Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29 AĞUSTOS 2004 PAZAR 14 kulturto cumhuriyet.com.tr ABD'liyazar Truman Capote'nin ( Soğukkanlılıkla'adlı romanı Sel Yayıncılık'tan çıktı İnsanın içyaşanıınayolculukAYŞE ECE* Truman Capote ABD'li roman, öykü ve oyun yazan. Küçük kasa- balarda ve yaşh akrabalannın ya- nında geçirdiği çocukluğunu ve sev- gisiz, yalnız insanlan anlattığı yapıt- lanndan sonra, yaşamının altı yılı- nı vererek "Soğukkanlılıkla" adlı romanını yazmış. Bugünlerde Sel Yayıncılık'tan çıkan "Soğukkanb- bkİa". yaşanmış bir olayı edebiyat çizgisine en çok yaklaştıran, ıçinde insan psıkolojisinin sayısız açımla- malannı banndıran bir roman. Edebiyat tanhıne geçen, sınema- ya da aktanlan Truman Capote'nin Soğukkanlılıkla adlı kitabıyla ilgilı Ahmet Ümit'le söyleştik. - Sayın Ümit, Capote, romanının doğuşöyküsünü şöyle açıkhyor: "Ge- niş anlamda, gerçeğin güvenilirtiği- ne, bir filmin güncelligine, düzyazı- nm derinük ve özgürlüğüne, şiirin kesinliğinc sahip bir roman yazmak istiyordum. Gizenıü bir diirrü beni aradığım konuya yöneltti; bu Kan- sas'ın ücra bir yöresindeki karanlık bir cinayet olayıydı." Bir yazar ola- rak bu gerçeğe dayalı romana yak- laşunınız nasıl? AHMET ÜMİT - Neyi anlattığı- nızdan çok, nasıl anlattıgınız önem- lidir. Işin zor yanı yeni bir bakış açı- sı, yeni bir yaklaşımla cinayeti, su- çu, kurbanı, katıli anlatabilmektır. Yani hem bilgilendirecek. hem es- tetik haz verecek. hem düşündüre- cek, hem merak ettırecek. hem ay- dınlatacak... Romanı okuduktan son- ra Capote'nin yukandakı hedefleri- ni son derece başanlı bir şekılde ger- çekJeştirdiğini gördüm. Dansı bütün yazarlann başına. Çarpıcı gerçek - Yine yazar Soğukkanlılıkla için, "Gerçeklerin kurmaca maskesi alü- na gizlendiği bir tarz olma\ acaktı. Tam tersine amacun maskeleri indir- mekti, imal etmek değü"" diyor. Siz- ce bir yazar gerçekler yerine hayal ürünü şeyler nıi yazmalıdır? ÜMtT - Maskeleri indirmekten söz ederken, belki gerçekliği çarpı- tan yazarlan eleştirmek istiyor. Ba- na göre gerçekçilik, hayal ürünü bır konu seçtiğinizde bile gerçekliği an- latmanızdır. Capote ise gerçek bir olaydan çıkarak, bize Amerikan ya- şamının ve insanın iç dünyasının merkezine bir yolculuk yaprınyor. Bu yolculuğa hazırlarken. yaşamın ken- disini kullanarak bizı çarpıcı bir ger- çekle yüz yüze getiriyor. Tecimsel- lik, yerinı yalın bır olguya bırakıyor. Böylece, cinayet malzemesini te- cimsel olarak ele alan yazarlan ve romanlan hem büyük bir soğukkan- lılıkla hem de en iyi biçimde eleş- tirmiş oluyor. - Bir kitap okuduğumuzda, bir fıhn izlediğimizde duygulanırız.. ancak aşam da en az yazdığımız romanlar kadar acımasız ve zalim. Bence insanın yarattığı kültür bu. Yarattığımız, övündüğümüz yaşam bu. Gerçeği kabul edince, yazardaki kınlma, travma azalıyor. Daha güçlü oluyorsunuz. Artık mesele insanian güçlü kılmak. Bu vahşet kültürünü değiştirmek, cinayetin olmadığı bir dünya yaratmak... "Yaşam başka, fılm başka" diye dü- şünürüz. Gerçekyaşamnıuzdakiola\- lar bizi o kadar da etkilemez. Oysa Soğukkanülıkla'yı etkileyici kılan günlük yaşamın rutinlerine dokun- mamız. Sizce "yaşam başka, roman başka" mıdır? ÛMİT -Bırbırlerini yoğun biçim- de etkilerler. Ancak bu ıkisınin fark- lı alanlarolduklannı kabul etmemız