Katalog

28 EYLÜL 2004 SALI CUMHURİYET SAYF/ ekonomi(Scumhuriyet.com.tr 13 Yeni yatınmlar ve makine alımlan, zaten doyma noktasına gelen üç sektörde yoğunlaşıyor Yîneplansızbüyüme• Yeni yatınmlar Teşvik Yasası'nın sektörleri gözetmeden il bazında uygulanması ve planlama yapılmaması nedeniyle özellikle tekstil, halı imalatı ve gıdada yoğunlaşıyor. Bu da atıl yatınmlarla Türkiye'nin kaynaklannın boşa harcanması riskini doğuruyor. Ekonomi Servisi - Ekonomik kriz- lerden ders almayan Tûrkiye'de yatı- nmJarda yine plansız bir büyüme ya- şanıyor. Talebin artmasıyla başlayan ve son olarak Avrupa Birliği'ne (AB) üyelik kapısının açılmasıyla Türkiye ekono- misine ilişkin güçlenen iyimser bek- lentiler yatınmlan hızlandırdı. Buna ilişkin bir gösterge oJarak kabu] edi- len sanayicinin yenı makıne alımlan KOWA(AA)-BınlerceKüçükveOrtaÖlçekli tşletme'nin (KOBf) faaliyet gösterdiği Orta Anadolu'da sanayiciler, yurtdışına açılma konusunda karşılaştıJdan sorunlan çözmek amacıyla çeşitli firmalar tarafından düzenlenen kurslara akın ediyor. Konya'da kurulu Tez Organizasyon, KOBt'lere kurs ve seminer veren şirketlerden biri. Tez Organizasyon 'un sahibi Erdoğan Bişkin ağırlıklı olarak tekstil ve otomotiv yan sana>ii alanında üretim yapanlann kurslara ilgi gösterdiğini kaydetti. Selçuk fcurslarına koşuyor Üniversitesi'nden anlaşmalı olduklan öğretim üyeleri ile gelen her türlü talebe cevap vermeye çalıştıklannı vurgulayan Bişkin, sanayicilerin sırasıyla dış ticaret, pazarlama, yönetim ve organizasyon ile motivasyon konulannda talepte bulunduğunu kaydetti. Bişkin, -Kurstan sonra sanavici. birçok sorunun çözümünü buluvor. 20 saatlik kurslar 800 ile 1000 dolar arasmda- Bunun yam sıra sanavici ve işadamlarma verilen özel kurslarm saat ücreti ise 200- 250 mihon arasında değişiyor'' diye konuşfu. son aylarda arttı. 1999'da yüzde 25, 2000'de 5.2. 2001'de de yüzde 20.1 oranında azalan makine yatınmlan 2002 'den itibaren artmaya başladı. He- nüz bu yılın ocak-ağustos dönemine ilişkin veriler açıklanmasa da geçen yılın sonunda yüzde 25.6 artan yatı- nmlann son dönemde yüzde 50'ye çıktığı tahmin ediliyor. Ancak söz ko- nusu yatınmlann, Teşvik Yasası'nın sektörleri gözetmeden il bazında uy- gulanması ve planlama yapılmaması nedeniyle özellikle tekstil, halı imala- tı ve gıdada yoğunlaştığı belirtiliyor. 1995 ve izleyen iki yıl içinde 6-7 mıl- yar dolarlık yeni yatınm yapan tekstil sanayicisinin 1998'de yaşanan talep daralmasıyla ciddi darbe aldığı anım- satıhyor ve aynı riskin kapıda olduğu- na dikkat çekiliyor. Verilere göre Türkiye tekstilde son 10 yılda (1994-2003) zaten en çok ya- tınm yapan ülkeler arasuıda yer alıyor. LJluslararası tekstil makineleri sevkı- yat istatistiklerine göre Türkiye, Çin'in ardından yüksek seviyede ya- tınm yapan Tayvan, Kore, Italya ve Hindistan'ı izliyor. Kurulu iplik kapa- sitesi bakımından da Türkiye 5 'lik pa- yıyla, yüzde 24'Ie birinci olan Çin, yüzde 7 ile ikinci olan Hindistan'ı iz- liyor. 