Katalog

ı KASIM 2005 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DİZİ Atatürk'ün gerçekleştirdiği bağımsızlık savaşı ve Aydınlanma Devrimi mazlum uluslara örnekoldu Devrimleridünyayı AinniRKVE AYDINLAN ALEV COŞKUN TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ B Bugün Atatûrk'ü kaybedişımızin 67. yılı. Bugün onun düşüncelenne daha çok gereksınmemız var. Onun yarat- tıgı Aydınlanma Devrimı'nı daha çok sa\iınmak durumundayız. Karşıdevrım güçlen bugün, ne yazık ki. Ata- türk'ü kaybedışımizden 67 yıl sonra daha orga- nize olmuşlar, daha çok örgütlenmişler, artık sinsice değil açıktan açığa çalışıyorlar. Ata- tüık'ü gerçekten tanıyor muyuz, onu anlayabil- dik mi, özümseyebıldik mı? Atatûrk'ü özetler- sek şu noktalar öne çıkar. 1919-1922 yıllan ara- sında üç buçuk yıl süren, emperyalist güçlere kar- şı verilen çetin bağımsızlık savaşı... 29 Ekim 1923"te Cumhuriyet'ın ilan edilme- si... Saltanatın, padışahlığın ve halifelığin kal- dınlışı, tarihın derinlıklerine gömülüşü... Bun- lan izleyen bır dızı devrim... Hukuktan kadın haklanna, laiklikten kıyafe- te, dilin anndınlmasından çağdaş okullara ka- dar, toplumu toptan değiştirmeye yönelen ve tü- müne Aydınlanma Devnmi adûıı verdığimiz bu büyük hareketin anlamı nedır? Bu devrimin in- sanlık tarihindekı yen nedır? Ortadoğu coğraf- yasında \e îslam dünyasında ilk kez gerçekle- şen bu büyük devnmi nasıl algılamalı. ınsanlık tanhınde nereye oturtmalı?.. Bu devnmin ön- deri Atatürk'ün düşünsel yapısının temelleri ne- dir? Bu yazımızda bu konulann üzerinde dura- cağız. Insanlık tanhınin son 220 yılmda, toplumları yerinden sarsan üç büyük devrım oldu. Birin- cisi; 1789 Fransız Büyük thtilali'dir. tkincisi, Rusya'da gerçekleştirilen 1917 Devrimi'dir. Üçüncüsü. Îslam dünyasmda ve gelışmekte olan üçüncü dünya ülkelen evTenınde. tüm Ortado- ğu coğrafyasında bir benzeri olmayan Atatürk Devrimi, daha geniş deyimle Türk Aydınlanma Devrimi'dir. Budevrimlerekısacabakalım... BÜYÜK FRANSIZ DEVRİMİ 1789 Büyük Fransız Devrimi, burjuva sınıfın önderlığınde gerçekleştı. Fransız Büyük Devri- mi sadece Fransa'yı değıl, tüm dünyayı etkile- dı. Karanlık ortaçağın, kutsal kitaba körü körü- ne itaat eden dogmatik düşünce yapısını, feodal ilişkilerin egemen olduğu ekonomık ve toplum- sal yapısını vıkan, ^devİet benim" diyen kralhk rejımlennı ortadan kaldıran büyük devrim... Fe- odal derebeyler, baskıcı monarklar ve onlara destek veren kilıse üçlüsünün hegemonyasını, mutlak egemenliğinı temelınden sarsan ve yıkan büyük devnm... tnsanlığa özgürlük, adalet, kar- deşlik, eşitlık kavTamlarmı, ulus devleti, cumhu- riyetı armağan eden büyük devrim... 1917 IHTILALI 1917, ılk kez gerçekleşen proletarya (işçi sı- nıfi) de\Tİmidir. Sömürülme, ezılme, katma de- ğer gibi kavramlan ortaya çıkaran, ekonomik eşitliğin, fırsat eşıtlığınin olanaklannı sunan ve tüm dünyayı sarsan büyük işçi devrimi... Sosya- lizmin, kapitalizm karşısmda ilk başkaldınşı... Ne derece hatalaryapılmış olsa bile. sosyalist dü- şünce akımınm ilk kez uygulamaya sokuluşu... Sömürülmeden yaşamın olanaklı olabilecegi. Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden çıkıyor (29 Ekim 1930). çalışanlann haklannın korunabileceği, her alan- da firsat eşitliğinın gerçekleşebıleceğını. gıde- rek "sosyal adakt", "sosyal deviet" kavramlan- nın tüm dünyada yerleşmesini sağlayan büyük hareket... Uygulamada çökmüş olsa da toplum- sal yaşamda hiçbir zaman kaybolmayacak bır dü- şünce sisteminin varlığının ortaya konması... 1923 ANADOLU IHTILALI Dünya çapında üçüncü büyük devrim. Türki- ye'nınbaşardığı 1923 hareketıdır. Cumhuriyet'in ilan edildiği tarih nedeniyle 1923 thtilali dediği- miz Anadolu thtüali'nin çok önemli ikı unsuru vardır. Bunlan özetleyelim: Birincisi: dünyanın en büyük devletlenne, egemenlerine, emperya- lizme karşı bir ulusun topyekûn olanaklannı or- taya koyarak verdiği ulusal bağımsızlık savaşı- dır. Esiralınmış.bütün topraklan paramparça edılerek vatanı dört bir I yanından ışgal edılmiş | ve kuşanlmış bir ulusun direnişi, inanılrnaz mü- cadelesi ve zafere ulaş- j masıdır. Bır ulusun en büyük emperyalist güçlere karşı direnmesinin ve onlan yenmesinın ola- naklı olduğunu, ba- ğımsızlık savaşlan- nın mümkün oldu- ğunu kamtlayarak tarihe geçen bü- yük devTİm. Bu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Izmitle halk ve sanatçılaria birlikte (1926). nedenle, Asya'da, Afrika'da yaşayan mazlum uluslara bağımsızlık savaşlannda örnek olmuş- tur. Türk halkının vermiş olduğu Ulusal Kurtu- luş Savaşı, hem bu savaş sırasında hem de son- raki yıllarda sömürge ya da bağımlı halklar ta- rafından büyük bır ılgiyle ızlendi. Emperyaliz- min yenileceğini kanıtlayan bu olay, bağımsız- lık ısteyen halklan ve önderlennı derinden etki- ledi. (*) Bu etkilemenin coğrafyası çok geniş olmuş- tur. Latın Amerika'dan Uzak Asya'ya kadar bü- tün üçüncü dünya ülkeleri bu devrimden etkilen- di. Örneğin Latin Amerika'daki bir düşünür, Jo- se Carlos Mariategui, daha 1924'te yayımladığı yapıtında *TürkDevrHni'ninilerkiııMeIİginr vur- gulamıştı. Cin'deki Komintag Partisi ve lideri Sun Yat- Sen ve Hınt bağımsızlık hareketıne öncülük eden Gandi, Nehru gibi liderler Türkiye'den ve Ata- türk'ten derin bir biçımde etkilenmışlerdı. Ata- türk önderlığindeki bu Türk direnişi, bu bağım- sızlık savaşı, kuşkusuz îslam ülkelerini de etki- ledı. Bağımsızlık savaşı veren Tunus ve Ceza- yir gibi ülkelerde Türkiye'nin Kurtuluş Savaşı ve onun önderi Mustafa Kemal derin etkiler ya- rattı. Atatürk, bu bağrmsızlık savaşının tüm mazlum ülkelere örnek olacağını bilıyordu. Atatürk, Nutuk'ta "Güneşin nasıl doğuşunu görüyorsam, mazlum mfflederin de bir bir do- ğuşunu bütün insanhk görecektir" dıyordu. IKİNCI ÖNEMLİ UNSUR Anadolu thtilali'nin birinci unsurunu ırdelemeye çalış- nk. Bunun Latin Amerika'dan Cin'e, Asya'dan Afrika'ya kadar, bağımsızlık savaşı veren ülkelerde nasıl etki- li olduğunu özetle verme- ye çalışnk. (**) tkinci unsura gelince, bu emperyalizme karşı ka- zanılan asken başandan sonra ortaya konan bir di- zi devrimdir. Aydınlanma Devrimi adını verdiğimiz, bır toplumun ortaçağ ka- ranlığından kurtulup, çağ- daş uygarltk düzeyme yük- selmesinin savaşıdır. Bağım- sızlık