Katalog

25 AĞUSTOS 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA J j j J V U l l U 1 V I I . ekonomi(«)cumhuriyet.com.tr 13 Enflasyon tek haneye inerken bankalar yıllık yüzde 200'lere varan bileşik faiz uyguluyor Kredi kartı çıkmazı Enflasyondaki düşüşü faizlere yansıtmayan bankalar, kaldınmlara kurdukları standlarda karl dağıtmayı sürdürürken kartlara can simidi gibi sanlan kişi sayısı ve borcunu ödeyemeyenler artıyor. kadar çıkarken genelde 10 gün olarak uygulanan son ödeme tarihine kadar toplam borç üzerinden faiz işletilmeye devam ediliyor. Aylık ortalama faizi yüzde 6 olan kredi kartlarının tüketiciye maliyeti, gecikme zammı, devletin aldığı vergi ve fonlarla bir likte yıllık yıllık bileşik bileşik olarak olarak yüzyüzlikte de 100'leri aşıyor. Kara liste de kabanyor "Kayıtdışılığı azaittığı" gerekçesiyle finans çevreleri tarafından kullanımı teşvık edilen kredi kartlarıyla yapılan tüketime bağlı olarak bankaların "kara listesine" alınan kredi kartı borçlulan da bu • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) Rekabet Kurumu, son dönemdeki tartışmalann odağında olan ilaç sektörünü gündemine aldı. Rekabet Kurumu Başkanı Mustafa Parlak, ilaçla ilgili kapsamlı bir rapor ha/ırladıklarını açikladı. Parlak ilaç sektöriinün büyük ölçüde d'ozenlemeye tabi bir '.. ktör olduğunu vurugulayarak "Bugün hâkim durumda olan ilaç sektörü diyc bir şey yok" dedi. "Türkiye'de Rekabet Gücü, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatınmlarının Türkiye'ye çekilmesi ve Rekabet Politikalannın Rolü" konulu projeye ilişkin protokol, TOBB'de imzalandı. Parlak, gazetecilerin sorularını yanıtlarken İlaç Endüstrisi Işverenler Sendıkası Başkanı Bülent Eczacıbaşı, ilaç endüstrisinde sağlıkh rekabet ortamı oluşturulması gercktiğini belirterek "Böyle bir olayın (Roche) ortaya çıkmasına neden olan ortam, rekabet eksikliği ortamıdır" dedi. kafası karışık' Ekonomi Scrvisi Bankaların hâlâ "kaldınmda dağıtuğı" kredi kartları can yakıyor. Hesap kesım tarihındcn son ödcme gününe kadar geçen süre için faiz işleten bankalar, tek haneli enflasyon rakamlarına karşın kredi kartlarına yıllık yü/.de 1 KO'lere varan bileşik faiz uyguluyor. Memur maaşlarına reel anlamda yıllık yüzde 2'yı aşmayan oranlarda zam yapılırken bankalar kredi kartlarına reel bazda yüzde 100'ü aşan faızler uygulamaya devam ediyor. Taksitli alışverişi özendiren kredi kartlarıyla et, süt, peynir gibı temel tüketım harcamalarına ortalanıa 3 ay taksit uygulanırken giyim ve beyaz eşya gibi nispeten lüks mallarda taksitlendırme 12 aya kadar çıkıyor. Kredi kartlanna uygulanan limitler tüeticinin maaşının maaşının 5 5 katına keticinin katına • Kredi kartı bileşik faizi (yıllık %) yılın ilk 6 ayında 47 bin kişi artarak 365 bin kişiyi geçti. 1999'da 24 bin, 2000'de 52 bin kişi kredi kartı borcunu ödemediği için "karaliste"ye alınırken, krizin etkisiyle bu sayı 2001 'de 127 bini de geçmişti. 2002'de nispeten azalarak 50 bin kişi listeye eklenmişken2003'teki63binkişimişken 2003'teki 63 bin kişi lık sayıyla birlikte bu rakam yeniden yükselmeye başladı. Mevduta yıllık yüzde 22'yi aşmayan oranda faiz veren ve Hazine'ye yüzde 25'lerden borç veren bankalann, kredi kartlannda uyguladıklan "fahiş" faizler, bankaların kârlarının da katlanmasını sağladı. Borsada işlem gören 10 bankanın bu yılın ilk yansındaki net faiz gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 93 artarak 3.5 katrilyon liraya çıkarken, 2003'ün ilk 6 ayında faiz gelirlerinin