'Yatınm haritaa çıkanlmah' Gaziantep Sanayi Odası Başkam NejatKoçer. "GeJdiğimiznoktayikü- çümsenıivoruz. Ancak hah, örme ka- zak, triko vegıda alanındakiyoğunlaş- ma bu vaunmlann boşa gitmesine ne- den olabilir"' u>ansında bulundu. Ko- çer, hükümetin ıl bazında teşvik yeri- ne, öncelikle çıkanJacak "yaünm ha- ritası" doğrultusunda sektör bazında teşvik yapması gerektiğini belirterek "Orneğin desûıierki, Biz yazılım, bil- gi teknolojileri, beyaz eşyayı destek- liyoruz. Gelecek beş yılın yükselen sektör- leri bunlar'. Aksi halde, doğru yönlen- dirme yapılmazsa yaanmiar aül kala- cakür" diye konuştu. Ericsson CEO'su Svanberg: Türkiye'de yatırımımız artacak Ekonomi Servisi- Tûrkiye'de güçlü ser- vis agıyla kendi sistemleri üzerinden yak- laşık 20 milyon aboneye hizmet sunan Ericsson'un Başkanı ve CEO'su (Icra Ku- rulu Başkanı) Carl Henric Svanberg, yatı- nmlarla Tûrkiye'de daha da güçlenecekle- rini söyledi. "Ericsson Mobiüty kadarTûrkiye'yeya- nnnıvapan ba^kabirteknolojişirketiyok" diyen Svanberg, Ericsson Mobiliry World'un Maslak'taki merkezinde basın mensuplanyla bir araya gelerek dünya te- lekomünikasyon pazan ve Ericsson'un fa- aliyetlen hakkında bilgi verdi. Stratejilerinin kullanıcılann ihtiyaçlan- m ve operatörlerin beklentilerini anlamak ve bu yönde hareket etmek oldugunu be- lirten Svanberg, Ericsson'un tüm dünya- da öncü teknolojilerini yerel destekle güç- lendirdiğini, 140 ülkede binin üzerinde şe- beke kurduğunu kaydederek sistemleri- nin, dünyadaki mobil aramalann yüzde 40'uıı sağladığıru belirtti. Svanberg, Türkiye'nin hızlı bir büyüme göstereceğini öngördüklerini ifade ederek "Türldyepazannın biiyümeside deregülas- yonun ve überanzasyonun ne kadar sürat- İi olduğuyla doğru oranüiı" dedi. DÜNYADA İLK 10'DA Avrupa'nınen hızlısı Turkcell . Ekonomi Servisi - Turkcell'in, uluslara- rası dolaşımda dünyada ilk 10 GSM ope- ratörü arasuıda, AvTupa'da ise birinci oldu- gu bildirildi. Turkcell'den yapılan açıkla- maya göre, abonelerine 173 ülkede 421 operatörle cep telefonlannı kullanabılme olanağı sunarâk, dünyada uluslararası do- laşım hizmetlerinin yayguılığı açısından ılk 10 GSM operatör arasında yer aldı. Türk GSM şirketi, Avrupa kıtasında ise en faz- la operatörle dolaşım yapan lider operatör konumunda bulunuyor. Ses iletişiminin yam sıra GPRS/data uluslararası dolaşımı konusunda da abo- nelerine 58 ülkede 113 operatör ile hiz- met sağlayan Turkcell'in, anlaşmah oldu- |u operatör sayısı açısından dünyadaki bir numaralı operatör konumunda bulun- iuğu kaydedildi. Öte yandan Turkcell, [ran GSM pazannda lisanslı ikinci ope- ratör olarak çalışmalanna başlamak için 300 milyon euro tutanndaki lisans bede- jnin Irancell tarafindan ödenmesi vepar- amenton unonayının gerektiğini bildir- Ji. Borsa'ya gönderilen açıklamada, şir- ket ile Irancell ve Iran Hükümeti arasın- Ja bir lisans anlaşması imzalandığı anım- şatılarak, îrancell'in lisanslı operatör ko- lumuna gehnesinin 300 milyon Euro tu- anndaki lisans bedelinin ödenmesinin ar- dından gerçekleşeceği hatu-latıldı. Krizlerle otomotiv sektörünün 1986'lı yıllara döndüğünü belirten Aybar: 'Yaraları ancak