savaşı vererek emperyahz- me karşı vatanını koruyan geri kahnış bir ulus, şimdı, tüm top- lumun çağdaşlaşması için gerek- li aohmlan, gerekli devrimleri ya- pabileceğini kanıtlıyordu. tşte bu devrimlerin adı Aydınlanma Devrimleridir. Türkiye bağımsızlıgını kazan- dıktan sonra ulusal ve laik ilkele- re dayalı bir devlet kurma yolunda ilerledi. Bunun anlamı açık ve ya- lındır. Türkiye artık îslam dünyası- nın dınsel merkezi ohnaktan çık- mak, dinsel ve ümmet ilişkılerden vazgeçmek ıstencindedir. Sonuçta bir ümmet toplumundan bir ulus ya- ratıldı. Bu bü>lik hareket nedir? Bu ortaçağlarda yaşayan, okuma-yazma düzeyı yüzde beş- lerde olan bir köylü toplumundan, akıl ve bili- mın yol göstericiliğim kabul eden çağdaş bir de\let yaratma modelidir. O günlere ait bir iki rakam, bir tablo, toplumun durumunu ortaya koymaya yarar. (*) Biilent Tanör, Kurtuluş Kuruluş, Cum- huriyei Kitapları, s.285 (**) Taner Timur, Türk Devrimi ve Sonrası, tm- ge, s.299 SÜRECEK GEÇMİŞTEN ORHAN ERİNÇ 0 Yaşıyor Bugün "Atatürk öldü" açıklamasının yapılışının 67'nci yıldönümü. Ama kesinlikle biliyoruz ki o ya- şıyor. Hem de içeriden ve dışandan yöneitilen hak- sız eleştirilere, küçümseme girişimlerine karşın. Kurduğu ve laikteştirdiği Cumhuriyeti, kendi amaç- lan doğrultusunda yozlaştırmak isteyenlerin karşı- smda yine o var ve olmaya da devam edecek. • • • Aradan geçen 67 yılı geriye döndürüp 10 Kasım 1938'de yaşayanlann duygu ve değerlendirmeleri- ni anımsamanın zorunlu olduğunu sanıyorum. önüm- de Anadolu'daki ustalanmızın kilerinde yer aldığı çok sayıda yazı ve şiir var. (10 Kasım'ın öncesi ve sonrası / IÜ lletişim Fakültesi Yayınları - 2003) Ara- lanndan birini seçmek gerçekten zor. Bu köşenin bo- yutunu da dıkkate alarak gazetemizin kıdemli ya- zariarından Abidin Daver'in 11 Kasım 1938 günü çıkan yazısını sizlerle paylaşmak istiyonjm. • • • Atatürk gözlerini hayata kapadı; o öldü demiyo- rum,diyemiyonjm, bunadilimvarmıyor. Çünküoöl- memiştir; çünkü o ölmez. Atatürk Türk'ün, yalnız Türk'ün değil; bütün medeniyet dünyasının ebedi ha- yata mahzar (ölümsüzlüğe erişmiş) olan ender bü- yüklerinden biridir. Böyle büyük ınsanlar fani değil ebedidırler. Onlann ömrü, milletlenn, insanlığın, me- deniyetin hayatınca devam edip gider. Atatürk de, dünyada 57 senelik fani hayatından sonra, tarihin ebedi hayatına intikal etmiştir. O, dünya durdukça, Türk tarihinde ve ınsanlık tarihinde yaşayacaktır. Atatürk, bu yanm asırtık kısa hayatında, birkaç as- nn sinesine sığmayan ve müstabel asırtar (gelecek yüzyıllar) üzerinde de tesıri görülecek olan büyük iş- ler başarmıştır. O, tarihin seyrini değiştirmekgibi bir mucıze yapan büyük adamdır. Ve Türk tarihine, "Türk milletini maddi ve mane- vi ölümlerden kurtaran adam" diye geçecektir. O, medeniyet tarihine, "dünyanın en mühim bir parçasında yeni bir medeniyet kuran adam" diye geçecektir. 