Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 KASIM 2005 PAZARTEÎ HABERLER DİRİLEN ULUS - 2 3 Temmmz 1919; ümitler ümitsizUUer imkânlar imkânsrjüdar ve çözülmekrle dolu günler. Mustafa Kemd Erzurum 'da; hayatmm en buhnnh gecesini yaşamak$aiır. Vereceğı çetin bir kerarla karşı-karştyada: "Askeriiaen arnimak..." Kulağınm ardtndafmldayan bir ses aynı şeyıtekrariamakuuttr; "Istifa etpaşam askertikten çekU sonra kelkı her şeyi biter ve tat geç kalmıs olursun..." 8 Temmuzgtcesi saat22.50; akşam deruıleşryvr! Gece ileriemekte. Bir sıktnm var; Erzurum 'unymte havasmda bilei Bu sırtuU; gecenin bağnnian yeni bir haber; "tstanbul 'dan Saray-ı Hümâyun makine başmda sizi bekler!..." Perdenin sonu yaklaşnttşbr ve nihayeı perâe iner. Yıldız; O'nu askerlik hizmetinden azlettiğinı tebliğ ederken Mustafa Kemaldaha atik davranır; "Mesleğinden; hçmetierimdeu; istifa ettim!..." ArtıkO; resmi .«/an ve salahiyetten mücerret (ftarak; yalnız mületin şefkat ve civanmerniğine güvenerek . ve onun bianez tühenmez I feyiz vekudret kaynağtndan ilham ve kuvvet alarak; vkdani vazifesuıe devtun edecekür. Milletin btğnnda birferd-i miıcahit olarak çahşacakan- 9 Temmuz 2919; kanşık bir gûndir! Etrafındaküer durgundur! Sivil hayaaaki ilk günüdürt Artık O'nım; hiçbir resmi sıfaa yetkisi rütbesi hattayeri yurdu geliri veparası dayoktur-. 10 Temmu: 1919; Mustafa Kanal sabah erkem kalkmtşur! L'ykusuz br gecenin sabahuhr bu! Sinirieri ge^indir. Yaveri Cevet Abbas seslenir; "Paşam getyoriar; ardlannda bir bölük süvari var..." Sararmıştır. yerinden ktdkar: odanrn ortmtna ilerier; ayaktadır vegözteri kspıdadv. Hayatının aönüm twktusındadır~. Kapıda Karıbekir Paşa görünür -arkasmda rubaylar vardtr- Sakin görünmeye çauşır! Yüz hatlanrda bir ifadeyoktur. Süvari Bölûğü; binanut önirtde , safnizamı aimıstır. Karabekir üerier yaklaşır durur; Esas raziyezni atir; \v seiam verir. Önemsiz bir şeymiş gibi sükunetle bidirir; "Emrinizdenm Pa&un ben subayhrım erUrim v kolordum; hepimiz emrinizdeyiz..." Yol dönülmistür. Doruk aşıltrişhr; Buhran geçniştir. tlk zafer kazındmıştır. Mustafa Kenal; vefah 0. DOĞU SİUVHÇIOĞLU Hükümetidir. Yannki bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin temelidir. Ve önderi Mustafa Kemal'dir. Anadolu nun heryanmı ateş sarmıştır. Isyanlar ayaklanmalar birbirini kovalar. İsyancdar ve işgalciler el eledir. M'dli harekete ve hükümete karşı isyanlann sayısı 6O'ı geçmiştir. Mustafa Kemal düşünür; isyanlar ve dtştan gelen saldınlar arasında bir bağlantı bulur: "tdam hükmü veren İstanbul Hükümeti!" Hıyanet kin ve taassup dumanlan vatanı karanhğa boğmaktadır. Çerkez Ethem haykırmaktadır, "Ankara 'ya avdetimde; Büyük Miüet Meclisi Reisini Meclisin önünde sallandıracağım.'