Katalog

15 »OUIM 2005 SALJ CUMHURİYET SAYFA J\_ U L J. LJ M\ kulturfa cumhuriyet.com.tr 15 Griııt kökenli ressamla tspanya'nın küçük ortaçağ kenti arasında gizemli bir bağ olduğu duyumsanıyor El Greco-Toledo günlüğü ÖZSEZGİN KLeierede sanatçılann yaşamla- n aramda gizli baglar bulunduğu, > i r ç o sanatçınrn yaşamöyküsüyle > e l ^ = n m i ş bır olgudur. Sanatçı- ; e \ T c tkileşiminin doğal bir sonu- ; u o L da, kimi kentler bu olguyu j f s a r düzeyine getırir: Artık kent, >anatmın ismınden, sanatçının ismi /•aşaıŞı kentten ayn düşünülemez; cent.ciur, o da o kenttir. Böylesıne bir bağlantı, sanatçıyı o g yapan, kenti de o sanat- ;ıylazdeşleştıren gizemli bir iliş- icininarlığını düşündürür. Ermişle- rin y a m ve davranışlannı anlatan Tieticrde tanık olunan cınsten bir ılişlcıa- bu. Keadinı yaşadığı kente ı d a y d a r ıçın yaşanan yöre, bilın- m e z tzgının onlara hazırladığı ka- ;ınılmz bir mekândır; oradan kop- mazl'_ aksine kendılerinı oraya ko- $ullu«yarlar. Başka türlüsü de dü- jünîirnez zaten. Ennişlere özgü bu 3ncecn belirlenmişlık, onlann var- lığını-aşadıklan kent dokusuna ba- ğımlı-apar, kenti ıse onlarsız dü- j ü n r n c mümkün değildir. İjç friclı kültür E l veco ıle Toledo kenti de böy- \z birKİlidir. Yıllar önce Maurice Banrı 'in kıtabını ("El Greco ya da T « d o ' n u n G i a " ) çevirirken, i e r i r e n doyumsamıştım bu kent- -anst özdeşliğinin ne anlama gel- i i ğ i n Barres gezip dolaşır Tole- jo"nii dar sokaklannı. orada gör- iükle^yle Gınt kökenli sanatçının /aşan \e yapıtları arasında dönü- jiıml' bağlar kurar; Venedık'ten ;onra:ıiç aynlmamak üzere gelip /erleı^ğı bu ufacık Ortaçağ kentin- de. Eöreco'nunarayıpbulduklan- ıı yoonlamaya çahşır. Barelona ve Madnd'den sonra >irka saatliğine ailece zıyaret ola- ıagı ulduğum Toledo. üç farklı •cültih ev sahıpliğı yapmış, ama izun ir aradan sonra bunlann iki- ;ini toraklanndan kovmuş olan Is- ->anyala Katolısizmın ınanç dünya- unın.arihin derinliklerinden günü- nüzeaşığı bır simge-kent gibi et- dliyoansanı. Yahudi. Hınstiyan ve vlüsloıan mahallelerinin yan yana ;ıraladığı bu kent. Madrıd'ın 70 an. gmeyınde, tspanya'daki 17 fe- EI Greco 'Kutsal Aile' (aynnü) dere devletten bırınin merkezi. 16. yüzyılın ortalarına kadar Ispan- ya'nın da merkezi konumunda iken, bu konumunu Madnd'e kaptırmış daha sonra. Nüfusu 60 bın dolayın- da, 1987'de UNESCO tarafından korumaya alınmış bir açık müze şımdi. Çe\Tesini Taho Nehrinin ku- şattığı kent, fazla yüksek olmayan bir tepenin yamaçlanna kurulu. To- ledo'yu gezmeye gelenler, bu tepe- ye tırmanmakta ve kentin tarihı ya- pılarını görmekte fazla zorlanmı- yorlar. Uzaktan bakıldığında gri ren- gin egemen olduğu kent, bizim Mar- din'ıandınyor. 