0, insanlıktarihine, "asırtarca ıstırap çeken insan- lan saadete kavuşturan adam" diye geçecektir. O, askerlik tarihine, "yere serilmiş addedilen bir milletten yaman bir ordu çıkaran ve zafer kazanan yenilmez kvmandan" diye geçecektir. O, siyaset ve ıdare tarihine, "bir saltanatın peri- şan enkazı üzerinde yepyeni ve muhteşem bir dev- let kuran dâhi devlet adamı" diye geçecektir. O, inkılap tarihine, "Türkiye'de ve Şark'ta gece- yigündüz, cehli (bilgisiz) ilim, geriliği yenilik, mazi- yi istikbal (geçmişi gelecek) yapan emsalsiz müced- dit (görülmemiş yenilikçi), eşsiz inkılapçı" diye ge- çecektir. Bu kadar büyük meziyetleri olan bir "Dehâ" hiç ölür mü? Hiçbir ölüm, onu ökjüremez. Artık Atatûrk'ü göremeyecekleri için gözlerimiz acı gözyaşlan dö- kerken milli şuurumuz, milli vicdanımız, mılli varlığı- mız onunla meşbudur (doludur) ve onun hatıralan ile, onun eserleri ile yaşıyor. Türkiye'nin sancağın- da, taşında, toprağında, havasında, güneşinde, onu hissediyor; onunla beraber yaşıyoruz ve yaşayaca- ğız. Atatürk'ten aynlmanın büyük acısı yüreklenmi- zi yakıyor, onu, daha uzun müddet, bize bağışlama- dığı, Büyük Şefimizi çokerken aramızdan aldığı için talih ve mukadderata (yazgıya) küskün ve kızgınız. Istırabımız büyüktür; fakat onun yarattığı büyük eser, en büyük ümidimiz, en büyük kuvvetimizdir. O, kur- duğu Cumhuriyeti bize emanet etti. Emanetini mu- kaddes bir bayrak gibi daima yüksek, daima daha yüksek tutacağız. Yurttaş, ağla, acı duy; fakat unutma ki Atatürk öl- mez. Türk milletinin ruhunda, ebedi Türk milletinin variığında ölmez, ebedi hayatını yaşıyor. [email protected] hgiz sanatçmm Atatürk hayranhğı • İSTANBUL (AA) - Türkiye'nin gönüllü tanıtım el- çisi olan Atatürk hayranı tngiliz ressam Ned Pamphi- lon, 10 Kasım nedeniyle The Marmara Oteli'nin çatı- sında yer alan ekrana Atatürk'ün gözlerini resmettiği devasa tablosunun görsel kopyasını yerleştirdi.Daha önce Atatürk'e ait birçok tablo çizen Pamphilon. 10 Kasım nedeniyle 2002 yıhnda resmettiği "Atatürk'ün Gözleri" isimli tablosunun 12x15 metre bo\'utlann- daki dev görsel kopyasını Taksim'deki The Marmara Oteli'nin çatısında yer alan ekranlara kojdu. O. DOĞL SİL4HÇIOĞLU Ü luslararası diplomaside her davranışın bır anlamı vardır!.. ABD; geleceğe yönelik dü^üncelerim; nijet ve maksadını; dıplo- matik ılişkelerdeki davranışlanyla yansıtmaya ağır- lık veren bir ülkedir. .ABD'yi zıyaret etmek iste- yen devlet ya da hükümet başkanlanmn görüşme talebine ilişkın verilen yanıt süresi; karşılama ye- ri; karşılama şeklı; görüşmenin yapıldığı yer ve sü- re; görüşmede bulunan kişilerin konumu; görüş- mede ele alınan konular: ABD'nin vermek istedi- ği mesajlan şekıllendiren başlıca unsurlardır. Ran- devu talebi bır ay süreyle cevapsız bırakılan Tür- kiye Cumhuriyeti Başbakanrnın son ABD ziya- reti, bu açıdan bakıldığında görünür mesajlarla dolu ohnuştur. Başbakan'm ısrarlı "Stratejik Or- tak" vurgulamalan karşılıksız kalmıştır. ABD yetkilileri hiçbir zaman Türkiye için "Stra- tejikOrtak" terimini kullanmamışlardır... Strate- jik ortaklığın temel ölçütü; ulusal hedeflenk w ulusal çıkariarda beraberliktir. Bugün için Türki- ye'nin ve ABD'nin ulusal hedefkri ve ulusal çıkar- lan stratejik ortaklıktan söz edflemeyecek derece- de farkh hale gelmiştir. Sovyetler' in var olduğu dö- nemde dahı Türk-ABD ilişkıleri