Katalog

EY 2004PAZAR CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr 15 KULE CANBAZI SUNAY AKIN Serçe Gibi Huysuz!..Kıyıdan baktığımzda, yelkenli ;emmin yolculannın çocuklar ol- luğunu sanabilirsıniz! Marmara Denizi'ne doğm yol ılan gemidenTopkapı Sarayı'na ba- <an ve padişah III. Murat'ın etek- leri dibinde hayatlannm en güzel günlerini yaşayan bu yolculann hepsinin de yaşlar akmaktadır göz- lerinden. Mısır'a gidiyorlar, hem de bir daha geri dönmemek üzere... Gözlen, ayakparmaklannın uçla- nna bastıklan ıçin güverte korku- luklannı zor daolsa aşmaktadır. Ha- yır, çocuk değildır hiçbiri; saray cü- celeridır onlar, tahta geçen yeni pa- dişah III. Mehmet'in sürgüne gön- derdiği saray cüceleri!.. Eyüp'tekl oyuncaK dükkân» Biz kıyıda kalalım ve III. Meh- met'in yüzüğüne saat takan ustanm marifetini alkışlayalım. Derviş Mehmet Zilli'dir Unkapanı'ndaku- yumcu dükkânı bulunan bu bece- rikli adamın adı. Sultanahmet Ca- mii'nin Harem kapısmı gördünüz mü? Aman efendim görmediysemz acele etmeyin; kapı yerinde duru- yor. Ama, mutlaka bu kapımn eşsız işlemelerine bir göz atmaktan ah- koymaytn kendinizi. Bilin ki, o ka- pıyı da yapan Mehmet Zilli Efen- di'den başkası değildir. Hicaz'da, Mısırda ve hatta Estergon'da bile eserleri bulunan bu marifetli adam yaptığı ışlerin çogunu gıdip yerin- de göremez ama, oğlu hepsinin kar- şısına dikilerek babasmm ustalığıy- la göğüs kabartır. Dokuz padişah gören ve 117 yaşında ölen Derviş Mehmet Zülı'nın oglu, ünlü gezgi- nımız Evliya Çelebi'dir! IV. Murat 1638 yılının 7 Mayıs günü Üsküdar'dan Bağdat'a hare- ket etmeden, her sefer öncesinde ol- duğu gibibir esnaf alayı düzenlenir. Yohın iki tarafmı dolduran kalaba- lığın arasındaki Evliya Çelebi'nin anlattıklannakulakverelim: "Alay- da, yapv esnafından olan Eyüp oyuncakçdan arabalar üstündeki dükkânlarında kamış borularla, tmllarla, fırlaklarla, küçük def ve dümbelek, kemençe, sıçan ve kuş- larla, gözler görmedik şeytan işi oyuncaklarlageçerler. Bu esnafın alayında ak sakalh, gözü sürmeli çelebilerin yüzü traşü, otuzyaşın- da, kelepuşlu, ayağı nabnlı, bazı- sı selamiye avrettakkeli. gösteriş- li adamların ellerine dadı, anne veya baba rolü oynayanlar yapışıp alayda giderken, avret takyeli ko- ca çelebi 'A dadı! Ben bu oyuncağı isterim' yahut 'istemem' diye ağ- layarak kimisi ellerinde tırılları, dümbelekleri çalarak geçerler." Anne ve babasından oyuncak is- teyen çocuklar, Osmanlı tarihinin en yasakçı. en baskıcı padişahı olan IV. Murat döneminde esnaf alayın- da canlandınlır ama, bu durum, ye- nilikçi, hatta resmini devlet dairesi- ne asürdığı içın 'gâvur padişah' denilen II. Mahmut'u rahatsız eder. Derler kı, Cuma namazı kıl- mak için Eyüp'e giden II. Mahmut, oyuncakçı dükkânlanmn önünden geçerken bir çocuğun feryat figan ağladığım görür. Çocuğu üzenin ne olduğunu soran padişaha, oyuncak istediğı, ama annesinin almadığı ya- nvtı