Katalog

25 TEMMUZ 2005 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA kultur(5 cumhuriyet.com.tr 15 ÇACRIŞIMLAR AYŞE EMEL MESCİ Kültürel bilinçaltıMitoloji bir anlamda insanlık kültürünün bılinçaltıdır. Mitoslar içerdikleri çeşitlı tarihsel, toplum- sal, dınsel ve kültürel yansımala- nn yanı sıra insanlık hallerine iliş- kin bir toplu bellek de oluşturur- lar. Çağlar ıçinde bakış açılan ve değer sistemleri değiştikçe anlatı- lar da evrilir, çeşitlenir, antik bir kazı alanındaki gibi katlar halin- de üst üste yığılır. Sonra farklı kül- türlerin mitolojıleri ıç içe geçme- ye, bağdaştırmacılığın da etkisiy- le yeni bireşimler türetmeye koyu- lurlar. Kültürel cograryalar şekil- lenmeye başlar. Bu coğrafyalar sadece o topraklarda art arda sıra- lanan uygarlıklann tarihiyle, yani tarihsel zaman ve uzamla değil, mitolojileriyle, yani kozmık za- man ve uzam algılanyla da tanım- lanırlar. Bu tarz bölgelerin en es- ki ve insanlık kültürü üzerinde en kalıcı etkiler bırakmış olanların- dan biri hiç kuşkusuz Mezopo- tamya'dır. Imgelem köprüsü Mezopotamya, "hatırlanama- yacak kadar eski" mıtolojik za- manı gerçek tarihsel zamana bağ- layan bir imgelem köprüsüdür sanki. Üç büyük "Kitaplı Din"in, kutsal nehirlenn sulany- la tannçalara bağlanan bu toprak- lardan çıkması bir rastlantı olma- sa gerek. Zaman içinde bir uygar- lıktan. bir kültürden, bir dilden diğerine aktarıla aktanla, farklı kozmolojiler, mıtolojiler, kutsal metinler içinde yeni değerler ve yeni anlamlar yüklene yüklene, neredeyse kendiliğinden dıyebi- leceğimiz bir süreç içinde çokkat- h, çokanlamh hale gelmiş sımge- lerin anayurdu olan, belkı de ın- sanhğın "simge kırk amban" diye niteyebıleceğimız bu toprak- lar, sanatın bütün alanlanndaki şı- irsel yaklaşımın da ana eksenle- tşgal kuvvetleri girdikleri Bağdat Müzesi'nde birçok tarihi esere zarar verdi. lnsan, saptadığı bir noktayla Kaos'a düzen verip Kozmos'u yaratırken gündelik yaşam içinde açtığıritüeL'bayramparanteziyle de Köken Zamanı'na, Kozmik Zaman'a, hakiki zamana döner. Aslında bu, bir kimlik sorunudur. Evren ölçeğinde bakıldığmda küçücük bir varlık olan insanın, hakiki zamanı ve uzamı var ederek ruhunun ve bilincinin derinliklerinden "Ben vanm, buradayım, yurdum burasıdır, kültürüm budur" diye haykırmasıdır. Her mitolojinin zaman ve uzam algısı, o kültürün ana mayasını oluşturur. dışı alana çıkar ve dünyevileşir. Ama Jung'un çok ilginç sapta- masına göre bu dünyevi sanatın da kalıcı büyüsünü sürdürebüme- sı, etkisini kuşaktan kuşağa akta- rabilmesi için insan bilincinm doğmasında etken olmuş, folklor- da ve ritüellerde yaşamını hâlâ sürdüren temel ve arkaik yapılar- la (yani "ilkörnekler"le) bağını koruması gerekir. Demek ki sa- nat, kendini "tarihsel zaman" ıçıne yerleştirdığinde de mitosla- rinden birini oluştururlar. Kolektlf flgürün dağılması Aslında mitolojilerde yer alan figürler insanlık kültürünün ilk şafağı söktüğünden bu yana bi- riktirihniş arkaik unsurlann, top- lu düşlemlerin veya insan ruhun- dakı gelişme evrelerinin de bir anlamda "kolektif kişileştiril- mesi" sonucunda ortaya çıkarlar. Uygarhk gelışıminın baskısı al- tında ve bireyleşmenin, bireysel