15yüzyıldaıslamın son kalesi Granada'nın düşmesi ve Yahudilerin kenti terk etmesiyle Is- panya'nın başka yörelerinde, özel- likle de "Mudejar" tarzı mımany- le Arap geleneği öne çıkarken. To- ledo. koyu Katolikhgın yüceltüdığı bır kent olma özellığinı hep yaşa- mış. (îspanyolcada 4 bin Arapça kö- kenli kelımenın bugün yaşamakta olduğundan söz ediliyor.) Son Islam hükümdarı Boabdil'in yaşlı gözler- le Granada'ya veda etmesi, daha sonraki sosyal ve sıyasal olaylar, Franko rejimı ve iç savaş, sankı To- ledo'nun uzağında olup bitmiş gibi. Belki de dünyanın en görkemli ka- tedralini ve bu yapının ıç dekoruna harcanmış büyük paraların ürünü eserleri gördükten sonra, Tole- do'nun gizemı ve kuşkusuz bu gize- me, 16. yüzyılın sonu ve 17. yüzyı- lın başlannda kendi adıyla bütünle- oledo'yu görmeden İspanya'yı görmüş . olmanın mümkün olamayacağmı öne sürenlerin ne kadar haklı olduklannı. bu kenti ziyaret ettikten sonra daha iyi anlıyorsunuz. Bir başka deyişle. Avrupa'nın Rönesans sonrası Barok dönemi içinde, resimleriyle çığır açmış olan El Greco'yu ancak yaşadığı bu kentin çekici ve kavrayıcı ortamında anlayabiliyorsunuz. Engizisyon şiddetinin hâlâ hüküm sürdüğü ve Katolik bağnazlığının doruk noktasına ulaştığı bir kültür ortamında bir ermiş sadakatiyle sanatına bağlanmıştı El Greco. şen çok özel bır boyut katmış olan El Greco'nun sanatçı kışılığı daha da dennleşıyor Sözu El Greco ya getırmeyıp de ne yapacağız? Başta, kendısine Ve- nedik'te hocalık yapmış olan Tizi- ano olmak üzere, çağdaşlannın ya- pıtlan arasında El Greco'ya ait re- simlenn yer aldığı Prado"yu gör- mek, bu sanatçıyı tanımak anlamı- na gelmıyor Daha da ileri giderek, Toledo'yu görmeden İspanya'yı görmüş olmanın mümkün olamaya- cağını öne surenlenn ne kadar hak- lı olduklannı. bu kenti ziyaret ettik- ten sonra daha iyı anlıyorsunuz. Bır başka deyişle. Avrupa'nın Rönesans sonrası Barok dönemi içinde, resım- leriyle çığır açmış olan El Greco'yu ancak yaşadığı bu kentin çekici ve kavrayıcı ortamında anlayabiliyor- sunuz. Engizisyon şiddetinin hâlâ hüküm sürdüğü ve Katolik bağnaz- lığının doruk noktasına ulaştığı bir kültür ortamında bir ermiş sadaka- tiyle sanatına bağlanmıştı El Greco. Toledo'nun içine kapanık acı ve çi- leli yaşamında. bütün itilmişliğe, gönüllü bır rutumla göğüs germişti o. Ispanya Kralı II. Felipe'nın sara- yında ıtıbar görmüşken, Toledo'ya çekılerek gözlerden uzak kalmayı benliğıne yedirebilmiş olması ve Kastılyalı ruhuna bağh kalmaktan kopmaması, bu toprağı benimse- mekten bir an uzak kalmaması, yal- nızca bu sanatçıya özgü bır ruh ha- letıyle açıklanabilir. Ziyaretçiler çok zengin ve ayrıcalıklı Toledo Katedralı'nin Sacristıan salonundan, seçkin eserlerin yer al- dığı bırbıri arkasına sıralanan öteki mekânlanna, yan duvardaki Cris- tobal'ın anıtsal figürüne, Giorda- no'nun