Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 ŞUBAT 2006 CUMARTESİ 10 DIŞ HABERLER dishab?cumhuriyet.com.tr İsrail, yeni meclisle birlikte Filistin yönetimini ‘terörist varlık’ olarak değerlendirecek A BD’Lİ YETKİLİNİN KANITLARI Filistin’de Hamas’lı dönem ? Meclisin yeni üyeleri, Batı Şeria’nın Ramallah kentinde bugün ant içerek göreve başlayacak. Abbas da hükümeti kurma görevini Hamas’a verecek. İsrail, alacağı önlemleri tartışıyor. Dış Haberler Servisi Filistin’de 25 Ocak’ta yapılan seçimlerin ardından Hamas örgütünün egemenliğine giren meclis bugün törenle açılıyor. İsrail, Hamas iktidarına uygulanacak yaptırımları görüşürken Dışişleri Bakanı Tzipi Livni, ‘‘yeni meclisin açılmasıyla birlikte Filistin yönetiminin İsrail tarafından terörist varlık olarak değerlendirileceğini’’ bildirdi. Batı Şeria’nın Ramallah kentindeki meclisin yeni milletvekilleri bugün ant içerek göreve başlayacak. İsrail’deki Debkafile haber sitesi, İsrail Başbakan Vekili Ehud Olmert’in, savunma yetkililerinin önerilerinin tersine, Gazze Şeridi’ndeki Hamas milletvekillerinin Ramallah’taki meclise gitmesine izin verdiğini öne sürdü. Hamas, meclisteki 132 sandalyenin 74’ünü kazanarak El Fetih egemenliğine son vermişti. Yemin töreninin ardından Devlet Başkanı Mahmud Abbas hükümeti kurma görevini Hamas’a verecek. Abbas törende yapacağı konuşmada, yeni hükümetten 1993 Oslo Barış Anlaşması dahil İsrail ile yapılan bütün anlaşmalara ve yol haritasına uymasını isteyecek. Hamas’ın en güçlü başbakan adayının Gazze Şeridi’ndeki liderlerinden İsmail Haniye olduğu belir Schulte’den İran brifingi ? Başbakanlık’ta bir brifing veren Schulte Türk yetkililere yaptığı sunumda, İran’daki nükleer tesislere ilişkin kanıtları gösterdi. Schulte’nin Türkiye’den diplomatik çözüm için destek istediği ifade edildi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) ABD’nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’ndaki (UAEK) Temsilcisi Greg Schulte, İran’ın uranyum zenginleştirilmesine ilişkin programını denetime açması konusunda Türkiye’nin de devrede olması gerektiğini söyledi. Schulte, BM Güvenlik Konseyi’nin kararı öncesinde herhangi bir yaptırımın da söz konusu olamayacağını söyledi. Schulte, önceki gün Başbakanlık’ta, İran’ın nükler faaliyetleriyle ilgili ayrıntılı brifing verdi. Brifinge, ABD’nin Ankara Büyükelçisi Ross Wilson, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın Dış Politika Başdanışmanı Büyükelçi Ahmet Davutoğlu, Başbakanlık Müsteşarı Ömer Dinçer ile bazı milletvekilleri katıldı. Schulte’nin brifingde bazı raporlar sunduğu dile getirildi. Schulte’nin burada Türk yetkililerden diplomatik çözüm konusunda ABD’ye yardım etmesini istediği dile getirildi. Schulte’nin Türkiye’den İran’a kaygı verici faaliyetlerini askıya alması ve ciddi bir biçimde görüşmelere geri dönmesi çağrısında bulunmasını beklediklerini söylediği de öğrenildi. Bazen Türkiye gibi komşu ülkelerin vereceği mesajların önemli olduğunu anlatan Schulte, Türkiye’nin batı dünyası içerisinde yer alan tek Müslüman ülke olduğuna dikkat çekti. Schulte temaslarının ardından dün düzenlediği basın toplantısında, barışçıl bir çözümün sağlanmasına yönelik diplomatik stratejiyi görüşmek ve Türkiye’nin görüşlerini öğrenmek için geldiğini söyledi. Schulte, ‘‘Bizim NATO müttefikimiz olarak Türkiye’nin görüşleri ABD için çok önemlidir. Türkiye’nin diğer ülkelerle birlikte bu diplomasi sürecinde, İran’a tutarlı bir