zihniyetin giderek öne çıkmasıy- la birlikte kolektif figür dağılma sürecine girer. Antik Yunan tiyatrosunda ko- ronun içinden önce 2, sonra 3 oyuncunun belirmesi, Rönesans sonrası Avrupa tiyatrosunda ko- ronun işlevini giderek tümden yi- tirmesi gibi, imgelemde de kolek- tif figürlerin, toplu temsillerin ye- rini giderek daha "akılcı" ve ta- rihsel ifadeler alır. Sanat kutsal- nn "kutsal ve döngüsel zama- nı"ndan, arkaik kökenlerden be- ri süregelen sımge birikimınden yararlanmayı sürdürür. Cörünen gerçekllflln ardı Arkaik düşüncenin, kozmik ger- çekliğin çeşitli düzeylerini birleş- tiren sentetik yapısı simgeyi mü- kemmel bir ifade aracı haline ge- tirmiştir. Bu simge zenginliğinin temelınde öncelikle, arkaik düşün- cenin Yer ile Gök arasında kurdu- ğu denklikler sistemi yatar. Bu açı- dan bakıldığmda, Yeryüzü'nde gördüğümüz her şey, daha doğru bir ifadeyle ınsana ve tarihsel za- mana dair her şey îlk Görünen Gerçekliği'nın ötesinde anlamlar yüklenır. Daha doğrusu ancak bu anlamlan yüklendıği ve tasavvur edilmiş Makrokozmos ılkörnekle- rinin yeryüzü yansımalan olarak değer kazandığı oranda tanhsel za- manın, gündelik yaşamm ötesine geçıp, kutsal, dolayısıyla mutlak ve gerçek zamanm, hakikatin bir parçası olabilir. Kozmik merkezler olarak da al- gılanan uzamlann, yani evin, su- nağın, tapınağın, sarayın, ama en önemlisi kentin kutsanması, yani insanın orada ritüelleriyle, ilahile- riyle bir mikrokozmos yaratarak, evrensel düzeni bir anlamda kop- yalamasının nedeni budur. insan, saptadığı bir noktayla, bir merkez- le Kaos'a düzen verip Kozmos'u yaratırken, gündelik yaşam içinde açtığı ntüel/bayram paranteziyle de Köken zamanı'na, Kozmik Za- man'a, hakiki zamana döner. As- lında bu, bir kimlik sorunudur. Ev- ren ölçeğinde bakıldığmda küçü- cük bir varlık olan insanın, hakiki zamanı ve uzamı var ederek ruhu- nun ve bilincinin derinliklerinden "Ben vanm, buradayım, yur- dum burasıdır, kültürüm bu- dur" diye haykırmasıdır. Her mi- tolojinin zaman ve uzam algısı, o kültürün ana mayasını oluşturur. Nagoya'da düzenlenen Friendship Film Festivali'ne Türkiye'den ilk kez Özcan Alper ve Hüseyin Karabey katılıyor Iki genç Türk yönetmen Japonya yolunda Kültür Servisi - Japonya' nın Nagoya eyaletinde düzenlenen ve 22 ülkeden genç yönetmenlerin da- vet edildiği Friendship Film Fes- tivali'ne Türkiye'den ilk kez genç sinemacı Özcan Alper ve Hüseyin Karabey katılıyor. Festivale 'Mo- mi' adlı ilk 'Hemşince' kısa fil- miyle tanman Özcan Alper, Türki- ye'den katılmaya hak kazandı. Al- per, 'Sessiz Ölüm' adlı ödüllü fil- min yönetmeni Hüseyin Karabey ile birlikte Japonya'ya gidiyor. 3 hafta sürecek festıval kapsa- mında yönetmenler. Japon yaşam G«tlen • Sergi • AUslue • 22 ülkeden genç yönetmenlerin davet edildiği Friendship Film Festivali'ne Özcan Alper (solda) 'Momi' adlı ilk 'Hemşince' kısa filmiyle, Hüseyin Karabey (sağda) ise 'Sessiz Ölüm' adlı filmiyle katılıyor. kültürünü anlatan 30 dakikalık bir belgesel film çekecek. Festivale Türkiye'nin yanı sıra Küba, Güney Afrika, Arnavutluk, Mısır, Rus- ya'nın aralarında bulunduğu 22 ül- keden yönetmenlerkatılıyor. Festi- valde, belirlenen küçük şehirlerde- ki bir ailenin yaşamı yabancı bir bakış ile kameraya alınacak. 