Katalog

2SNİSAN 2005CUMA CUMHURİYET SAYFA DIZI Osmanlı belgelerini inceleyen ABD'li tarihçi Shaw, katliam yapılması talimatının verilmediğini yazdı Arşivler gerçeğikanıtlıyor O smanlı arşıv lennde Ermetu ıddı- alannı çurutecek nıtelıkte çok sa- yıda belge me\ cuttur Bu husus, Osmanlı arşıv lennde çalışmala- nyla tanınaı ABD lı tanhçı Stanford Shaw tarafından $u ıfadelerle tevıt edılmıştır *Osmanı hukumetinin gizü belgelerinin özenle inceenmes. Ittihat ve Terakki Bderle- rinden hiçtirinin veya devlet mekanizmasm- daki herhangi bir kişınin Ermenilere katnam yapdması rususunda tafimat verdiğini goste- ren bır kant buiunmadığmı ortava koymakta- dır. \ksıne taşradaki askeri bırliklere can kaybına \d açabilecek her turiü salduınııı ve toplumsal taşkuıhklann önlenmesi talimaü venlmişür.* (Stanford and Ezel Kuran Shaw, Hıstory of he Ottoman Empıre and Modern Turkey Vo II, Cambndge Ûnıversıty Presss,London, 1977, s 316) Tarihsel Gerçekler Işığında Ermeni Soykırımı Sovı aşbakanlık Osmanlı Arşıvlen Genel Müdürlüğü tarafindan çok değerlı belgelen ıçeren yayınlar yapıldı. Bunlar arasında bulunan "Osmanlı Belgelennde Ermenıler (1915-1920)" adlı eser tek başma Ermeni ıddıalannm asılsızlığını hıçbır kuşkuya yer vermeyecek şekılde ortaya koyan bır belgeler topluluğudur. Bu belgeler ıncelendığmde Osmanlı'nm Ermenılen katletmek gıbı bır nıyetının olmadığı ve zor koşullara rağmen tehcınn güvenlı şekılde uygulanması ıçın büyük çaba sarfettığı ortaya çıkar. Profesor Shaw un bu saptamasından sonra- kı tanhlerde Osmanlı arşıvlennın tasnıf çalış- tnalannda cıddı ılerlemeler kaydedılmış ve Başbakanlık Osmanlı \rşıvlen Genel Mu- durluğu tarafindan çok değerlı belgelen ıçe- ren yayınlar yapılmıştır Bunlar arasında bu- lunan "Osrnanh Belgelerinde Ermeniler (1915-1920)" adh eser dahı tek başına Ermeni ıddıalannın asılsızhğını hıçbır kuşkuya ma- hal v ermeyecek şekılde ortaya koyan bır bel- geler kullıyatıdır (Devlet Arşıvlen Genel Mudurluğu, Osmanlı Arşıvlen Daıre Başkan- lığı 1995, Ankara) Dahılıye Nezaretı EvTakı (Emnıyyet-ı Umumıyye v e Komısyon-u Mahsus) ıle Hancı>e Nezaretı Evrakı (Harb-ı Umumî, Hukuk Muşavirlığı Istışare Odası. Mutareke EvTakı ve Sıvası Kalem) ve Mec- lıs-ı Vukela Mazbatalan'mn tasnıf ve mce- lenmesının bır urunu olan soz konusu eser, tehcır konusunda hukumetçe alınan kararlara ve tehcın uygulamakla sorumlu asken ve sı- vıl makamlara göndenlmış olan talımatlara ılışkın 272 belge ıle bunlann onjınallennın fotokopılennı ıçermektedır Tüm çabalara rağmen Ermeniler savlarını kanıtlayacak geçerli bir belge sunamadılar Propaganda amaçlı iddialar T uk tarafının tezını destekler rutelık- te ve tanhın asıl kaynaklanna ınen bu denlı sağlam belgelere sahıp ol- masına karşın, soykınm ıddıasında bulunan Ermeniler 90 yıldır tum çabalanna rağ- men dunya kamuoyuna ıddıalannı kanıtlaya- bılecek açiK v e geçerli bır belge sunamamış- lardır Bu durumda, ıddıalannı doğruluğu ka- mtlanmamış hatırat turu subjektıf yayınlar ıle savaş yıllannda yayımlanmış propaganda amaç- lı kıtap nıtelığındekı kaynaklara dayandırmak zorunda kalmışlardır Bu uç kaynak hakkında aşağıda kısa bılgı venlecektır TALAT PAŞA'YA ATFEDILEN TELCRAFLAR Bunlardan bınncısı, 1920 yılında Aram An- donyan adlı bır Ermeni yazar tarafindan kale- me alınan "Ermeni Katiiamına lüşkin Resmi TürkBelgeteri''adlı duzmece bır