Katalog

2 NİSAN 2005 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONÖMF ekonomiC" cumhuriyot.com.tr 13 Yılın ilk iiç ayındaki dışsatım 17 milyar dolan aşarken aylık rakam da 7 milyar dolara yaklaştı TİM'den dış açıkuyansı• îhracatçıların öncmli başarılara inıza attığını dile getiren TÎM Başkanı Oğuz Satıcı, "Hiçbir ülke yoktur ki bizim gibi dış ticaret açığı vermeyi, bizim gibi borçlanmayı sürdürmeye devanı edebilsin" dedi. n Ekonomi Servisi - Türkıye'nin ihracatı, yılın ilk üç ayında yüz- de 26.21 artışla 17.4 milyar do- lara ulaşırken, dış ticaret açığı tehlike yaratmaya devam ediyor. Mart ayı ihracatının 7 milyar do- lara yaklıştığını dile getiren TİM Baijkanı Oğuz Satıcı, dış ticaret açığının sürdüğünü hatırlatarak, başka hiçbir ülkenin Türkiye gi- bi hem açığı hem de borçlanma- yı sürdûremediğini dile getirdi. Satıcı, bu durumun uzıuı süre de- vam cdemeyeceğini savımdu. Türkiye thracatçılar Meclisi (TtM) Başkanı Satıcı, "Komşu- IMI ıını/l:ı ticarette, uluslararası siyasetin zorlamalanna rağmen önemli mesafeler kat etmekte- yiz" dedi. Satıcı, Krzurum Tica- ret ve Sanayı Odasf nda "Mart 2005 İhracat Kayrt Rakamlan- nı" açıkladığı basın toplantısın- da, dış ticaret hacnıinin yanında ihracatta da önemli bir artış ya- şandığının kaydedildığini be- lirtti. Satıcı, Türkıye'nin dış tica- ret açığı ve borçlanma konusu- na dikkat çekerek, "Hiçbir ülke yoktur ki bizim gibi dış ticaret açığıvermeyi, bizim gibi borçlan- mayı sürdürmeye devam edebil- sin. Türkiye'nin bu büyük po/is- yonunu sürdürebilmesi, stratejik bir ülke olmasından kaynaklan- maktadır. Ancak bu kartla uzun bir süre devam edemeyiz" dedi. Türkiye'nın yapısal değişik- liklerini acıl olarak gerçekleştir- mesi gerektiğini anlatan Satıcı, "Acil bir vergi reformuna ihtiya- cımız var. Birtakım kararların öne alıııııuısı, önceliklerimizin doğru belirlennıcsi gcrekiyor. Gelirlerimizi arttu ınava yoğun- hışıııa durumundayız" dedi. i Hazır giyim lide . SEKTÖRLER / ^ § Ü 1. TARIM /A J A. Bitkisel ürünler W /!ŞW; I B. Hayvansal ürünler ı i w C. Ağaç ve orman ürünleri 1 II. SANAYİ 1 A. Tarıma dayalı işlen. ür. İ B. Kimyevi madadeler 1 C. Sanayi mamülleri 1 III. MADENCİÜK 1 TOPLAM f T " " .: I H P \ 2004 1 608.129 449.562 29.415 129.151 4.605.809 520.629 408.804 3.676.376 85.821 5.299.759 tmmmm 2005 802.481 624.985 27.522 149.974 5.720.351 595.350 569.232 4.555.769 118.277 „ 6.641.111 ı w MART (1,000 DOLAR) DEĞİŞİM (Yüzde) jFl 31,96 * « 16,12 W$ 24,20 - _ • 14,35 1 39,24 ^k\\\ 23,92 ı^Fİ 37 -82 ™ m 25,31 PUDONG SENATOR ROSTOCK İHRACAT YÜZDE 31.55 ARTTI Ekonomi Servisi-Türkiye thracatçılar Mec- lisi (TİM) tarafından Erzururrfda açıklanan ihracat verilerine göre, 1 Nisan 2004 ile 31 Mart 2005 tarihleri arasındaki ihracat yüzde 31.55 artışla 67 milyar 633 milyon 974 bin dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın mart ayında 5 milyar 299 milyon 759 bin dolar olan aylık ihracat rakamı, bu yılın aynı döne- minde yüzdc 25.31 artışla 6 milyar 641 mil- yon 111 bin dolara ulaştı. Sanayi sektörü ihracatı, yüzde 23,92'lik bü- yüme ıle 4 milyar 555 milyon 769 bin dola- ra çıktı. Sanayi mamülleri ihracatı, toplam ihracat içinde yüzde 68.60 pay aldı. Mart ayı ihracatında hazır giyim ve konfek- siyon ürünleri liderliğini korumakla birlikte, ikinci sıradaki taşıt araçlan ve yan sanayi ürünleri, aradaki farkı iyice kapattı. Şubattan sonra martta da ihracatta aylık bazda rekort- men zeytin ve zeytinyagı oldu. Zeytin ve zey- tinyağı ihracatı yüzde 158.85 büyüme ile 33 milyon 441 bin dolara yükseldi. 