.J' Tarihin kendisine bir görev bağışladığı ve seçerken aldanmadığı soyiu insan Mustafa Kemal ise seslenmektedir; "Arkadaşlar. 1 .. Hiçbir zamanyümayacağız, Tuttuğumuzyolda sonuna kadar yiirüyeceğiz. Teslim olmayacağız. Ve başarmaya çalışacağız yerli veyabancı düşman karşısında hakkımızı savunacağız. Son vardığımız sınırda eğergaübiyet ümidüniz kalmamış ise o zaman bir Tiirk bayrağımn altına sığuıarak orada İstiklâl uğruna can verecepz—" Tarihin kendisine bağışladığı görev fermanım havaya kaldırarak biryolcu; eğer buyola çıkmışsa; önünde kurulan tuzaklar barikatlar yok olmaya mahkûmdur. Ve de öyle olur... Mustafa Kemal; harbi seven harbi arayan bir kişi değil usta ve cesur bir askerdir sulhu özlemektedir. Düşman; 22 Haziran 1920'de Ege 'den Anadolu içlerine doğru taarruza başlar: ve 29 Ağustos 'a kadar Bursa-Uşak hatnna vanr. Mectis çalkalanmaktadır! Bir sorumlu aranmaktadır! Buhran dolu gunleryeniden başlar; ve millet mecüsinde, Mustafa Kemalkürsüye çıkar; "Tarihte yarümamış ve yartlmayan cephe yoktur/ Cepheler yanlabilir! Buna karşı tebdir; yarılan kısmı derhal kapamaktan ibarettirLJ 1 Ama milli cephemiz; bu vaziyet vekuvvettem'ıdirl Derhal muntazam ordu ve büyük süvari kuvvetleri teskil edilecektir... dürüst arkataşmm 6 Ocak 1921 'de başlayan Yunan genel taarruzu 10 Ocak 'ta İnönü mevzilerine çatar! Talih dönmüştür artık. Milletin makûs talihiyenilmiştir. Yunanhlar; 27Mart'ta tekrar taarruz eder. 1 Sisan sabahı Garb CephesiKumandanı İsmet Paşa bildirir; "Sabah 09.30; Erkânı Harbiye L'mumiye Riyasetine; Gündüzbey şimatinde sabahtan beri sebat eden ve artçı olması muhtemel olan düşman müfrezesi; sağ cenah grubunun taarruzuyia gayri muntazam çeldliyor. Kıtalanmız yakından takip ediyor. »nu kucakür ve öper. Oan; kem Mustafi Kemal'in kem de milhmücadelenin tarikinde kaier tayitt eden bir andır... 23 Temmuz İ919; Erzurum kvıgresi... 4EyUU9J9 Sivaskongrea :7Arahkl9,9; Mustafa Kenal artık Ankara 'dadtr. Gökyüzünde lütün Anaddu 'dan fükselen bir xs varâtr. 'Ya istiklâl.'.. Ya ilüml.J' Fransızlar hgilizler talyanlar Junanlılar; Anadolu topnklannt faylaşırlar. YtH\lartl'20sabthı pryitaht İstarbul igal altındaar. fâca imparatırluk tûkenmiştir artık. Şmdiyalnız; lıirJdye Büyîk Millet Meclisi vardır... 2İ Sisan 192*; bu tarih Tirk Milli Mtcadele Hareketinin ktndi ievletiti kurduğu tarihtir. &t tanhte nlli mücadet hr halk devlânin nütveri etmfctda plişmcye bapamıştır. fty mıhvpf u* r/ıı/ircr ı TirkiyeBüy&i Miilet Sîeclisi i. Hamıdıye ıshkametmde temas vefaaliyet vok. Bozöyükyanıyor. Düşman; binlerce ölüsüyle doldurduğu muharebe meydanuıı muzaffer silahlanmtza terk etmiştir. Garb Cephesi Kumandanı tsmet,." Sakarya Savaşı ardından Büyük Taarruz ve9E\HM1922; Türk süvarileri - . - İztnir'dedirşimdL Düşman bozgvn halindedir. Geldikleri gibigiderter. Lâkin; gelirken mağrur giderken mağlupturlar. 