sardık'• Renault Mais Genel Müdürü İbrahim Aybar, iç pazardaki canlanmayı 'ertelenmiş ihtiyaçlann karşılanması' olarak yorumladı. Aybar, sektörün büyüyen dış ticaret açığına ilişkin olarak ise "Ithalatı engellemek mümkün değil. Yapılması gereken. ihracatı arttıncı tedbirleri almak" dedi. LEYLAÇEVÎK İç pazarda yılın ilk aylarma bir yükselış trendi ile başlayan otomo- tiv sektörü yıl ortasında hız kesti. Aylık satışlar temmuzda yüzde 39 azalarak 33.4 bine kadar ındi, Renault Mais Genel Müdürü Ib- rahinı Aybar, Tûrkiye'de otomotiv sektöründe bir talep patlamasın- dan bahsedildiğini belirterek "Anıa bir şeyi çok çabuk unutfuk. Sektör 2001*'de >üzde 70, 2OO2'de bir daha vüzde 15 küçüldü. 19861ı yıllara geri döndük" dedi. Böyle- sine büyük bir çöküntünün ise ta- lep birikimi yarartığını vurgulayan Aybar, 2003 'ten itibaren ortaya çı- kan olumlu havayı 'ertelenmiş ta- lebin realize edilnıesi' şekluıde yo- rumladı. Hükümetin hurda araçlann de- ğişiminde uygulanan teşviki yan yanya indirdiğini, hafif ticari araç- lardan ahnan yüzde 4'lük Özel Tü- Renault Mais Genel Müdürü Aybar'a göre vergideld yüzde 101uk bir artış sektörde yüzde 30 daralma \araOyor. ketim Vergisi'ni ise yüzde 10'a çı- kardığını hatırlatan Aybar, "Vergi- deki yiizde 10'hık bir artış, sektör- de yüzde 30'luk bir azalmava ne- denohıyor" dedi. Türkiye 'de satılan otomobillenn yüzde 70'ınin ithal oldugunu an- İatan Aybar, AB'ye entegrasyon sürecinde ithalatı kesmek gibi bir seçenek olmadığı için yapılacak şeyin ihracatı arttırmak oldugunu belirtti. Aybar, sektörde yüzde 40 olan yatınm üıdirim oranının yu- kan çekilmesı gerektiğini kayde- derek, Ar-Ge'yi de teşvik etmek gerektiğini ifade etti. 84 ülkeye ihracat Tûrkiye'de bu yıl otomobil satış- lannın ticari araçlarla birlikte 680 bini, ihracat cirosunun ise 8.5 mil- yar dolan bulabileceğini vurgula- yan Aybar, "2010yıhnakadar Tür- kiye 1 mihon aracın saûldığı 1.5 mİKonaracuı üretfldjği bir ülke ko- numuna gebr diye düşünüyoruz. Yeter ki piyasalan bozacak ani ha- talar olmasın'" diye konuştu. Öte yandan yılın ilk 8 ayında 131 bin araç üreten Oyak Renault, bunun 87 bin 527'sini 84 ülkeye ih- raç etti. İlk sekiz ayda ihracat ciro- su 993.2 milyon dolar oldu. Renu- alt iç pazarda ise yüzde 18'lik pay ile pazar lideri konumunda. Tûrkiye'de her 100 otomobiiin 45'ini üreten Oyak Renault'nun yıl sonu üretim hedefi yaklaşık 200 bin. Magic Life atılımda İspanya'da kasım aymda yeni bir tesis açacak olan şirketin kulüp sayısı 17'ye yükselecek Ekonomi Servisî - Ma- gıc Life, kasım aymda İs- panya'da açacağı yeni te- sis ile 15. kuruluş yıh olan 2005'te kulüp sayısını 17'ye çıkaracak. Mısu-'uı Sharm el She- ikh kentinde basın men- suplan ile bir sohbet top- lantısı düzenleyerek şirke- tin faaliyetleri hakkında bilgi veren Magic Life Yönetim Kurulu Başkanı Cem Kuıay, turizm sektö- rüne ilişkin değerlendir- melerde de bulundu. 