sinyal gönderilmesi konusunda önemli bir rol oynayabileceğini düşünüyoruz’’ diye konuştu. Dışişleri Bakanlığı’ndan İran konusunda yapılan son açıklamaların kendilerini ‘‘cesaretlendirdiğini’’ anlatan Schulte, sözcünün İran’a uluslararası toplumun güvenini yitirdiği yolunda güçlü bir mesaj gönderdiğini söyledi. Türkiye’nin İran’ın komşusu olması nedeniyle çözüm konusunda çok farklı bir yeri olduğuna dikkat çeken Schulte, ‘‘Türkiye ve ABD birlikte olursa diplomatik bir çözüme ulaşılmasına yardımcı olabilir’’ dedi. Filistinliye Haremüşşerif yasak Kudüs’te cuma namazını Haremüşşerif’te kılmak isteyen Müslüman genç Araplara Kudüs polisi yine izin vermedi. Kudüs Emniyet Müdürü İlan Franco, cuma namazına yine 45 yaş altındaki Arap Müslümanların sokulmamasını istedi, camiye gelenlerde ayrıca İsrail kimlik kartı arandı. Karikatür protestosyula birlikte uygulanan yaş sınırı nedeniyle camiye sokulmayan çoğunluğu genç Araplar, Eski Kent’i çevreleyen sokaklarda namaz kıldı. Binlerce polis, Haremüşşerif’i çevreleyen sokakları bariyerlerle kesti. (Fotoğraf: AP) tilirken Haniye bu yöndeki haberleri doğrulamıyor. Kuruluş bildirgesinde ‘‘İsrail’i yok etme’’ maddesi bulunan Hamas, İsrail’i tanımayı ve silah bırakmayı reddediyor. İsrail ise ‘‘terör örgütü’’ olarak tanımladığı Hamas ile masaya oturmak için örgütün İsrail’in var olma hakkını tanımasını ve şiddeti durdurmasını talep ediyor. İsrail’de yayımlanan Jerusalem Post gazetesi ise Hamas’ın kuruluş tüzüğünü değiştirme yönünde çalışma yaptığını yazdı. Haberde, Beyrut ve Şam’daki otellerde yapılan kapalı toplantılarda, daha ılımlı ve Yahudi düşmanlığı içermeyen ifadelerle yeni tüzük çalışmaları yapıldığı belirtildi. Tüzükle ilgili çalışmalara katılan, Londra’daki İslami Siyasi Düşünce Enstitüsü Müdürü Dr. Azam Tamimi, yeni tüzükle, 1967 öncesi sınırlara çekilmeyi kabul eden bir İsrail Genç ile uzun dönemde ateşkes olanağının sağlanabileceğini ifade etti. Tamimi, Filistin seçimlerinden galip çıkan Hamas’ın, uluslararası baskılara boyun eğmiş görünmemek amacıyla, yeni tüzüğün kabulünü geciktirebileceğini de ifade etti. Hamas liderlerine medya danışmanlığı yapan Tamimi, ‘‘tümüyle yanlış’’ bulduğunu ifade ettiği eski tüzük için ‘‘Saygın bir grubun bu türden bir tuzağa düşmemesi gerektiğini’’ söyledi. İsrail hükümeti de birkaç gündür Hamas yönetimindeki bir Filistin’e karşı uygulanacak önlemleri görüşüyor. Haaretz gazetesine göre Dışişleri Bakanı Tzipi Livni, ‘‘Yeni Filistin meclisinin açılmasından itibaren Filistin yönetimi, İsrail tarafından terörist varlık olarak değerlendirilecektir’’ dedi. Uygulanması öngörülen yaptırımlar arasında, milyonlarca dolarlık vergi ve gümrük gelirinin Filistin yönetimine akışının kesilmesi, İsrail’de çalışan 40 bin Filistinli işçiye geçiş yasağı konması, İsrail toprakları üzerinden Filistin mallarının geçişini kısıtlamak bulunuyor. İsrail’in yeni stratejiye ilişkin planının pazar günkü kabine toplantısında oylanması bekleniyor. ABD parasını geri istedi ABD, Filistin Yönetimi’nden, 50 milyon dolar yardım parasını geri istedi. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Sean McCormack, paranın, Hamas tarafından kurulacak bir Filistin hükümetinin kasasına girmemesi için geri istendiğini söyledi. Sözcü, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın geçici hükümetinin, 50 milyon doları geri vermeyi kabul ettiğini belirtti. ‘Irak’tan farklı’ Schulte, Türkiye’de İran’a yaptırım uygulanması konusunda ‘‘kaygıların’’ olduğunu bildiklerini ancak BM Güvenlik Konseyi’nden karar çıkmadan önce böyle bir şey olacağını sanmadığını söyledi. ABD’li UAEK temsilcisi bir gazetecinin, ‘‘ABD Irak konusunda da nükleer silahı olduğunu söylemişti. Şimdi İran konusunda da aynısını yaptığını görüyoruz’’ şeklindeki anımsatması üzerine şöyle konuştu: ‘‘Irak ile İran’ın durumları çok farklı. Irak böyle bir şey yapmadığını iddia ediyordu. Ancak İran uranyum zenginleştirmesi yaptığını açık açık dile getiriyor. Çalışmalarını Dr. Abdül Kadir Han ve karaborsadan ele geçirdiği malzemeler ile yapıyor. Ayrıca İran, nükleer programı konusunda UAEK uzmanlarını defalarca kandırdı.’’ K Irkçı bakanın provokasyonu: 9 kişi öldü ARİKATÜR KRİZİ Dış Haberler Servisi İtalya’nın Kuzey Birliği Partisi’nden Reform Bakanı Roberto Calderoli’nin Hz. Muhammet’e yönelik hakaret içerikli karikatürün baskılı olduğu tişörtü giymesiyle başlayan yeni kriz 9 cana mal oldu. Calderoli’yi protesto etmek Roberto Calderoli. amacıyla Libya’nın Bingazi kentinde İtalyan konsolosluğuna yürümek isteyen göstericilere müdahale eden polis 9 kişiyi öldürdü, 55 kişi de yaralandı. Konsolosluk duvarını aşan bazı göstericiler binayı ateşe verdi. Calderoli ise Bingazi’deki olayların kendi eylemiyle alakası bulunmadığını ileri sürerek ‘‘İslam kökenli saldırılar ve şiddet olayları, tişört eyleminden çok önce sökün etmişti. Kaddafi’nin oğlunun Alman basınına verdiği beyanatta tüm Avrupa’yı tehdit ettiğini görmemin ardından, genel durum beni kaygılandırıyor. Tehditler, benim tişört giymemden önceydi’’ dedi. Calderoli, tişörtle, İslam dünyasının Batı’ya yönelik tehditlerine dikkat çekmek istediğini ileri sürdü. Irkçı düşüncesiyle tanınan Calderoli, Papa’dan İslam dünyasına karşı haçlı seferi başlatmasını istemişti. Calderoli, Trabzon’daki rahip cinayetinden sonra da, ‘‘Türkiye’nin AB üyeliği ebediyen gömülmelidir’’ açıklamasında bulunmuştu. Davetin altında yatanlar Çin Uluslararası Radyosu, Rusya ve Türkiye’nin Hamas’ı destekledikleri için değil, Ortadoğu’da söz sahibi olmak için davet ettikleri yorumunu yaptı Dış Haberler Servisi Hamas örgütünün siyasi büro şefi Halid Meşal’in Ankara ziyareti dünya basınında geniş yer buldu. Yabancı gazeteler, Türkiye’nin Hamas’a baskı yaptığını belirterek arabuluculuk yapmanın Türkiye’nin saygınlığını arttıracağı yorumlarını yaptı. Çin Uluslararası Radyosu, Meşal’in Ankara ziyaretiyle ilgili yorumunda, ‘‘Türkiye ve Rusya’nın Ortadoğu’daki söz hakkını güçlendirmek istediklerini’’ iddia etti. 40’tan fazla dilde yayın yapan resmi radyo, ‘‘Hamas diplomatik tecritten kurtulmaya çalışıyor’’ başlıklı yorumunda, ‘‘Türkiye ve Rusya’nın Hamas’la temas politikası izleyerek ABD ve İsrail ile Hamas arasındaki anlaşmazlıklardan faydalanmayı ve arabulucu sıfatıyla Ortadoğu işlerindeki söz haklarını güçlendirmeyi amaçladıklarını’’ ileri sürdü. Yorumda, Rusya’nın da Hamas’ı davet ettiği anımsatılarak ‘‘Türkiye ve Rusya’nın Hamas ve politikasını kabul ettikleri veya destek verdikleri için değil, kendi Ortadoğu stratejileri için Hamas’a zeytin dalı uzattıkları’’ görüşü savunuldu. Yorumda, ‘‘Türkiye ve Rusya’nın Hamas liderini davet etmelerinin amacının, yapıcı temas yoluyla Hamas’ın tutumunu yumuşatarak şiddete son vermesini, İsrail’in varlığını ve iki taraf arasında daha önceki anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini tanımasını sağlamak olduğu’’ ifade edildi. ‘‘Hamas’ın diplomatik