Katalog

14 KASIM 2005 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ BASIN Transa îçişleri Bakanı'nın banliyölerdeki Afrika kökenli yurttaşlan pislik olarak nitelendirmesi gerginliği arttırdı Olayları SarkozyköriMediParis'in banliyölerindeki •Tianzara bir şeyi açıkça cxtaya koydu. Günümüz transa'sında özellikle Afrika Itökenli göçmenlerin fcütünüyle ve diğerlerine eşit ^urttaşİar olarak kabul edilmesi için çok köklü bir siyasi geçiş sürecinin 3<aşanması gerekiyor. ISAEVIA BOLTELDJA S osyolog Alain Touraine 1991 yılı sonunda gençlık ve polis arasın- daki çatışmalar Lyon'un banliyö- •tmnı sarsmaya başladığında şu tahmin- *de bulunmuştu: "Amerikahlarm yaşadığı kentfikşme patiamasınm benzerini yaşamamıza bir- l-iaç yıl kaldL" Afnka kökenli iki genç adamın ölü- •münün ardından başlayan ve 11 gündür kesintisiz süren şiddet olaylan Toura- aflie'in sömürgecılık sonrası. gettolaşmış IFransa'ya dair karamsar vizyonunun ftcarşımızda olduğunu gösteriyor. Paris'in kuzeydoğusundaki, ölen iki adamın yaşadığı yoksul banliyösü Cbchy- ;sous-Boıs olaylann başladığı yer. Bura- •da atılan kıvılcun. tanık olduğumuz sos- yolojik ayaklanmayı ateşleyen şey ol- udu. Burada yaşayan nüfusun yansı 20 ya- , işın altında. tşsizlik oranı yüzde 40'ın mszerinde. Kimlik kontrolü ve polis taci- zı her gün rastlanan şeyler. Bugün yaşa- nanlar, 20 yıldır alışılagelmiş hale gelen olaylann sadece yeni bir dalgası. Fransa"nın geçmişte Kuzey Afrika'da- ki kolonilerinden bu ülkeye göç eden nüfusun birinci ve ikinci kuşağı olan lann önderliğındeki olaylar iİci siyahi adamın polis gözetiminde ölmesiyle alevlendi. Hükümetin bu toplumu hor gö- rür bir tavır verdiği yanıtla büyüdü. Clichy-sous-Bois'daki ölümlerden dört gün sonra toplum hderleri dunımu sa- kinleştırmeye çahştı. Ancak bir camiye göz yaşartıcı bomba atan polis, olayla- n yenıden ateşledi. Polisin bunu yapma nedeni, caminin önüne kötü bir biçim- de park edilmiş bir otomobildi. Hükü- met, Müslüman toplumdan özür dile- meyi düşünmüyor. AyaManmaları sürpriz değll Yaşanan şiddet olaylan pek alışılagel- mişin dışında değildi, ama diğer bölge- lere sıçraması beklenen bir şey değildi. Irkçılık karşıtı kampanya yürüten Laurent Levy'ye göre ise bu sosyal patlama sürp- riz değıl. Levy şunlan söylüyor: "Toplumun geniş katmanlanna hiç- bir konuda saygı gösterflmez, adam gibi ev, iş gibi en bash haklardan mahrum bı- rakıhrsa sürpriz olan şey, otomobillerin yanması değildir. Bu şartJar altında şa- şmlacak şe>ayaklanmalann neden bu ka- dar az olduğiıdur." Polisin uyguladığı şiddet ve ırkçılık, sosyal patlamayı körükleyen temel un- surlar. Uluslararası Af Orgütü nisan ayın- da yayımladığı raporda polisin Afrika kö- kenli gençlere karşı tutumunda uygula- dığı şiddeti kınamıştı. Yıllardır bazı olaylar yaşanıyor, eylem- ler yapılıyor. Ancak bugün yaşanan şid- ükkânlar yağmalanryor. (AP) det olaylanndakı gerginliğin artmasının nedeni tçişlerı Bakanı Nicolas Sar- kozy'nin tahnk edıci tutumudur. Kışkırtma stratejlsl. Sarkozy, ayaklananları "haşarat", "ajanprovokatör", hatta "pisKk" olarak niteledi. Ayaktakımını yönlendirmekle suçladı ve banliyölenn bu traktörlerin ne- den olduğu çamur ve toprağı temizlemek için kullanılan bir