Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 EYLÜL 2004 PAZAR 14 KULTUR kutturığ cumhuriyet.com.tr Türk Dil Kurumu eski özerk yapısına bir an önce kavuşturulmalı Atatürk'tenbizearmağanAZİZ NACİPOĞAN Tüıkiye Cumhuriyeti'nin ku- rucusu, yüce Türk ulusunun dünya durdukça övüncü ve kı- vancı Mustafa Kemal Ata- türk'ün, 1938'in lOKasım'ıııa doğru, derin koma durumunda bulunduğu o son saatlerinde dudaklanndan dökülen son söz- lerinden birini hep biriikte anım- sayalım: tt Dfl;amandfl!DflL" Büyük Atatürk'ün son so- lukJarında bile kaygısını çekti- ği Türk dilinin, Türkiye Türk- çesinin bayramı bugün; 26 Ey- lül Dil Bayramı... Ama bu eş- siz varsıllıktaki dilin, Türkçe- nin bugünkü genel görünümü, birçok yönüyle, bizi bir bay- ram sevincini duyumsamaktan öylesine alıkoyuyor ki... Birkez, Atatürkümüzün üze- rine kıskançlıkla titrediği Türk Dil Kurumu -O 'nun kardeş ku- ruluş saydığı Türk Tarih Kuru- mu 'yla biriikte- artık yok. Tam 21 yıldır ol yerinde yeller eser... 12 Temmuz 1932 'den, kapatıl- dığı Ekim 1983 'e değin geçen 51 alhn yılda, Türk Dil Devri- mi'ni Ata'nın belirlediği ana doğrultudan sapmaksızın büyük başanyla yasama geçirmiş olan kurum, (kardeş kuruluş TTK'yle biriikte) 12 Eylül as- keri yönetiminin hukuk dışı bir uygulamasırun kurbaru oldu. Atatürkçülük adına, Atatürk diye diye yok edildi... Bu öylesine derin bir acıdırki, ta- mmlamaya sözcükler elvermiyor. Bir ulusun kurtancısı, kurtancısı ne söz, her şeyi olmuş insanın en ya- lın yurttaşlık haklanndan başlıca- smın, kalıt (miras) hukukunun çiğ- nenmesi, vasiyetinin geçersiz kılın- ması ne anlama gelmektedir? Ilk Türk Dil Kurultayı'nın Ata- türk'ün başkanlığında Dolmabah- çe Sarayı 'nda toplanmasının yıldö- nümünde, 72'nci "DflBayTamı"nda T± ürk Dil Kuru- mu, 12 Eylül as- keri yönetiminin hukuk dışı bir uy- gulamasının kur- banı oldu. Her biri yurdumuzun yüz akı aydmlanndan olan yöneticileri daha ilk evrede uzaklaştınldılar. Son kurum başka- nı Prof. Şerafettin Turan, son genel yazman Sevgi Özel, çok seçkin dil erimiz rahmetli Ömer Asım Ak- soy ve niceleri akıl almaz bir hoyratlıkla kovul- dular. öncelikle sorulması gereken soru, açıkça ve yüreklilikle yüzleşilmesi gereken temel gerçeklik budur. Yeni kurum AKDTYK, uzun açıhmıyla Atütürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile dernek tüzelkişiliğini taşımıyor. O bir devlet dairesi... Başından, enbaşındanberi de 12 Eylül askeri müdahale döneminin adeta bir tür "resmi ideolojisi" ne dönüşmüş bulunan ünlü Türk - lslam sentezi inancasına bağlı kişilenn elinde. Çok acı duya- rak söylüyorum. yeni "kurumsal" yapılanyla TDK ve TTK bal vermez anlaradönüştüler... 