kıtaptır (An- donyan Aram, Documents Offıcıels Concer- nant le Massacres Armenıens, Pans, 1920 Impnmene Turabıan) Bu kıtaba gore, Naim Be\ adında Halep Valılığı'nde çalışan ve teh- cır uvgulamasından sorumlu hayalı bır Os- manlı memuru, "Ermeni katiiamınT kanıtla- yan şıfre-telgraf tahmatlan ve şıfre anahtarla- nnı Andonvan'a satmışhr Bu telgraflarla, gu- ya, Talat Paşa, Halep Vahsı'ne Ermerulenn ımhası talımatını \ ermektedır Turk Tanh Ku- rumu nun sağladığı ımkânlarla çalışan ıkı araş- tırmacı, Andonyan"ın kıtabında yer alan ve resmı olduğu ıddıa edılen belgelen ele alarak ıncelemış ve her bınnın sahtelığını kanıtlamış- lardır (Şınası Orel ve Sureyya Yuca. Ermenı- lerce Talat Paşa'v a Atfedılen Telgraflann Ger- çek Yuzu, Turk Tanh Kurumu Ankara, 1983) Ingılızce ve Fransızcaya da tercume edılen bu kıtap, Andonyan'ın ıddıalannı çurutmek bakı- rrundan son derece etkılı olmuştur O kadarkı, bu sahtekârlığın ortaya çıkanlmasından sonra Ermeni tanhçıler, Andonyan'ın kıtabına artık atıfta bulunmaz olmuşlardır BUYUKELÇI MORGENTHAU'NUN OYKUSU Ermenılenn ıddıalannı dayandırdıklan ıkın- cı kaynak. tstanbul'da 1914'ten 1916'ya ka- dar ABD Buyukelçısı olarak gorev yapan Bu- yukelçı Henn Morgenthau'nun 1918 yılında >ayımlanmış olan "BuyukeJçiMorgenthau'nun Öyküsü" adlı hatıratıdır (Ambassador Mor- genthau s> Storv, Doubleday, \ew York, 1918) Pnnceton Lnıversıtesı'nde gorevlı Amenka- lı tanhçı Profesor Heath Lown, çok dıkkatlı ve voğun bır araştırma sonucunda^yazmış ol- duğu "Buvukdçi Morgenthau'nun Oykusunun Perde \rkasT kıtabıyla, Morgenthau'nun anı- lannı ıçeren kıtabının tumuyle yalan ve yan gerçek venlen ıçerdığını belgelerîe ortaya koy- muştur Profesor Lovvry, Morgenthau'nun kı- tabındakı açıklarna ve ıddıalann tutarsızlığı- ru \ e uy durma olduklannı, bu ıddıalan, buyu- kelçının tstanburdakı gorevı sırasında Dışış- len Bakanlıgı'na gonderdığı resmı raporve telg- raflar ıle Turkıye'de geçırdığı 26 av boyunca tuttuğu gunluğundekı bılgılen karşılaştırmak sureti)le kanıtlamışnr ProfesorLovvTy'ye gore "\merikan kamu- oyunun belirgin ozefliklerinden biri haline ge- len ve gunumuzde de varlığını surduren guçlü Turkrje aley htarlığının temel taşlanndan biri olan Morgenthau'nın kitabı, Ittihat ve Terak- ki Hukumetfnin I. Dunva Savaşı'nı bahane ederek Ermeni azuıhğa karşı planlı bır soykı- rutı uyguladığı uıancuun ana çıkış noktalann- dan bıridu-." Morgenthau'nun anılan eskı gu- venılırlığını kaybetmış olsa bıle, Ermeni tez- lennın taraftarlan bugun hâlâ bu kaynağa atıf- ta bulunmaktan kendılennı alıkoyamamak- tadırlar (Heath W Lovvry, The Stor> Behınd Ambassador Morgenthau's Story. Isıs Yayım- cılık Ltd, Istanbul, 1990) Osmanlı ordusuna karşı savaşan Ermeniler, Ruslar'ın Anadolu topraklarında ilerlemesine yardımcı oldu. (Fotoğraflar Ermeni Hedeflerı ve Devnmcı Hareketlen Albumu 1-2'den alınmıştır.) Mavi Kitap uydurma E rmenı tanhçılenn Turkıye'ye yonelt- tıklen soykınm suçunu kanıtlamak ıçın yararlandıklan en onemlı belge, 1916 yılında Ingıltere hukumetı tara- findan "Osmanh İmparatorluğu'nda Ermenflerin Uğradığı Muamele, 1915- 1916" adıyla yayımlanan ve genellıkle Mavı Kıtap dıye atıfta bulunulan kıtaptır tngılız Parlamentosu nun onavı>la "Par- lamento Mavi Kitaptar Kulhyaü" çerçe- vesınde yayımlanan bu kıtap, gorunurde Osmanlı hukumetı tarafindan tasarlanan bu- etnık