tavan resımlerine, çevrede- kı göz alıcı bezeme motiflerine ve objelenne, oradan da El Greco ve çağdaşlannın yapıtlanna geçtiğiniz- de, sözünü ettiğim gizem de perde perde açıhyor önünüzde. Burası, bir katedral olmanın çok ötesinde, söz- gelişı Barcelona'daki Picasso ve Dali müzeleriyle boy ölçüşebilecek düzeyde bir müze Ziyaretçiler de çok zengin ve ayncalıklı bir müze gezmiş olmanın rahatlığıyla aynlı- yorlar buradan. Ama katedrahn bi- raz ilerisinde, gene El Greco'nun bir yapıtınm ("Orgaz Kontunun Top- rağa Verilmesi") yer aldığı Santo Tome kilisesını görmeden aynlmı- yoriar. Üstü yanm daire biçiminde- kı bu kompozisyonun sanat literatü- rüne geçen ünü, Greco'nun başka yapıtlannı gölgelemıyor elbet, bel- ki de onlara yönelik ılgiyı daha da besleyıp geliştirmekte etkili oluyor. Avrupah lspanya. özellikle son çeyrek yüzyıldaki sanayileşmesine koşut. uzun süren bir unutulmuşlu- ğun ardından El Greco gibi benzer- siz değerde bir ustayı, içinden gel- diği kültür mozaiğinın doğal bir ürü- nü olarak sunmakta üstlendıği önemli işlevle de Avrupa kültürüne çok özel katkıda bulunmuş oluyor. M\YISA KADAR KONSER Galatasaray Lisesi'nde 'KlasikMüzik Günleri' •Cjalatasaraylılar Derneği'nin Is- taiul Filarmoni Orkestrası'yla bir- lioe düzenlediği etkinlikler kapsa- nında 21 Kasım'da Gülsin Onay (p^ano) sanatseverlerle buluşacak. Kittür Servisi - Galatasaraylılar Derneği, Lstanbul Filarmoni Orkestrası'yla bir- Lıkte 'Klasik Müzik Günleri' düzen- Liyor. Galatasaray Lısesi'nin tarihi Tev- Eik Fikret Salonu'nda yapılan 'Klasik Müzik Günleri' dun Aleksander Sa- •noylenko'nunyönettiği, Suna Kan'ın solıst olarak katıldığı lstanbul Filar- moni Orkestrasf nın konsenyle başla- dı. Etkinlik kapsaraında 21 Kasım'da Gülsin Onay tpiyano). 12 Aralık'ta Özcan Sönmez'ın yöneteceği, Eser Bilgenıan Şakir'ın (keman) solist ola- rak katılacağı Sera Oda Orkestrası, 26 Aralık'ta Aleksander Samolen- ko'nun yöneteceği. Rüya Sünder'in Cpiyano) solist olarak katılacağı Istan- tDul Filarmoni Orkestrası, 16 Ocak'ta Cosra Cotsiolis (gitar), 30 Ocak'ta Ay- §egül Kirmanoğlu (klarnet), Reyent Bölükbaşı (viyolonsel), 13 Şubat'ta Aleksander Samclenko (keman), Ce- •^n Gürsoy (keman). 27 Şubat'ta Gol- clen Horn Nefesli Çalgüar Dörtlüsü, •3 Mart'ta Aleksander Samoylen- konun yöneteceği. Hasan Tura (ke- nnan),TahirAydoğdu'nun(kanun)so- l_ıst olarak katılacağı lstanbul Filarmo- mi Orkestrası, 27 Mart'ta Ömür Çağ- l a r (soprano), Serkan Çakıt (tenor), •0 Nısan'da Mimar Sinan Güzel Sanat- barCniversitesi DeA'let Konservatuvan Opera Anasanat Dalı Solistleri, 24 Ni- san'da Özcan Söımez'in yöneteceği, Se\il Ulucan'ın salist olarak katılaca- ğ ı Sera Oda Orkestrası. 