yüzde 73'ü faiz giderlerine giden bankalar, bu yılın ilk 6 ayında faiz gelirlerinin yüzde 50'sini faiz giderleri için harcadılar. Mevduata yıllık ortalama yüzde 21'i aşmayan oranda faiz veren bankaların faiz giderleri önceki yıla göre yüzde 22 azalarak 3.5 katrilyon liraya gerilerken faiz gelirleri yüzde 10 artarak 6.9 katrilyon liraya çıktı. Nereden nereye... Tüketim de batık da patladı Ekonomi Servisi Son yıllarda tüketicinin yoğun ilgi gösterdiği kredi kartlanyla yapılan harcamalarda yüzde 635, batık alacaklarda da 477 arlış kaydedildi. Son 4 yıldaki kredi kart lan ve tüketici kredilerinde yaşanan gelişmeler şöyle: t/ Tüketici kredi leri ve kredi kartlan son 4 yılda yüzde 455 artarak 22.7 katrilyon liraya ulaştı. • 2000'in Haziran ayında 2.6 katrilyon lira olan bankaların tüketiciye sağladıkları tüketici kredileri miktan 13 Ağustos 2004 itibanyla 12.4 katnlyon lırayı aştı. •Aynı süreçte taşıt kredileri yüzde 250 artışla 4.8 katnlyon liraya, bireysel tüketici kredileri yüzde 432 artışla 5.4 katrilyon liraya çıktı. • Dört yıl önce 1.4 katrilyon lira olan kredi kartlarıyla yapılan harcama tutarı, yüzde 635 artışla 10 katrilyon 304 trilyon liraya yükseldi. • Batık olarak kabul edilen kredi kartlan tutan da patlarken; tasfiye olunacak kredi kartlan alacaklan yüzde 477 artışla 427 trilyon seviyesini aştı. * ' 2003'ün temmuz ayında 17 milyon olan kredi kartı sayısı son bir yılda yüzde 36 artarak 23 milyonu geçtı. • Son bir yıl içinde kredi kartı ile gerçekleştirilen işlem tutarı da yüzde 67 artışla 15.5 katrilyon liraya çıktı. • 2004'ün ilk 7 aylık verilerine göre kredi İcartı kullanılarak yapılan taksitli alışverişlerın oranı da yüzde 19 olarak gerçekleşti. Isveç'te kart veren kuruluşlara da yaptınm, Almanya ve Fransa'da sıkı takip var Kullamın da çok denetim de Ekonomi Servisi Gelışmış ekonomilerde kullanım oranı yüzde 90'lara kadar çıksa da pek çok Avrupa ülkesinde kredi kartı almak hâlâ çok kolay değil. 1990'lıyıllannbaşında Isveç'te patlak veren kredi kartı lüryası şu an dizgınlenmış durumda. Kart alma koşullarının sertleştirildiği ülkede borçlannı ödemeyenler kara listeye alınıyor. Kredi kartı veren kuruluş bu listeye aldırmadan bir kişiye kredi kartı verirse olay, "güvenccsiz kredi verme" olarak kabul ediliyor. Denetim ışi ilc ılgilı daıre bu tür olaylara öncelık tanımıyor ve bu şekilde kart veren kuruluş da aldığı riskin bedelıne katlanmak zorunda kalıyor. Kara listede yer alanlar, kredi kartı ve kredi alamadığı gibi konut kiralama ve telefon aboneliği gibi pck çok işlemi yapamıyor. Almanya'da da kredi borçlannı takip eden SHUFA adlı kurunıdan bilgi alınıyor. SHUFA'da kaydı bulananlara hiçbir şekilde kredi kartı verılmiyor. Yapılan harcamalar cn kısa sürede hesaplardan çekiliyor. Bu şekilde yüksek borçlanmanın önüne geçiliyor. Yüzde 87'lik kullanım oranı ile AB'de ikıncı sırada yer alan Fransa'da ise sokaklarda kart dağıtılmadığı gibi 3 aylık maaş bordrosu olmadan hesap açılmıyor. Şahsa aıt elektnk veya havagazı faturalan ile adres bilgılerinın doğruluğunun kanıtlanması ıstenırken kefil garantisi koşulu aranıyor. Koşullan yerine getirmeleri halinde bile daha önce borçlu duruma düşenlere kart vermekte katı davranılıyor. Tekel'den igaraya zam • ANKARA (AA)Tekel'den yapılan açıklamaya göre, daha önce 2 nıilyon 950 bin liradan satılan uzun Tekel 2000 sigarasının fiyatı yüzde 1.7'likartış ile 3 milyon lirayaçıkanldı. 