Katalog

12 EKİM 2005 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA J\_ U H LJ M\ kultur(a cumhuriyet.com.tr 15 'Şiirimizin yeri benim gönlümde Orhan Veli ve Nâzım'ın şiirlerinin yarundadır' Bir hançer gibi çıkıpgitti Ben Sana Mecburum Ben sana mecburum bilemezsin Adım mıh gibi aklımda tutuyorum Büyüdükçe büyüyor gözlerin Ben sana mecburum bilemezsin Içimi seninle ısıtıyorum Ağaçlar sonbahara hazırlamyor Bu şehir o eski htanbul mudur? j Karanlıkta bulutlar parçalanıyor \ Sokak lambalan birden vanıvor \ Kaldınmlarda vağmur kokusu \ Ben sana mecburum sen yoksun \ Sevmek kimi zaman rezilce korkudur Insan bir akşam üstü ansızın yorulur \ Tutsak ustura ağzında yaşamaktan J Kimi zaman ellerini kırar tutkusu Birkaç havat çıkarır yaşamasından Attilâ Ilhan ATAOL BEHRAMOĞLU Bir tek annem için "Annem Yok Artık"ı yazarken gözlerimden akan yaşlar önümdeki sözcükleri görmeme engel oluyordu. Bir kez daha aynı şey... Attilâ İlhanın öldüğüne nasıl ina- nabilirim... 0nun artık yaşamadığmı nasıl kabul edebilırim... Bir hançer gibi çıkıp gittiğini... Türk şiirine'Duvar'la bir hançer gi- bi nasıl girdiyse, öyle... 'Sisler Buharı', 'Kaptan', 'Ben Sana Mecburum' , 'Emperyal Oteli', 'Yağmur Ka- çagı', 'Üçüiıcü Şahsın Şüri'... Daha nice nice nice şiirler... Ilk gençliğimizin yağmurlarında bizlerle ıslanan... Esrik akşamlanmızın, ilk aşklanmı- zın, ilk gönül kırgınlıklanmızın yol- daşlan... Alıp başımızı gitme duygulanmızı ateşleyen... Attilâ Ilhan'sız Izmir İzmir değil... Attilâ îlhan'sız Istanbul öksüzdür... Attilâ Ilhan'sız Paris'i ne yapayım... Yaşamımda ne çok şey onun şiiriy- le ilgili... Kuşakdaşlarımın pek çoğu için de olduğu gibi... "Uzaktaki beyaz kadın" imgesini bize kazandıran odur... Uykusuz, yahıız gecelerimizde, öz- lemiyle bizi sıcak tutan... Yetmiş yaşında yazılan 'Ayrüık Sev- daya Dahil', hiç kuşkusuz, hepımizin ustası Nâzım'ın son yıllannın ürünü 'Saman Sansı' kadar değerli ve eşsiz- dir... Attilâ Ilhan olmasa benim hiçbir şi- irim yazılmış olamazdı... En çok sevilen şiirlerimin bir yerin- de onun şiirinin tadı. kokusu da var- dır... Kişisel olarak çok az karşılaşıp gö- rüştük... Ankara'da hemen hemen hiç... îstanbul'da, son yıllarda, birkaç kez... Belki biraz benim çekingenliğim- den... Yine de bu birkaç görüşmede onun şiirine duyduğum sevgiyi, kişiliğine hayranlığımı kendisine söyleyebildi- ğim için mutluyum... Attilâ Ilhan benim en büyük ustam- dı. Onun şiirinin yeri benim gönlümde, Orhan Veli'nin ve Nâzım'ın şiirinin yanındadır... "Sarmaşıkları duyuyor musun rüzgârda..." Sevgili usta... "Yorgun başını üşümüş yastığına koyuyor musun Uyuyor musun?"