Katalog

4 OCAK 2006 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA HABERLER 9 Ukrayna ile anlaşamadığı için doğalgaz sevkıyatını durduran Rusya, Avrupa’nın baskısı üzerine pompaladığı gaz miktarını arttırdı Kriz ‘şimdilik’ çözüldü ? Ukrayna ile Rusya arasında ortaya çıkan ve Avrupa’da yaygın bir şekilde doğalgaz kesintilerine neden olan fiyat anlaşmazlığının çözümü için uluslararası düzeyde yürütülen çaba sonuç verdi. Ukrayna ve Rus gaz şirketlerinin yetkilileri pazar günü kesilen görüşmelerin ardından yeniden bir araya gelmeyi kabul etti. Dış Haberler Servisi Fiyat anlaşmazlığı nedeniyle Ukrayna’ya doğalgaz sevkıyatını durduran Rus enerji şirketi Gazprom, sorunun Avrupa’yı etkilemesinin ardından oluşan tepkiler üzerine boru hattına pompaladığı doğalgaz miktarını arttırdı. Moskova, kesinti öncesindeki hacmine döndürdüğü doğalgazın Ukrayna’yı transit geçerek Batı Avrupa’ya ulaşmasının amaçlandığını duyurdu. Gazprom, Ukrayna’yı boru hattındaki gazı ‘‘çalmakla’’ suçluyor. Şirket açıklamasında, ‘‘Ukrayna’nın yasadışı bir şekilde gaz çekmesinden kaynaklanan olası bir enerji krizini önlemek amacıyla, bu ülkenin gaz ulaştırma sistemine fazladan gaz pompalamaya karar verildiği’’ belirtilirken, Ankara Mavi Akım’a güveniyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Rusya’nın Ukrayna üzerinden Avrupa’ya uzanan doğalgaz boru hattının vanalarını kapatması Ankara’da yakından izleniyor. Dışışleri Bakanlığı yetkilileri, gerekli yerlerle iletişim kurulduğunu belirterek ‘‘Mavi Akım’’ projesinin de Türkiye’nin sıkıntıya girmesini engelleyeceğini bildirdi. Kaynaklar, gerekirse bu hattın kapasitesinin 16.5 milyar metreküpe çıkarılabileceğini kaydetti. Uluslararası enerji stratejisti Necdet Pamir ise Rusya’nın tutumunun daha önceki dış politikasından farklı olmadığını söyledi. Rusya’nın elindeki en önemli kozun petrol bunun uzun süre yapılamayacağı uyarısı yapıldı. Bu uyarılara rağmen gözlemciler, Ukrayna’nın ihtiyacı olan gazı almasını engellemek için Rusya’nın yapabileceği pek bir şey olmadığına dikkat çekiyorlar. Rusya’nın Avrupa kaynaklı baskılara dayanamadığı yorumları da ağırlık kazanıyor. Rusya, Ukrayna’nın ‘‘çaldığını’’ öne sürdüğü doğalgazın yerine günde ek 95 milyon metreküp gaz sevk edeceğini duyurdu. Ukrayna ise yaklaşık 25 milyon dolar değerinde 100 ve doğalgaz olduğunu vurgulayan Pamir, ‘‘Yönetimleri turuncu devrimler ile değişen tüm eski SSCB ülkeleri Batı’ya daha fazla yönelmeye başladı. Rusya da kendisine sırtını dönen bu ülkelere ‘Madem benden uzaklaşıyorsunuz, Avrupa ne kadar öderse siz de o kadar ödeyin’ diyor’’ değerlendirmesini yaptı. Türkiye’ye gelen hattın ise tamamen farklı olduğunu kaydeden Pamir, ‘‘Türkiye, eğer Ukrayna daha önce yaptığı gibi Türkiye’ye giden hattan kendisine bir sifonlama yaparsa, olumsuz etkilenir. Türkiye’ye doğrudan Rusya’dan bir etki söz konusu olamaz’’ görüşünü dile getirdi. ile Ukrayna yeni müzakereler yapmayı kabul etti. Ukrayna gaz dağıtım şirketi Naftogaz’dan bir heyet dün Moskova’ya giderek Gazprom yetkilileriyle görüşmelere başladı. Tarafların Rusya’nın