29Ekiml923; genç Türk Devleü; adını koymuştur. Türkiye Cumhuriyetikurulrnuştur. Ve sonrası yaşanan on beşyıllık bir ömürdür... Ulu Önder; bu on beşyüda milletçe medeniyetyolunda devrimlerinle koştuk. Ve hüzünlü bir kasım gününde; Seni kalbimizegömdük. Yaşadıkçayaşatacağız'... Her şeyimizsin Atatürk... Bu metin değisık eserlerden ve resmi kayıtlardan varariamlarak hazırlanmıştır BİTTİ Ü J EsM CHPAdıyaman Milletvekili Celal Topkan,partinin 1992'den buyanaprofiliniçıkardı CHP'ninkurultaymacerasıAYŞE SAYEV ANKARA-Eskı CHPAdıya- man Mılletvekili Celal Topkan, gelecek hafta sonu 31. Olağan kurultayını yapacak olan CHP'yi 1992'den bu yana yö- neten kadronun "profiüni" çı- kardı. Topkan yaptığı çalışma- sında, 12 Eylül darbesinden son- ra 1992'de yeniden açılan CHP'nin başına geçen Deniz Baykal ve kadrosunun "başan ve başansızüklannT sayısal ve- nlerle değerlendirdi. Eski CHP Adıyaman Millet- vekili Celal Topkan, partınin yeniden açıldığı 1992 yılından bu yana yönetım kadrolannın başan grafiğını "sayBal" ven- lerden yola çıkarak değerlen- dırdığı çahşmasında özetle şu belırlemelere yer \ erdi. • Eski CHP Adıyaman Milletvekili Celal Topkan, yaptığı çahşmaya göre son 3 kurultayda Baykal'ın oyu 974'ten 674'e gerilerken 11 isim ise partinin yeniden açıldığı 1992'den bu yana PM ve MYK'nin değişmez ismi oldular. Aralannda Önder Sav, Eşref Erdem'in de yer aldığı bu isimler, görevini 16 ay Altan Öymen'e bırakmak zorunda kalan Baykal'dan bile daha uzun süredir parti yönetiminde yer alıyorlar. • Baykal'ın oyu gerile- di: CHP lideri Deniz Baykal, 24 Ekım 2003 "te yapılan 30. Ola- ğan kurultayda oykullanan 1157 delegeden yüzde 74.8'i olan 973'ünün oyuyla yeniden ge- nel başkanlığa seçildi. 3 Temmuz 2004'teki "telör- güler" arkasında yapılan ola- ğanüstü kurultayda, "jandar- ma kayıtiarTna göre 681 'irün oyunu alarak "güven tazetedi." 28-29 Ocak tarihlerinde yapılan ve Mustafa Sangül'ün aday ada- yı olabildığı olağanüstü kurul- tayda ise oylan 674'e geriledi. • MYK'nin vePM'nincte- ğişmezleri: CHP'nin 16kişı- lik Merkez Yönetim Kurulu ve PM'deki 11 üye 1992'den bu yana arahksız olarak parti yö- netiminde yer alma rekoru kır- dı. CHP lideri Deniz Baykal. 1999 seçimlerinde parti baraj altında kalınca yaklaşık 16 ay yönetimden uzak kaldığı ıçın bu isimler Baykal'dan bıle uzun süre yöneticılık görevı yapıyor MYK'nin değişmez ısimleri olarak Genel Sekreter Önder Sav ve Genel Başkan Yardım- cısı Eşref Erdem. Genel Say- man Mahnıut Yıküz'ın yanısı- ra diğer yöneticiler Algan Ha- caloğhı, Mehmet Sevigen, Fuat Çaj; Sinan Yertikava ve Mesut Değer görünüyor Bu isimlere ek olarak Birgen Keleş, Yümaz Ateş ve AK Din- çer de 1992'den bu yana PM listesıne gırmeyi başaran isim- ler arasında yer aldı. • Yaş ortalaması: CHP yönetıcılennin yaş ortalaması 58.8. Yaş sıralamasında 68 ıle Genel Sekreter Önder Sav "en yaşb" olurken, bunu 67 ıle De- niz Baykal. 