'Dil; aman dil!..' Eski ve öz Türk Dil Kurumu'nun, her biri yurdumuzun yüz akı aydın- lanndan olan yöneticileri daha ilk ev- rede uzaklaştırıldılar. Son kurum başkanı Prof. Şerafettin Turan, son genel yazman Sevgi Özel, çok seç- kin dil erimiz rahmetli ÖmerAsım Aksovve niceleri akıl almaz birhoy- ratlıkİakovuldular. AKDTYK, "Ya- şayan Türkçeyi, anayasa Türkçesi- ni esasalacağtz" (ne demekse) diye- rek işe başladı. "Ozteşme adı altm- dald uydurmacıhğa son veriyoruz" savsözünü ana ılke edindi.. ve vara vara vardı ol kara taşa!.. Çünküçıkardığı "TürkçeSözhık" tartışmahydı. "Yazun" demekten bile kaçınarak yayımladığı "Imlâ Küavuzu" da -ki ımlada inceltme imi yersizdir- öyle oldu. îlk ve ortaöğrenimdeki milyon- larca öğrencimizin, yüz binlerce öğ- retmenirnizin kullanmayazorunlu tu- tulduklan bu ikı temel baş- vuru kaynağının da durumu içler acısıdır. Bir dilin sözlüğu, bir di- lin yazım kılavuzu bunca yanlışı, yanılgı ve çelişkiyi içeremez! Eski ve öz Türk Dil Ku- rumu. çok özenli bir çalış- manın sonunda Atatürk'ün "Bü>ükNutuk"unu 1963 te tam metin olarak an duru Türkçeye uyarlayarak ya- yımlamıştı. 1981 'e değin sekiz bası- mı yapılanbu olmazsa olmaz dev yapıtı, yeni kurum AKDTYK bir daha basma- dı! Bugün kitapçı sergile- rinde kesinlikle bulamıyor- sunuz; şanslıysanız bir sahaf dükkânının kuytu bir köşe- sinde, belki... Doğrusu ben, bu ortam ve koşullar içinde, yakıcı mı yakıcı dil sorununun kay- nağı ve ytireği olan Ata- türk'ün vasiyetinin yırtılıp kalıt hukukunun çiğnenmış olması kaskatı gerçekliği dururken bununla ılgilen- mez görünerek basın-yayın organlanndaki, günlük ya- şamdaki onlarca, yüzlerce "dil yanbşrna takılıp kal- ma tutumunu içime sindi- remiyorum. u YoI ile giden yorulnıaz* der bir atalar sözümüz. Tek tek sivrisineklerle de- ğil, bataklığı kurutmakla uğraşalım; el birliği, güç birliği, yürek birliğiy- le... "Dil; aman dil! Dil!" diyerek son anlannda bile Türkçeye ve Türk Dil Devrimi'ne sevgisini haykırmış olan büyük ve eşsiz önderAtatürk'ün Çankayasında oturmakta bulunan Sayın Cumhurbaşkanımız Ahmet Necdet Sezer, bu 21 yıllık hukuk fa- ciasına son verilmesinde, 21 yıldır kanayan bu "dilyarası''nın sanlma- sında Türk halkından desteğini esir- gemeyecektir inancındayun... KULTUK • SANAT (0212) 2*3 •« 7« MJİIAHIA GÜİH SITİRĞURİMİU SUTUH StAHSUK 7.000.000.-TL DlL BAYRAMI DOLAYISIYLA ADD Mersin 'den 'Dil Kurultayı' BİR MUCIZEDIR , YASAMAK;•" ğ$9 LIFE IS A MJRACLE^ BİR EMfflPKUSTURICA FİLIV» www.umutsanat.corn.h 01 EKİM-DEH İTJBMEN BEYOĞLU BEYOĞUI. TEŞVIKIYE AFM. NIŞANTAŞI MOVIEPltt ŞIŞLI MOVlEPt£X ETILER MOVIEPUX ETILER AFM UPTOWM LEVENT K.M. SİNEMA TÛRSM, ORTAKOY FSUYt EURHMAGES ÇEMBERUTAŞ MOVKPl£X. ATAKÖY AHOUM, ALTUNIZAOE CAPİTO. SPfCTBUM 14, KADIKÖY HHMDWAY KADIKÖY TEPE CINEMAXX SUADIYE M0V1EPt£X. ANKAIU ARMADA, ANKARA METROPOL ANKARA ODEON C!NEPLEX VE AMURA TEPE CINEMAXX SJHEMAUUİHDA' Bulunmaz Kültür Merkezi oyunculuk eğitimi 12.15-14.30-16.45-19.00-21.15 Nışantaşı Movieplex 11.00-12.45-14.30-16.15-18.00-19.45-21.30 C Cîesi 23.15 Altunızade Capitol Spectrum 14 651 33 30 11.30-15.10-17.20-19.30-21.40 Yenıçarşı Cd 3&3 |GaJatasaray üsesı Yanı) TEL 0212 513 47 32 33-638 