'Dünyadaki teşvik Türkiye'de yok' Türkiye'nin, Akdeniz çanağmda turizm sektörü- ne teşvik vermeyen tek ül- ke olduğuna dikkati çeken Kınay, Mısır'da yapılan bir yatınmdan 10 yıl gelir vergisi alınmadığını, Is- panya'da ise turizmdeki KDV oranının yüzde 4 ol- dugunu belirterek "lu- rizm gelirine önem veren ülkelerde sektöre mutlaka özel statü tanmması gere- krvor" dedi. Türkiye'nin bu yıl tu- rizmde iyi bir sezon geçtf- diğine işaret eden Kınay şöyle kdnuştu: "Türkiye Mısır'm Sharm el Sheikh kentinde 94 bin 500 metrekarelik bir tesisi olanMagkLife'm 6 ülkede 6 bin çahşanı bulunuvor. birkaçvil içinde en çok tu- yatınmlannın yam sıra rist çeken 10 ülkenin içine girecek.Ancakbu bir tesa- düf değil. Akdeniz çana- ğmda yapılan en önemli yaünmlara sahibiz. Bun- lann mevyesi alınacaktı. Önemli olan bu bü> ünıe\i sürekli kümakür. Hâla İs- tanbul gibi Anadolu gibi pazarlayamadiğnnız çok özel ürünlerimiz var. Sade- ce denizi, kumu değil tüm bu güzelükkri bir paket halinde satmalıvTz." Yeni mevcut tesisleri için de son iki yılda 30 milyon EuroTuk yenileme yatırı- mı yaptıklanna değinen Kınay, "Türkiye'de 5, Tu- nus'ta üç tesisimia yenile- dik" dedi. Kınay, bu yıl 6 ülkede bulunan 19 tesislerinde bu yıl 350 bin misafir agırla- yacaklannı belirterek 2004'ü 125 milyon Euro ciro ile kapatmayı hedef- lediklerini kaydedetti. REKABET KURULU'NUN GÖRÜŞÜ Tekel ve Telekom bölünüp satdmah AJVKARA (Cumhuri- yet Bürosu) - Rekabet Ku- rulu, Tekel'in marka ba- zında bölünerek satılması; Telekom'un bütün olarak satılması duru- _ munda da, TTNet ve Kablo TV'nin özelleştirmenin ardından en geç 1 yıl için- de devredilmesi gerektiği- ni açıkladı. Rekabet Kurulu Baş- kanı Mustafa Parlak, dünkü basm toplannsm- da kurulun öngörüşlerini açıkladı. Özelleştirme işlemleri- nin geçerli ohnası için kurulun izin vermesi ge- rektiğıne işaret eden Par- lak, özelleştirmeye sade- ce gelir açısmdan bakıl- maması gerektiği-1 ni söyledi. Parlak; t özetle şu açıklama- lan yaptı: • Tekel'in sıgara mar- kalannın bölünerek satıl- ması halinde, bir bütün olarak yapılacak sahşa gö- re daha rekabetçi bir yapı elde edilebilir. Marka satı- şında, Amerikan harman- lı sigara pazannda 3-4 oyunculu, Şark tipi pazar- da da 2-3 oyunculu bir pa- zar elde etmek mümkün- dür. • Tekel'in birbütün ola- rak satılması durumunda da, makul sü- relerde gerçek- leşririlebilecek bölünme mo- delleri ya da sahip olunan marka veya markalann el- den çıkanlmasını isteye- cek modeller önerilebilir. • Telekom'un özelleştı- rilmesinde; Kablo TV Türk Telekom'un özelleş- tirilmesini takip eden 1 yıllık süre zarfında ayn bir tüzelkişilik haline geriril- meli. • TTNET'in faaliyetle- ri, Telekom'un özelleşti- rilmesinden sonra 6 ayük sürede ayn bir tü- zel kişiliğe ka\oış- turulmalı. • GSM mobil telekomünikasyon hiz- metleri pazannda hâkim durumuda olan teşebbüs- lere tek başına ıhaleye ka- tılma izni verilmemeli. Ancak bir konsorsiyum içinde azınlık hissedan olarak ihaleye kablma iz- ni verilebilir. ŞÜKRAN SONER Daha Ucuz.. DlSK'e bağlı Birfeşik Metal-lş, metal işçisinin gerçe- ğini yansrtan bir rapor hazırfamış. Çeşitli işkoflarında başlayan 2004-2006 dönemi toplu iş sözleşmelerinin birbirlerini izlemeleri ve etkilemeleri, özellikle