2004 yılı büyüme sonuçlan, gelir dağılımmdaki dengesizliğin sonuçlarmı ortaya koydu Büyüme Kiks tüketimden• 2004 yılında gerçekleşen yüzde 8.9'luk büyümcnin ana kayııağını oluşturan hane halkı tüketimindeki artış, otomobil ve diğer dayanıkh tüketim mallarından kaynaklandı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Gayri Safi Yurt tçi Hasıla'da (GSYÎH) 2004 yılında gerçekleşen yüzde 8.9'luk artışın yüzde 75'i hane halkı tüketi- minden kaynaklandı. Bu tüketim artı- şının yüzde 6O'ı daha çok üst gelir dü- zeyine sahip yurttaşlann yaptığı daya- nıkh vc yarı dayanıkh tüketim harca- malanndan gelirken dargelirlilcrin ana harcama kalenıi olan gıdayla ıçki tüke- timi son bir yıl içinde reel olarak sade- ce yüzde 2.8 oranında arttı. 2004 yılı büyüme sonuçlan, gelir da- ğılımındaki dengesizliğin tüketim ra- kamlannadayansıdığını ortaya koydu. SÖNMEZ: SAHTE VE HAYIRSIZ ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ik- tisatçı Mustafa Sönmez, büyümcnin, yüksek faız ve düşük kıır cazibesi saye- sınde yüksek recl faız sağlayan sıcak pa- ranın girişiyle gerçekleştiğini belirterek "Büyüme sahte ve hayırsız" dedi. Sön- mez, ani bir kur artışıyla reel scktörde ciddi bir kriz yaşanabileceğini ve bunun zincirleme olarak f'inans sektörünü de içine alabileceğini savundu. Sönmez, in- şaatta birinci çeyrekte yüzde 2.9 olarak açıklanan büyiimenın, şimdi yüzde 12.7 olarak revize edılmesi nasıl bir şey" di- ye sordu. 2004'te üretimini yüzde 9.4 arttıran sanayi sektöründe elektrik tüketiminin yüzde 3.4 oranında azalmış göründüğü- nc dikkat çeken Sönmez, "Ortada garip şeylcr var. Madem büyüme var, elektrik tüketimi niye artınıyor? Bu kadar büyü- mcyc rağmen işsizliğin sadece 0.2 puan düşmüş görünmesi de tuhaf değU mi?" dedi. Sönmez, yüzde 10 büyiimüş görü- nen ekonomıde ışsız sayısının azalmak yerıne 5 bin kışi artarak 2 milyon 498 bi- ne çıktığmı, kentlerdekı tarım dışı işsiz- lik oranının yüzde 14.3'te kaldığını, kentlerdeki genç işsi/ oranının ise yüz- dc 25.2 olarak gerçekleştiğini kaydetti. Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Tamcr Taşkın da biiyü- menin perde arkasında büyümenin bu- lunduğunu söyledi. Rekorun altında yatan gerçek (* Kalemler 2003 (1) özel nihaı tüketim Gıda ve içki Dayanıklı tüketim Yarı day.ve dayanıksız Devlet harcamaları Sermaye oluşumu Mal va hizmet ihracatı Mal ve hizmet ithalatı Difjer 259 91 32 35 57 58 110 -119 28 2004 285 94 41 41 57 77 124 140 33 Fark 26 3 9 6 0 19 14 -30 5 Reel jHiyüme 10 I 2.8 29.7 18.8 0.5 32.4 12!., 24.7 19.3 Farkın GSYİH'e oranı, yüzde 75 7 27 19 0 b4 39 -85 1b Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 392 427 35 8.9 100 (') Harrjımıılıır Yünlumyla Oayti Safi Yurtiçi Hasıla, kjMlyun TL (i)2004fiyatlanyla Dar gelırliler açısından önemli bir gi- der kalemi olan gıda ve içki harcama- lannın son bir yılda reel olarak yüzde 2.8, 2000'den bu yanaysa sadece yüz- de 4.3 oranında artması, büyüme ra- kamlarının dar gelirlılere yansımadı- ğının bir göstergesi olarak değerlendi- rildi. Gıda ve içki harcamalarındaki ar- tışın düşük kalması enflasyonun kont- rolünü de kolaylaştırdı. Buna karşın başta otomobil olnıak üzere daha çok üst gelir grubunun tü- ketimi olarak nitelendirilebilecek olan