Ukrayna’ya doğalgaz vermeyi kestiği pazar gününden bu yana iki taraf arasında ilk temas olacak olan görüşmelerde Avrupa Birliği’nin araya girmesinin etkili olduğu kaydediliyor. AB dış politika sorumlusu Javier Solana’nın hem Rus hem de Ukrayna yetkililerini telefonla arayarak mü zakere masasına geri dönmelerini istediği belirtildi. TEK KAYNAK, TEK ÜLKE Moldova da şikayetçi Öte yandan Moldova, Ukrayna’nın Moskova’yla yaşadığı fiyat anlaşmazlığının benzerini yaşadığını, bu nedenle Gazprom’un kendisine de doğalgaz sevkıyatını kestiğini bildirdi. Moldova Cumhurbaşkanı Vladimir Voronin, Rusya’nın 1000 metreküp gaz için istediği 160 dolarlık ücretin piyasa gerçekleriyle örtüşmediğine dikkat çekti. Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yuşçenko, ülkesinin Moldova’ya kendi rezervlerinden gaz vereceğini belirtti. Romanya da Moldova’ya destek sözü verdi. Gazprom’un bu adımıyla Avrupa’daki alıcılara ulaşan Rus doğalgazının miktarının kriz öncesine döndüğü bildiriliyor. İki ülke arasında yaşanan sorun nedeniyle yeni bir enerji krizi endişesine kapılan Avrupa ülkeleri ise şimdilik rahat bir nefes aldı. Fiyat anlaşmazlığı nedeniyle Rusya’nın Ukrayna’ya verdiği doğalgazı kesmesine karşılık, Ukrayna da kendi toprakları üzerinden Avrupa’ya sevk edilen gaz miktarını kısmıştı. Fransa, Almanya, Polonya, İtalya ve Slovakya gibi ülkelere sevk edilen Rus gazında yüzde 50’lere varan düşüşler yaşanmıştı. Enerjide bağımlılığın faturası ödeniyor ? Enerji Bakanlığı Müsteşarı Sami Demirbilek, Türkiye’nin enerji kaynağı ihtiyacı içinde doğalgazın payının çok yüksek olduğunu belirterek ‘Tek kaynağa bağlı olmamanın önemi bir kez daha ortaya çıktı’ dedi. Demirbilek ‘Belirli bir ülkeye bağımlılığı yüzde 20 civarında tutmamız, alternatifi yaratmamız lazım’ diye konuştu. EMO Başkanı Kemal Ulusaler ise ‘Dışa bağımlılık 1990 sonrası liberal politikaların sonucu’ dedi. MURAT KIŞLALI milyon metreküp miktarındaki gazı sifonladığı iddialarını reddediyor. Ancak Kiev yönetimi, yürürlükteki sözleşme gereği Ukrayna toprakları üzerinden geçirilen doğalgazdan pay alma hakkı olduğunu ve eğer sıcaklık eksi 3 derecenin altına düşerse bu yola başvuracağını söylüyor. Ukrayna ile Rusya arasında ortaya çıkan ve Avrupa’da yaygın bir şekilde doğalgaz kesintilerine neden olan fiyat anlaşmazlığının çözümü için uluslararası düzeyde çaba yürütülüyor. Anlaşmazlığı çözmek için Rusya ENERJİ BAKANI GÜLER: Kaynak çeşitliliği sağlandı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, Türkiye’nin Ukrayna’nın karşılaştığı gibi bir doğalgaz arz güvenliği sorunuyla karşılaşmayacağını ileri sürdü. Güler, ‘‘Gerekli önlemler alındı. Kaynak çeşitliliği sağlandı’’ dedi. Doğalgaz yatırımlarına hızla devam edileceğini söyleyen Güler ‘‘Halkımızın doğalgazı kullanmasını arzuluyoruz. Doğalgaz, görüldüğü gibi başka riskleri olsa da, kullanımı rahat ve temiz bir kaynak’’ diye konuştu. Güler, dün düzenlediği basın toplantısında 26 doğalgaz dağıtım merkezinin sayısının gelecek yılın sonuna kadar 75’e çıkartılacağını söyledi. Güler, Ukrayna ile Rusya arasındaki