tecrit durumundan kurtulmasının kolay olmayacağı’’ da belirtildi. terek ‘‘Diplomatik risklerin farkında olmasına karşın Türkiye, Avrupa Birliği’ne katılmayı umuyor ve Hamas ile bir çözüm için arabuluculuk yapmak uluslararası prestijini parlatır’’ dedi. ABD’de yayımlanan Washington Post, ‘‘Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün heyete, Hamas İsrail’in taleplerini karşılamazsa Türkiye’nin Filistin yönetimine mali yardımın durdurulmasını desteklediğini söylediği haber veriliyor’’ diye yazdı. International Herald Tribune ise İsrail, ABD ve AB’nin Hamas’ı terör örgütü olarak gördüğünü, ancak Meşal’in uluslararası destek sağlama çabası çerçevesinde Ankara’yı ziyaret ettiğini bildirdi. Türkiye’nin de ‘‘diplomatik dengeyi’’ kurmaya çalıştığını açıkladığını kaydeden gazete, Abdullah Gül’ün ‘‘Barış süreci devam etmeli’’ yolundaki sözlerine yer verdi. ‘Türkiye kapıyı açan ilk ülkelerden’ İngiliz gazetesi The Times, Türkiye ve Rusya’nın Arap dünyası dışında Hamas’a kapılarını ilk açan ülkeler olduğuna dikkat çekti. Gazete, Türkiye’nin hem İsrail hem de Filistin ile yakın bağlarının olduğunu belir A ‘Küresel terörün kaynağı Tahran’ BD DIŞİŞLERİ BAKANI RICE Dış Haberler Servisi ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, İran’ı ‘‘küresel terörün kaynağı’’ olmakla suçladı. Gelecek hafta Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni kapsayan bir geziye çıkacak olan Rice, ziyaret öncesi Tahran yönetimini hedef alan sert açıklamalarda bulundu. Rice, İran’ın sadece nükleer politikalarından değil, teröre destek çabalarından da rahatsız olduklarını belirtti. Tahran yönetiminin Suriye’yle birlikte Ortadoğu’da istikrarı bozmak için teröre mali destek verdiğini iddia eden Rice, ‘‘Küresel terörün kaynağı İran’’ dedi. Rice, İran ve Suriye’nin istikrarsızlaştırmaya çalıştığını öne sürdüğü ülkeler arasında Lübnan, Filistin ve Irak’ı saydı. rı, gerçek amaçları nükleer enerjiden başka şey olan ve uranyum zenginleştirmeye bağlı hassas teknolojilere sahip olmaya çalışan ülkeleri bertaraf etmeye yöneliktir’’ dedi. Yetkili, ABD’nin, uranyum zenginleştirme teknolojisi geliştirmeme taahhüdünde bulunan ülkeler için nükleer yakıt sağlamak amacıyla başka nükleer güçlere birlikte çalışmayı teklif ettiğini söyledi. Enerji Bakanlığı’ndan Clay Sell, ABD’li yetkililerin geçen ay ‘‘dünya nükleer enerji ortaklığı’’ geliştirmek amacıyla birçok başkenti ziyaret ettiğini, ilk temasların Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun bulunduğu Viyana’da yapıldığını kaydetti. Sell, heyetin daha sonra Londra, Paris, Moskova, Pekin ve Tokyo’ya gittiğini söyledi. ‘‘Projemiz, potansiyel ortaklarımız tarafından iyi karşılandı’’ ifadesini kullanan Sell, projenin 2050’ye kadar, nükleer yakıt üretimine olanak sağlayacak hassas teknolojinin yayılmasını önleyerek ‘‘nükleer enerji geliştirmeyi’’ hedeflediğini kaydetti. Projede ayrıca ABD’de yeni kuşak nükleer santrallar inşa edilmesinin de öngörüldüğü belirtiliyor. İ SLAM ÜLKELERİ Rusya hamilik rolüne soyunuyor FRANKFURT (Cumhuriyet Bürosu) ABD ile İsrail’in Hamas yönetimini ‘‘açlığa mahkum etme kararlılıkları’’ Batı basınında ayrıntılı yorumlarla irdelenirken bu çıkışın Moskova’nın ‘‘İslam restini’’ görmek amacı taşıdığı da ileri sürüldü. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Müslüman ülkeler üzerindeki Batı baskısını göğüsleyerek Çeçen sorunu başta olmak üzere kendi içindeki İslami çıkışları denetlemeye çalıştığı savunuldu. Moskova’nın, İran ve Hamas konularında giderek kilit bir rol oynamaya hazırlanması, bazı Avrupa başkentlerini tedirgin ediyor. Boris Yeltsin döneminde Rusya’nın, ABD ve İsrail’in Ortadoğu’da önünü açan bir politika izlediği, ancak Putin ile birlikte, sadece Yahudi kökenli yeni petrol zenginlerine karşı değil, Ortadoğu’daki İsrail yanlısı politikalara da karşı bir politikaya göz kırpıldığı saptandı. İran ve Suriye gibi ABD’nin kara listesindeki ülkeleri silah ve nükleer teknoloji ile donatan Rusya’nın, şimdi de ‘‘Hamas gerçeğinin kabul edilmesi’’ için uluslararası çaba göstermesi önemli bir manevra olarak değerlendiriliyor. Şubat ayı başındaki İspanya ziyaretinde Hamas zaferinin bölgedeki demokratik yasal seçimlerin bir sonucu olduğunu, dolayısıyla Filistin halkının bu kararının saygıyla karşılanması gerektiğini söyleyen Putin, 31 Ocak’ta Moskova’da yaptığı bir basın toplantısında da Filistin’deki Hamas zaferini, ‘‘Ortadoğu’daki Amerikan çabalarına çok ciddi bir darbe’’ sözleriyle değerlendirmişti. Putin, İspanya ziyaretinde, Hamas yönetimini Moskova’ya davet etmişti. Berlusconi: Onaylamıyoruz Calderoli’nin karikatürlü tişört giymesini eleştiren İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi, İtalyan hükümetinin, Calderoli’nin eylemini tasvip etmediğini belirterek ‘‘Hadise bireysel bir davranışın ürünüdür. Hükümet buna karşı çıkmıştır’’ dedi. Calderoli’nin eylemine, hükümetin yanı sıra muhalefet de tepki gösterdi. İtalyan Komünistler Partisi’nin Meclis Grup Başkanı Pino Sgobio, ‘‘İtalya’nın böyle birini bakan koltuğunda görmek için ne günah işlediğini doğrusu merak ediyoruz. Ülkemiz, Calderoli gibilerinin bakanlık yapacağı bir yer olmamalı’’ dedi. Berlin’de gündem Ortadoğu İngiltere Başbakanı Tony Blair ile Almanya Başbakanı Angela Merkel’in Berlin görüşmesine Ortadoğu damgasını vurdu. Blair, basın toplantısında, Filistin’de Hamas’ın seçimleri kazanmasıyla ilgili bir soruya karşılık şunları söyledi: ‘‘İsrail’in mevcudiyeti ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulması kabul edilmezse, Ortadoğu’da barışçı bir çözüm sağlanamaz. Filistin İsrail’den kurtulmak istiyoruz derse, bu siyasi açıdan mümkün olamaz. Filistin’deki seçim sonucuna saygılıyız, ancak İsrail’in mevcudiyet hakkı tanınmadan Ortadoğu’da bir çözüm bulunması mümkün değil.’’ Almanya ile birlikte Afganistan’da ve Ortadoğu’da önemli rol oynayabileceklerini belirten Blair, barış sürecinin ilerlemesi için şiddetten vazgeçilmesinin şart olduğunu söyledi. Angela Merkel, İran ile yaşanan kriz hakkın Tahran’ın ‘‘kırmızı çizgiyi’’ aştığı konusunda Blair ile görüş birliği içinde olduklarını kaydetti. (Fotoğraf: AFP) Nükleer enerji ortaklığı ABD’nin ‘‘yeni İranların ortaya çıkma riskini önlemek’’ amacıyla nükleer enerji alanında uluslararası bir ortaklık arayışında olduğu bildirildi. Uluslararası güvenlik ve silahların denetiminden sorumlu ABD’li üst düzey yetkili Robert Joseph, düzenlediği basın toplantısında, ‘‘Bu girişim, yeni İran’la Pakistan’da 125 kişi tutuklandı Pakistan’ın Multan kentinde düzenlenen gösteri sırasında polisle göstericiler arasında arbede yaşanırken 125 kişi tutuklandı. Protestocular, ‘‘Müşerref’e ölüm’’ sloganını attı. Pakistan’da Peşaver kentinde vaiz Muhammed Yusuf Kureyşi’nin Danimarka gazetesinde yayımlanan Hz. Muhammet karikatürlerini çizeni öldürene ödül olarak 25 bin dolar ve bir araba vereceğini açıkladığı bildirildi. CUMHURİYET 10 K