dayanıkh tüketim malları harcaması son bir yılda reel olarak yüzde 29.7 oranında arttı. Yine giyimin de için- de yer aldığı yarı dayanıkh ve da- yanaksız tüketim malları harcama- lan da son bir yılda yüzde 18.8 ora- nmda yükseldi. Gayri Safi Yurt tçi Hasıla'daki artışın yüzde 45 'i bu iki kalemden geldi. Dayanıklı ve bazı yan dayanıkh tüketim harcamalarındaki artışı bankalann tüketici kredilerindeki büyüme finanse ettı. Gelir dağıhmındaki çarpddık Tüketim rakamlannın 2000 yı- lından bu yanaki gelişimi de Türki- I ye'nin gelir dağılımında bozulan dengesızliğini bir kez daha gözler önüne serdi. Devlet lstatistik Enstitüsü (DİE) hesaplamalarında başvurulan var- sayımlara göre 2000 'den bu yana nüfus yüzde 6.1 arttı. Aynı dönem- de dayanıklı tüketim malları yüzde 44.3, yan dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları yüzde 13.7, gıda ve içki tüketimiyse yüzde 4.3 oranın- da yükseldi. Ithalat patlaması CHP Genel Başkanı DenizBaykal, büyümenin arkasında ıthalat patla- masının olduğunu öne sürerek "Bu, sürdürülemeyecek ve sürdürülnıcmt- sigerekenbirbüyümedir'" dedi üay- kal, ithalat patlamasının borçları aıt- tırdığını ve cari açığı tehlikeli boyul- lara çektiğini de dile getirdi. Yönetim Kurulu üyesi Hediye Gürcıl Gür, Türkiye. de yaşanan ekonomik krizlerin Kütahya Porselen 'i de önemli ölçüde etkilediğini ancak yine de işçi çıkarmadıklannı söyledi. Kütahya Porselen çatal bıçak üretecek MURATGIJLDEREN Kütahya Porselen Yönetim Ku- rulu Üyesi Hediye Güral Gür, por- selen sektöründe yeterli doyuma ulaştıklanni belirterek büyüme stra- tejilerıni sofralarda tamamlayıcı ürünlere kaydıracaklarını söyledi. Türkiye'nin köklü porselen şir- ketlerinden Kütahya Porselen, elektrıklı ev aletlennden sonra şim- di de gözünü çatal bıçak işine çevir- di. Piyasaya ilk olarak ithal ürünler- le gireceklerini dile getiren Gür, ile- riki yıllarda üretime de geçecekle- rini kaydetti. Kısa bir süre önce Kü- tahya Grubu olarak termal ve kap- hca turizmine de atıldıklarını hatır- latan Gür, "Arük porselen ve sera- mikte yeterli doyuma ulaştık. Bun- dan sonra hizmet sektöründe büyü- mekistiyoruz" dedi. Seramik üretim kapasitesi olarak Avrupa ikincisi olan Kütahya Por- selen, üretiminin yüzde 85'ını yurt- dışına satıyor. Başta Fransa, ltalya ve Ispanya olmak üzere toplam 55 ülkeye ihracat yapan firma, porse- len sektöründe tüketici ödülü alan ilk şirket unvanına da sahip. Kütah- ya Porselen Yönetim Kurulu Uyesi Güral Gür, bu ödülün Sanayi Ba- kanlığı tarafından verilmesinin öne- mine de dikkat çekerek "Kalitemiz böylelikle devlet taranndan da onay- lanmış oldu" ifadesinde bulundu. Türkiye'de yaşanan ekonomik krizlerın Kütahya Porselen'i de önemli ölçüde etkilediğini belirten Gür, "Her şeye rağmen işçi çıkart- madık. El ele verip ihraç arttırımı- na giderek krizden başarıyla çıkma- sını bildik" dedi. Porselen sektörün- de haksız rekabete nedcn olan Çin ürünlennın ülkeye kontrolsüz geti- rildiğine de değinen Gür, bu haksız rekabete bir an önce çözüm getiril- mesini istedi. ŞÜKRAN SONER Görünmez... DİE, 2004 yılı büyümesinin yüzde 9.9 olarak ger- çekleştiğini açıkladı. Dünyada en yüksek büyüme oranı ile rekor kırrnışız. Üstelik bu büyüme ne pa- rasal genişlemeye ne de bütçe açıklarınayol açan bir nitelikte değil, özel sektör sürükleyiciliğinde. Bu arada milli gelirimiz de 299.5 milyar dolara çık- mış. Çok sevindirici bir