göreceli olarakbu terimle ifade edihneye yakın bir düzeyde seyret- miş olsa da; ılişkiler esas itıbanyla ABD'nin Tür- kiye'nin konumu ve olanaklanndan yararlanma- sı şeklinde olmuştur. ABD'nin bu tenmle anılabi- lecek ortaklan bugün için sadece İngiltere, îsraıl ve Kanada'dır Atlantık'ın doğusunda, ABD ve Batı'nın ulusal hedeflen, güvenlik ve gönenç (refah) temelinde ge- niş çapta u>"um göstermekte ve bir blok oluştura- cak derecede bütünleşmektedir. Bu blokun temel AsiretLiderleri veBasbakanlarL kaygusu; güvenlıği etkileyen köktendinci terör; gönenci etkileyen enerji kavnaklanna erişimdir. Bu açıdan bakıldığında ABD ve Batı'nın güvenlik ve gönenci Ortadoğu "da düğümlenmektedir. Türki- ye: ABD çıkaıiannın korunması açtsından sağla- dığı olanaklarla, yakın zamana kadar önemli bir müttefik olmuşsada; arnkkoşullardeğişmeye baş- lamışür. ,\BD "Stratejik Ortak" olarak bölgede İsrail gibi bir başka müttefike daha gereksınım duymaktadır. ABD'nin Kuzey Irak'taki oluşuma verdiği destek bu gereksınımden kaynaklanmak- vasal yapılanma ne yönde geüşirse gelişsin, >akm dönemde Kuzey Irak'ta ABD'nin her alanda ar- dında duracağu ona destek sağiav^cağı yeni bir devletortaya çıkacakbr. Yeterli siyasal koşullaroluş- tuğunda. bu de\leti ilk tanrv^n ülke ABD olacak- ür. Diğer ülkeler tercihlerini ABD'ye göre beürie- melidnier. Gekcekte daha geniş topraklara sahip bir siyasal yapının çekirdeğini oluşturacak bu de\- let ABD'nin koruması altmda gelişecek \^ Orta- dogu'da tsrail'den sonra ABD'nin ikinci bir stra- tejik ortağı olacakûr. Güney Kafkas>-a ve Ortado- ma doğru sürükkmektedir. ABD desteğine rağ- men Türkiye ciddi sorunlarla karşı karşıyadır. AB uğruna içine düştüğü valnızhk psikolojisivie ABD istekkrine 'cvet' di>< en hükümetin geJeceği betir- sizdir. Tûrktoplumu bir ırvamş içinde,yeni bir ara- yış peşindedir: arükTürkiye'de bir iktidar değişjk- Bği kaçmdmaz görünmektedir. Mevcut hüküme- tin devamı ABD açısmdan da giderek güçleşmek- te ve >r arardan uzaklaşmaktadu*. Demokrarik sol- daki KemaBstierin. özgürlükçü sağuı ulusakılan- nı yanlanna alnıalan; yalnız başuıa \a da birlikte Türkiye; ABD çıkarlanmıt korunması açısmdan sağladığı olanaklarla, yakın zamana kadar önemli bir müttefik olmuşsa da artık koşullar değişmeye başladu ABD "Stratejik Ortak" olarak bölgede "İsrail"gibi bir başka müttefike daha gereksinim duymakta. ABD 'nin Kuzey Irak'taki oluşuma verdiği destek bu gereksinimden kaynaklanmakta. tadır. Kuzey Iraklı bir aşiret liderinin ABD ziya- reti sırasında, ayrıntı gibi görünen bazı hususlar, yeni stratejik ortağı ilan eden mesajlara dönüş- müştür. ABD tarafından davet edildiği ileri sürü- len ziyaretçi, bir asken uçakla Vaşüıgton'a götü- rühnüş; ABD Başkanı ile odasmda görüşmüş; gö- rüşme olağandan fazla sürede gerçekleşmiş; am- lan ziyaretçi sonradan Savunma Bakanlığı ve Ge- nelkurmay yetkılılenyle ve Kongre üyeleriyle bır araya gehniş; temaslannı tngiltere'de, ülkenın Baş- bakanıyla buluşarak tamamlamıştır. ABD; sergiledıği davranışlarla dünyaya ve Tür- kiye'ye şu mesajı vermektedir: ABD'nin dünya- ya mesajı: "Tüm dünya