yıllar için- deki gidişinin, tüm işçiler, hatta ücretli çalışanlann gi- dişatını yansrtıyor olması nedeniyle görece en parlak konumdaki sendikalı, sözleşmeli metal çalışanlannın durumuna ilişkin çalışmadan kimi önemli saptamalan sizlerfe paylaşmak istedim.. Kamuoyunun sadece eylemleri ve hükümet ile taraf konfederasyonlararasında dillendirilen ücret artışı oran farklan nedeniyfe ilgilenilen kamu çalışanlannın duru- muna, gerçek sorunlanna da ışık tutabilir. Başbakan Er- doğan, meydan okuyan ses tonuyla "enflasyon artı- şına yol açacak ücret artışı vermeyeceğini" ilan etti, Oysa kamu çalışanlannın, asgari insanca geçim için en düşük ücretlilerinin durumunun düzeltilmeye çalışıl- ması halinde, yüzde yüzün üzerinde bir zam zonjnlu- luğu ortaya çıkıyor. MESS grup toplusözleşmesi kapsamı içindeki işçi- lerin durumunu masaya yatıran bilimsel araştırma, söz- leşmeli, sendikalı en parlak konumda sayılan işçiler için de yıllann,"daha ucuza, daha uzun süre, daha güvencesiz çalışma"anlamına geldiğini kanrtlıyor. Ekonomik durum, ekonominin neden büyüdüğüne ilişkin sorulara da yanıt arayan çalışma, öncelikle eko- nominin büyüdüğü dönemlerin, ithalatın arttığı dönem- ler oldugunu ortaya koyuyor. Yerimiz rakamlar ve tab- lolara elverişli olmadığı için, altı çizilen sonuçlara de- ğinmekle yetinmek zorundayız... Üretim artışlan ağır- lıklı olarak var olan kapasitenin arttınlmasından, yeni teknoloji kullan/mından kaynak/anmıyor. İhracat artış- lan, üretim maliyetlerinin ithalat, özellikle de işgücü maliyetlerinin ucuzlamasıyla besleniyor. Ekonomik büyüme, işçilerin daha ucuz, daha yoğun ve daha güvencesiz çalıştınlmalarına dayanıyor. 2002- 2004 döneminde metal işkolunda da işgücüne katılım hem sayısal hem oransal düşmüş, işsizlik oranı artmış. Metal işkolunda yaşanan büyüme, metal işçilerinin da- ha yoğun ve daha uzun çalışmasıyla doğrudan ilişkili. Dogal olarak işçilerin sağlık ve güvenlik sorunlan artı- yor. Rili çalışma süreleri uzamış. Hastanelerde geçen gün sayılan artmış. Ücretler ve istihdam düşerken ve- rimlilik artmış. MESS reel ücret endeksi 1994 yılında yüzken, 2004 yılında 88'e düşmüş.. Metal işçisinin alım gücü en yaşamsal gıda ürünle- rinden, tüketim kalemlerine uzanan her kalemde çar- pıcı boyutlarda gerilemiş. Ortalama ücretli bir metal iş- çisi 1990'da aylık ücretiyle 1969 ekmek alırken 2004 Mayıs'ında 745 ekmek alabilir konuma gelmiş. 273 ki- lo çay alabilirken 136 kilo çay, 184 kilo et alabilirken 83 kilo et, 3478 otobüs bileti yerine 1204 otobüs bileti ala- bilme noktasına gelmiş.. Araştırmanın özel istihdam sanayii verilerine dayalı saptamalannda da çok paralel sonuçlar var.. Büyüme, işsiz sayısının artması, işçilerin aşın sömürüsü ve yok- sullaşması, borçlann artması temelinde gerçekleştiği için büyümeden az sayıda sermayedar (ithalatçı, sa- nayici, bankacı..) dışında faydalanan toplum kesimi yok. Bu arada gerek toplusözleşme düzeninin gerek- se grev düzenlemelerinin, İş Yasası uygulamalannın işçilerin çahşma ve yaşam koşullannın ağırfaştınlma- sında etkileri tüm