6 ay- lık zaman süresince farklı kardeş şehirlerde, farklı ülkelerden gelen ekiplerin çektiği belgeseller, 2005 yılı ekim ayında düzenlenen 'Ex- po 2005' fuannda izleyici ile bulu- şacak. Friendship Film Festivali'ne katılan belgesellere ayrıca birinci- lik, ikincilik ve üçüncülük ödülle- ri de verilecek. Özcan Alper, bir ai- lenin ölçeğinde Japon toplumunu din, vicdan, ahlak ve felsefi düşü- nüş biçimi açısından anlamaya ça- lışan bir belgesel yapmaya çalışa- caklannı söyledi. Japonya yolcusu olan Alper ve Karabey, aynca önümüzdeki aylar- da çekmeyi tasarladıklan ilk uzun metraj filmlerinin hazırlıklannı sürdürüyor. Alper, 'Sonbahar Ağıtı' ismini taşıyan fihnini, ka- sım ayında Artvin Hopa'da çekme- yi tasarlıyor. Karabey ise "Gitmek" adlı senaryosun için mali destek arayışını sürdürüyor. 'MAÇA PAPAZF 29 TEMMUZ'DA SHAKESPEARE CAFE'DE Tiyatro Anka ağustosta perdelerini açıyor KIRMIZI ARDIÇ KUŞU SANAT GALERİSİ ÖZDEMİR ALTAN SERGİSİ İLE ALAÇATI'DA SANATSEVERLERLE BULUSTU. Kemal Paşa Cad. No.96 Alaçatı Çeşme - İZMİR Tel-Faks: 0232 716 65 51 K I R M I Z I ARDIÇ KUŞU sanat galerisi Kültür Servisi - Tiyatro Anka, Kaan Basmacıoğlu'nun yönettiği, Shakespeare, Çehov, Moliere ve Olesco'nun yapıtlanndan derlediği 'Maça Papazı' adlı oyunu 29 Temmuz saat 20.00'de Shakespeare Cafe'de sahneliyor. Topluluk, perdelerini ağustos ayında açmaya hazırlanıyor. Sofokles'in 'Antigone', Shakespeare'in 'Kral Lear' ve Kaan Basmacıoğlu'nun 'Anka' oyunlarının metinlerinden oluşan 'Medusa'nın Gözleri' adlı oyunlan önümüzdeki ay tiyatroseverlerle buluşacak. Ana teması baba-kız ilişkisi olan oyunu Kaan Basmacıoğlu ile Burcu Algül (asistan) sahneye koydu. Oyunda Burcu Algül, Pelin Temiz, Şebnem Güralp, Ahmet Düz, Kaan Basmacıoğlu, Erdem Yol, Nezir Küıç rol alıyor. Oyunun yönetmeni Basmacıoğlu, kadın oyunculann ağırlıklı rol aldığı 'Medusa'nın Gözleri' ülkemizde çok az olan kadın oyunlan boşluğunu da dolduracağı kanısında. Tiyatro Anka, önümüzdeki günlerde Kaan Basmacıoğlu'nun yönettiği 'Maça Papazı' Shakespeare, Çehov ve Olesco'nun yapıtlanndan derlenmiş bir oyun. Nezir Kılıç'ın yazıp oynadığı ve Kaan Basmacıoğlu'nun yönettiği tek kişilik oyunu sahneleyecek. Kaan Basmacıoğlu'nun hazırladığı 'Dünyanın En Güzel Kadınlanna Yazılmış Şiirler' başhkh dinleti de izleyiciyle buluşacak yeni çalışmalar arasmda yer alıyor. Topluluk önümüzdeki yıl Hassan Sabah, Macbeth'in parodisi olan 'Kral Duncan Cinayetinin Esrarı ve Peter Pan oyununu sahneleyecek. I Kültür Servisi - Unlü müzısyen Goran Bregoviç bir kez daha Istanbul'da. Sanatçı, 16. Most Açıkhava Konserlen'nde 27 Temmuz Çarşamba akşamı Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'nda konser verecek. 