Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 ARALIK 2005 CUMA INCELEME rl OTV^ L^O'fi IKDP'ye Molla Mustafa ile başlayan sempati Mesud Barzani ile büyüyor Barzaniciliğe odaklanıyor • Güneydoğu'dakiba- zı kesimler, PKK'nin şiddet yoluyla yansıt- maya çalıştığı Kürt ol- gusunun Barzani üze- rinden itibarlı bir yük- selişe geçmesini sevinç ve gururla izliyor. Tür- kiye'nin Güneydo- ğu'sunda ve sınır ix>yundaki ülkelerde Kürtler dikkatlerini ve ilgilerini ister istemez Barzani üzerinde yoğunlaştınyor. Barzanicilik Güneydoğu'da yükseliyor mu? MEHMET FARAC ^ IKDP ve Barzanicfler Mesud Barzani liderliğindeki Irak Kürdıstan Demokratik Partisı'nın (IKDP) Güneydoğu'da yoğun ılgı kazandığına ilışkin iddialar, son olarak Şemdinlı'dekı olaylann ardından da gün- demı işgal edıyor. Güneydoğu'yu Kürdistan'ın bir parçası olarak gören Barzani, dünya siya- setindeki etkisi, devletleşme yolundakı adım- lan, öğrencı bursu, Kûrt pasaportu, kımhği, ihale ve ticarette etkinlilc vaatlenyle bölge in- sanını yanına çekmeye m ı çalışıyor? Güneydo- ğu'da bu sorulara olumlu yanıtlar veren geliş- meler yaşanıyor. ABD'nin Irak'ı işgalinın ardından Kuzey Irak'ta giderek bağımsızlık yolunda alınan me- safe, Molla Mustafa Barzani'den bu yana Tür- kiye'dekı Kürtler üzerinde etkisi olan IKDP'ye sempatiyi arttınyor. Mesud Barzani'nin Kür- distan Federal Böige Başkanı olrnası, yalnızca Türkıye'de değil, IKDP ve Irak Kürdıstan Yurt- severler Birlığı'nin (IK YB), bir bölümünü "Bü- Mesud Barzani, gençüğinde babası Molla Mustafa ile. yük Kürdistan" haritasında gösterdığı Suriye ve Iran'daki Kürtler arasında da ciddı bir mo- ral kaynağı oluyor. Bu ülkelerde de Barzani sempatisi giderek artıyor. Şüphesiz bu ülkeler- dekı yoksul Kürtler de sosyal, siyasal ve eko- nomik varlıklannı gıderek Barz-ani'nın Orta- doğu ve dünya politikasındaki etkinliğine bağ- lamaya başlıyor. Ût *rmCI YÜKSEIEN KtJR? Ancak Türkiye'deki Barzani ilgisi giderek daha çok açığa çıkıyor. Bunda sosyal, siyasal ve ekonomik nedenlerin yanı sıra bölgede fa- aliyet gösteren legal ya da ıllegal kuruluşlann hareket tarzındaki değişimin de ciddi payı bu- lunuyor. Kuzey Iraktakı Kürt gruplanra. yıllar süren kardeş kavgasına karşın Barzani'nin önderli- |ini kabul ederek birleşme yolunda ilerleme- si, IKDP liderinin etldsini arttınyor. İlk kez bir K.ürt'ün, Celal Talabani nin Irak: Devlet Baş- kanı olması, Kürtçenin Irak'ta resmi dil olaraîk kabul görmesi, Kerkük'ün Kürt kLmliği olan bır kent olduğunun vurgulanması v-e dolayısıyla Kürtlerin zengin petrol yataklannı sahıplen- mesi ıse Barzanicili- gın reytinginı yüksel- tıyor. Türkiye'nın burnu- nun dibindeki bu ger- çek, Güneydoğu'da da Barzani'ye en- dekslı bir hareketli- liğe yol açıyor. Böl- ge ınsanı PKK'nin şiddet yoluyla yan- sıtmaya çalıştığı Kürt olgusunun Barzani üzerinden itibarlı bir yükse- lışe geçmesini se- vinç ve gururla izliyor. Türki- ye'nin Güneydo- ğu'sunda ve sınır bo- yundaki ülkelerde Kürt- İer dikkatlerini ve ilgileri- ni ıster istemez Barzani üze- rinde yoğunlaştınyor. Barza- ni'nin geçen aylardapeşmerge kıyafetıyle gittiği Beyaz Sa- ray'da, ABD Başkanı Bush ta- rafindan "Başkan" diye kabul edılmesi, Kürt liderin Ingiltere ve Almanya'da saygın bir şekılde ağırlanması Kürtler içın devletleş- mede cıddı göstergeler olarak dü- şünülüyor. Kürtler, polis teşkilatından aske- ri örgütlenmeye, para biriminden devlet televızyonuna kadar gerçek- leşen kurumsal yapılanmalann, Ta- labani ve daha çok Barzani'nin çaba- lanyla onlan devletleşmeye götüre- ceğine artık daha fazla inanıyor. PKK ÜRKUY<W BarzanicılığınGüneydoğu'dakibuyük- < selışi salt Kürt lıdere dünya siyasetinde göstenlen ilgı ya da Kuzey Irak'taki polıtık ve ekonomik devinime dayanmıyor. Ağus- tos ayında Kuzey Irak'a iki ziyaret gerçekleş- tiren tslamcı Kürtlerden Mehmet Metiner, Barzaniciliğin Güneydoğu'dakı yükseli- şıne yönelik saptamalara "doğru bir göz- lem" karşılığuıı veriyor. Türkiye'dekı Kürtlerin çok eskiden bu yana Barzani ha- rekehne sempati duyduğuna dıkkat çeken Me- tıner, bu ilgının Molla Mustafa Barzani'nin mü- cadelesıyle başladığını ifade ediyor. Metıner şu yorumu yapıyor: "PKK ortaya çıkmadan önce Türkiye'de en güçlü eğilinı Barzani vanhsı Kürt harekenŞ di. Ancak PKK bu kitkvi 1980'b' yıHarda bJokc et- û. Barzaniler için de o dönem kötü bir dönem- Mesud Barzani, 1946'da İran'ın Mehabad bölgesin- de dünyava gcldi. Babası Molla Mustafa Barzani, SSCB'nin des- teğiyle kurulan Kürt Cum- huriyeti'nin ordusunun başındaydı. Mustafa Barzani, devlet girişi- minin başansc otana- suun ardından Sov- yetlerBirtiği'neka- çınca küçük yaş- taki Mesud, Irak'a gitti. 1958'de kralb- ğuı yıkümasry- la Irak'a dö- nen Mustafa Barzani, 9 Ocak1960ta IKDP'nin resmen ku- ruluşu için Bağdat yö- netimine başvurdu. Ancak Barzani, Kürtlerin kimi taleplerinin yerine getirilmeme- si üzerine Irak yönetimine başkakür- dı. Mesud Barzani 1970te Baas ikti- darmın Kürtlere özerkük haklan ve- ribnesiniöngören 11 Mart Anlaşma- sı'nın imza törenine babasryla birtik- te kaüldı. Türkiye'deki Küirtlerin de büyük sempati duyduğu Molla Mus- tafa'nin 1979'da ölümü üzerine Me- sud Barzani IKDP'nin başuıa geçti Barzani'nin KYB lideri Celal Ta- labani ile yaşadığı somnlar çatişma- ya yol açti. ABD 1998'de taraflan bir araya getirdi. Irak Yönetim Konseyi üyelerin- den olan Barzani ayıu zamanda Kür- distan Federal Bölge Başkam. 59 ya- şındaki Barzani, Ingilizce, Farsça, Arapça konuşuyor. 8 çocuğu olan IKDP liderinin "Barzani ve Kürt Kurtuluş HareketT adlı 4 ciltlik ki- tabı da bulunuyor. Barzani ailesinin Yahudi kökenli olduğuna ilişkin tar- oşmalar da bulunuyor. Mesud Barzani, Beyaz Saray'da 'başkan' diye ağuiandj. dLAmaBarzani- ler sonradan to- parlandılar ve şimdi kendi top- raktannda birböl- ge yönetimi kurdu- lar. Arnk Barzani, uluslararası pou- tikada saygın bir kişilik. Türkiye'nin Kürtleri bu süreçte tekrar Barzani've 0- gigörmeye başladüar. Kuze> 'de Kürtüstan yö- netiminm ortava çıkmasıflgininonlara odaklan- nıasına yol açü." • Metıner, "PKKbuortamdasosyoljiktabaru- nı ka\1>edebileceği tehükesini gördü. Dolayısrj- la tekrar şiddeti ürmandırarak kendi kitlesi üze- rinde hâkimrvetini koruyacağmı düşündü" di- yor. tt PekiBaızam'yeyönefl(i^inereyegkiyor?J n Metiner bu soruyu şöyle yanıtlıyor: "Benim