temizlik maddesı olan Karsher'la temizlenmesi gerektiğini söy- ledi. Sarkozy'nin bu hukuk ve düzen üzerinde duran tutumu, Fransa'nm aşı- n sağ seçmenini büyük olasılıkla 2007 yılında karşısında devlet başkanı adayı olarak rakibi olacak Başbakan Domini- que de VHlepin'e karşı kışkırtma strate- jisinden kaynaklanıyordu. Fransa bu siyasi rekabetin ıçinden na- sıl çıkabilir? Yaşananlar Sarkozy'nin görevden alınmasına ve bakanlann ban- liyölerde yaşayanlar hakkında "ayakta- kunı" ve "pisük* dıye konuşmasından vazgeçmesine neden olabilir. Sarkozy'nin, iki gencin ölümü sonra- sında yaptığı hatalar, özellikle de ayak- lanmalann ilk günlerinde gereğinden fazla polisı. eylemcileri kontrol altına almak için görevlendirmesi, bir kez daha bulunduğu makam için doğru insan ol- madığını gösterdi. Hükümet kanadından gelecek bir piş- manhk göstergesi en azından şimdilik tan- siyonu düşürebilir. Camiye göz yaşartıcı bomba atıldığı sabah Müslüman bir kadın, içinde bulunduğu toplumun duygulannı şöy- le özetledı "Biz sadece yalan söylemekten vaz- geçmelerini istiyoruz. Yapüklanm itiraf edip özür dilemelerini istiyoruz." Dışandan çok büyük bir mesele değil gibi görünebilır. Ancak günümüz Fran- sa'sında bu göçmenlerin bütünüyle ve diğerlerine eşit yurttaşlar olarak kabul edilmesi için çok köklü bir siyasi geçiş sürecinin yaşanması gerekiyor. (The Guardiaıu tngihere, 7Kasm) IrakHa Sünnilerin dışlanması hata olur B elki biraz geç kaldılar. Ama sonun- da Irak'ı yöneten Şii ve Kürt par- tilerinin oluşturduğu koalisyon 1 gerçekçi davrandı. Saddam Hüseyin'in terhis edilen, dağitılan askerlerini yeni- den orduya aldılar. Bu tarihi biradımdı. Ancak hükümet. Irak ordusunu yeterin- . ce güçlü bir hale getirmek istıyorsa atıl- ı ması gereken adım, Amerikan güçlerine bağımlılığı ortadan kaldırmaktır. Bu askerleri yeniden orduya dahil et- . mek Saddam'ın ordusundan çok çekmiş ; olan Şii veKürtler için kolay olmamıştır herhalde. Ancak 2003'te, o dönem işgal kuvvetlerinin atadığı yönetıci olan Paul Bremer' in Irak ordusundaki askerlerinin , tamamını terhis etme karan. Washing- : ton'ın bu ülkede yaptığı en kötü şeydi. Bu, yeni bir ulusal ordu kurmayı çok güçleş- tirdi. Ve, ABD'nin işgal kuvvetlerine kar- şı savaşmayan askerlere iyi davranılaca- ğına dair verdiği sözü tutmaması anlamı- na geliyordu. Ordunun dağıtılması, olu- şan Sünni direnışine fazla sayıda silahlı ve kalbı kınk emekli asker kazandırdı. Ye- ni ordu, Amerikan güçlenne bağımlı ol- duğu için de Irak'taki otoritelerin saygın- lığını ve etkinliğıni azalftı. Ülke bu kadar bölünmüşken \e Sünni direnişi bu kadar güçlüyken direnışçile- rin saffinda yer alan eskı askerlerin yeni kurulan orduya sızmalannı önlemek ko- lay olmazdı. Bu nedenJe Paul Bremer'ın aldığı kötü kararlardan birinden geç de ol- sa geri dönülmesi anlamlıydı. işgal kuvvetlennin pahalıya mal olan bir hatası da ABD'nin Irak'ta görevlen- dirdığı müfettişin yeniden yapılandırma raporunda gözler önüne serildi. Kong- re'ye sunulan rapora göre, ABD'nin sağ- ladığı 30 milyar dolarlık fon Irak'ın ge- lişmesi için iyi bir şekilde kullanılmadı. Güvenlik için çok fazla para akıtıldı. Pro- jeler ıyı koordine ve kontrol edılmedı. thalelerde yolsuzluk yapıldı. Ve