66 ıle Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Özyürek ızlıyor. • CHP'nin seçim grafiği: Deniz Baykal yönetımındekı CHP. 3'ü genel, 3"ü yerel ol- mak üzere 6 seçıme gırdı. 1994'teki yerel seçımlerde(SHP ıle bırleşme öncesı), 4.7, 1995 milletvekili genel seçımlennde >Tİzde 10.7.1999"dabirlikte ya- pılan yerel \ e genel seçimlerde 8.7,2002 seçimlennde 19.4,28 Mart 2004 "teki yerel seçımlerin- de yüzde 18.3 oy aldı. Parti 28 Mart yerel seçimlennde 81 il belediyesınden 8 ı, 850 ilçeden 125"ı, 2 bın 294 beldeden 366'sında beledıye başkanlığı- nı kazanabıldi. AFIŞ ASIYORLARDI CHP otomobiline silahlısaldırı tZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Izmir'in Bornova ilçesinde, CHP ilçe Başkanı'nın da aralannda bulunduğu bir grup parrili, afışleme yaptıklan sıra- da park halinde duran otomobillerine si- lahlı saldın düzenlendi. CHP Bornova İlçe Başkanı Kerim Özer'ın de aralannda bulunduğu parti il- çe teşkilatı üyeleri, polısi arayarak EV- KA-3 semtinde afiş astıklan sırada oto- mobillerine ateş açıldığını bildirdi. Olay yerine giden polis, parnli NevruzAksu'ya aıt 35 HKJ 91 plakalı otomobilin ön ca- mında kurşun deliğine rastladı. Kerim Özer, otomobil ve bir minibüs- le EVKA-3 semtine giderek CHP'nin afişlerini pazaryeri yakınlannda duvar- lara astıklan sırada, park halindeki araç- lannın bulunduğu yerden bır silah sesi duyduklannı söyledi. Araçlannın yanı- na döndüklennde, otomobilin ön camın- da kurşun deliğıni fark ettiklenni belır- ten Özer, "Olay karşısında şok yaşadık. Biz, duvarlara astığıınjz afişle kendinıi- zi halkımıza anlatmava çabşıyorduk. Fa- kat buna da inıkân tanunadılar. Bu kur- şun, demokrasiye sıkılmışnr" dedi. 'ProblemBaykal Uehalk arasında' Şişli Beiediye Başkanı Mustafa SangüL "Benimle Baykal arasında bir probiem yok, Ba>kal ilc halkın arasında bir probiem var" dedi Sangül, Bursa'nm Inegöl ilçesinde CHP ilçe örgütü ile Kurşunlu beldesinin CHP'ü Beledhe Başkanı Erkan Dönmeı'i makanunda ayaret eOiktcn sonra beide meydanında toplanan yurttaşlara hitap etti. Şişü'de bfiyûk bir başanya imza atoğun, kendisine verilen desteğin yüzde 40'tan yüzde 70'e çıkbğmı ifade eden Mustafa Sangûi. bu başan>ı Türkrve'ye taşunak istediğini sö>1edi Kendishle Deniz Baykal arasında bir probiem olnıadığını ifade eden Mustafa SangüL, şöyle konuştu: "Baykal ile halkın arasında bir probiem var. Baykal'm balkla ve bugânkü yönetimle arasında yapa\ duvarlar \ar. Alman Başbakanı seçunleri 2 puanla ka>betti dhe çekip grtti" (AA) CHP'LÎ ONUR