hamas seçimi kazandı. Bir şans verilmeli’’ yönünde ifadeler yer almıştı. İsrail Başbakanlık Sözcüsü Raanan Gissin’in, bu ziyaretin Türkiyeİsrail ilişkilerinde derin yara açacağının altını çizip, ‘‘Biz Abdullah Öcalan ile bir araya gelsek siz ne hissedersiniz?’’ diye sorması ve ‘‘Terörist bir örgütün başıyla ilişkiye geçmek, Ortadoğu barış sürecine vurulacak en büyük darbedir’’ yönündeki sözleri, bu çifte standart görüntüsünün ilk yankısı olarak değerlendirildi. Hamas’ın ilk günkü temaslarının hemen ardından İsrail Büyükelçiği’nin, basına gönderdiği elektronik postalarla, örgütün terörist organizasyon olduğuna ilişkin ayrıntılı bilgi içeren internet sitelerinin adreslerini vurgulaması dikkat çekti. Hindistan’dan İran’a zeytin dalı ? YENİ DELHİ (AA) Hindistan Başbakanı Manmohan Singh, ülkesinin İran ile ilişkileri güçlendirmek istediğini söyledi. Singh, ülkesinin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun geçen ayki toplantısında İran’ın nükleer programıyla ilgili dosyanın BM Güvenlik Konseyi’ne rapor edilmesi yönündeki kararını desteklemesinin Tahran ile dostluk ilişkilerini azaltmadığını savundu. İran’ın nükleer programı konusunda çözülmemiş birçok soru bulunduğunu belirten Singh, sadece diplomasinin bu krize bir çözüm getirebileceğini söyledi. Erdoğan görüş sormuyor ? Başbakan Erdoğan ise Dışişleri Bakanlığı’nın yıllardır izlediği Kıbrıs politikasının tam karşısında aldığı kişisel kararlarla sıkıntı yarattı. Erdoğan’ın, 2003 yılında Annan Planı’na ilişkin olarak Milli Güvenlik Kurulu’nda alınan kararları yok sayıp, Davos’ta Kofi Annan’a taahhütlerde bulunması, tartışmaları da beraberinde getirdi. Erdoğan, AB konusunda da sürekli bireysel inisiyatif alarak, geleneksel dış politika yaklaşımlarının dışına çıktı. ? AKP iktidarında dış politikadaki çoksesliliğin bir örneğini de TBMM Başkanı Bülent Arınç oluşturdu. Arınç’ın Türkiye ile Yunanistan arasında ‘‘casus belli’’ yani savaş nedeni olarak sayılan konular üzerinde görüş beyan etmesi, TBMM’nin böyle bir kararı olmadığını açıklaması, Ankara’da tartışma yarattı. Otel masrafları AKP’den Hükümetin, Ankara’ya gelen Hamas yöneticilerini ağırladığı Aktif Metropolitan Otel, muhafazakâr yapısıyla tanınıyor ve içki servisi yapılmıyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Hamas’ın Ankara ziyaretinin giderleri AKP tarafından karşılandı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan belediye başkanlığı döneminde Müslüman Kardeşler örgütünün yöneticilerinin ağırlanması nedeniyle soruşturma geçirmişti. Hamas heyetinin kaldığı Aktif Metropolitan Otel’in yetkilileri, Hamas grubu gelmeden önce tüm rezervasyonların yaptırıldığını ve kalacak heyet için çeşitli önlemlerin de alınmasının istendiğini söylediler. Dışişleri Bakanlığı kaynakları ‘‘Rezervasyonun bizimle ilgisi yok. Bizim konuklarımızı ağırladığımız oteller belli... Hilton, Sheraton gibi büyük yerlerde ağırlıyoruz’’ değerlendirmesini yaptı. Aktif Metropolitan Otel, muhafazakâr yapısıyla tanınıyor ve içki servisi yapılmıyor. Hamas yöneticilerinin AKP tarafından ağırlanması daha önceki bir olayı anımsattı. Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olduğu dönemde, Terörle Mücadele Yasası’na muhalefetten suçlanmıştı. Mülkiye müfettişlerinin 27 Ocak 1999 tarihli raporunda, yasadışı İslami Kurtuluş Çeçen Direnişi’ne mensup 4 kişi ve Müslüman Kardeşler örgütünün Ürdün sorumlusu Muhammed Aşmavi ile Mısır sorumlusu Hasan Huvaydi’nin Türkiye’ye geldikleri ve Holiday Inn Oteli’ne yerleştikleri belirtiliyordu. Müfettişler bu kişilerin otel konaklama, telefon ve diğer giderlerinin belediyenin iştirakçisi olduğu İstanbul Ulaşım Sanayi Ticaret AŞ tarafından ödendiği gerekçesiyle Erdoğan’ın da aralarında bulunduğu belediye yetkilileri hakkında Terörle Mücadele Yasası’na muhalefet suçundan kapatılan İstanbul DGM Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundular. Dönemin İstanbul DGM Savcısı Ahmet Gürses, 27 Nisan 1999’da Erdoğan ile birlikte diğer sanıklar hakkında takipsizlik kararı verdi. H AMAS’IN KURULUŞU ‘İngilizler Basra’dan çıksın’ ? BEYRUT (AA) İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Irak’ın güneyindeki İngiliz birliklerinin Basra’dan bir an önce ayrılmasını istedi. Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta temaslarda bulunan Mutteki, İngiliz birliklerini Irak’ın bu bölgesinde ‘‘durumu istikrarsızlaştırmakla’’ suçladı. İntifada ile adını duyurdu ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Filistin Kurtuluş Örgütü karşısında ‘‘Cihat yoluyla İslam devleti’’ni savunan Hamas, Mısır merkezli Müslüman Kardeşler’in (İhvanı Müslimin) Filistin kolu olarak kabul ediliyor. Hamas’ın kurucusu Şeyh Ahmet Yasin ve bazı liderleri İsrail saldırılarında öldü. Hamas, 1987’de Müslüman Kardeşler örgütünün Filistin kolu olarak Gazze Şeridi ve Batı Şeria’da Şeyh Yasin önderliğinde kuruldu. Hamas, ‘‘Hareketu’l Mukavemet’il İslamiyetti’l Filistiniyye’’ yani Filistin İslami Direniş Hareketi’nin kısaltılmış şekli. Resmi olarak kuruluşu 1. İntifada kabul edilen Hamas’ın oluşumu, aslında çok daha eskilere dayanıyor. Örgütün düşünsel temelleri 1967 Arapİsrail Savaşı’nda alınan ağır yenilgiye kadar uzanıyor. Hamas, İsrail’e karşı bağımsız Filistin mücadelesi vermesinin yanı sıra Filistin sorununun miğferi konumunda olan FKÖ’ye karşı aldığı muhalif tavırla çizgisini belirledi. Göreli olarak ‘‘laik’’ bir çizgide olan Yaser Arafat liderliğindeki FKÖ’ye karşın ‘‘cihat’’ stratejisini temel alan Hamas, FKÖ’nün ‘‘Bağımsız Filistin Devleti’’ sloganına ‘‘İslam devleti’’ sıfatını da ekleyerek nihai hedefini ortaya koydu. Hamas, 1987’de başlayan ve Filistin davasının simgesi haline gelen 1. İntifada ile adını duyurdu. 2000’de Ariel Şaron’un El Aksa’ya yürüyüş provokasyonu ile başlayan 2. İntifada ise örgütü daha da güçlendirdi. B Öfke dinmiyor Pakistan’ın Karaçi kentinde dün Hz. Muhammet çizimlerini protesto etmek için düzenlenen gösteride 100 kişi gözaltına alındı. Polis, göstericileri göz yaşartıcı gaz kullanarak dağıttı. Başkent İslamabad ve Ketta’da da gösteriler düzenlendi. Karikatürlerin ilk kez yayımlandığı Danimarka, genel güvenlik nedeniyle Pakistan’daki büyükelçiliğini geçici olarak kapattı. (Fotoğraf: AFP) AYKAL’DAN MEŞAL DAVETİNE TEPKİ ‘Hükümet gizli kapaklı görüşmeler yürüttü’ ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, AKP’nin Hamas’ın siyasi lideri Halid Meşal’i Türkiye’ye davet etmesinin, Türkiye’nin ‘‘uzun vadeli çıkarlarına zarar verdiğini’’ belirtti. Baykal, dün düzenlediği basın toplantısında Hamas’ın bundan sonra izleyeceği tutum netleşmemişken Dışişleri Bakanlığı’nın devre dışı bırakılarak Türkiye’ye davet edildiğine dikkat çekti. Bu durumun Türkiye’nin ‘‘kararlı ve tutarlı’’ Ortadoğu politikasının tartışmaya açılmasına neden olacağını kaydeden Baykal, şöyle konuştu: ‘‘Bu ani, içgüdüsel karar ve açılım, dış politikamızda şimdiden sıkıntı yaratmaya başlamıştır. Zaten öyle anlaşılıyor ki iyi hazırlanmadığı için olayın sorumlusu kimdir, ne yapmak üzere Hamas lideri çağrılmıştır, kiminle görüşecektir, düzeyi ne olacaktır konuları olay başladıktan sonra şekillenecektir...’’ Hükümetin, bu ziyareti devletin kurumlarıyla paylaşmadığını belirten Baykal, ‘‘Gizli kapaklı ilişkiler sonucunda nereden kaynaklandığı bilinmeyen temaslar sonucunda böyle bir girişim yapılmıştır ve mahcubiyet içinde bu temaslar götürülmüştür’’ dedi. Baykal bu mahcubiyetin en önemli göstergesinin ise Hamas temsilcilerinin AKP Genel Merkezi’ndeki açıklamaları sırasında parti ambleminin kapatılması olduğunu söyledi. Londra’dan BM’ye destek ? LONDRA (AA) İngiltere Başbakanı Tony Blair’in kabinesinde yer alan Bakan Peter Hain, ABD’ye Guantanamo’yu kapatması çağrısında bulundu ve hükümetin de bu görüşü paylaştığını söyledi. Hain, politikalarının Guantanamo’nun kapatılması gerektiği şeklinde olduğunu belirtti. CUMHURİYET 11 K