gerekir. Roman daha bütünsel, da- ha kapsamlı bır sunuş, bunun ıçın et- kisi daha derin. Soğukkanlılıkla, ci- nayeti sosyolojık, psıkolojık temel- leriyle anlatan bır roman olduğu içın bızı daha çok sarsıyor. Sadece o ci- nayet üzenne değıl. ınsan üzerine. ya- şam üzerıne, hepsınden önemlisi kendimiz üzerine düşünmemizı sağ- lıyor. - Ronıanlardaki kahramanlar ta- rihi kişilikler gibi zamanın içinde sa- lınır dururlar. Edebiyatın lezzeti bu karakterlerde \oğunlaşır. Yazarlan severiz ama yarattıklan karakter- lerle özdeşleşiriz, Soğukkanlılıkla'da bütün karakterlerle çok yakından temas içindeyiz. Bu romanda sizin kahramanınız kinı oldu? ÜMTT - Daha çok yazarın yarat- tığı o ücra kasabadaki yaşamın at- mosfen benı kendine çekti. Bu ne- denle bütün kahramanlan sevdim. Bunda yazanmızın en küçük ayrın- tılan bile atlamayan, kı\Tak kalemi- nın, ınsan ruhunu cesurca göz önü- ne seren bakış açısının da etkili ol- duğunu söylemeliyim. Kimi oku- yorsam, onunla özdeşleştim. Buna iki katilimiz de dahil ve dünyanın ne- resinde olursa olsun insanın başın- dan geçebilecek öykü olduğunun farkına vardım. - Bir filme de konu olan Soğuk- kanhhkla Ue yine bir edebiyat klasi- ği olan Suç ve Ceza'nın ortak özelli- ği sıradan insanian ele alması. Suç ve Ceza'da yazar kahramanına vicda- nı ve hedefi arasında bir seçim yap- tınyor. Burada ise katillerin dünya- lannın kapüannı aralayıp içeri gire- bilnüş. Size göre Dick ve Perry siste- min kurbanlan nu, yoksa gerçek suç- lular mı? ÜMİT - Raskolnikov karaktenn- den yola çıkarak, Dostoyevski, bizi bilinçli bir tartışmanın ıçıne çeker. Oysa Capote, romanın ısmi gıbı so- ğukkanlı bir duruş içensındedir. Dört kişinin öldürülmesinı anlatırken kuş- kusuz bize bir şeyler söylemek isti- yor. Kuşkusuz o da bır tartışmanın peşinde. Ama o bu tartışmayı ken- di yöntemiyle yapmayı seçiyor. Onu farklı kılan da sanırım bu anlatış yöntemidır. Dick ıle Perry'e gelince, bence onlar hem sıstemın kurbanı, hem de insan olmanın gereğı olarak cinayet ışliyorlar. Günümüz kültürü ise in- sanın bu yıkıcı yanını engellemek- ten çok. öldürme duygusunu kışkır- tıyor. Sosyal adaletsızlik. eğıtımsiz- lik, savaşlar. cınsel ayrımcılık vb. Insanlara her gün öteki insanian öl- dürün diye davetıye çıkanyor. - Bence Capote'nin bu Idtapta ger- çekleştirdiği asıl başan. polisive ro- manın katilin kinı olduğunu öğren- diğimiz anda bittiğini sananlara ak- sini ispatlamış olnıası. Size göre da- ha başmdan katUleri bildiğimiz hal- de neden bir ateş alündaymış gibi hızla ve merakla okuyoruz romanı? ÜMİT - Soğukkanlılıkia'nın da kanıtladığı gibi artık temel mesele katilin kım olduğunu öğrenmemiz değıldır. Merak kadar dil, kurgu, içe- rik de önem kazanmıştır. Katilleri ba- şından ben bılmemıze rağmen roma- nın dilı, kurgusu, karakterlerinin çe- kıcılığı, atmosferın ilgınçliğı bizi son sayfaya kadar sürüklüyor. Poli- siye clsun olmasın tüm iyi roman- larda olması gerektığı gibi. - Capote romanında, cinayet yeri- ni, kasabayı, kasabanın insanlannt dedekrifleri anlamaya ve anlatmaya çanşırken, okur da o iç dünyalarda tehlikeli, acıücı ve irkiltici gezilere çı- kar, aynı zamanda romandaki esas tanık olarak sıralarda yerini alır. Siz tanıksıralanndan neier söylemekis- tersiniz? ÜMtT - Ben romanı okurken, in- sanı, kendımizi, yarattığımız