sonuçta dökülen para, Irak halkının yaşamında gereken iyileşmeyi sağlamadı. İyi bir başlangıç Sünni subaylan yeniden orduya dahil etmek, bir şeylen düzeltmek için iyi bir başlangıç. Ancak bir ülkede toplumsal uzlaşma, ancak orada tam anlamıyla eko- nomik ve istihdam gücü açısından insan- lara şans verilirse sağlanır. Sadece asker- lere değil, resmi kurumlarda okumuş yaz- mış Sünni yetkililere, Sünni doktor, öğ- retmen ve diğerlerine... Bu insanlar geç- mişte profesyonel anlamda var olmanın şartı olan Baas Partısi'ne dahil olduklan için cezalandınlmamalılar. Biz sadece geçen hafta ordudan atılan Sünni askerlere karşı takınılan olumlu tutumun Irak'ı ıç savaşın eşığinden dön- düreceğini ve gerçek anlamda yeniden yapılanmanın önünü açacağını umabiliriz. Akılcı bir tutum sergilenir ve şans da yar- dım ederse Irak'ın uzun süreli diktatör- lük ve işgal sürecinden olumlu bir sonuç çıkarması için çok geç olduğu söylenemez. (Intemational Herald Tribune, Fransa, 7Kasım) BİR ŞAŞ/RTmCA/J SORÜ hakktnı verîyor. Şüphel't fcîr Hayır, özjorlöfc+en nefre* Gerginlik ürmanır T ayland Başbakanı Taksin Şinawatra sorunlann bit- mek bılmediğı güney böl- gelerini ziy-aret etti. Bu ziyaret her- halde hukukun üstünlüğü ve düze- ni sağlamanın önünde engel oluş- turan sorunlara çözüm getirme tak- tiğinin ışe yarayıp yaramadığı hak- kında fikir verir ona. Kendi inanç ve düşüncelerini de sınava tabi tut- ma şansı olur Şinawatra'mn. 1037 kişi öldü Güneydekı, ağırlıklı olarak Müs- lüman nüfusun yaşadığı üç bölge- de ocak ayından beri "resmi veri- leregöre" 1037 kişi öldü. Başba- kanın bu yıl ezici çoğunlukla ka- zandığı ve kendisine ikinci bir dö- nem koltuğunda oturma şansını veren zaferi, işlerin düzeleceği yö- nünde umutlann yeşermesine ne- den olmuştu. Ancak eylül ayında iki deniz su- bayının işkence edilerek öldürül- mesi, olağanüstü hal uygulaması- na neden oldu. Hükümet sıkı önlemler aldı." Özellikle bu Müslüman bölgeler- de insanlar sorgusuz sualsiz gö- zaltına alındı. Ve. emniyet güçle- rinin bu tutumuna tepki olarak da yeni bir şiddet dalgası yayıldı. Da- ha da kötüsü, Malezyalı liderlerle söz düellosuna girildi ve sorun uluslararası boyuta taşındı. (Busmess Tones,Singupur, 6Kason) Fransa'da yaşananlardan sag iktidariar sorumluHtSEYİNBAŞ F ransa'dakı şiddet olaylannın göçmen nüfusun yoğun olduğu dığer Avrupa ülkelenne de sıç- raması kaygısı yabana atılamaz Dahaşimdi- den az sayıda da olsa aynı tür olaylara başka ülke- lerde de rastlanır olması, bu konudaki kaygılann yersiz olmadığını ortaya koymaktadır. Araçlann ate- şe verilmesı, bınalann kundaklanmasının özel bir be- ceri gerektirmemesi, buna karşılık toplumdaki etki- sinin, örgütlü, planlı bir bombalama evleminin ya- ratacağı etkiden çok daha güçlü olması da zorlan- madan yaygınlaşabileceği kaygılarını arttırmaktadır Şiddetin ka\nağı, Sa\ın Başbakanımızın dışında. kimsenın saklısı değıl Olaylann kaynağında işsız- lik. getto yaşamı, bannma koşullannın kötülüğü, ultra liberalızmın dayatmasıyla sosyal kazanımlann. kamu ve sağlık hizmetlerinin birer ikişer yok oluşu, dışlanmışlık, eğitimsızlik. a>Timcılık. geleceğe olan güvensizhk gibi, yirmi yılı aşkın bir süredir, çözü- me ulaştınlamadığı gibi misliyle