gelişme. Nedense sevin- dirik olacağımıza bakıyorum da bu büyümenin ger- çek olup olmadığına ilişkin bir garip tartışma gün- demde. Büyüdüğümüzü göremediğimizden olsa gerek. Görünmeyen bir büyüme olabilir mi? Insanlar boy- dan, enden, tipine göre az ya da çok ama mutlak görünen bir biçimde büyürler. Ekonomik büyüme- nin de kendine göre görünen, ölçülebilen verileri vardır. Dünyanın rekor büyümesini gerçekleştirdi- ğimizi neden göremiyor, kuşkuyadüşüyoruz? Yok- sa biz görünmeyen bir biçimde, sanal dünyada ımı büyüyoruz. Ithalata dayalı üretim yapımız nedeni ile bir tek ithalattaki büyük patlamayı, ekonomik büyümeye somut veri olarak gösterebiliyoruz. Rekor büyüme- nin de en somut göstergesi olması gereken işçi ar- tışı ortada yok. Ekonomistler diyorlar ki, Türkiye büyük krizden sonra anormal küçüldüğü, çok bü- yük sayılarla işsiz yarattığı için küçülmeden sonra gündeme gelen konjonktürel büyümeyi yaşadığı için, büyüme oranının yüksek olması göreceli bir durum. Kitleler halinde krizde kendilerini sokakta bulanlar, uzman ve düz işçiler, genç nüfusun katıl- ması ile işsizler ordusunu çok fazla büyüttüklerin- den, işsizlik rakamlarının eritilmesinde bir biçimde karşılığının olması gerekiyordu. Yaşanan büyüme- nin teknolojik gelişmeleri getirdiği, bir biçimde da- ha az işçi ile daha çok üretim yapılabildiği savun- ması da büyüme ile işsizlik arasındaki doğrudan ilişkinin görülmemesini açıklamaya yetmiyor. Bir açıklama büyümenin kayıt dışına kayması, çalıştı- rılanların artışının kayıtlara yansımaması olabilir. Ancak bu durumda bile işsiz kayıtlarında daha olumlu bir gelişmenin olması gerekirdi. Yok. Benim aklıma dillendirilmeyen bir başka gerçek geliyor. Hani kriz bahane edilerek kitleler sokağa atıldıktan sonra, işsizlik tehdit aracı olarak kullanı- lıp işyerlerinde değiştirilen çalışma koşulları var ya. Bir kişiye birden fazla kişinin işinin yaptırılması. Fazla mesai ödenmeksizin çalışma sürelerinin uza- tılması. Yasa ile gelen esnek çalışma düzeninin ya- saya aykırı kullanılarak öncelikle en kalifiye, uz- man emeği sömürüsünde yaşanan insafsız ölçü- ler. Çalışma sürelerinin günlük ortalama 10 saate çıkarılması, tatiller yok edilerek çağdışıağır koşul- ların dayatılması. Üretim artışının görünmeyen bir ayağında, bu ağır emek sömürüsü yatıyor elbet. Rekor büyümenin sanallaşmasının biryüzünde ku- ralsız düzende çalıştırma, ağır emek sömürüsü, bir kişiye birkaç kişinin işinin yaptırılması gerçeği var. Devlet Bakanı Babacan'ın büyümeyi özel sek- törün sürüklediği açıklaması bu anlamda çok doğ- ru. Kamuda çalışan sayısındaki büyük düşüş ile üretim düşüşü arasında doğrudan ilişki var. Ne de olsa orada hâlâ kayıtlı üretim, yasal çalıştırma, top- lusözleşme düzeni, haklar sürekli geriye götürül- se de geçerli. Özel sektör, toplumda yarıdan bü- yük pay almış kayıt dışında, elbette bu oranların da çok çok üstünde paya gelmiş konumda. Hol- ding çatıları altında sayısız kayıt dışı işçi çalıştıran şirketler yanında, kayıtlı çalıştırılanlar için Iş Yasâ- sı'nın çok esnek hükümleri bile uygulanmadan, toplusözleşme düzeni gündemde olmadan, ucuz ve ağır emek sömürüsü ile gerçekleştirilen bir bü- yümeden söz ediyoruz elbette. Yine de rekor büyümeyi açıklamaya, inandırıcı kılmaya yetmiyor. Geçen hafta içinde Güngör Uras'ın köşesinde ayrıntılarla verilmiş rakamlar vardı. Üretimi işçi sayısı ile ölçemiyorsanız, olmaz- sa olmaz