8 Mayıs'ta I r i o Kamerata izleyiciyle buluşacak. Bütünkonserler saat 19.30'da başlıyor. Cosentino'nun sergisi açıldı Hafriyat üyesi olarak da tanman sanatçının "Yeşilköy - Şişli" adını verdiği kişisel sergisi 30 Kasım'a kadar Evin Sanat Galerisi'nde görülebilir 'Yeşilköy' 1988 35x50 cm. tuval üzerine yağlıbova. Kültür Senisi -Hafriyat üye- si olarak da tanınan Antonio Co- sentino'nun kişisel sergisi 30 Ka- sun'a dek Evın Sanat Galeri- si'nde görülebilir. 'Yeşilköj - Şiş- li' adını verdiği bu sergısinde, Co- sentıno, tu\ale taşıdığı içerik ve yaklaşımıyla ilişkilı fotoğraf ve üç boyutlu çalışmalanna da yer veriyor. Çocuklugunun geçtiği bu iki semtin adını taşıyan sergideki ya- pıtlannda da "bir imge olduğu- na inandığı" görüntülerinresmi- ni yapıyor. Bu imgelerden bazıla- m nnı fotoğraftan bakarak, geçmışe dönük olanlan ise hayalden oluş- turarak tuvale aktaran sanatçı, ele aldığı nesne ve konulan. günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan, an- cak çoğunlukla göze değmeyen, dikkate alınmayan, aslında sana- tın konusu olmayacakmış gıbı du- ran aynntılardan seçiyor. Resme konu olan öyküleri, açıklama ve ıçeriklerinin oluşturduğu sınırla- malar ve katılıktan, kimi zaman mizahı bır yaklaşım içeren şiirsel bır resım dilıyle koparmaya çalı- şıyor. Cosentino, sanatını anlatır- ken şöyle dıyor: "...Mekânla kendi varlığım arasındaki ta- nımlanamaz özdeşlik fikrinden yola çıktım. Yakınıma dışarı- dan bir gözle baktığınıda en sı- radan olanlann çekiciliğiyle baş başa kalıyorum. tnsan her- bangi bir yere ait olma fikrin- den uzaklaştığında, en yakının- daki görseüiğin şaşırtıcı duru- munu yeniden keşfediyor. Bir de bu serginin bir geçmiş fikri var. Hafızada yer kaplayan a- ma tam da ne olduğunu bilme- diğim, parça parça şekillenen, imge diye tarif etmeye çalıştı- ğım bir şey, bazen rüyaya vakın..."/Ö 212 265 8158) îlk yapım iyimserlik ve romantizme ilişkin hayat dolu bir öykü anlatan 'Ölü Gelin' lstanbul Modern Sinema'da yeni sezon Kültür Servisi - lstanbul Modern Sinema yeni sezonunu, iyimserlik, romantizm ve ölüm- den sonrasına daır hayat dolu bir öykü anlatan 'Ölü Gelin' filmiyle, 18 Kasım'da açıyor. Mic- hael Johnson ve Tim Burton'ın yönettiği bu animasyon fılmi seslendiren oyomcular arasın- da Helena Bonham Carter, Johnny Depp, Al- bert Finney, Christopher Lee buîunuyor. ls- tanbul Modern Sinema'da kasım ve aralık ayla- nnda sinema tarihinin en anarşist yönetmeni Luis Bunuel ın. 