verilir. Çok sinirlenen II. Mah- mut, yanındaki Sait Efendiye tüm oyuncak dükkânlannın kaldınlma- sı emrini verir. Haftalar sonrayemden Eyüp'e gi- den padişah. oyuncakçılann yerli yerinde durduğunu görünce Sait Efendi'ye döner ve hiddetle bu du- rumun hesabını sorar. Sait efendi, emriyanlış anladıklannı, ama padi- şahm oyuncakçılann değıl. mezar- cılann kaldınlması içm emır verdı- ğini söyler. II. Mahmut şaşırarak karşıhk verir. "Ne? Mezarcılann kaldırılmasını mı emretmişim? - Evet devletlüm! Oyuncakçıla- nn kaldırılmasını herhalde iste- mezsiniz. Çünkü onlar dünyaya gelenlerin, mezarcılar ise öbür dünyaya gidenlerin yolunu göz- lerler." Eyüp semtinın kaymağı, kebap- çısı kadar oyuncakçılan da meşhur- du. Evliya Çelebi. Eyüp'te oyun- cak yapanlann 100 dükkânda 105 kişi olduğunu bildirir. Adı bilinen en eski Eyüp oyuncakçısı Dökme- ci Hasan Ağa'dır. Sultan II. Mah- mut döneminde askerlikten avrıl- dıktan sonra Eyüp'e yerleşen Ha- san Ağa burada bir dükkân açarak oyuncakyapımma başlar. Ramazan ayında sahur maniciliğine de soyu- nan Hasan Ağa'nın ne tür oyuncak- lar yaptığım, Eyüp oyuncaklannın neler olduğunu bir de biz sıralaya- lmv. Fınldak, zilli ve zilsız tefler, dümbelek, davul, kemençe, kayna- na zınltısı, fare, kuş, düdük, bülbül testi, şeytan minaresi, ıçme sukonu- larak çahnan kursaklı düdük, dön- me dolap, salıncak, sandarye, tel do- lap, beşik, mangal, minyatür bardak ve sürahi, aynalı testi, toprak testi, canbaz, hacı yatmaz, sipsı düdük, kamış zuma, mizmar kamış düdük, minare, tahta kıhç, hareketli leylek, kayıklar, tüylü koyun ve kuzu, bir devenin, ördeğin ya da atın çektiği arabalar... Tahta oyuncaklar Şüphesiz ki yukanda saydıklan- mızla smırlı değildir Eyüp oyuncak- lan; çoğu da tahtadanyapılırdı. Za- man ıçensınde listeye kamyon, oto- büs ve arabah vapur da eklenir. Medine kentini ayaklanan Arap- lara karşı sonuna kadar savunan Fahrettin Paşa'nm istihbarat suba- yı Naci Kaşif Bey, yaşamlan zor- luklan şöyle anlatır: "Çekirgenin serçe kuşundan ne farkı var? Yal- nız tüyü yok... O da serçe gibi ka- natlı ve uçuyor. Bitki ile besleni- yor. Serçe gibi huysuz, serçe gibi asabi... " 1916'dır yıllardan... Me- dıne kenti düşmekte ve açlıktan kı- nlan askerlere çekirge yemeleri önerilmektedir. Bu haber tstan- bul'da duyulduğunda, tadı tuzu ka- çar bir Eyüp oyuncağmın!.. Tahtadan yapılan Eyüp oyuncak- lan arasında çekirge de vardır! 1998'de yaşanan deprem nedeniyle ara verilen festival 2005 Mayısı'nda tekrar yapılmaya başlanacak ( Altın Koza'... Üçüncü kezyeniden •Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak, Altın Koza Film Festivali'nin 2005 Mayıs aymda Yapılacağını açıkladı. Festival 1998'de Adana ve Ceyhan'da yaşanan deprem nedeniyle yapılamamıştı. SAVAŞ KÎÎRKLÜ ADANA - Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak, Altın Koza Film Festivali'nin 2005 Mayıs ayında yapılacağını