anlaşmazlığın bir gün Türkiye’nin de başına gelebileceğinin anımsatılması üzerine, ‘‘Ukrayna ile Türkiye’yi mukayese etmemeli. Bizim Rusya ile kontratlarımız var’’ dedi. Güler, Rusya ile Türkiye’nin karşılıklı bağımlılığı olduğunu da belirterek ‘‘Onlar tedarikçiyse biz de müşteriyiz’’ dedi. ANKARA Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Sami Demirbilek, Türkiye’nin enerji kaynağı ihtiyacı içinde doğalgazın payının çok yüksek olduğunu belirterek ‘‘Doğalgazın payı yüzde 40’ın üstünde. Bu durumda tek kaynağa bağlı olmamanın önemi bir kez daha ortaya çıktı. Belirli bir ülkeye bağımlılığı yüzde 20 civarında tutmamız, alternatifi yaratmamız lazım’’ dedi. Türkiye’nin enerjideki dışa bağımlılığı doğalgaz krizi ile birkez daha gözler önüne serildi. Enerji Müsteşarı Demirbilek, Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan krizi ‘‘Dünyada doğalgaz tüketimi artıyor. Dolayısıyla rezervlerin bir maliyeti var. Yaşananlar bu maliyeti karşılamak için olabilir’’ sözleriyle değerlendirdi. Söz konusu sıkıntı yüzünden Türkiye’ye Batı Hattı ile Ukrayna üzerinden doğalgaz ithalatında bir sıkıntı yaşanıp yaşanmadığı sorusuna Demirbilek, ‘‘Kontratınız var, söz vermiş. Ama bir sıkıntı ortaya çıkarsa, hukuki olarak bu durumu Rusya ile sözleşmeleri daha iyi hale getirmek için kullanabilirsiniz’’ yanıtını verdi. Demirbilek, dışa bağımlılık ile ilgili olarak da ‘‘Türkiye’nin doğalgaz piyasası kanunu iyice irdelenip, önümüzdeki yıl Azerbaycan’dan gelecek gazın yanı sıra, güneyden de Mısır ve Irak gazı için de giriş sağlamak lazım’’ dedi. ‘Çok hazırlıksızız’ Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Kemal Ulusaler ise UkraynaRusya gerginliğinin enerjideki bağımlılığın Türkiye açısından ciddiyetini bir kez daha ortaya koyduğunu belirterek ‘‘Bu noktaya 1990’lardaki liberal politikalarla geldik’’ dedi. Ulusaler, enerjide dışa bağımlı politikaların yanlışlığının bugün herkes tarafından kabul edildiğini söyleyerek ‘‘Bu politikalar bir süre daha geçerliliğini koruyacak maalesef’’ dedi. Ulusaler ‘‘Bu durum liberal politikaların sonucu ve bunu bugün herkes kabul ediyor. Devlet yatırımı yapılmamasının da etkisi çok büyük’’ diye konuştu. Uzun vadede su ve kömür kaynaklarının kullanılmasının gündeme geleceğini, KYOTO protokolü ve AB’ye girişin de, kömürü değerlendirilebildiği kadar değerlendirmeye sevk edeceğini anlatan Ulusaler ‘‘Doğalgazdaki bağımlılık çok önemli. Doğalgazın yarısından fazlası elektrik üretiminde kullanılıyor. Oysa kendi su kaynaklarımızın sadece yüzde 30’u elektriğe döndürülüyor. Bu çarpıklığa bir son vermeli’’ dedi. Ulusaler şöyle konuştu: ‘‘Yeri geldiğinde Rusya suni bir kriz yaratabilir. Her zaman böyle bir tehlike yaratılabilir. Biz bu işlerde, anlaşmalarda çok hazırlıksısız. Fiyatımız çok yüksek. Talebin çok daha üzerinde anlaşma yapılmış. Aldığımız gazı başka ülkelere satamıyoruz. Devir ihalelerinde dahi Rusya’nın izni gerekiyor. Bunlar da iyice bağımlılığımızı ortaya koyuyor.’’ Türkiye Maden İşçileri Sendikası Genel Başkanı Hüseyin Kayabaşı, her alanda dışa bağımlılığın riskli olduğunu belirterek, şöyle devam etti: ‘‘Ama enerjide dışa bağımlılık hele, yüzde 70’lere varan oranda dışa bağımlılık felakettir. Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan doğalgaz sorunu görmek istemeyenlere enerjide nasıl bir felaket riski içinde olduğumuzu göstermesi açısından ibretlik bir ders olmalıdır. Gerçekten de başka bir ülkede eşi benzeri olmayan biçimde enerjide bir dışa bağımlılık politikası hayata geçirildi. Kömür başta olmak üzere yerli kaynakları dışlayarak Türkiye’nin bir yere gidemeyeceğini görmek için bir felaket mi yaşamak gerekiyor.’’ Bakanın çelişkisi Türkiye’nin doğalgazda tek bir ülkeye bağlı olmadığını savunan Güler, arz Türkiye, mevcut durumda doğalgaz ihtiyacının 3’te 2’sini Rusgüvenliği ile ilgili olarak da şunları söyledi: ya’dan sağlıyor. Rusya’nın, anlaşmazlık yaşadığı Ukrayna üzerin‘‘Doğalgaz alımında Rusya’ya yüzde 65 den Bulgaristan’ı geçerek gelen batı hattı ise tek başına Türkiye’ye gelen doğalgazın yüzde 49.4’ünü karşılıyor. Türkiye Eylül 2005 itibarıyla toplam bağımlıyız. Bu büyük bir rakamdır. Ama 19 milyar 52 milyon metreküp doğalgaz alımı gerçekleştirirken bunun 12 milyar 607 milyon metreküpü, batı hattı ile Mavi Akım’dan sağlandı. Ukrayna üzerinden gelen hat haricinde Mavi Akım var. Bu yılın sonunda Azerbaycan’dan gelen hat faaliyete geçecek. Haber Merkezi Türkiye Sosyalist İk rol ihracatçısı Rusya’nın bile ürettiği miz için 2004 yılında bu ürünlerin ithaTürkiye’nin doğalgaz aldığı hatlardan tisat Kongresi düzenleyicilerinden Erkin elektriğini yüzde 19’unu kömürden el latına 14 milyar dolar ödedik’’ dedi. birinde ikisinde problem olduğunda yerine Doğalgaz ve petrol ithalatına 2004 Tufan Özalp, petrol ve doğalgaz bağım de ettiğin belirten Özalp, dünyanın en bükoyacak imkânımız var.’’ Arz güvenliği lısı ülke haline getirildiğimizi açıkladı. yük linyit rezervine sahip olan Türki yılında ödediğimiz paranın sadece yüzkonusunda gerekli önlemlerin alındığını Özalp, Yunanistan’ın ürettiği elektri ye’nin elektriğin yüzde 23’ünü kömür de 1’i ile dünyanın en büyük linyit Arileri süren Güler şunları söyledi: ğin yüzde 60’ını kendi kömüründen el den, yüzde 45’ini doğalgazdan, yüzde Ge merkezi kurulabileceğine işaret eden ‘‘Anlaşmasını imzaladığımız Mısır de ettiğine dikkat çekerek bu oranın Al 6.5’ini petrolden elde ettiğini vurguladı. Erkin Tufan Özalp, evlerde yakılan dodoğalgazı Kilis üzerinden ülkeye girecek. manya’da yüzde 52, Avusturya’da yüzÖzalp, ‘‘Doğalgaz ithalatı, madenle ğalgaz dumanının herhangi bir arıtma Türkmenistan bağlantısını canlandırmaya de 77, Polonya’da yüzde 94, Çek Cum rin kapatılmasına ve işsizliğin artması olmadan atmosfere karıştığını belirteçalışıyoruz. Bütün yumurtalar tek sepette huriyeti’nde yüzde 62, Çin’de yüzde 79 na katkıda bulunuyor. Petrol ve doğal rek doğalgazın da çevreyi kirletebiledeğil. Arz güvenliği için en önemlisi kaynak olduğuna dikkat çekti. Doğalgaz ve pet gaz bağımlısı bir ülke haline getirildiği ceğini söyledi. çeşitliliğini arttırarak yerli kaynaklara ağırlık vermek. Jeotermal, kömür sahaları, barajları özel sektöre açıyoruz. En büyük çarpıklık doğalgaz politikasının tek bir kaynağa dönük olmasıydı.’’ Güler, doğalgaz zengini Rusya, Norveç gibi ülkelerin bile doğalgazdan elektrik üretimini en düşük noktalarda tutarken, önceki hükümetlerin uygulamaları nedeniyle Türkiye’nin aldığı doğalgazın büyük kısmının elektrik Dış Haberler Servisi Rusya’nın Uk kanlık seçimleri sırasında yanlış ata bu kriz nedeniyle zarar görebileceği ekonomik rövanştan başka bir şey olüretiminde kullanıldığını anımsatarak madığını’’ yazdı. rayna’nın doğalgazını kesmesiyle bir oynayan Başkan Putin, Turuncu dev ne dikkat çekildi. ‘‘Ancak şimdi bu gerginliği fırsat biliyor ve Independent yazarı Mary Dejevsky Financial Times ise Rusya’nın Ukbu çarpıklığı düzeltmeye çalışıyoruz’’ dedi. likte, Avrupa’nın enerji kaygısı yaşa rimcilere karşı rövanşını almaya kararlı’’ ifadesine yer verildi. Makalede, rayna’ya doğalgazı kesme kararının ar ise Batı’yı eleştirdi. Rusya’yı doğal Güler, haziran ayında Silivri’deki doğalgaz ması dış basında geniş yer tuttu. kaynaklarını bir silah gibi kullandaha sonra şöyle denildi: ‘‘Ukraydında, bu ülkede mart ayında yaİngiliz The Times gazetesi, Rusyeraltı deposunun, ilerleyen yıllarda da Tuz dığı için eleştiren Batı’nın da ayna belki kışı geçirebilecek, ancak pılacak seçimleri etkileme çabaya’nın bu kararının uzun vadede Gölü altında yapılacak depoların hizmete nı şeyi yaptığını belirten yazar, yeni bir soğuk savaşın açılışı, bu bosı yattığını öne sürdü. Kremlin için, 1973’teki petrol boygireceğini belirtti. Bakan Güler, bir ‘‘Peki ya silahlı kuvvetlerin ve doru hatlarının öfkeli ve zorluklarla The Daily Telegraph ise ‘‘Batı, kotunun Araplar için olduğu kagazetecinin ‘‘Hem doğalgazda bağımlılığı ların gücü için ne demek gerekiboğuşan Kremlin için yeni bir silah Rusya’nın güç gösterisine direnmedar bir felaket olabileceği yoruazaltıp yerli kaynaklara yöneleceğinizi yor? Bu tür avantajları silah olatercihi olduğunu gösterdi.’’ li’’ başlığıyla konuya yer verirmunda bulundu. The Times’daki söylüyorsunuz hem de ‘Doğalgazı tüm rak kullanmak daha saygı duyulTimes gazetesinde yayımlanan ken, Kremlin’in davranışının, makalede, ‘‘Avrupa için açık bir Türkiye’ye yayacağız’ diyorsunuz. Bu bir ması gereken bir şey mi?’’ dedi. Michael Binyon imzalı bir değer‘‘Rusya’dan diplomatik bağımsızders: Enerji alanındaki kaynaklaçelişki değil mi?’’ sorusu üzerine, Guardian gazetesi de, krizde lendirmede ise Rusya’nın yalnızlığını kazanıp yüzünü Batı Avrurı asla Rusya’ya bağlı olmamalı. An‘‘Aldığımız doğalgazı elektrik üretiminde Rusya’nın imajının yara aldığını lığa itilebileceğine ve Moskova’nın kullanmak istemiyoruz, ısıtmada pa’ya dönme cüreti gösteren eski cak siyasi sonuç da bu kadar kakullanmak istiyoruz’’ cevabını verdi. öne sürdü. Batı’yla uzun vadeli ilişkilerinin bir Sovyet cumhuriyetine karşı ranlık. Geçen yıl Ukrayna’da baş TÜRKİYE’YE DOĞALGAZ SAĞLAYAN HATLAR ‘Petrol ve doğalgaz bağımlısı olduk’ Dış basında yapılan yorumlarda Rusya, doğalgazı bir silah olarak kullanmakla suçlandı ‘Yeni bir soğuk savaş başladı’ CUMHURİYET 09 K