22 36 E-MAIL ınfo<2>bulunmaz com www tkjlunmaz comtıyairo \ 11.15-13.15-15.15-17.15-19.15-21.30 ADANA (Cumhuriyet Bürosu) - Atatürkçü Dü- şünce Derneği Mersin Şubesi Başkanı tlkerTaş- yûrek, 'DilBajTamı' do- layısıyla düzenlenen 'Dil Kurulta>ı'nın 26 Eylül Pazar günü yapılacağını açıkladı. Son yıllarda di- limize giren yabancı ve argo kelimelerin, Türk dilini yozlaştırdığını ve anlaşılmaz bir hale ge- tirdiğini belirten Taşyü- rek,'26 Eylül DüBayra- mı'ndaki etkinlikle ilgi- li bilgileri verirken "Gü- zei Türkçemizm son >ıl- larda yabancı, argo keli- me vesözcükleriekirletil- rnesini, yozlaşünlmasını üzüntüyle izHyonız. En yetkili ağızlann bile doğ- ru dürüst kullanamadığı Türkçemizi bu kniennıe- den kurtarmak, yeni ve doğru sözcükleri bir kez daha gündeme getirmek için düzenlediğimiz "Dil Kurulta>ı'na ülkemizin değertiyazarlan ve öğre- tim görevüleri kaülacak" dedi. Taşyürek, yann sa- at 10.00'da ADD Konfe- rans Salonu'nda başlayacak etkinlikte Mustafe Balbary. Prof. Dr. Cevat Geray, Prof. Dr. Onur Bilge Kula, Prof. Dr Cengiz Ertem, Prof. Dr. TunaErtem, Doç. Dr. ABDemir, Yrd. DoçDr. Aytekin Keskin. Öğretim Görevlisi Dr. KemalAteş, Öğretim Göre% lısi Hik- met Orhan,Fej^aHepçi- Bnghier ve A.UmitAloğ- lu'nun Türkçenin kulla- nımı konusunda konuşma yapacaklarını ve katılım- cılarla söyleşeceklerini anımsattı. OVD / VCD Veflikr I üstsapı j DOGVILLE / Yön: Lars von Trier/Oyn: Nicole Kidman, Paul Bettany 2003 renkli, 170 dakika / Umut Sanat - Palermo. Büyük bunalımın sürdüğü 30"lu yıllann sert Amerikası'nda en zor koşullarda bile insanlann umutlannı, düşlerini korumaya çabaladıklan bır kasaba vardır. Bir gün bu kasabaya gangsterlerden kaçan güzel Grace gelir. Genç kadın kentte düşledıği her şeyi, olmasını gerekli saydığı insan ılışkilerini burada bulduğunu sanır. Kendıni kasabalılann ıstekleri doğrultusunda da\Tanmaya zorunlu sayan Grace onlarla kalabilmek için giderek ölesiye çalışmaya başlar. Herkese karşı olağanüstü naziktir ama yine de hiç kımseyi hoşnut edemez. tnsanlar ister kentte, ister kasabada olsun buyurganlığı ele geçinnce her yerde aynıdırlar, doymaz bir şekilde açgözlüdürler. Bir süre sonra kasabalılann kölesine dönüşen Grace hıç bılmediği durumlar yaşar, türlü acıya katlanır. Idealler ve gerçeklik ilişkisini sorgulamaya başlar. Kenttekılerle kasabadakiler arasındaki etik yaklaşımın düşündüğünden de az olduğunu aynmsar. Yönetmenin Kurgusu imzasını taşıyan bu özel Uzun Versiyon senarist - yönetmen - yapımcı L. V. Trier'in hem felsefi boyutuyla. hem de yetkin anlatımıyla günümüzü de kapsayan başanlı bir yapıtı. • • • GOTHIKA Yön. Mathieu Kassovitz Oyn: Halle Berry, Robert Dovvney Jr / 2003, renkli, 94 dakika / Columbia Tristar-Sony. HoIIywood'daki ilk çahşmasını Sebastian Guttierez'in özgün senaryosundan çeken M. Kassovitz filminde her şeyin mantıkla, bilimsel açıklamalarla çözüleceğini savunan Dr. Miranda Grey'in bir gecede