ÖYMEN: tlerlemeRaporu Meclis 'e taşınsın ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - CHP Genel Başkan Yardımcısı Onur Öymen, AB llerleme Raporu'nun TBMM'detartışılmasmııstedi Oymen, raporda, dokunulmazlıklar. eğıtim, sağ- lık, çevre, düşünce özgürlüğü. insan haklan konulannda olumlu ıfadeleryer aldığını kaydettı. Oymen. yaptığı açıklamada. raporun sennkanlı olarak değerlendırilmesı ge- rektığını belirterek "tçinden bazı cüm- leleri çıkararak çok olumlu, çok partak, pembe taUo çizilebih'r. Sadece olumsuz- luklan eie alarak da çok olumsuz bir ra- por denilebilir. O nedenle raporu değer- lendirirken ne kara, ne de pembe gözlük takaton" dedi. Raporun. olumlu ve olum- suz yanlan oldugunu kaydeden Oymen, milletvekilı dokunulmazlığınm kaldınl- ması, devlet memurlannın uyması zorun- lu ahlak kxırallannın seçılmişlere de uy- gulanması, eğıtim. sağlık, çevre. eko- nomik alanlarda olduğu gibi düşünce özgürlüğü, insan haklan konulannda da olumlu ifadeler yer aldığına işaret etti. Oymen. raporda Türkiye'nin çıkarla- n açısından son derece sakıncah unsur- lann da yer aldığını kaydetti. Tümgericifaaliyetlere karşınAtatürk'ün armağan ettiğilaik Cumhuriyetten ödün verilemez Aydınlanma devfimi D ALEV COŞKÜN B ugün Aydınlanma De\Timı'nın te- mel ılkesı olan laıklik ve bu konu- dakı temel kazanımlara karşı fark- lı yaklaşımlar var. Türkiye. tüm Islam coğ- rafyasına ve tüm geüşmekte olan ülkelere ^ıır model sunmuştur Bu modehn en önem-_ li unsurlan "ulusde\1et'', "Cumhurij^et" ve "laikKk"tır. Şurası kesındırkı, Türkiye Ay- dınlanma devnmleriyle kendını dönüştür- müş ve çok büyük bu- adım atarak, adeta sıçrayarakortaçağıgeçmeyeçalışmıştı Ne- dirbunlar: • Teokratık yapdaruı kınlması, • Laik ilkelere dayalı, ulus devlet ve top- Ium yapılanmasına geçılmesi, • Eğitımde laik sıstemın oturtulması, • Cumhuriyet de\Tİminın demokrası ile tamamlanmak ıstenmesi. Tüm bunlarAydınlanma De\Tİmi'nin ve onun yarattığı modelüı ılerlemeci nitehk- lenni göstenr Bugün neredeyiz 9 Bir çö- züm denemesı yapabılıriz. SİYASAL ALAN Siyasal alanda, ulus egemenlığı ilkesi 80 yddır uygulanıyor. Saltanat ve hilafenn kal- dınlması. Cumhunyetın ilanı, ulus devle- tın ve laiklığın anayasalarda yeralışı, bu ko- nuda karşıdevrim nıtelığındekı çalışmalar \e faalıyetlere rağmen. gücünü korumak- tadır. HUKUK ALANI Laiklık temel ilkelerine dayalı hukuk bir- liğı yerleşmıştu". Pozıtif hukukta, yasalar- da, yargı kararlarında dinsellığe genye dö- nüş olanaklı değıldir. Cok hukukluluk gı- tatürk, Kayseri'de in harflerini öğretirken Harfvedil devpimi Bu devrim, çok ileriye gitmiştir. Bu alandayapı- lan devrim kök- tenci bir nitelik taşımaktadır. Alfabe ve dil alanlannda ina- mlmaz derecede üstün bir başan elde edildl Alfa- be