gözlemlerinıe göre Barzani kendi adına Türki- ye'de poihikayapmak isteyenlere veTürkiye'nin iç pofitikasma kanşmakfetemiyor.Ancak mar- jinal gruplar ise Barzani've yaslanarak kendi- lerini avakta nıtmakistryor. Aynca PKK'ye kar- şı siyaset yapmak isteyen birtakım çevreler de orayı potitik üs olarak görnıek istrvor. Barza- ni'veflginintabn ki ekonomik bir boyuru da var. Türkiye'nin büyük işadamlan Kuzey Irak'ta ekonomik pastadan pay almaya çabşryor. Tür- ldyekendiKuıilerinidenıokranlîsürecekataınaz- sa buflgitutulamavacak boyuta ulaşacak." YARIN: BARZANİCİLİĞI HAK-PAR KÖRÜKLÜYOR TÜRKİYE ÜZERİNDEN K.IRAK'A GİTTİLER' Barzani, kentin 2007'de Kürt yönetimine bağlanacağını iddia etti Israilliler eğitti Kerkiik iHn tarîlı verdîD,§ Haberler Servisi - Kuze^ Israıl'denmotosıklet, traktör, özel -"-^-V^-i- J ^ l ^ U - ^ M.^MM.M. t ^ U . MM.M. V \_S J. \MM.Dış Haberler Servisi - ^ [rak'taki Kürtlerin emeklı Israil as.- cerleri tarafindan eğitıldıkleri id_- üası bir kez daha gündeme geldâ. tsrail'de yayımlana_n Yedıot Ahro>— ıot gazetesi emekli onlarca aske - intanmuzmanıve rnühendis kirrL- liği altında Türkiye îizennden Ku - zey Irak'a gittiklerini yazdı. Gazete, emekli askerlerin böl - jeye gidiş gerekçelennın "Kuze^' [rak'taki KüıHerefcerörlemücade— e konusunda eğhim \ermek" oldu— |unu kaydetti. Habere göre, ye— •el Kürt hükümeti lwlotorûla Israi'J /e Magalcom îletişim ve Bılgisa— /ar şirketıyle milyonlarca dolarlü-c ınlaşmalaryaptı. ^ıılaşmalar ara— ;ında Erbil'e bir ı«luslararası ha— /aalanı yapılması cia yer alıyor. Gazete, Israüli emekli askerlennı *ZBölgesi'' diye adlandınlan giz— i bir bölgede komaşlanarak, Kürm jerillalan eğıtmeye başladıklann» la yazdı. Yediot'Ahıroııot, Israü'den motosiklet, traktör, özel eğitimli köpek, çelik yelek, Kalaş- nikof tüfeklenni modernize eden sıstemlerin de bulunduğu tonlarca malzeme gönderildiğıni yazdı. Gazete, Kuzey Irak'taki Kürt yet- küilerle Israilli emekli askerler ara- sında ilk teması sağlayan kişinin Is- raıl gızli servısı MOSSAD'ın es- kı başkanı ve İsraıl İşçi Partisi mil- letvekıli Danni Yatom olduğunu yazdı.İsraıl Savunma Bakanlığı sözcüsü, bu türden bir girişimden haberdar olmadığını belirterek "ls- raillilerin Irak'a girmeleri kesin- likle yasak" dedı. Haberde, bırkaç ay önce, Z Böl- gesi'ndeki eğitım kampının bir El Kaide saldınsına uğrayabileceği yönündekı bir duyum üzerine, eğit- menlerin Israıl'e dönmek zorunda kaldığı kaydedılirken bu tehlike üzenne İsraıl'e dönen askerlerin yeniden Kuzey Irak'a gıdıp gitme- diklen hakkında bılgi verilmedi. Dış Haberier Servisi - KürtBölge- sı Başkanı ve Kürdıstan Demokratik Partisi (KDP) hderi Mesud Barzani, Kerkük'ün 2007'de Kuzey Irak'taki Kürt yönetimine bağlanacağını öne sürdü Barzani, "15 Aralık'taki genel seçimler Kürtler ve Kürdistan için önemü bir dönüm noktası olacak" de- dı. Barzani, Kerkük. Hanekın, Mahmur ve Şingal gibı kentleruı Kürt yöneti- mine katılması ve diğer nıhai sınırla- nn çızilmesı içın Kürtlenn bu seçım- lerde başan kazanması gerektığine dik- kat çektı. Barzani, Kürtlerin yeni parlamento ve hükümet ıçınde güçlü bır biçimde temsıl edilmesiyle Kerkük'ün 2007'de Kürt