katlanan sorunlar var. Teşhiste, Sayın Başbakanımızın dışında farklı düşünen yok. Ama sayın AKP'lilerin "dinciKğin simgesi''' haline getinlen ve uzundur "düyuna" bı- rakılan tesettürü, bu fırsatla, yeniden gündeme ge- tirmenın hesabında görunmektedır. Bu yüzden ön- ce olaylan türbana bağlayıp. iyice abarttığını gö- rünce de olayın etkenlerinden bıri sayılmasına nza göstermesini bir sürçü lisan olarak gömıek olasılı- ğ\ yoktur. Dahası, bu konuda kendısini "arabulucu- hık'' hayaline bıle kaptırmıştır. Umanz aslı astan ol- mayan bu saptaması kimi fanatik çevrelerce yanlış anlaşılmaz. Ciddi Le Monde, başyazısında, varoş- larda patlak veren şiddetli olaylannı, 1990'da Fran- çoisMhterrand' ın şu kehanet niteliğindeki ünlü söz- lerinianımsataraktanımlıyor: "Ruhsuzbirkenarma- haflede. karanhkdu\-ariann iç kararbcı görünümün- de, çevTesinde olup bitenkri görmemeyi yeğle\erek gözlerini kaçıran ve sadece öfkelenmek ve yasakla- mak için müdahale eden bir toplumda dünyaya ge- len bir genç ne ümit edebiür?" Başvazı şöyle sürüyor. "Kendisini insan haklan- nın vatanı. cömert bir sos>al modelin mabedi olarak gören bir ülke -bugün- herkesin gözünde bir zaman- lar ülkenin kalkınmasına katkıda buhınan göçmen atalannın çocuktarı Fransız gençlerine onurlu. sav- gın bir yaşamın koşullannın sağlanmasında yetersiz kalan, onlara işsizlik, kabik yaşamı ve aynmcü^ı re- va gören bir ülkedir."* Olaylann temel nedenleri apaçık ortada. Gelmiş geçmiş iktidarlann olaylardaki payı yadsınamaz. Asıl sonımlular, kuşkusuz, piyasa ekonomisini baş- tacı eden sağ iktidarlardır. Ancak bugünkü durum- dan zaman zaman sol gösterip. iktidara yerleşince de sağ vurmakta sabnca görmeyen a sor yönetim- lerin sorumluluklannı yadsımak da mümkün değil- dır Françoıs Mitterrand'ın bugünkıi olaylann ülke- yi nerelere sürükleyeceğiyle ilgili sözleri. aslında bir kehanetten çok, ayağı yere basan bır gerçeğın. sağ- Iam bir teşhisin ifadesiydi Peki ya tedavi 0 Tedavi yok. Küreselleşen serbest piyasa ekonomısinın kut- sandığı bir sistemde kimsenin süreklı kanayan. gi- derek kangren olma noktasma gelen toplumsal ya- raya iyıleştinci bır çare aramak gibi bir derdi ola- mazdı. Mitterrand'ın anılan sözünde \urgulandığı gibi, sistem olup bitenleri görmemeyi yeğleyerek göz- lerini kaçırmış. sorunun katlanarak artmasına seyir- cı kalmıştır. İnsan haklanrun. tüm dünyayı avdınla- tan -avdınlanmanın". toplumsal dayanışmanın, cö- mert sosyal modelin mabedinin. on beş yıl önce kü- reselleşme ve kavıtsız şartsız piyasa ekonomisme ilk başkaldıran, sosyal dayaruşma hedefini rafa kaldı- rarak, sadece paranın ve kânn egemen olduğu bır Av- rupa Birliği'ne "hayır" diyen Fransa şımdi nerede? çözüm bulmak yönetimln derdi değil Hastalığın teda\isi buyönetiminhiç derdi olma- mıştır Bütün yaptıklan, dün zengin takımına sağla- dıklan vergı ındırimlerine karşın varoş belediyeler- den kestikleri sosyal yardımlan olaylann patlak ver- mesiyle yeniden de\Teye sokmalan işe yarayacağı kuşkulu zora dayalı önlemlerdır. Çünkii sıstemin toplumu çaresizliğe ıten olumsuzluklara gereksinı- mı vardır. Sermayenın semirmesinın kaynağında toplumun önemli bir kesiminin yoksunluk içinde yaşaması mevcuttur. Olumsuzluklann sünnesı, pi- yasa