enerji kullanımı ile açıklayabiliyor olma- mız gerekiyor. Uras'ın yıllaragöre verdiği istatistik- lerde Türkiye'nin elektrik, enerji tüketimi, üretim- deki payı geçen yıla göre bu yıl önemli oranda azalmış. Üretim, elektrik, enerji kullanmadan bü- yüyebilir mi? Bilim olamaz diyor. öyle ise ya bü- yüme ya da enerji, elektrik tüketimi rakamlarında bir yerlerde bir yanlışlık, sanallık, terslik olmalı de- ğil mi? soner(ü cumhuriyet.com.tr Kredi Kartları Tasarısı tamam • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Bankacıhk Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) " Banka Kartlan ve Kredi Kartları Yasa Taslağı"nı tamamlayarak Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener'e teslim etti. Taslakla, kart çıkaran kuruluşlann, kişilerin talebi olmaksızın ya da sözleşme ıınzalamaksızın kredi kartı düzenleyemeyecekleri öng(irülüyor. Tasarının genel gerekçesinde, kredi kartı sayısının 2000-2004 döncmindc 13 milyon 408 binden 26 bin 681 adede çıktığı belırtildı. Aynı dönemde 29 milyon 560 bin adet olan banka karlı sayısının ise 43 milyon 84 bine çıktığı kaydedildi. THY110 milyon YTLkâr etti • Ekonomi Servisi - Türk Hava Yollan (THY), 2004 yılmda yaklaşık 110 milyon YTL vergı öncesi kâr clde etti. THY'den yapılan açıklamada, geçen yıl taşınan yolcu sayısının 12 milyona, doluluk oranının ilk kez yüzde 70'in üzerine çıktığı, yolcu sayısının iç hatlarda yüzde 16.2 artarak 5.8 milyona, dış hatlarda da yüzde 14.7 artarak 5.6 milyona ulaştığı kaydedildi. Taşınan kargonun da 135 bin ton olduğu belirtildi. LEVI'S İSTANBUL YABANCILARIN İZMİRLİ DERİCİLER ÇİN'E KAÇTI Levi Strauss & Co. (LS&CO.), Levi Strauss In- ternatıonal veyedi Türk or- tağın girişimi olan Levi Strauss 4 lstanbul - W | , Konfeksi- yon Sanuyi ve Ticaret AŞ'ye (LS lstanbul) aıt yüzde 49 'luk hisse- yi aldığmı açıkladı. Bu yeniyapılanmay- la. Levi Strauss lstanbul tümüy- le Levi Strauss & Co.'va devre- dilrniş oldu. LS & CO., Türkiye bayi ağındaki en büyük hayi or- tağı Dinapa ileperakerıde satış, Boyner Mağazaları 'nm dağı- tım kanalı olarak kullamlması, Karamancı Grubu 'na bağlı olan Orta Anadolu dan kıımaş alımt ve Türkiye 'nin ö'ndegelen üreticilerinden Dinateks ile fa- son üretim konusunda çaltşma- ya devam edecek. AKPhükümeün'm, ekonominin sürekli iyiye gittiği vönündeki açıklamalarına \ karştn, yerli deri sektörü Çin 'e %ff, >>v kaçıyor. 11 Izmir 'deki I Dönmez ve îAntilop sirketlerı, tüm makinelerini sökerek Çin 'de yatırım yapma kararı alırken sırada birçok firmamn hulunduğu belirtildi. Antilop Deri 'nin ardındun geçen aylarda 500 çahşamm işten çıkaran Dönmez Deri, son 60 kişiylt de yollarını ayırdı, Böylece şirketin Türkiye 'de şubesi ve çalışanı kalmadı. (EMRE DÖKER) ECZACIBAŞI'NDAN İRLANDA'YA TESİS r | Eczacıbaşı Topluluğu bünyesindeki VitrA Karo Sera- mik 'in trlanda dakiyeni tesisi aeıldı. Dısisleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül ile trlanda AB lliskilerinden Sorumlu Devlet Bakanı Diek Roche 'un katılımıyla geçen yıl 16 Nisan da te- melleri atılanyeni tesis, Eczacıbaşı Topluluğu Üst Yönelicisi Dr. Erdal Karamerean tarafın- dan törenle hizmete sokuldu. Açılış törenin- de konuşan Dr Erdal Karamerean, yeni te- sisle kapasitenin 22 milyon metrekareye ulas- tığını belirterek "trlanda dakiyatırunınuz, Vit- rA 'yı dünya lıderı yapma fıedefîmizin en önem- li adımlanndan birini oluşturuyor " dedi. l