yönetimine kaülacagını da öne sür- dü. Mesud Barzani, "Aksi haJde. şu ana kadarki kazanunlar Şii ve Siinni- lerin oylanyla çözümsüzlüğe uğrajabi- Br. Bövlesi bir durum Federal Irak'ta kanşıkhk ve kargaşaya yol açar" dedi. Barzani. koşullar nedeniyle bağımsız- lık yerine Federal Irak'a bağh kalma- lannın çıkarlanna daha uygun olduğu- nu yineledi. Dışışlen Bakanı AbduIlahGüL An- kara Palas Devlet Konukevı'nde, Stra- tejik Araşrırmalar Merkezı'nin kuru- luş yıldönümü nedeniyle duzenlenen resepsiyonda, Barzani'nin sözlerine tepki gösterdi. Gül, "Kerkük konu- sunda Barzani karar verecek değil her- halde" dedi. Bu arada Iraklı Kürtlerin, merkezi hükümetin onayını almadan petrol ve enerji anlaşmalan yapmasının yöne- timi kızdrrdığı bıldiriliyor. ABD'nin önde gelen gazetelerinden Los Ange- les Times, Iraklı hukuk uzmanlan ve uluslararası gözlemcılenn anlaşmayı sorguladddarını belirtirken Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin de bir Türk şirketiyle elektrik anlaşması yaptığı- na dikkat çekti. Gazete, "Kürtlerin petrol anlaşma- sı Irak'ın siyasi liderlerini şoke etti" başhkh haberinde Kürtlerin son olarak sondaj çalışmalannı başlatmalannrn yarattığı kaygılan dile getirdi. Gazete KDP'nınNorveçlı DNO şırketi ile yap- tığı anlaşmayla geçen hafta Zaho ken- ti yakınlannda petrol aramaya başla- dığuıı vurguladı. Los Angeles Times, h^k'ın komşularının tepkilerine deği- nirken de "Irak'm komşularu Irakh Kürtierin petrol alanlanndan elde edi- lecekgeürlerikullanarak Türkiye,îran ve Surive'deyaşayan20mfymKürt'ün a>'<üdanmasmayoi açacakbağımsızbir devieti finanse etmesiolasıhğından kay- gdamyor" yorumunu yaptı BIRBAKIMA SERVER TANİLLİ Strasboupg'aDönerken... Geçen pazar uçakla Strasbourg'a döndüm. Sağlık nedenleriyle, aynca yazmakta olduğum bir kitabı da noktalamak için; yirmi beş yıldır nice çalışmalar yaptığım masamı bir türiü terk edemi- yoaım. Şubat sonlannda Istanbul'a döneceğim; çün- kü asıl kavga, büyük kavga Türkiye'de oluyor. Ama ne için, neyın uğruna? • Sık sık tekrarlar olduk. önemli! AKR üç yıldır ıktidarda: Iktidara gelişinin ertesin- den başlayarak bir programı uygulamaya başla- dı. Toplum, çözülmesini beklediği sorunlarla mü- cadele edilmesini beklerken, parti, dikkatlerini baş- ka yönlere çevirdi. Zaten işsizlik, eğitim, şehircilik gibi sorunlaria ilgili olarak oturmuş bir programı yok- tu. Kulaklarını üflenenlere açtı. Dışandan ve içeriden üflenenlerde; başta Ame- rika'nın ve yeni liberalizmin damgasını taşıyordu; bunun sonucu ise devletin ıçini boşaltmak ve yur- dun zenginliklerini yağmalamaktı. Bu konuda, ger- çekten başarılı oldu. AKP'nin asıl programı ise, laik ve demokratik Cum- huriyetin ilkeleri ve kurumlannın tasfiyesi idi. Bu ko- nuda da başarılıdır. özellikle eğitimde böyledir. Cumhurıyet Devrimi'nın bilinci ve sorumluluğu ıçındeki kalemler, son aylarda, nükseden bir ola- yın da üstünde duruyorlar: Kadınlara karşı ayrım- cılık, ıçkı içmeyi kentlerin dışına çıkarma, harem - selamlık uygulaması... Bu düpedüz çağdışı ve ge- rici gelişmeler, toplumu içerden bölüp parçalamak demek değil midır? Bunlarla, Cumhuriyetin "çağdaş toplum" idealî- nin köküne