uygar- lığı düşündüm hep. Çünkü ışlenen cinayetlerin arkasında hep bunlar vardı. Dick ve Perry de bızim gibi iki insan. Bizden bazı farklan ola- bilir ama bız de onlar gibi katıl ola- biliriz. Uygarlığırruz bunun önlemı- ni almıyor. Bize venlen eğitim. sos- yal. ekonomik, politik yaşamımız. psıkolojimız bunu engellemeye yö- nelik değil. Tersine daha büyük ci- nayetler, gerekli savaşlar olarak bi- ze sunuluyor. Irak işgalinde olduğu gibi. Bu öldürme zihniyeti yukan- dan aşağıya, aşağıdan yukanya kül- türümüzün herköşesinde var. Ben bir okur olarak, bir tanık olarak bunu söylemek istiyorum. Truman Capo- te de bana bunu hissettiriyor. Yaşam da romanlar kadar acımasız - lnsanlar şiddetle karşılaşıvoıiar ve trajik olaviar yaşryorlar. Kurban- lann ve katillerin tüm bireysel kesit- leri edebi bir ustalıkla işlenirkea, ya- zar herkese eşit mesafede \ç serinkan- b durabilmeyi becerdiği halde, ya- zann kendi içinde kuıhp parçalan- ması ile Ugili neler diyeceksiniz? LTVIÎT - Yaşam da en az yazdığı- mız romanlar kadar acımasız ve za- lim. Bence insanın yarattığı kültür bu. Yarattığımız, övündüğümüz ya- şam bu. Gerçeği kabul edince, ya- zardaki kınlma. travma azalıyor. Da- ha güçlü oluyorsunuz. Artık mese- le insanian güçlü kılmak. Bu vahşet kültürünü değiştirmek. cinayetin ol- madığı bir dünya yaratmak... -Capote gereekükliğin kendisini ak- tarmayı başanrken, sistemi, hukuk mekanizmasım, potisin çataşmasını, kahramanlan ne övüyor ne de yar- gıhyor.. bu objektiflik beni çok etki- ledi. Siz edcbrvatta yazann bu dere- ce tarafszzotanasmıdoğru buhrvor mu- sunuz? LnvflT - Yazann nesnel oluşuy- la. tarafsızlığını kanştınnamak ge- rekir. Romanınızı anlatırken katille- re \ e kurbanlara aynı uzaklıkta kal- mayı seçebilirsiniz ama yine de ro- manın, ınsanlann gözüne sokmasa- nız bile bir bildirisi \'ardır. Bu anlam- da Capote de Dick'i, Perry'i yara- tan koşullan, insanı, günlük yaşamı- mızı anlatıyor. Bence de yapılması gereken bu. Romana böyle bakınca yazann nesnel olduğunu ve daha gü- zel bir yaşamdan yana olduğunu söyleyebilirim. *Maraıara Üniv. Öğr. Görv. Bu yıl ilk kez düzenlenecek olan Yenice Kültür ve Banş Şenlikleri 1-2 Eylül tarihlerinde yapılacak Pek çok y ve sanatçı izleyiciyle bıdıışacak Şenlik kapsamında Grup Çığ müzikseverlerle buluşma ünkânı bulacak ADANA (Cumhumet Bürosu) - Yenice Beledıye Başkanı Veli Serin, 'Yenice Kültür ve Banş Şenlikleri'nın 1 ve 2 Eylül günleri yapılacağını açıkladı. Yenice"de ilk kez düzenlenen şenliğin. kültür \ e sanata koyacağı katkı kadar. kentin tarüıi konumunun tanınması açısından da yararlı olacağını vurgulayan Serin etkinlikle ilgili şunlan söyledi: "Ddnci Dünya Savaşı'nın en sıcak günlerinde, 30 Ocak 1943'te 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile İngiltere Başbakanı W"inston Churchill'in tren içinde gerçekleştirdiği büyük görüşme\e ev sahipliği yapan Yenicemiz, bundan böyle kültür ve sanata da ev sahipliği yapacak. Kültür ve Banş Şenliği kentin tarihi konumunun tanıtımı için güzel bir firsaL" Atatürk Anıh'na yürüyüş, saygı duruşu ve Banş Parkı'nın temel atma töreniyle başlayacak olan etkınlığe, aralannda Demirtaş Ceyhun, Sönmez Targan, Feride Aöcu Osman Şahin, >Iine Ergen, Hüsevin Kıvanç, Dursun Özden, Emin Karaca. Enver Topaloğlu, Uğur Cankoçak, Fazilet Çulha, Haşmet Zeybek, Ayşe KiBmci, Uğur Pişmanhk, Betül Akdağ, İlhami Özer, Apdullah Toroslu. Erdal Güher, Yüksel Ozbek, Menderes Samancılar, Hüseyin Gökçek gibi yazar. şair ve sanatçılar katılacak. 