açıkladı. Zorunlu nedenlerle uzun bir ara verilen festivalin yeniden canlandınlması için herkesin işe dört elle sanlması gerektiğini belirten Durak, "Kültür ve sanat etkinliklerine verdiğimiz katkıyı sürdürmeye hazırız. Ancak sivil toplunı örgütlerinin de artık taşın altına elini koyup olayı sahiplenmesi gerekir"dedi. Festival destek bekUyor Sanayi Odası Başkanı Üroit Özgümüş, Ticaret Borsası Başkanı Fethi Coşkuntuncel, ADSÎAD Başkanı Süleyman Onatça, ÇUGİAD Başkanı Tarkan Kulak, AGİAD Başkanı Murat Sağlar, Seyahat Acentalan Birliği Başkanı Murat Intepe, Güçbirliği Vakfı'ndan Can Akşit, tŞKAD Başkanı Meltem Aydın ve geçen günlerde, 'Altın Koza'ya Sahip Çık' kampanyasını başlatan yerel Bölge Gazetesi Genel Koordinatörü Nevzat Uçak'tan oluşan heyetin ziyaretinin ardından açıklama yapan Durak, 1998 yılında yaşanan deprem dolayısıyla ara verilen Altın Koza Film Festivali'nin düzenli olarak yapılmasını kendisinin de istediğini belirterek: "Bildiğiniz gibi Altın Koza etkinlikleri. bünyemizde bulunan Koza AŞ tarafından yü içine yayüarak gerçekleştiriliyor. Buradaki tek eksik film festivali. Ancak biz bunun için artık herkesin elini taşın altına koymasını istiyoruz. Bu sadece birkaç kişi ve kuruluşun katkısvyla olmaz. Adana'da 1500'e yakın sivil toplum örgütû var. Bunlann bir kısmı da kültür ve sanatla Ugili. tşe herkes destek verirse, biz zaten hazınz" dedi. Heyettekilerin, 'Altın Koza Film Festivali Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde yapüsın' şeklindeki ısrarlannı da değerlendiren Durak: "Kent Konseyi'ne yaptınm gücü de verildi. O nedenle sizler bu konuyu orada da karara bağlayabilirsiniz. Tekrar söylüyorum; tüm sivil toplum örgütleri, hatta tüm Adanalüar artık bu gibi etkinliklere maddi manevi katkı koymahdır' görüşünübeürtti. Attın Koza'da yaşananlar Anımsanacağı gibi, 1969'da Metin Erksan'm 'Kuyu' filminin birinciliğiyle başlayan Altın Koza Film Festivali'nde, 197O'de Yılmaz Güney'in 'Umut', 1971'deyine Yılmaz Güney'in'Ağıt', 1972de Yılmaz Duru'nun'Kara Doğan', 1973te Ö. Lütfı Akad'ın 'Gelin' adlı filmleri birinci olmuştu. Siyasi ve ekonomik nedenlerden uzun süre ara verilen festival 1992'de yeniden yapümış ve Yusuf Kurçenli'nin 'Karartma Geceleri' Altın Koza'yı almıştı. 1993 te MemduhÜn'ün 'Zıkkımın Kökü, 1994te Yavuz Özkan'ın 'Bir Sonbahar Hikâyesi, 1995te Zafer Par'ın 'Soğûk Geceler', 1996da Tunç Başaran'ın 'Sen de Gitme' adlı filmlerinin ödül aldığı yanşma, son olarak 1997'de yapılmış ve o yıl da Zeki Demirkubuz'un 'Masumiyet'i Altın Koza'ya değer görülmüştü. Adana ve Ceyhan'da 1998'de yaşanan deprem nedeniyle ertelenen festival, o günden bu yana çeşitli sanat çevrelerinin sık sık gündeme getirmesine karşın yapılmazken Büyükşehir Belediyesi sponsorluğunda, yıl içine yayüarak yapılan etkinlikler 'Altın Koza' adı altında gerçekleştiriliyordu. Metro Croup 2. Kısa Film Yarışması Gençlerin senaryoları