1 milyon 950 bin liradan satılan kısa Tekel 2001 Hard Box sigarası yüzde 2.6'lık artışla 2 milyon liraya, 1 milyon 550 bin liraya satılan Samsun 216 Soft sigarasının fiyatı da yüzde 3.2 artışla 1 milyon 600 bin liraya çıktı. Tekel'in diğer sigaralannın fiyatlarında değişiklik yapılmadı. ATO'dan Şener'e öneriler Ingiltcre taruşıyor Birkaç yıl öncesine kadar kredi kartı alnıanın hiç de kolay olmadığı Ingiltere'de bankada hesap açan birine aynı gün kredi kartı verilmesi gibi uygulamalara geçilmesi ülkede tartışmalara yol açtı. lngıltere'nin en büyük kredi kartı kuruluşu Barclaycard'ın yöneticisi Matt Barret kredi kartı ile uzun süreli borç almanın çok pahalıya geldiğini, kendisinin kart kullanmadığını söyledi. Limit aylık gelire endekslensin Ekonomi Servisi Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, kredi kartlannın hangi usul ve esaslara göre kimlere verileceği, hangı limitler ve koşullar altında verileceğinin, belli standartlara uygun şekilde belirlenmesi gerektiğinı bildirdi. Kredi kartlannın çarşı pazarda simit gibi dağıtıldığına dikkat çeken ATO Başkanı Sinan Aygün de "Kredi karuna fotoğraf yapışbnlması gerekiyor, kartı çalana da hapis cezası gelmeli" dedi. Sorunlarla ilgili kendilerine 11 bin 700 mekrup geldiğini anlatan Aygün, tüketicinin ödeme kabilıyetini ölçecek ve buna göre krcdilendirme yapılmasını sağlayacak Kredi Derecelendirme Sistemi'nin devreye sokulmasını istedi. ATO'nun başlıca önerileri şöyle: • Kredi kartıyla taksıtlendirme işlemi akaryakıt ve gıda gibi tüketim maddelerinde kaldınlmalı. Dayanıklı tüketim maddelerinde de 6 ay vade ile sınırlandınlmalı. •' Kredi kartı kullanıcısına verilen aylık harcama limit tutan, kart sahibinin aylık toplam gelirinden fazla olmamalı. */ Kart çıkaran kuruluşlar merkez ya da şubeleri dışındaki, alışveriş merkezleri, pazarlar ve sokaklar gibi hiçbir yerde kart pazarlayamamalı. • Kart çıkaran kuruluşlann uygulayacağı kredi kartı faizi Hazine'nin borçlanma faizinin yüzde 100'ünü geçmemelidir. Bankalar iştirak saüyop • Ekonomi Scrvisi Borç ödeme konusunda BDDK < TMSF'yle anlaşan (;ukurova Grubu'na ait Yapı Kredi Bankası turizm sektöründeki iştiraklerindeki hisselerini satıyor. Yapı Kredi Bankasf ndan iMKB'ye gönderilen açıklamada, Banka'nın mali olmayan ıştiraklerinin elden çıkanlması kapsamında, Enternasyonal Tunzm Yatınm bünyesindeki altı ş.irketin hisse satışlan için 15 Eylül günü mesai bitimınin sonuna kadar teklifalınacağı kaydedildi. Garantı Bankası da mali olmayan stiraklerinden Doğuş v Jtomotiv'in hisselerini Doğuş lnşaat'a 113.6 trilyon lira karşılığında sattı. Kredi kartı kullanımının Türkiye'den çok daha yaygın olduğu Fransa'da, sokaklarda kredi kartı dağıülmazkcn Almanya ve Isveç'te yüksek borçlanmanın önüne geçilmesi için sıkı önlemler alıııdı. tirilmesinin yanlış olacağını söyledi. Bir televizyon kanalının yayınına katılarak sorulan yanıtlayan Özince, bankacılık sektörüne yönelik yeni düzenlemeler getirecek yasa taslağının sektörün serbestleşmesini önleyeceği uyarısındabulunarak "Bankacıugınve fınans piyasalannın çok detay lı düzenlemelere gerek duyduğu açık. Ancak tepkisel dü/enlemelerdcn kaçınılması gcrekir'' dedi. Kısa vadeli ihtiyaçlar için kredi kartlarının kullanılması gerektiğine işaret eden Özince, orta vadeli ihtiyaçlar için de diğer kredilerin kullanılması gerektiğini vurguladı. Sektörde sorunlu kredi miktarının gerek yurtiçi, gerekse yıırtdışı sıralamalar itibanyla son derece zayıf düzeyde olduğuna işaret eden Özince, kartlann kullanımıyla ilgıli gelişmelerin sektörle