tüm yaşamınm altüst oluşunu. birdenbire kendisini, özgürlüğünü ve belleğini yitirmiş olarak bulmasını irdelıyor. Doğaüstü güçlere, hayaletlere inanmayan doktor bu düştüğü inanıhnası güç karabasanın içinden kurtulmak için onlann desteği ve yardımını gereksiniyor. Atmosferi, rengi, set tasanmlanyla aynksı bir nitelik taşıyan bu psikolojik korku gerilimın Özel Bölümler'inde yaratıcı ekip filmin iletisini, karakterleri tanımhyor: role hazırlaruna, yönetmenin çalışma metodu, yönetmen-görüntü yönetmeni işbirliğı, set tasanmlan, görsel efektlerin yaratımı, "Behind Bhıe Eyes" müzik klibinin yapım belgeseli, akıl hastalanyla yapılan söyleşiler, hastaların çizımleri, psüdyatnn notları yer alıyor. Filmi. yönetmen ve görüntü yönetmeninin yorumlarıyla izleme seçeneğiniz de var. DÜZELTTVIE: Geçen hafta vayımlanan THE DAMNED'daki (Lanetlîlerj 'İ'zak Bıçaklar Gecesi', 'Uzun Bıçaklar Gecesı' olacaktır. Düzeltir, özür dileriz. Vedat Tünkali'nin yeni romanı • Kültür Servisi - Yedat Türkalf nin yeni romanı 'Kavıp Romanlar' 7 Ekim'de Everest Yayınlan"ndan çıkıyor. Türkali'nin bu yeni romanı, ikinci bir 'Bir Gün Tek Başına" olarak değerlendiriliyor. 90'lı yıllann sosyal ve siyasi ortamında aykın bir aşkın anlatıldığı kitapta, Kürt ve Ermeni sorunu, insan haklan ihlalleri, sol hareketin zaman içinde değişen çehresi sinemasal bir anlatımla veriliyor. 'Kavıp Romanlar'm en önemli özelliklerinden biri de Vedat Türkali 'nin roman yazan olarak kitabın kurgusu içinde zaman zaman yer alması. Everest Yayınlan, 'Kajıp Romanlar'dan sonra yazann bütün yapıtlannı sırasıyla yayımlayacak. Çevreye kısa filmlerle bakış Kültür Servisi - Ana teması 'deprem' olan ve bu bağlamda çekil- mış çeşitli özgün ya- pımlan sinemasever- lerle buluşturan 2. Is- tanbul Çevre Kısa Film Festivali bugün sona eriyor. Istan- bul'da, Profilo Alışve- riş Merkezi salonla- nnda gerçekleştirilen ücretsiz etkinlikte son günün gösterimleri 13.00, 15.00, 17.00 ve 19.00 saatlerinde izlene- bilecek. Aynca yine festival kap- samında dün başlayan ve bugün sona erecek olan 3. Ulusal Kısa Film Sempozyumu'nun bugünkü oturumu 15.00'te başlayacak. Sempozyumun katıhmcılan ve ko- nu başlıklan şöyle: Telif Haklan ve Sinema Genel Müdürü Dr. Ab- durrahmanÇeKk; Kültür Üniver- sitesi'nden Yelda Yanat. 'KısaFil- min Sorunlan, Yapım-Üretim Aşa- masıvePazariama": Istanbul Kül- tür Üniversitgsi'nden Yrd. Doç. Dr Melis Oktuğ, 'Türki- ye'de Kısa Film FestivaDe- riMübniEtikan. 'ITkemiz- de Kısa Rlmin DünüveBu- günü'; İFSAK'tan Selim Evci, 'ÎFSAKve Kısa Fihn Çahşmaian'; Belgesel Si- nemacılar Birliği, 'Türki- ye'de Belgesel Kısa Fihn'; Istanbul Kısa Filmciler Der- neği 'nden Oktay Güzeloğ- lu, 'Festivaller Kısa Fihne Nasıl Bakj>or?'; Vural Ça- vuşoğhı. 'Kısafilm üretimindekav- nak sorunlan', Kısa Fılm-Izleyi- ci Ilişkileri'; Avkom Uetişim Sis- temleri, 'Digital Kurgu sistemleri konusunda uygulamah bilgisunu- mu'. (21266081 24)