yarışacak Kültür Senisi - TÜRSAK Vakfı'nın danışmanlığmda METRO Group'un geçen yıl başlattığı ve bu yıl gelenekselleşme yolunda ikinci adımım attığı 'METRO Group Kısa Film Yarışması' için başvurular devam ediyor. Engin YipgU'ın (TÜRSAK Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı) başkanlığım yaptığı yanşmanın seçici kurulu Ezel Akay , Demet Akbağ, Fatih Aksoy . TevTık Başer, Atilla Dorsay.Doğan Hızlan, Arthur Hofer, Alin Taşçıyan, Nurdan Tümbek ve Birol Ünel'den oluşuyor. Yanşmanın amacı, sinema eğitimi alan yaratıcı gençlerin keşfedilmesine ve onlann sinema eğitimine uluslararası platformda katkıda bulunmak. Türkiye'de sinema ve iletişim alanında ön lisans, lısans ve lisans üstü eğitim gören gençlerin katıhmma açık olarak düzenlenen yanşmaya 2004 yılmda mezun olan öğrenciler de filmleriyle katılabilecekler. Herhangi bir tema sının ohnayan yanşmada ımgesel (fiction), deneysel, belgesel, animasyon vs. türünde, jenerik dahil 15 dakikayı geçmeyen projeler kabul edilecektır. VHS, VCD, DVD veya Mıni DV formatında kabul edilen fılmlerin en geç 4 Kasım 2004 Perşembe günü saat 18.00'e kadar elden, kurye \ eya taahhütlü posta ile TÜRSAK Vakfı Gazeteci Erol Dernek Sk. Hanif Han No. 11 2 Beyoğlu 34433 Istanbul adresine teslim edilmesı gerekiyor. Bilgi için: \\w.metrokisafilm.com ve wwK:tursak. org.tr Al Pacino.Shylock TORONTO (AFP) - Shakespeare'in ünlü ya- pıtı 'VenedikTaciri'nin sinema uyarlaması, oyundaki 'ırkçıhk' eleştirilerini günümü- ze taşıyor. Al Paci- no'nun, başrollerden biri olan tefeci Shy- lock'u canlandırdığı filmin Amerika göste- rimi, Akademi Odülle- ri'yle çakışacak şekilde er- telendi. Shakespeare'in en ta- nınmış yapıtlarından olan oyunu, Orson Welles filme uyarlamaya kalkışmış, ama bu tasarısı yanm kalmıştı. Ingiliz yönetmen Micha- el Redford, tefeci Shylock ve tacir Antonio arasmdaki intikam müca- delesini karanlık, tekinsiz ve Hıris- tiyanlüdaYahudilik arasındabölün- müş bir Venedik'te anlatıyor. Film- de Antonio'yu canlandıran Jeremy Irons, filmin, ırkçılığın en üst düze- ye ulaşmasının somıçlannı anlattığmı söylerken gi- derek insanlann daha çok kutuplaştığı, daha köktenci bir dünyada yaşadığımızı vurgu- ladı. Film, "kinci, hırslı Yahudi Shy- lock" karakteri yü- zünden çekimler sıra- smda sık sık anti-semi- tizm suçlamalan ile kar- şılaştı. Filmde çok başanlı bir 'Shylock' karakteri çizen Pacino, her zaman bir Shakespeare hayranı olmuş. 'Yarah Yüz', 'Baba', 'Ka- dın Kokusu' filmlerindeki oyunla- rıyla alkış toplayan ünlü oyuncu, da- ha önce de '3. Richard' oyunu hak- kında 'Richard'ı Aramak' isimli bir film çekmişti. Filmin diğer oyunculan ise 'Bassanio' rolünde Joseph Fiennes ve Portia rolünde genç oyuncu Lynn Collins. EStNTİLER ZEYNEP ORAL Yazanmız yıllık izninin bir bölümünü kul- landığından yazısını yayımlayamıyoruz. Dört özel film • Kültür Servisi - 41. Antalya Altm Portakal Film