ekonomisinin "olmazsa olmazlan!"' arasında- dır. Onun anayasasıhda toplumsal dayanışmanın kar- şılığı "para" ve "kârdır". "Kârh" olsa. işsizliğe, cehalete. aynmcıhğa çoktan çare bulunurdu. Bir Fransız yorumcu. aklı hırsmın bir hayli geri- sinde seyreden ele avuca sığmaz Nicolas Sarkozy'nin son ola> larla ilgili olarak "iyi polis. kötü poKs" ro- lünü benımsediğıni ılen sürmektedir. Şu farkla ki gö- zünü çoktandır JacquesChirac'ın koltuğuna dikmış olan ıçişlen bakanı "iyi poBs ve kötü poBs" rolünü tek başına üstlenmiş görunmektedır. Bu arada, Chi- rac 'ın. büyük sermayeye yakınlığını bir hayli ilerle- ten partisi UMP'nrn cumhurbaşkanlığı için. en azın- dan şimdilik tek adayı konumundadır. Başkaldıran çaresız genç göçmenlere ağza alınmayacak nefret do- lu hakaretler yağdu^rak yangını fitilleyip Roma'yı ateşe verip seynne bakan Neron gıbı, aslında, top- lumun başına sardığı beladan çıkar sağlamanın pla- nrndadır. Yakıp yıkma olaylannı kimse tasvip edip alkışlamaz. Kör şiddetin her türlü provokasyona açık olduğunu da bilmeyen yoktur. General De Gaul- le'ün, 68 olaylanyla sarsılan kurulu düzeni, yurtse- \erliklerinden kimsenin kuşkusu bulunmayan genç- lerin arasına sızıp karakollan yakan "devrin devlet" provokatörlerinin marifetlerini "işte getirmek istedik- leri düzen" diyerek halka korku salıp seçimleri ka- zandığını anımsayanlar. aynı oyunun sahneye koyul- mak istendığinden haklı olarak kuşku duymaktadır- lar. Ne var kı sağın, uzun yıllar süren ıktidar döne- mi başansızlıklarla doludur. Bugün varoşlarda çıkan yangına zemın hazırlayanlar da başkalan değildir. Bu temel nedenle cumhurbaşkanı adayı kim olursa olsun. Fransa'nm gerek Avrupa Birlıği bütününde. gerekse de ülke içinde, büyük sermayenin baştacı edil- mesine karşın, miryonlarca göçmenin de dahil oldu- ğu geniş kitlelerin sosyal kazanımlannın giderek sı- firlanması devam ettiğı sürece krizi atlatması son de- recede uzak bir ıhtimal olarak görünmektedir. .\ma ayru korkutma oyununun. umulan sonucu ver- mesi kuşkuludur. Küçük Nicolas'uı çapı. boyu bo- sunu. generalin güvenilirliği ve otoritesiyle kıyas- lamak ınsafsızlık olur. Üstelik günümüzde geçım der- dinın pençesinde kıvranan halkı korkutmak sanıldı- ğı kadar kolay değildir. Şu anda iktidardaki partinin krizın çözümü yönünde aldığı önlemler sadece ola- yın küllenmesini sağlamayı hedeflemektedir. 2007 cumhurbaşkanlığı seçimlerine 17 ay kala bu konu- da yapabileceği pek fazla da bir şey yoktur. Sonra- sı, bugünkü düzen açısından hıç de parlak görünme- mektedir. Şimdiden Chirac'ı bile mumla aratacağı anlaşılan büyük sermayenin kozu Sarkozy'nin va- roş patlamasının arduıdaki büyük toplumsal sorun- lann üstesinden gelemeyeceğini söylemek kehanet sayılmamalıdır. Üstelik Chirac, henüz son sözünü söy- lemiş de değildir. Tek umut, sosyalist parti ve onun doğal uzantısın- da oluşacak "çoğuku sol" perspektifi. Fransız hal- kının sosyal hedeflenni göz ardı ederek küreselleşen piyasa ekonomisine ağırlık tanıyan Avrupa Birliği Ana- yasası'nı hayır diyerek reddetmesı, ülkenin bugün için- de bulunduğu çıkmaz, sosyalist partinin muhtemel zaferi için sağlam bir zemindir. Yeteı ki iç kavgalanıjı aşıp, güçlü bir aday çıkarmayı başarabilsin.