ımha planı çerçevesınde, Erme- nilere karşı u>gulanan vahşet ve katlıam- lan orta> a koyan 150 w gorgu tanığı" tara- findan hazulanan belge v e raporlan ıçe- nyor Ingılız hukumetinin bu tatabı ha- zırlatmakla amaçladığı ana hedef, Ame- nkan kamuoyunun Ermenılere acıma duygusunu somurerek Vvashmgton'ın sa- vaşa mumkun olduğu kadar erken gırme- sını sağlamaktı Yaymın bu açıdan başa- nlı olduğu bır gerçek Nıtekım, bu kıta- bın, Başkan VVTlson'un savaşa katılma kararuu almasında başta gelen bır etken olduğunu zamanın Ingılız hukumetı uye- len açıklamışlardır (Mosa Anderson, Noel Buxton, A Lıfe, London, 1952, s 81) Buvukelçı VTscount Brjce ve unlu tanhçı Arnold Tojnbeemn ımzasını taşı- yan Mavı Kıtap'ın onjınal nushasında, "Osmanlı misiİlenıesinden korumak amacı>1ar . "gorgu tanıklannın" gerçek ısımlen açıklanmadan onlara kod adla- nyla atıfta bulunuluyordu KITABIN SAHTEKARLIKLARI Savaşın sona ermesuıden sonra kıtabın tngılız Sav aş Propaganda Burosu tarafin- dan hazırlanmış olduğu ortava çıktıysa da, Mavı Kıtap etkısınden bır şey kaybet- medı, Turkı\e'ye karşı yıllar bo>oı son derece etkılı bır propaganda aracı olarak kullanıldı ve soykınm ıddıasının altyapı- sını oluşturdu Savaş Propaganda Buro- su'nun tum evrakı yakılmıştı Ancak, ım- ha edılmekten kurtulan ve Mavı Kıtap'ta- kı kod adlannın kımlere aıt olduğunu gosteren bır belge 1999 yılında Ingılız arşıvlennde bulunup açıklanınca. Mavı Kıtap'ın gerçeklere dayanmayan bır pro- paganda malzemesı olduğu tum çıplaklı- ğıyla ortaya çıktı Keşfedılen belge bu 150 "gorgü taıuğffidan", 59'unu mısyo- nerlenn, 52'sını Ermeni aktıvıstlenn ve yedısını de ısyancı Ermenı Taşnak lıder- lenn oluşturduğunu ortaya koyuyordu Genye kalan 32 kod adına gelınce, bun- lar ya tamamen uydurma kışılere aıttı, yahut da aynı kışnını başka bır kod adıy- la tekrardan gostenlmesı sonucu Mavı Kıtap"ta>eralmışrı Boylece, Mavı Kıtap'ta "görgü tanığı'' olarak atıfta bulunulanlann, Osmanlı'nın can duşmanı Taşnak komıtecılerden, Er- meni taraflarlığı nedenıyle un yapan v e yansız bır tutum ıçınde olmalan mum- kun olmayan kışılerden v e uydurma ısımlerden oluştuğu ortaya çıktı Bu şe- kılde, Mavı Kıtap'ın guvenılır tarıhı bu" kaynak olmadığı. tamamen bır propagan- da malzemesı olduğu hıç kuşkuya mey- dan v ermeyecek şekılde bellı oldu Buna rağmen Mav ı Kıtap 2000 yılında Ingılte- re'de tekrar basıldı Kitabı bashran Ara Sarafvan, çaresız, kod adlannın yenne gerçek ısımlen koydurmak mecbunye- tınde kalmıştı FakaL Lordlar Kamarası bınasında duzenlenen genış bır davette kıtap Baroness Cox tarafindan basına onemlı ve cıddı bır tanhı kaynakmış gıbı tanıtıldı tngılız basını da bu goruşu tar- tışmasız kabul ettı Soz konusu belgeler. şu ıkı noktayı açık se- çık ortaya koyuyor Bınncısı, Osmanlı huku- metinin hıçbır zaman Ermeni halkım kısmen veya tamamen ımha etme gıbı bır kastı veya nıyetı olmamıştır Hukumet, tehcır karanm, Rusya'nuı tahnk ve kışkırtmalanna lcanarak devletlenne ıhanet eden Ermenılenn, kurduk- lan çetelerle Musluman halka karşı katlıama gınşmelen ve cephede savaşan Osmanlı kuv- vetleruun gensuıde sabotaj eylemlennde bu- lunmalan nedemyle ve devlet guvenhğıne karşı ağır bır tehdıt oluşturduklan gerekçe- sı>le almaya zorlanmıştır Ikıncısı ıse, tehcı- nn uygulamasında hukumet, savaş ortamının olağanustu zor koşullanna rağmen, Ermenı- lenn korunması