'Çingeneler Zamanı', 'Yeraltı', 'Arizona Rüyası', 'Kraliçe Margot' gibi filmlerin müzikleriyle kalplerimizı kazanan sanatçıya konserde Avrupa'nın önemli orkestralanndan biri olarak bilinen Belgrad Senfoni Orkestrası ve Korosu eşlık edecek. Türkiyeli müzikseverlerin yakından tamdıgı ve çok sevdiği Bregovıç, klasik parçalannın yanı sıra yeni parçalannı da seslendirecek. Konser biletleri Harbiye Açıkhava Tiyatrosu gişesinden ve Bıletix gişelerinden temin edılebilir. (0 212 296 3616-17 0 216 556 58 00) RT Genel Kongresi Fınlandiya'da • Kültür Servisi - Uluslararası Çevırmenler Federasyonu (FIT) XVII. Genel Kongresi, 4-7 Ağustos 2005 tarihlen arasında Fınlandiya'nın Tampere kenhnde yapılacak. Türkiye'den FIT Çeviri Derneğı 2 üyesıyle (Prof. Dr. Hasan Anamur ile Prof. Dr. Turgay Kurultay) katılarak ülkemizde yazınsal, bihmsel ve teknik alanlarda karşılaşılan çeviri sorunlan, çevirmenlik mesleğinin yasal statüsüne kavuşturulması, çevin öğretimı ve çevirmenlik eğitimi konulannda Çevin Derneği'nin görüşlerini dile getirerek bu konulan tartışmaya açacaklar. Bu toplannda Türkiye'yi temsil edecek olan Çeviri Derneği, kongreye, FIT'nin yakın gelecekteki toplantılanndan birinın Istanbul'da yapılması önerisini de götürecek. Belgesel Film Festivali • Kültür Servisi - Bu yıl 6'ncısı düzenlenen 'Safranbolu Uluslararası Altın Safran Belgesel Film Festivali' kapsamında yapılan belgesel film yanşmasına başvurular başladı. Yanşmaya katılacak filmler profesyonel, amatör ve proje olmak üzere üç kısımda değerlendirilecek. 9-11 Eylül tarihleri arasında yapılacak festıval kapsamındakı film yanşmasına 2001 - 2005 yıllan arasında yapılan ve belgesel özelliği taşıyan filmler katılabilecek. Her kategoride üç filmin para ödülü alacağı yanşmaya son başvuru tarihi 12 Ağustos. Tom Hanks'in yeni filmi • LOS ANGELES (AA) - Amerikalı ünlü film yıldızı Tom Hanks, yeni filminde Sovyet işgali döneminde Afgan mücahıtlere gizlice silah yardımı yaparak, ışgalin başansız ohnasına katkıda bulunan Teksash bır parlamenteri oynayacak. Hanks, George Crile adlı yazann 'Charlie VVilson's War" kitabından aynı adla uyarlanacak filmin başrolü için, Universal Pictures şirketiyle sözleşme imzaladı. Senaryosu, CIA'nm Afgan direnişine mali destek ve silah verme konusundaki gizli çalışmalanna destek veren, alkol ve kadınlara düşkünlüğüyle tanınan bu parlamenterin gerçek hikâyesine dayanacak filmin çekimlerine, gelecek ilkbaharda başlanacağı belirtildi. Istanbul- Mekân-Tıyatro Festivali • Kültür Servisi - Bu yıl ıkıncısı düzenlenen Uluslararası Istanbul- Mekân- Tiyatro festivali 6 Ağustos Cumartesi günü başhyor. Tüm oyunlann ücretsiz olduğu festivalde, Filistin (2 tiyatro topluluğu), Kırgızistan, Çuvaşistan, Finlandiya, Lübnan, Surbistan-Karadağ. Danimarka, Arnavutluk, Makedonya (3 tiyatro topluluğu), Türkmenistan, Başkırdistan, Norveç, Gürcistan, Kınm-Tatar, Özbekistan, Tunus, Bosna-Hersek (2 tiyatro topluluğu), Isveç, Sunye, Kanada ve Irak'tan 500 tiyatro sanatçısı katılacak. M. Nurullah Tuncer'ın proje yönetmenliğinı yaptığı festival, 16 Ağustos'ta sona erecek. Omit Kaftancıoglu Öykii Yarışması • Kültür Servisi - 1980 yılında öldürülen ve yazdığı öykülerle 'TRT Büyük Ödülü' de dahil birçok ödül alan yazar Ümit Kaftancıoğlu'nun anısma düzenlenen 'Ümit Kaftancıoglu Öykü Yanşması' başladı. Eser sahipleri yaynnlanmamış ve ödül almamış 2'şer öykü ile katılabilecekler. ilk ona girecek öykülerin kitap olarak yayımlanacağı yanşmaya son katılım tarihi 30.11.2005. Yanşmayla ilgili detaylar \v n ww.umitkaftancioglu.com adresinden öğrenilebilir.