ve dilin ulu- sallaştmlması, yaumın kolay- laşması, demok- ratik bir atılımı da içinde taşı- maktadır. Bu- gün bu devrim sayesinde ortak ve aniaşılabilir bir Türkçe doğ- dıığu gibi, oku- ma-yazma ora- nında da çok büyük ilerleme- ler sağlanmıştır. bı arayışlar bırer fantezıden öteye geçemez. KULTUR YAŞAMI Bu alanda Türk toplumu çok büyük ve kalıcı gehşmeler geçırdı. Kültürel değışı- muı genye döndürülmesi, eski yapılann kurulması kanımızca olanaksızdır. ULUStASMA Cumhunyet, uluslaşma ilkesi ıle ümmet- ten ulusa; kuldan vatandaşa; dincı dünya gö- rüşünden laık bır dünya gönişüne; Osman- lı'dau Türkçeye; fenh ve cıhat ruhundan \atan. mısak-ı mıllı. ^nrtta banş dünya- da banş" anlayışına geçışte büj'ük ılerle- melersağlamıştır. Dınsel kımhk yenne ulu- sal kımlık ön palana geçtığı ıçın dıncıler ve genciler bundan memnun olmamaktadu-, Ancak ulus de\ let modelının. bugün özel- likle "tam bağunsızhk" ılkesı zedelenmiş- tır. Küreselleşme, AB'ye öykünme bu ko- nuda çatışmalar getirmektedu". KAD1NIN DURUMU VE HAKLARI Prof. Tanör v e kımi yazarlann da belirttiğı gıbı "kadının statüsü" konusu, de\Timın turnusol kâğıdı nitelığuıdedu-. Kemalist de\Tİm, geçmışle hesaplaşmasında en çok "kadm" konusunda duvarlıydı. E\et işçi- ler, köylüler, ajdınlar, gençlık vardı ama, "kadmın durumu çağdaşlaşma ka\gasuun gizö odak noktası olagelmiştir".( * ı Kadm haklan alanında büviik ılerlemeler, hukuk noktasuıda kazanımlar elde edılmıştır TUTUCU ÇEVRELERtN GUCÜ Bütün bu kazanınmlara karşuı, Aydın- lanma devrimlen, ne yazık ki 80 \ıl sonra zorlu bır dönemden geçıyor Aydınlanma Devnmi'nın en önemlı ılkelennden akılcı- lık, laiklık, ilmin yol göstencılığı gibi ko- nular ne yazık kı bugün tartışmalı hale ge- tınlmeye çahşıhnaktadıt Dın, cemaat, ta- rikat, gibi kavramlar öne çıkanhyor. Bır çeşit post-modernızm, Aydınlanma'yı gö- ğüslemek ıstemektedır NE YAPMALI? Aydınlanma devrimlennde geriye dönüş olabılır mı? Daha çağdaş, daha demokra- tik, laiklık ilkesınden ödün \ermeyen, sa- nayileşmede, ekonomıde ılerlemış Türki- ye, yürümesinı sürdürmelidır. Türk Aydınlanma Devrımı, Batdı olma- yan bır toplumda, kendı aydınlannın ön- cülüğünde. Batı'nın sıçraması yönünde bu" sosyal değışme olabıleceğını kanıtlamış- tır. Aydınlanma de\ nmcılen çok uyanık ol- mak zorundadırlar. Bu konularda hıçbu- ödün verilmemelıdır. Atatürk'ün önderlığın- de kazanılan buyvk atılımlaruı, b ü ) ^ ka- zanımlann geriye alınması, toplumun ge- riye döndürühnesi ımkânsızdır. Akan u- mak genye döndürülmez. Doğudan doğan güneşı, batıdan doğura- mazsınız Ö\leysebütünkışkırtmalara,bü- tün geno eylemlere, bütün haınlıklere kar- şın Atatürk'ün armağanı laik Cumhunyet ve Aydınlanma devrimlen gehşerek yaşa\acaktır. (*) Tanör, a.g.e. s. 332. BİTTİ