'Bir Oda Hizmetçisinin Gün- cesi', 'Gündüz Güzeli' ve 'Burjuvazinin Giz- li Çekiciliği' adlı filmlen göstenme sunulacak. Yönetmen Lars von Trier'nin biçimsel yapıla- n ve içeriklenyle izleyiciyi sürekli kışkırtan ve iz bırakan filmleri, 'politik alegoriler' teması altında 'Dogville' ve 'Manderlay', bır araya gelıyor. Akbank Kısa Film Festivah' kapsamın- da kısa filmler, Hisar Kısa Film Seçkisı ve 'Çe- kim Merkezi' sergısinde yer alan Louise Bo- urgeois ve Christian Boltanski hakkındakı bel- gesel filmler de izlenebilecek. Dünya sanatının büyük ustalan hakkında gerçekleştirilen belge- sel filmler, sergi ve etkınlıklere bağh program- lar şeklinde gösterime sunulacak. Aynı zaman- da deneysel sinemanın eski \e yeni yapıtlan, Video Alanı ve Yeni Medya Alanı programla- nyla uyumlu olarak göstenlecek Eğıtım prog- ramına koşut olarak da çocuklara yönelık film- lenn özel gösterimlen yapılacak. İlk söyleşi 17 Aralık'ta Ulusal ve uluslararası alanda tanınmış sanat- çılann, sanat ve film eleştirmenlerinin katılaca- ğı tartışmalar ve söyleşıler gerçekleştirilecek. İlk söyleşi 17 Aralık Cumartesı günü saat 17 00'de 'Manderlay' fılmının gösteriminden sonra yapılacak. Lars \ on Tner'nın sınemasımn tartışıİacağı halka açık etkınlığe sinema eleştır- menleri ve akademısyenlerkatılacak. 'Dogma', 'Şölen' ve 'Aşka Dair Her Şey' ıle tanıdığımız Thomas Vinterberg'in yönettiği, senaryosunu Lars von Trier'nin yazdığı 'Sevgili VVendy' fıl- mınde, Amerikan değerleri, kışkırtıcı bır yakla- şımla mercek altına yatınlarak silah bağımhlı- ğı işleniyor. 'Beş Engel'de, Lars von Trier, en favon yönetmenlerinden Danimarkah belgesel- cı Jorgen Leth'ı, bir başyapıt olarak tanımladı- ğı 'Kusursuz İnsan' adlı kısa filminin 5 deği- şik versıyonunu yapma konusunda kışkırtır. Lu- is Bunuel'ın, Joseph Kessel'den uyarlanan 'Gündüz Güzeli' \e Octave Mirbeau'dan uyarlanan Jeanne Moreau'nun fettan hizmet- çi rolünü oynadığı 'Bir Oda Hizmetçisinin Güncesi'nde ıse dünya sinemasında özel bir ye- re sahıp olan yönetmen. faşizmi, ahlaki çöküşü ve cınsel sapkınlığı eş tutan formülüyle, karan- lık ve hicivlı toplumsal eleştın dünyasını yansı- tır. Bunuel'ın kara mızahını ve çağdaş düşünür yanını en ıyı yansıtan filmlerinden biri olan 'Burjuvazinin Gizli Çekiciliği' ise harika yer- gih bir başyapıt. k VVoody Allen'ın yeni fami • LONDRA (BBC)- Woody Allen, yeni fılmini Londra'da çekecek. Adı 'Scoop' olarak açıklanan filmın, 2006 yazında gösterime gırmesi tasarlanıyor. Internet sıtesı Screen Daily'nın haberine göre güldürü fılmi olacak yapımda da, Allen'ın daha önce yine Londra'da çektiği 'Match Point'in yıldızı Scarlett Johansson oynayacak. Johansson, bu filmde, bır seri cinayet olayının izini süren genç bir gazetecilık öğrencisini canlandıracak. Hugh Jackman, Ian McShane, James Nesbitt ve Colin Salmon da, Match Point gibi Allen'ın bu filminde de rol alacak dığer oyuncular. Allen, filmde, Johansson'ın canlandırdıgı karakterin babası olarak gözükecek. Kaunos Antik Kenti kazdan • MUĞLA (AA) -Muğla'nın Ortaca ilçesine bağlı Dalyan Beldesi'ndeki Kaunos Antik Kenti 'nde kazı çalışmalannın başkanlığım yapan Prof. Cengiz Işık. Kaunos'u Türkiye'nin