açıklığıyla ortaya çıkıyor. Mal piyasalannda daha fazla mal, işgücü piyasala- nnda daha fazla işsiz, geniş kitlelerin iktisadi sosyal ko- numlannın her geçen gün kötüleşmesine neden olu- yor. Daha fazla mal satmak, daha ucuza üretmek iste- yen kapitalist sistemin tıkanma noktasına doğru hızla yolalınıyor. SSK hastaneleri bakanltğa hibe mi edilecek? öte yandan işçiler ve emeklilerinın, aileleriyle biriik- te nüfusun yansından fazlasının yaşamsal kurumu, SSK'nin sağlık kurumlan, hastanelerine, dispanserie- rine, Başbakanlık'ta hazırlanan bir yasa tasansıyla el konulması girişimine ilişkin olarak geçen cumartesi gü- nü değindiğim yazıya önemli bir ek, uyarı geldi. Alanın uzmanlık sendikası Sağlık-iş'in Başkanı Mustafa Ba- şoğlu, 11 Eylül tarihinde hem basına, kamuoyuna, hem de bütün sendikalarla konfederasyonlara yönelik açıklamalar yapmış. SSK'nin, işçilerin malı olan kurumlannın Sağlık Ba- kanlığı'na hibe edilmesi operasyonunun, Başbakanlık eliyle yürütülen bir gasp olayı olduğunun altı çizilmiş. İşçi sendikaları ve konfederasyonlan, ne zaman SSK'de misafirdeğilevsahibiolduklanmhatırtayacak- lardır"sorusu yöneltilmiş. Erdoğan Hükümeti, AKP ik- tidannın, SSK hastalannı diğer hastanelere, özel işlet- melere yönlendirerek, SSK'ye yuklü faturalar yükleme operasyonuyla yetinmediği, SSK kaynaklanyla öze\ kurumlar, ilaç sanayiinin haksız beslenmesinin ardın- dan, sıranın, işçinin 50 yıllık kurumuna toptan el koy- maya geldiği belirtilmiş.. Medya bu kadar önemli bir iş- çi malı gaspını yok saymış, habere değer bulmamış. Daha acı olanı, işçilerin çıkar örgütleri, sendikalardan, işçi emekli örgütierinden çıt çıkmaması.. soner@cumhuriyetcom.tr POAŞ, araç muayene istasyonlanna tafip olacak • Ekonomi Servisi - Petrol Ofisı AŞ (POAŞ). araç muayene istasyonlan hizmeti özelleştirmesiyle ilgileniyor. Petrol Ofisi AŞ'den borsaya gönderilen açıklamada, Başbakanlık Özelleştirme Idaresi Başkanlığı tarafindan 24 Eylül 2004 tarihinde satışına başlanan "araç muayene istasyonlan hizmeti" özelleştirmesi ile ilgili ihale şartlan belgesi ve tamüm dokümanının, şirketin tüm yurt çapuıda yaygın bayi teşkilatı göz önüne alınarak bedeli mukabilinde satın alındığı bildirildi. Dedeman Madencîlik'ten 6.6 milyon dolarlık yatırım • Ekonomi Servisi - Dedeman Madencilik, Kayseri'nin Pınarbaşı ilçesinde yeni bir krom maden ocağı kuracak. Şirketten verilen bilgiye göre Dedeman'ın 6.6 milyon dolar yatınmla Mitsui Co. firmasıyla işbirliği yaparak Pınarbaşı ilçesine bağb Toruntepe köyü yakınlannda kuracağı krom madeninin temeÜ atıldı. Pamuklıank'ın devri mahkemelik • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - CHP, Pamukbank'uı Halkbank'a devrine ilişkin yasanın iki maddesinin yürürlüğünün durdurulması ve iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. CHP Istanbul Milletvekılı Kemal Kılıçdaroğlu, 120 milletveküinin imzasını taşıyan başvuru dilekçesiyle Pamukbank'ın Halkbank'a devrine ilişkin yasanın işten çıkarmalarla ilgili iki maddesinin yürürlüğünün durdurulmasını ve iptalini istediklerini belirtti.