'Muduyum Demiryokujıun' adlı fotoğraf sergisinin de yer alacağı etkınlığin ilk günü, Grup Yüreğinin Sesi, Grup Çığ konserleri ve havai fişek göstensiyle sona erecek. Etkinlik, katılımcılann Banş Parkı'ndaki imza ve söyleşileri, Ça\aışoğlu Kültür Salonu'nda 'Sınırda' adlı o\ıınun sahnelenmesi ve sanatçı Krvircık AB'nin konseriyle sona erecek. PVP / VCP Ash SELÇUK ) Mona Lisa Smile (Mona Lisa Gülüşü) Yön: Mike Nevvell / Oyn: Julia Roberts, Kirsten Dunst / 2004 renkli, 114 dakika / Columbia Tristar-Sony. L. Konner'la M. Rosenthal'in özgün senaryosundan çekilen fılm, 1950'lerin Amerikan kadınının sosyal, toplumsal, ekonomik durumunu irdeleyen gerçekçi bır dönem filmi. Ülkenin en tutucu, geleneklerine bağlı kolejine atanan ilericı, liberal sanat tarihi öğretmeni Katherine, kız öğrencilerinin salt iyi bir eş, anne olmalan dışında meslek edinmeleri içın de büyük uğraş verir. Özel Bölümler'de yaratıcı kadro sanatı, sanat eserlerini tanunlıyor, 50'lerle günümüz kadınının karşılaştınmı, 50'lenn modası, davranış-yaşam alışkanlıklannı sorgulama. 50'lerin öngörülen değerlerini, ka\ramlannı yorumlama, çekım mekânlan. filmin iletısi. ekıbın filmografılen, Elton John'un "The Heart Of Every Girl" şarkısının klıbı. çekım belgeseli \ar. Çevre düzeninin, kostümlerin, oyunculann başanlı olduğu bu çalışma bıreyselliğın önemsiz olduğu, insanlann tüketime ve tek tip olmaya yönlendırilıp özendinldiği konformıst bir zamanı yetkin bir anlatımla bizlere sunuyor. In America (Yeni Bir Ülkede) / Yön: Jim Sheridan / Oyn: Samantha Morton, Paddy Considine / 2003, renkli, 107 dakika / 20th Century Fox-Tiglon. Senaryosunu kızları Naomı ve Kirsten 'le birlikte yazan yönetmen J. Sheridan, Irlanda'dan ABD'ye göç öyküsünü yalın. duyarlı, etkili bir anlatımla betımliyor. Küçük oğulları Frankie'yi yitiren, acıları henüz çok taze olan Sarah ve Johnny, küçük kızlan Christy ve Ariel'la yaşama yeniden başlamak üzere umutlar ülkesi Amerika'ya gelirler. Başa çıkılması gereken zorluklan sevgi, güven. paylaşım. düş gücü ile aşacakJar, sonuçta iyileşecekler ve yaşamdan tat almaya başlayacaklardır. Sheridan'ın bu en kişisel, otobiyografik fılmi inancın ve umudun ıyıleştiricı gücüne yönelik dürüst, sıcak bir çalışma. Ozel Bölümler'de set görüntüleri, filmin iletisi, senaryonun oluşumu, karakterlerin analizi, çıkanlmış sahneler, oyuncu seçimi, yönetmenin çalışma metodu ve kişiliği, yaratıcı ekiple söyleşıler, yönetmenin açıklamalanyla filmi izleme seçeneği yer alıyor. Uma Thurman duruldu • Kültür Senisi - "Kıll Bill' fılmınde ortalığı kan gölüne çeviren Uma Thurman, yeni filminde durulacak. Thurman, "Pnme' adlı yapımda Meryl Streep'ın canlandırdığı, terapistinın oğluna (Bryan Greenberg) gönlünü kaptıran ve bu aşk için mücadele eden 30'lu yaşlardakı bır kadını canlandıracak. 