ilgili tehdit oluşturmadığını kaydetti. özlnce: Sınırlama hatalı BANKACILAR ÖNLEME KARŞI Önce Devlet Bakanı Abdüllatif Şener'in ardından da Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Başkanı Tevfik Bilgi'nin kredi kartlanna sınır getirilmesine ilişkin yasa hazırlığına dönük açıklamalan bankacılar tarafından eleştiriliyor. Türkiye Bankalar Birliği Başkanı ve Iş Bankası Genel Müdürü ErsinÖzince, kredi kartlarının kayıt dışı alışverişi önlediğini belirterek; sınırlama ge OTELtN SAHİBİTHK İLE NET HOLDİNG MAHKEMELİK JLGİ TOPLUMUNA DOĞRU/ÖZLEM YÜZAK önce soruyu ortaya atalım: Türkiye bilişimle kalkınabilir mi? Eğer bilişimle kalkınmayı bir vizyon olarak önüne katıp bu doğrultuda politikalar üretip, sürdürebılirse, evet. Peki neden bilişim? • Çünkü bilişim, her şeyden önce, en düşük yatırımla ve en kısa sürede istihdam yaratan bir alan. Sanayide bir kişiyi istihdam etmek için gereken ortalama yatırım mıktarı ortalama 90 bin dolar. Bu rakam turizmde 50 bin, tarımda 25 bin dolar iken, bilişim için 23 bin dolar yetiyor, üstelik yatınm süresi de yıllar değil, yalnızca aylar. • Bilişim sektöründe yaratılan katma değer, bu sektöre yapılan yatırımla kıyaslandığında oldukça yüksek. örneğin sanayi sektöründe yıllık ortalama kişi başı yaratılan katma değer 15 bin dolar, hizmet sektöründe 20 bin dolar iken, bilişim sektöründe bu rakam 30 bin dolara çıkıyor. • Türkiye'nin giderek kronikleşen işsizlik sorununu, özellikle de eğitimli genç işsiz sorununu hafifletmek açısından önemlibirfırsat. Zira bilişim kullanımının artması ile bu konuda yetişmiş elemanlar için ciddi bir istihdam potansiyeli de ortaya çıkıyor. Sektör, ilkokul mezunundan üniversıte eğitimlisine kadar farklı nitelikteki kişile ozlem.\ıı/ak(tf cumhuriyvtconi.tr Merit Antique Otel el değtştıriyor Istanbulllaber Servisi Laleli'deki ki payını yüzde 99'a çıkardığını be5 yıldızh Ment Antique Otel, NET lirtti. Elver, bu nedenle Göksel DenizHoldıng ile Türk llava Kurumu'nu cilik'inBeyoğlu30. Noterliğı'nde23 (THK) mahkemelık etti. Otelin sahiMayıs 2003 tarihinde tek taraflı olabi THK, NF.T Holding'in sözleşmerak düzenlediği tahliye taahhüt belgenın şartlannı yeriııe getirsinin THK tarafından dikkamedığı gerekçesıyle, yargıte alınmaması gerektiğini • THK nın verdıği tahlıye ıstemısöyledi. kiracısı nin haklı olduğunu belirtırElver, daha önce alınan NET ken NET Holdıng yelkililemahkeme kararlarına dayaHolding'i ri, karan hukuka aykın bulnarak yargılamanın iadesi ismülkünden temiyle açtıklan davanın sürduklannı ıcra emrine itıraz edeceklerını söyledıler. çıkarıyor. dügünü, otele icra karan tebliğ edildiğinde de itırazda buNET Holding YatınmlarNET dan Sorumlu Başkan YarHolding ise lunacaklarını belirtti. dımcısı Haluk Elver, başta icra takibine Sözleşmeye uymadılar 3 yıldızh olarak düşünülen itiraz tesise NET Holding'in topTHK Genel Sekreter Veedecek. lam 27 milyon dolarlık yakili Bahattin Adıgüzel de tınm yaptığını ve 1987 yı1991 yılından beri kira sözlında tesısın Ramada International leşmesındekı hükümlerin yerine adıyla 5 yıldızh otel halıne gctırildigetirilmemesı nedeniyle konunun ğinianlattı. Elver, 1991 yılındaTHK yargıya intikal ettiğini söyleyerek ile yapılan protokolle Göksel Deniz"Yargı kararımn uygulanması için cilik AŞ'nin yü/de 51 hisse sahibi olhukuki süreç devam ediyor. Tesis tahması koşulunun kaldınldığını ve NET liye edilecek ve otel olarak i$letilnıeye Holding'in 2000 yılında 1 OYTAŞ'ta devam edilecek" dedi. Bilişimle Kalkınma re