dinamit konuluyor. Iktidara geldiğı günden başlayarak, Avrupa Bir- liği'ne girmekten bahseden bir parti, öte yandan böyle çağın dışına sürülmüş bir toplum yapısı ile mi ortaya çıkacaktır? Ancak, bu konuda bir yalan da bütün açıklığı ile ortadadır; AKR AB derken başka kafada idi; dü- şünceleri, üstüne gelecek güçlerin önünün kesil- mesiydi. Bu konuda da başarılı olmuştur. Ama bu başan sonuna kadar sürecek midir? AKP'ye karşı tam uyanmak zamanıdır. Umutları orduya bağlamak yerine, anayasanın, "Cumhuriyetin laik ve demokratik" ılkelerinı çiğ- neyen partılere karşı öngördüğü önlemleri hayata geçiımenin sırasıdır. Başka şeylerie oyalanmanın zamanı değildir! • AKR daha baştan, türban, imam ve hatip okul- ları ve bır de Kuran kurslarında, ısrarlı oldu ve bu- nu sürdürüyor. Eğitımin her kademesinde kadrolaşma devam ediyor. Ogretmenlerin eylemlerine karşı düşmanlıkaçık- tır. Son öğretmenlerGünü'nde, 24 Kasım'da, on- lann yasal eylemine karşı, polis coplanyla cevap verildi; o coplan, sırtınızda sizler de hissettıniz sev- gili okuriar o gün! Üniversitelerde kadrolaşma ve oralan gericileş- tirmek de, AKP'nin ıdealleri arasında oldu; ve bu uğurda ne denli vahşileşmenin ömeğini de Van'da, Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nde yaptıkları ile ortaya koydu. Enver Arpalı'nın şahsında bir kurban ve- rildi ve Rektör Yücel Aşkın da hapishaneye so- kuldu, şimdi de hastanede can derdinde ve 5 nö- betçisi varbaşında... Utanmaz mısınız? Belleğimizde ve tanık olduğumuz bir anı, 1960'ta, Istanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Sıddık Sami Onar'ın coplanışı ve yerlerde sürüklenişi idi. Ikin- cisi de, Prof. Yücel Aşkın'ın, bu onuriu hocanın ha- pishaneye götürülüşü ve hastanedeki görünüşü- dür. Pazar günü, uçakla gıderken, sık sık onun si- lueti de gözlerimin önüne geldi; titredim... Prof. Yücel Aşkın için artık seferber değilsek, ya- zıkolurbizlere!.. Dayanışma mesajı verilecek Yurttaşlar heyeti Şemdinliyolcusu İstanbul Haber Servisi - Temel Haklar Fe- derasyonu üyelen Şemdinli olaylannın çözül- mesi istemiyle AKP Şişh Ilçe Merkezi önün- de oturma eylemı yaptı. Çağdaş Avukatlar Grubu, olaylann gerçek faillerimn açığa çı- kanlmasını isterken gazetemiz yazan Vecdi Sayar, gazeteci Derya Sazak'ın da aralann- da bulunduğu aydın ve sanatçılar tarafindan oluşturulan "Yurttaşlar Heyeti" ise bugün Şemdinli'ye gidiyor. AKP Şişli Ilçe Merkezi önünde toplanan Temel Haklar Federasyon, üyelen "Şemdin- Bhalkıyalnız değildir" ve "AKPhalka hesapverme- Bdff" slogan- lanru atn. Da- ha sonra otur- ma eylemi yapan grup adına konu- şanEvüpBaş, AKP: nin, Şemdinli'de sorunu çöz- mek yerine halkı oyalamaya çalıştığını söyledı. Şultanahmet Adliyesi önünde basın açık- laması yapan Çağdaş Avukatlar Grubu ise Şemdinli olaylannın gerçek sorumlulannın ortaya çıkanlmasını istedi. Hakkâri ve Yüksekova'da yurttaşlar ile ye- rel yönetıcilerle görüşecek olan Yurttaşlar Heyeti, dayanışmayı güçlendirmeye yönelik mesaj verecek. Heyet, provokasyonlann so- rumlulannın açığa çıkanlmasını isteyecek. Çağdaş Avukatlar Grubu, Şemdttn- ö olayianrun gerrçek faillerinin bu- lunmasını istedL (HİLAL KOSE)