Festivali'nde 'Türkiye Prömiyerleri ve Özel Gösterimler' başhğı altında 4 özel film, sinemaseverlerle buluşacak. Gürcü kökenli yönetmen Dito Tsintzadze'nin 'Atış Korkusu', yönetmen Karen Shakhnazarov'un Boris Savinkov'dan uyarladığı 'Ölüm Adlı Atlı, Theo Angelopoulos'un son filmi 'Ağlayan Çayır' ve Julio Medem'in yönettiği, îspanya - Fransa ortak yapımı, bol ödüllü 'Kutup Çizgisi Âşıkları' izleyiciyle buluşacak. Ispanyol sinemasının en önemli isimlerinden Julio Medem'in yönettiği filmin Türkiye ilk gösterimi de Altın Portakal'da gerçekleşecek. Doğa Fotoğrafları semîneri' • Kültür Servisi - lFSAK'ın düzenledığı 'Doğa Fotoğraflan Semıneri'nin tanıtım toplantısı bugün saat 19.30'dayapılacak. Doğa fotoğrafı konusunda Türkiye'deki boşluğu dolduran seminer yılda 2 kez ilkbahar ve sonbaharda yapılmaktadır. Bu seminerde doğa fotoğrafımn alan tekniklerinin, tasarımmın yanı sıra katılımcılar Türkiye doğasını tanıma fırsatını bulacak. Seminere katılacak kişılerin temel fotoğraf bilgisine sahip olması gerekiyor. 26 Kasım - 24 Aralık tarıhleri arasındaki seminerden sonra, 25 - 26 Aralık'ta, eğıtmenler ile birlikte 1 gece konaklamalı uygulamalı eğıtım gezisı yapılacak. Seminerin verimi açısından katılım 20 kişi ile sınırlıdır. Seminerler, Ali îhsan Gökçen tarafından verılecek. Andy Summers konseri îptal • Kültür Servisi - 10. Uluslararası Eskışehir Festivali'ne çok kısa bir süre kala Andy Summers, terörü neden göstererek konserini iptal etti. Summers yerine, festivalin yeni konuğu ise 4 efsane isimden oluşan ünlü Ingiliz topluluk The Soft Machine. Daha önce 9 Ekim tarihinde gerçekleşeceği duyurulan Andy Summers konseri, Summers'vn Türkiye'nin terör açısından risk sıralamasmda üst sıralarda bulundugAınu ileri sürerek festivale katılmayacağını açıklaması ile iptal edildi. Cocuk Filmleri Festivali • CİNECİTY KOZYATAĞI nda 11.00'de ve 15 OO'te 'Koca Burunlu Ufaklık', 13.00'te 'Dört Mevsimin Hayvanlan', 'Dottie', 'Mavi', 'Kırkayağın İzleri', 17. OO'de 'Gizli Kale' ve 19.00'da 'Avustralya'ya Yolculuk'. • CİNECİTY ZEYTİNBURNl nda 11.00'de ve 15.OO'te 'Urpo ve Turpo', 'Karga tle Tilki', 'Tootletubs ve Jyro', 13.00'te 'Savaşı Durduran Köpek' ve 19.00'da 'KüçükMelek'. • CtNECİTY ETİLERde 11 OO'de ve 15.00'te 'Ren Geyiği Robbie - Kayıp Kabilenin Efsanesi', 13.00'te 'Bach ve Brokoli', 17.00'de 'Gökyüzüne Uzanmak' ve 19.00'da 'Zulaika'. • CtTSfECtTY YEŞİLKÖY'de 11 OO'de ve 15.00'te 'Zanimadingos', 13.00'te 'Vahşi Atın Yazı', 17.00'de k Van Gogh ve Ben', 19.00'da 'Öpücük', 'Mabul', 'Rüzgâr Saçlarım Savuracak', 'Gökkuşağının Arkasında'. (0 212 292 25 80) BUCUN • YAPIKREDİ KÂZIM TAŞKENT SANAT GALERİStnde 16.00 da Mehmet Güleryüzün yöneteceği 'Ben Mehmed Siyah Kalem/ tnsanlar ve Cinlerin Ustası' adlı 'sesli sergi gezisı'. (0 212 252 4? 00) • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZİ'nde 20.00deKerim Afşar Özel Gecesi'. (0 212 252 35 00)