7 Eylül'de çekimlenne başlanacak filmde daha önce avııı rol için seçilen, ancak senaryoyu beğenmediğı ıçın anlaşmaya vanlamayan Sandra Bullock'ın yerinı alan Thurman, kısa süre ıçensinde rolüne hazırlanarak kamera karşısına geçecek Altın Barta' Türk folklorcuların • İSTANBUL (AA) - Polonya'da düzenlenen '36. Uluslararası Mountaın Folklor Festivali'nde binncılık ödülü olan "Altın Balta'yı kazanan Avcılar Beledivesı Halk O\Tinlan Topluluğu yurda döndü. THY uçağıyla Varşova'dan gelen Avcılar Beledıye Başkanı Mustafa Değırmenci başkanlığındaki folklor ekıbını. Atatürk Havalimanı'nda aılelen karşıladı Türk ekibinın, Karadenız, Kırklarelı \ e Tokat bölgesınden oyunlar sergıledığını kaydeden Değırmencı, 19 ülkeden folklor ekıplennın katıldığı festıvalde, Slovak> r a'nın ikinci, Sırbıstan-Karadağ'ın üçüncü olduğunu sözlenne ekledi Hazar Şiir Akşamları başlıyor • EL\ZIĞ (AA) - Elazığ Kültür \ e Tunzm Müdürü Tahsın Öztürk, sanatsal etkınliklerin, insanlan kötülüklerden anndırdığını soyledı. Öztürk, "12. Uluslararası Hazar Şur Akşamlan"nın hazırlıklanna başladıklannı belirtti. Bu yılkı etkınlıklenn, 23-25 Eylül tarihleri arasında düzenleneceğını ıfade eden Öztürk, Kazakistan, ,\zerbaycan, Makedonya, Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyetı'nın yanı sıra Türkiye'den çok sayıda şaınn katılacağını bıldirdı. Türkıye'de yayın yapan dergı temsılcılerinın de etkınliklere katılacağını belırten Öztürk, bu kapsamda panel, konferans ve şiır dinletilennın olacağını söyledi. Ruhban Okulu Sempozyumu • Kültür Servisi - Yapı Kredı Kültür Sanat Yayıncılık, Adalar Belediyesi ve Adalar Vakfı ışbirliğıyle düzenlenen 'Adalarda Yaz Sohbetlen'nın yedincısı olan 'Heybeliada Ruhban Okulu Sempozyumu' bugün saat 17.30'da Büyükada Su Sporlan Kulübü'nde gerçekleşecek. Sempoz^oıma Mehmet Dülger. Dositheos Anagnostopulos. Prof. Dr. Toktamış Ateş, Dr. Elpıdophoros Lambrinıadıs. Prof. Dr. Mehmet Çelik, Ariana Ferentinou, Erol Mütercimler, Mıhalıs Vasılıadıs, Halit Kakınç katılacak. (0 216 382 76 86) Sanatçıların adı ölümsüzleşiyop • Kültür Senisi - Ataşehır'de bu yıl eğitıme başlayacak olan Özel tstanbul Güzel Sanatlar ' Lısesi dersliklenne balet Tan Sağtürk. piyanist Tuluğhan Uğurlu ve tiyatro sanatçısı Suna Pekuysal'ın isımlenni veriyor. Adıgüzel Eğitim Kurumlan tarafindan kurulan Özel İstanbul Güzel Sanatlar Lisesı 4 yıl boyunca resim, müzik, tiyatro ve bale bölümleriyle öğrencilere Anadolu lisesi statüsünde eğitim verecek. Gönül Yarası'nın çekimleri • Kültür Servisi - Yönetmenliğinı Yavuz Turgul'un yaptığı "Gönül Yarası' filminin çekimleri tamamlandı. Daha önce adı 'Yürek Yarası' olarak duyurulan, ama "Gönül Yarası' olarak değiştirilen filmin başrollerini Şener Şen, Meltem Cumbul, Timuçin Esen, Güven Kıraç, Sümer Tilmaç, Devın Çınar ve Erdal Tosun paylaşıyor. Filma-Cass ve Most Production ortaklığıvla gerçekleşen ve bütçesi 2 milyon dolar olan film 17 Aralık'ta gösterime girecek. 12 hafta süren çekımler, Istanbul'un çeşitli ilçeleri ve Mardın'in Nusaybin ılçesine bağlı Eskihisar kasabası. Girmeh beldesinde gerçekleştirildi. Iş Bankası. Fıat ve Beko'nun sponsorluğunda çekilen 'Gönül Yarası'nın Mardin'de geçen ^ sahneleri içın Belçıka'dan özel olarak flying-cam (uçan kamera) cihazı \e teknısyenleri getirtildi. En son 'Harry Potter' için çalışan ekip, 'Gönül Yarası'nın Mardin çekimleri ıçın Brüksel'den geldi. Havada çekim yapmak için kullanılan küçük kamera. kullanıcısı tarafindan uzaktan kumandayla idare ediliyor ve ha\ada sınırsız açılardan çekim yapma özgürlüğü sağlıyor.