ve guvenlıklennın sağlanma- sı ıçuı mumkun olan onlemlen hıçbır art nı- yetsız almış, ancak bunlann uvgulanmasında tam kontrole sahıp olamamıştır Malta sürgünleri olayıBu buyuk sahtekârlığa bır tepkı gostermek ge- rekıyordu Bu ımkânı bu satırlann yazanna, tngıltere'dekı bır ışadamımız sağladı Ve ben, 13 Şubat 200 l'de Lordlar Kamarasf nda Lord Vhmed'ın ev sahıplığı yaptığı ve tanınmış ışadamı RemziGdr'un organıze ettığı yemek- h bır toplantıda, aralannda -\vrupa ılışkılenn- den sorumlu Bakan Keith Vaz ıle Avam ve Lordlar Kamarası uvelenrun de bulunduğu çok sayıda davetlıye Mavı KıtapTa ılgılı bır konuşma > aptım Konuşmamda, dınleyıcıle- re, tngıltere hukumetuıın, Istanbul'un ışgalı sırasında aralannda Ermenılere karşı vahşet ve katlıamla suçlanan Osmanlı dev let adamı v e gorev lılennın de bulunduğu 144 kışıyı mu- hakeme ederek tutuklattığını v e bunlan delıl- ler toplanınca>a kadar Malta adasına surdu- ğunu belırttım Sonra da, Osmanlı, tngılız ve Amenkan arşıv lennde yapılan son derece tı- hz araştınnalara rağmen sanıklan suçiav acak hıçbır belge, kanıt ve "gorgü tamğı" buluna- mayınca, Ingıltere Kralıyet Başsavcısı'nın 29 Temmuz 1921 tanhlı karany la. kanıtlann ve- tersızlığı nedenıyle davanın gorulemeyeceğı- ne v e tanıklann serbest bırakılmalanna karar venldıgını dınleyıcılere anımsattun ve şu so- ruyu sordum "Malta sürgünlerini mahkûm etmek için neden Mavi Kitap'ın içerdiği kanıtlar kuUamuna- dı?" Sorunun vanıtını da kendım şovle ver- dım "MaviKitap'tanyararlanamadLçünkü içerdiği belgeler mesnetsiz ve asılsızdı. Toyn- bee o dönemde havattavdk kitabı hazırlarken yarartandığı tum kavnaklar da el altında idL Buna rağmen bunlar kullarulmadı. Çunkıi bunlar tngiliz mahkemesı tarafindan dikkate ahnacakbir değerve gerçekliktedeğUdL" Soz- lenmı şoyle bıtırdım "MiDetlerin fikirierini zehiıiemek, onlan birbirlerinin can duşmanı halinegeormek. kın. nefretve intikam saplan- Osuun nesilden nesüe gecmesine vol açmak, bir insanhk suçudur. Bu nedenle, İngiliz Par- lamentosu'ndan Mavi Kitap'ın asılsızlığını üan etmelerini beklhoruz. Türkiv'e'ye bir de ozurborçlular."(Hurn>et, 14 02 2001, Ayşe- gul Ekıncı'nın •tngüizier Ozür Dilesin' baş- lıklıhaben) İngilizlere mektup Kışısel nıtelıktekı bu gmşımımız, resmı makam- lanmız tarafindan takıp edıtmemesı nedenıv- le bır sonuç vermedı ve Mav ı Kıtap. Ermeni aktıv ıstler tarafindan uluslararası medyanın, sıvaset adamlannın, fıkır onderlennın ve bıhm adamlanrun aldatılarak Turkıye'ye kar- şı kın ve nefret duvgulannın yayılmasında et- ken otmav a devam ettı Bu nedenle, TBMM uyelenntn, topluca tngıltere Avam Kamarası ıle Lordlar Kamarası 'na gonderdıklen bır mektupla, anılan kıtabın bu- propaganda mal- zemesı olduğunun v e kıtaptayer alanOsman- lı Ermemlennın ısyanı ıle buna karşı Os- manlı Devleü'nm ahnış olduğu onlemlere ılış- kın bılgılenn mesnetsiz ve guvenılır ol- madığuıuı açıklanmasını talep etmesı çok yennde bır gırışım ohnuştur Ingılız Par- lamentosu'nun bu konuda etık v e nesnel bır yaklaşım sergıleyerek Osmanlı Devletı-Er- menı çatışmasının muğlak yonlennın gun ışığına çıkanlmasuıa ve ortak tanhımızın bu onemlı kısmma açıklık getınbnesıne katkıda bulunacağı umudundayız Bu şekılde Mavı Kıtap da lavık olduğu şekılde tanhın çop sepetıne atılınca, soykınm ıddıasının bır temel davanağı daha çurutulmuş olacaktır SÜRECEK