... Şimdi artık bir zaman, bunları senin için de bizler yapacağız... Ekrandaki sözcükler bir kez daha sislenip bulanıklaşıyor... tstanbul 11 Ekim 2005 Yarınlar için de büyük kayıp Server Tanilli Attilâ İlhanın şahsında, çağdaş Türk şi- iri, en büyük temsilcilerinden birini kaybet- tı. 0, şiıre. dıl ve temalar bakımından zengin imkânlar sagladı; şüri, bir yerden alıp bir bü- yük ufka götürdü. Romanı için söyleyecek- lerimiz de, yücelticidir. Attilâ Ilhan için, sa- dece edebiyatçı yanına bakarak konuşma- malı. 0, bir tarih felsefesi de geliştirdi ve on- dan bakarken bize ufuklar açtı. Özetle, bir büyük kültür adamımızı yitirdik ve ondan da bize zengin bir miras kaldı. Mustafa öneş Attilâ Ilhan, şiirden romana, toplumbilim- den tarihe değin birçok alanda ustaca kalem oynatabilen, Türk yazınına damgasını vur- muş, çok yönlü, çok renklı kişilerden biridir. Onun özellikle şiirimizin gelişimıne katkıla- n unutulamaz. Şiirimizi kendi imge alanı doğ- rultusunda yeniden yapılandırdığı söylenebi- lir. Bu da her kesimden insanın şiirlerini sev- mesıni sağlamıştır. Önemli işlevlerinden biri de kavşakta durup, genç kuşaklara, yeni baş- layanlara şiire açılan yollan göstermesidir. Bu yüzden ölümü yalnızca bugünküler için değil. daha doğmamış kuşaklar için de büyük kayıp. Sennur Sezer Attilâ tlhan'ın ölümü yalnızca bir şairin ölü- mü değil. Bir Kuvvayı Milliyecinin, bir fikir kavgacısının, bir tartışılan romanlann yazan da öldü. 0, bir şiinnde "Attilâ Ilhan ölür" demiştı. Ama bu kadar kalabalık bir kadroyu kaybedeceğimizi düşünmememişti. Kaybının büyüklüğünü daha sonra daha iyi anlayacagız. Adnan Özyalçıner Attilâ tlhan'ın ölümüyle şiirimizin, roma- nırruzın, düşünce yaşamımızın bir yanı çök- tü. Bir kolumuz kesümiş gibi oldu. O kol Is- tanbul'du, Türkiye'ydi, dünyaydı... Attilâ Il- han şiirimize yeni bir söyleyiş getirmiştir. Bu söyleyışte geleneksel, halk ve divan edebiya- tından çizgiler olduğu gibi, çağdaş edebiya- tın en uç noktalannı şiirimize aktanp gelişme- mizi sağlayan bir şairdi. Toplumla bireyi, bi- reyle toplumu derinlemesine ka\Tayıp ortaya koyan bir şair, bir düşünce adamıydı. Edebi- yatımızın başı sağ olsun. Mücap Ofluoğlu 1947'de bir şair tanıyorum, adı Attilâ tlhan, 22 yaşlarında, zekânın, coşkunun etkileyici bir şairi olarak çıkıyordu yazın dünyasına. Bir yıl sonra 'Duvar' adlı şiir kitabını "Arkada- şına Mücap'a' dıye ımzalamıştı, tarih 8.3.1948... 1946'da Halk Partisi'nin şiir yanş- masında Cahit Sıtkı'nın '35 Yaş' şiirinden sonra ikinciliği kazanmıştı. 'Cebbaroğlu Me- hemmed Bey' adlı şiiriyle. Üçüncülüğü de 'Çakır'ın Destanı' şiiriyle Fazıl Hüsnü Dağ- larca ahnıştı. Attilâ, daha çok kendi çevresi- nı kendi oluşturan, herkese pek sokulmayan, gözlüklerinin ardından ortahğı yoklayan, göz- lemci, ciddi bir kişiliğin sahibidir. Meyhane- lerde pek görünmez, görünse de kendine ya- kın arkadaşlanyla olur, sosyal ve şiirsel konu- larda söyleşirken arayıcı karakterini yansıtır- dı. Başta Izmir, sonra Istanbul ve Ankara... Yaşayıp tanıdığı, sevdiği kentlerdir. îki kez gi- dip öğrenim için uzunca kaldığı Paris, külrü- rüne çok şey katmıştır. Bazı şiirlerinde Paris- lidir... Beyoğlu'ndaki Baylan Pastanesi, genç arkadaşlanyla edebiyat alanında görüş alışve- rişinde bir çeşit kulüpleri olmuştur. Ölümünü TV'de duyunca çok üzüldüm, çok şaşırdım. Benden gençti, ama 80 yaşına gelmişti. Nur içinde yatsın, sevenlerinin başı sağ olsun... Aydın