ilk arkeolojik parkı haline getireceklerini söyledi. Işık, antik kentte 1966'da başlatılan çahşmalann Lıman Agorası ve Çeşme Bınası'nda sürdürüldüğünü, buralann restore edildiğini belirtti. Tasarlandığı gibi, antik kenti Türkiye'nin ilk arkeolojik parkına dönüştürmek için hazırlık yapıldığını da sözlerine ekledi. Tuhıytıan Uğurhı'dan konser Kültür Servisi - Piyanist- besteci Tuluyhan Uğurlu, büyük ilgı gören Doğu Ekspresi adlı tasansıyla üç yıl aradan sonra Sirkeci Gan Tarihi Bekleme Salonu'nda. Uğurlu, 1 Aralık Perşembe, 2 Aralık Cuma akşamlan saat 20.30'da, 3 Aralık Cumartesi günü ise saat 16.00'da müzikse\ r erlerin karşısında olacak. Tren düdükleri ve tren efektleri ıle başlayıp gelişen konserlerde trenle yaşadığımız 150 yılın hikâyesı anlatılıyor. Sanatçının Sirkeci Gan'ndan sonraki durağı, Washington, New York, Richmond, Pittsburg ve New Jersey olacak. Tuluyhan Uğurlu'nun piyano, kaval, bağlama, vurmah çalgılar ve bilgisayar efektleriyle seslendirilecek konserleri, görüntü ve metınlerle, çoğu siyah beyaz fotoğraflarla Osmanh'dan Cumhuriyet'e, Cumhuriyet'ten günümüze insan ve treni anlatıyor. 45. yd kutiama konseri • Kültür Servisi - lstanbul Devlet Opera ve Balesi, kuruluşunun 45. yılını 17 Kasım Perşembe günü saat 20.00'de gerçekleştireceğı özel bir gala konseriyle kutluyor. îstanbul Devlet Opera ve Balesi, dünya opera ve bale repertuvannın seçkin örneklerinden oluşan özel bir programın ardından kurucusu Aydın Gün'ün büstünün açılışuıı yaparak ona minnet ve şükranlannı sunacak. Orkestrayı Selman Ada, Elşad Bagrrov ve Fabrizio Ventura'nın, koroyu ise Yıldız Künutku'nun yöneteceği Özel Kutiama Konseri'nde, Ayhan Baran, Müveddet Günbay, Leyla Demiriş, Erol Uras, Jaklin Çarkçı, Aylin Ateş, Hüseyin Likos, Ke\'ork Tavityan, Perihan Nayır ve Efe ICışlalı Türk ve yabancı bestecilerin yapıtlanndan seçihniş aryalar seslendirecekler. Bale sanatçılannın ise Kuğu Gölü ve Giselle balelerinden örnekler sunacağı gece, Aydın Gün'ün büstünün fuayeye yerleştirümesiyle sona erecek. İPERA İFEST •2005B 4.UiusUrarası • Beyo$to BUI»ŞB)4S) • FRANSIZ KÜLTÜR MERKEZÎ'nde 18.00'de 'Wesh Wesh Neler Oluyor?' 20.30'da 'La Faute a Voltaire' adlı filmler (0 212 334 87 40) • GOETHE ENSTİTÜSÜ'nde 18.00'de 'Kapının Arkasında' ve 'Şehir Gerülalan' adlı filmler, 20.30'da 'Kaçak 127'. (0 212 249 20 09) M GALATA PERFORM'da 19.00'da Sezai Gülşen'in 'Galata Argosu' adlı söyleşisi. (0 212 243 99 91) BUGÜN • ENKA ODİTORYUM'da 20.00'de ANTDOB'dan (Antalya Devlet Opera ve Balesi) 'Troy Game' adlı bale. (0 212 276 22 14) • BABYLON'da 21 30da Hayko Cepkin konseri. (0 212 292 75 68) • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZÎ'nde 18.30'daLevent Çalıkoğlu'nun 'Sınır Dene>imleri' adlı sergi üzerine konferansı. (0 212 252 35 00)