iş yaratabilır. Bu yalnız Türkiye için değil, diğer ülkeler için de geçerli. örneğin, ABD'de 2003'te bilişimde istihdam açığı 1.4 milyon kişi oldu. • Bilişim dikey değil, yatay bir sektör. Gırdiği her farklı iş alanında, torna tezgâhlarından, otel işletmeciliğine kadar, verimliliği ve katma değeri arttırma gücüne sahip. • Bilişim hizmetleri kişinın bulunduğu yerde üretildıği için, iç göçlere gerek kalmadan, gelirı düşük yörelerdeki insanlara iş imkânı sağlayabilir.Veböylecebölgeler arası gelir farkının azalmasına da katkıda bulunabilir. Ancak bilişimle kalkınmak için, başta da belirttiğimız gibi her şeyden önce bu doğrultuda ulusal vizyonun oluşturulması şart. Bu vizyonu oluşturan ülkeler, bugün dünya kalkınma liginde kısa sürede bir değil, birkaç basamak birden yükseldiler. Birkaç örnek verelim: • Israil'de öncelik, telekomünikasyon altyapısının iyileştirilmesine ve ArGe'nın desteklenmesi Petrol 46 dolanın altında • SİNC,APUR(AA)Uluslararası borsalarda ham petrol fiyatlannda geçen haftanın son işlem günü 49.40 dolar zirvesinden başlayan gerileme aralıksi7 sürüyor. Fiyatlar dün 46 doların da altına gerıledi. New York Ticaret Borsası'nda hafif türü ham petrolün varili 45.90 dolara kadar gerilerken Londra Borsası'nda işlem T ören Brenl türü ham v etrol, 42.80 dolar seviyesinde bulunuyor. Ancak fiyatlardaki gerilemenin kalıcı olup olamayacağı sorusu henüz piyasa uzmanlan tarafından kesin olarak cevaplandınlamıyor. merkezlerinden muhasebe sistemlerine, yazılım geliştirme merkezlerine kadar birçok hizmetlerine verildi. Girişimcilerin yüksek ni Hindistan'a aktardılar. • Hindistan 199O'lı yılların bateknoloji içeren yeni ürünleri geliştirmeleri desteklenerek ilgili proje şında en hızlı büyüyen ekonomilere iki yıl boyunca yılda 350 bin lerin arasında girdi ve bu hâlâ sü' dolar ve kuluçka (inkübasyon) hiz rüyor. Yalnız Israil ve Hindistan değil, metleri sunuldu. özel sektörün ArGe yatınmlarına vergi avantajları Irlanda, Güney Kore ve daha birsağlandı. Tüm bunların etkisiyle çok ülke bilişimle kalkınma modebugün Israil'in geldiği noktayı şöy lini benimseyip önemli kazanımlar elde ettiler. le sıralayabiliriz. Türkiye'de ise, demiryolundan • Çoğu ihracata odaklı 2 bini aşkın yük eğitime kadar, bugüne dek hiçbir sek teknoloji firması konuda çağdaş bir hamle başlatılmadığı göz önünde bulunduruvar. • Amerikan borsa lunca, bilişimle kalkınmanın nelarında işlem gören 80 den bir amaç olarak saptanmadıyüksek teknoloji şir ğını tahmin etmek hiç de zor deketiileABD veKana ğil. Bizi bu konuyu yeniden günda'dan sonra 3. sıra deme getırmeye iten unsur ise önümüzdeki hafta başlayacak da. • ABD.ABülkele olan CeBIT Fuarı ve Bilişim Zirveri, Çin ve Hindistan'la yaptığı an si oldu. Yerel yönetimlerden ünilaşmalar doğrultusunda üniversi versitelere, sanayicilere, bilişim teler ve araştırma kuruluşları ile uzmanlarına, siyasetçilere kadar ortak ArGe çalışmaları yürütüyor. her kesimi buluşturacak olması, • Hindistan'dahükümet, ülke bilişimin kalkınmadaki rolünün bir ye yerleşen teknoloji firmalarına kez daha gözler önüne serilmesi şirket kurma kolaylıkları, vergi mu açısından önemli. Bakalım ulusal afiyeti ve gümrük avantajları gibi politika oluşması için daha ne geolanaklar sağladı. Bunun sonu rekecek? Not: Yazıdaki veriler Türkiye cunda; • Yabancı yatmmlar 19921995 Bilişim Sanayicileri Derneği'nin arasında her yıl yaklaşık yüzde "Bilgi Çağına Uyum Paketi" başyüz arttı. Ulusötesi şirketler çağrı lıklı raporundandır.