bilmelidir ki; Irak'taki si- ğu başta obnak uzere. merkezi bölgeve yönelik bir askeri harekât, bu topraklarda konuşlanacak ABD Sflahh Kuv vetieri tarafindan kra edilecektir. ABD Ortadoğu'va şimdı eskisinden daha yakm, Orta- doğu'da eskisinden daha güçlüdür. İsrail'den Gür- cistan'a kadar uzanacakbir eksenindoğusunda ka- lan İran tecrit edilecektir. ABD Suriye'yi, acil ön- lem ahnması gereken bir ülke olarak görmemek- tedir; zamanı geldiginde o sorun da haDedilecek- tir. Bu arada. ABD'nin çıkartan için hareket eden ülkek'rie, etme> r en ülkeler deverdikleri ve sakuıdık- lan desteğin karşıhğuu alacaklardır." ABD'nin Türkiye'ye mesajı: Türkiye'de siya- sal iktidar ülkesini giderek çok bovnthı bir bunah- iktidar olmalan halinde, Türkiye'de ABD çıkarla- nııın korunması giderek güçleşecek; tam bağım- sızhğı; sömürgecüik karşıtiıgını ilke edinen Kema- Ustler. bölgede ABD çıkarlannı zora sokacakbr. Sovyet varhğının ortadan kalkması sonrasında, sövienılerfarkhotsadaTürkht, ABDaçKmdanmüt- tefik ohna önemini giderekyitirmiştir. Merkeziböl- gede ABD egemenliğine destek sağlayacak yeni ül- keler ortava çıkmışor. Türkiye'nin ABD için sun- duğu olanaklar arük seçeneksiz değUdir. Türki- ye'nin çevresinde İran ve Suriye hariç tüm ülkeler ABD ik işbirtiğine vakm ülkeler haline gelmisrjr. Kıbns'm gelecekte alacağı şekil ne olursa olsun Ada'daki Ingiliz üslerinin vaıiığı ABD için yeterli olacakûr. Yunanistan Türkivr e'w karşı destekkn- diği takdirde ABD'ye hertürrü kolayhk sağlavabi- lecek\krvükekonumundadjr.Varşova Pakü'nm da- ğüması. Romanya ve Bulgaristan'ı ABDîsteT3en-~ ne evet div'ecek duruma sokmuştur. Gürcistan ve Ermenistan Kafkasya'nın kontrolünde, ABD'nin yanmda yer ahnaktadır. Azerbavcan da dahfl ohnaküzere baa Sovyetar- ddı ülkeler, Orta Asya'nm kontrolünde ABD'ye askerikolaytklar sağİama eğüimindedir. Tüm bun- lar bir yana, Kuzev Irak'taki yeni ohışum, bölge- nin kontrolünde ABD'nin Türkiye'\% ihtiyaç duy- mayacağı ölçüde yeni olanaklar sağlayacaktır. Ku- zey Irak'ta ABD himayesinde kurulacak; zaman- la gelişecek ve genişleyecek bir devlet; ABD ulusal çıkarlan açısmdan Türkrve've tercih edilebilir de- ğerde olacakûr. Türk-ABD încirlik ortak tesiskri- nin iştevini sağUyabflecek bir başka olanağın elde edümesl ABD için yeterlidir. Bu aşamadan sonra ABD'ninTürldye'j'e olan ihrjyacı en ait düzej'e ine- cek, Türkiye'nin yokluğu arükABD için bir kayıp ohnayacaktn-." Bir zamanlar Türk-Irak hududunda, karakol ça- vuşumuzun çağnsıyla talimat ahnak için karako- la gelen; dalgalanan Türk bayrağı altmda el bağ- layarak taleplerini ileten; aşireti için gıda madde- si, silah, malzeme ve maddi yardım desteği gören; terör örgütünün tehdidi karşısında Türk askerinin korumasına sığınan aşiret liderlerinin bugün ulaş- tıklan konum herkesi düşündürmelidir... Aşiret hderlerinin dahi "uhısafcı" bir çizgide hareket ettikleri bir dünyada, ne yazık ki Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı bu çizginin dışında hare- ket etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı, uhısunun hak ve çıkarlannı korumadakararlıhk gös- termehdir.