Hatipoğlu Attilâ tlhan bizim hocamızdı, ağabeyimiz- di. Onun sofrasında bulunmak bile bir onur- du. Biz onun öğrencileri gibi oturduk masa- smda. Her sohbetinden pay çıkanlan bir ağa- beydi. Başımız sıkıştığmda kapısını çalacağı- mız bir ağabeyimizdi. Gazete yazılanna ara verdiğini duyurduğunuzda içim burkuldu. Yi- ne de kötüye yormak istemedim. Geçici bir şey olduğunu düşündüm. Şükran Kurdakul ve Attilâ Ilhan bizim kuşağrmızın iki hocasıy- dı. Yetim kaldık diye düşünüyorum. Enver Ercan Türk şiiri kitlelere mal olmuş büyük bir şa- irini yitirdi. Şiir ve edebiyat üzerine söyle- dikleri, yazdıklan kadar Türkiye ve dünya po- litikalan ile aydrnlar üzerine kaleme aldıkla- nyla da hep dikkat çekti, gündem yarattı, tar- tışıldı. Edebiyat dünyasma adım attığı günden bugüne kadar özellikle şiirde belirleyici rol oynadı. Ondan etkilenmemiş kuşak, şair yok gibidir. Cumhuriyet dönemi şiirini o olmadan ne açıklayabilinz, ne de yerli yerine oturtabi- liriz. Attilâ Ilhan, efsanesini yaşarken yarat- mış bir şairdi. Cenglz Bektaş Attilâ tlhan gerçek bir eski tüfektir. Sonu- na dek Türkiye'dir. Daha lise öğrencisiyken yaşarru karartılmak istendi. Nâzım gibi onu da yenemediler. Yenik düşmek şöyle dursun, küsmedi ülkesine... Hep sevdi ülİcesini... Şi- iri, bizim üniversite yıllanmızda bütün genç- leri saran bir olaydı. Ezberlendi... Hem ken- dini hem birkaç kuşağı yetiştirdi. geliştirdi... Onun şiirleri birer bestedir. Kendine özgü mü- ziğini bulmuştur. Türk şiirinde kendi yapısı- m, ortamını, kentini kurduğu açıktır. Cengiz tlhan a. Çolpan tlhan'a, Kerem'e, herkese başsağhğı diliyorum... Nezihe Meriç Sevgili Attilâ, kardeşim, (bana hep karde- şim diye yazardın) bu olmuyor ama. Hepiniz gidiyorsunuz. Neden böyle yapıyorsunuz. Ben ağlayan biriyim. Hangınize ağlayacağıma şaş- tım.Helebuyıl! Helebuıkıyıl! Olmazkı! Bi- raz ara verir insan. Cumhuriyet okurlan seni çok seviyordu. (Sen boş ver boş kafahlan. Ne demiş bizden öncekiler, ayinesi iştir kişinin, Aziz Kocaoğlu Izmir 'sesini' yitirdi tzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, Attilâ tlhan'ın yaşamını yitir- mesiyle tzmir' in de yeri doldurulamaz bir "sesini" kaybettiğini vurguladı. Kocaoğlu, yaptığı yazılı açıklamada, llhan'ın kaleme aldığı ölümsüz eserleri. şiirleri, senaryolan, tadına doyum olmaz televizyon sohbetleri ve romanlarıyla ülkemızin kültürel ortamını zenginleştiren bir fikir ve edebiyat insanı olduğunu belirterek, şu görüşlere yer verdi: .»"Geriye dogru bakıldığında Attilâ ll- han'ın aydm tavnnı, ülkemizin sorunlan üzerinde beyin gücü gösterme uğraşını, da- ha ilk gençlik yıllanndan itibaren kolayca tespit etmek mümkündür. Sıkıntılar yaşamıştır, öğrenim hakkı elin- den alınmıştrr. Ama o tutarlı çizgisini, ara- mızdan aynldığı bugüne kadar sürdürmeyi bilmiştir. Cumhuriyetimizin kuruluş dina- miklerini çözümleyebihniş, Atatürkçü çiz- gisini hiç terk etmemiş ve bu konudaki has- sasiyetlerini eserlerine edebiyatçı çizgisini tahrif etmeden aktarmayı becerebibniştir. Attilâ Ilhan, Izmirlidir. Bu topraklann de- Jerlerinden ve Izmir'den beslenmiştir. Ken- tinden aldıklannı hiç unutmamış, hep Iz- mirli kalmıştır. Izmir'in, Ege'nin insanı ve kültürü, eserlerine her zaman yansımıştır. Kentimizin basın hayatına ve gazetecilik dünyasına çok emeği geçmiştir. Izmir gaze- telerinde yazılar yazmış, gazeteler yönet- miştir. Bütün bunlardan dolayı üzüntüm bir kat daha fazladu-; çünkü Izmir önemli ve ye- n doldurulamaz bir sesini kaybetmiştir. Kendisine Tann'dan rahmet, akrabalanna, dostlanna, se\enlerine baş sağlığı diliyo- rum. Hepimizin başı sağ olsun." dememişler mi...) Okuyan, öğrenmeye çah- şan gençler de öyle. Onlar da seni dıkkatle iz- liyorlardı. Birtaİam kimselerin itirazlan ola- bilir, ama, bunun için okumak öğrenmek ge- rekiyorsa, sen onlan ne güzel dürtüklüyordun. Kasketin de çok yakışıyordu. Kaşkollar, o 'şık' kazaklar, ceketler. Inan gençler seni beğeni- yordu. Yaşlı bir adam değildin, onlar için. N'apalım! Bu, gelimli gidimli dünya dedikle- ri böyle bir şeymiş işte. Çok üzülüyorum. Za- ten kederler içindeyim. Önce Salim amcama, sonra arkadaşlanmızın hepsine (çok sevdiğim Sadri Alışık'ı sakın unutma) sevgilerimi, se- lamlanmı söyle. Hepsinin yanaklanndan öpe- rim. Hadi hoşça kal. Içinizdeki cevher, içiniz- deki tann sizleri korusun. Sami Karaören Yazın dünyamıza çok genç yaşta gırmiş, ilk şürleriyle ilgi odağı ohnuş ve ilk ödülüne ka- vuşmuştu. Kendine özgü biçemini. üslubunu geliştirerek korudu. Özgün imgelem (tahay- yül) gücüne sahipti. Derin ve yüksek duyuş- lar yansıtırdı. Yaratıcı ve üretkendı. Ülke ger- çeklerini ve toplumsallığı en iyı şekılde yan- sıttı yapıtlannda: Şiirde, düzyazılannda ve ro- manlannda iddialıydı, ben herkesten ayrı- yım'cılığa sanhnıştı. Devrimciydi, ama dil devrimmekarşıymıştavnndaydı. Sözcüklerin Osmanlıcasını kullanması hoşuma gıtmezdi, devrimciliğine yakıştıramazdım. Gazi'de ka- lıp Atatürk'e neden ulaşamadığına hep şaşır- mışundır. Hem duygulu hem duygusal dize- leri âşık gençlerin dilinde. Hlkmet Altınkaynak Çok yönlü bir sanatçı, büyük bir şairdi. "Fe- dailer mangası" saydığı 1940 Kuşağı'nın kendi deyişiyle "Genç Takımı"ndandı. 16 yaşından beri verdiği savaşım. toplum içindi. Toplumun aydınlanması, çağdaşlaşması için- di. Ulusal kültürün içselleştirilmesi, emperya- lizmin oyununa gelmeden, sömürülmeden ko- runması, zenginleştirihnesi içindi. Attilâ tl- han gibi bir usta, yalnızca bizim toplumu- muzda değil. Batı'da da 100 yılda bir zor ye- tişir. Özellikle gençlerimiz onun şıirleriyle âşık oldu, onun şürleriyle hüzünlendi. se% in- di... Onun yerinin asla doldurulamayacağını düşünüyor; ailesine, dostlanna, tüm sevenle- rine yürekten başsağhğı diliyorum. anısı önünde saygı se\gi ile eğiliyorum. CUMHURBAŞKANI SEZER: Yapıtlarıyla yaşayacak ANKARA/ tSTANBUL (Cumhuriyet)- Cumhur- başkanı Ahmet Necdet Se- zer, ünlü şair.yazar ve düşü- nür Attilâ tlhan'ın kaybının ardından gazetemizi araya- rak başsağhğı diledi. TBMM Başkanı Bülent Annç, Başbakan Recep Ta>yip Erdoğan, Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç ve Adalet Bakanı Cemil Çiçek de birer mesaj göndererek Attilâ tlhan'ın ölümünden duy- duklan üzüntüyü dile getirdiler. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer: "Yazın dünyamızın seçkın ısmi Attilâ llhan'ın vefa- tından büyük üzüntü duydum. Şiir, roman ve denemeleriyle ulusumuzun sevgisini kazanan Attilâ Ilhan, yazınımızın usta isimleri arasın- da her zaman saygıyla anılacak, geride bıraktı- ğı yapıtlanyla yaşayacaktır. Yapıtlan beğeniy- le okunan Attilâ tlhan, kendisinden sonraki kuşaklar için de yol gösterici olmayı sürdüre- cektir. Kendisine Tann'dan rahmet, ailesine, yazın ve basın dünyamıza başsağhğı dilerim." TBMM Başkanı Bülent Arınç: "Türk edebıya- tının en önemli isımlerinden biri olan Attilâ tlhan'ın hayatını kaybetmesini üzüntüyle öğ- renmiş bulunmaktayım. Kalemini, edebiyatın her alanında ustalıkla kullanan Attilâ tlhan, geride bıraktığı eserleriyle yaşamaya devam edecektir. Yaklaşık 60 yıl boyunca sanat ve edebiyat dünyasından hiç kopmayan Öhan, Türkiye dışında da hak ettiği şöhrete ulaşmış bir isimdir. Bu büyük acı dolayısıyla, başta Ü- han'ın yakınlan olmak üzere sanat ve edebiyat dünyamıza başsağhğı dileklerimi iletiyonım." Başbakan Recep Tayyip Erdoğan: "Edebiyat dünyamızın önemli isimlerinden Attilâ ll- han'ın vefatından büyük üzüntü duydum. Ka- leme aldığı şiir, roman ve denemeleriyle bü- yük bir okuyucu kıtlesine sahip olan Attilâ tl- han, bıraktığı eserleriyle sevenlerinin kalbinde yaşamaya devam edecektir. Değerli şair ve ya- zar Attilâ tlhan'a Allah'tan rahmet, edebiyat ve basın camiamıza başsağhğı dilerim."' Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç: "Gerçek bir edebiyat ve kültür adamı olan Attilâ Ilhan, şiirleri ve romanlanyla yaşamaya devam ede- cek ve Türk halkımn gönlündeİd müstesna ye- ri koruyarak daima saygı ile anılacaktır." Genelkurmay Genel Sekreteri Tümgeneral Sabri Demh"ezen: Attilâ llhan'ın vefatını de- rin üzüntü ile öğrenmiş bulunuyorum. Merhu- ma Tann'dan rahmet, ailesine sabır diliyorum. Mesaj gönderenler Eski DSP Milletvekıllen Ahmet Tan ve Ha- san Metin, emekli diplomat Daver Darende, Ulusal Eğitim Derneği Genel Başkam Zeki Sarıhan, eski Cumhuriyet Sa\cısı RemziDe- mir, AA Genel Müdürü Hilmi Bengi, Cum- huriyet Üniversitesi öğretim üyesi İbrahim Yalçın, sanatçı tlyas Salman, SODEV Başka- nı Aydın Cıngıl, gazeteci Aydın Olgun, TE- MA Başkanı Hayrettin Karaca, Ege Üniver- sitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Ahmet Erbek. Ilkokul Öğretmenlen Sağlık ve Sosyal Yardım Genel Müdürü Mustafa Çı- nar, Mehmet Akıf Ilköğretim Okulu öğret- menleri, emekli Astsubay Adnan Çokşen, Doku Sanat Galerisi sahibi Mehmet Kıyat, Belediye-Iş Eğitim Uzmam Necip Yurdakul, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Rodyoloji Bö- lüm Başkanı Sedat Işık, BCP Ankara tl Yöne- timi'nden Süleyman Dinç^el, Emekli General Osman Özbek ile Onur Oztürk, Demet Erel, Uğurhan Çeük, Şule Türel, DUek Sın- gın da başsağhğı dileklerini ilettiler.