Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22HAZİRAN2004SAU 10 D I Ş H A B E R L E R d j s h ab cumhuriyet.com.tr KAVŞAK OZGEN ACAR 'Demir Perde'den Orta Asya'ya Ikinci Dünya Savaşı sonrasının soğuksavaşının ürünü olan "North Atlantic Treaty OrganisatJon (Ku- zeyAtlantikAntlaşmasıörgütü)" gi- bi askeri amaçlı bir yapılanmaya tepki olarak, sosyalist ülkeler de aynı amaçla "Varşova Paktı "nı kur- dular. Ingiltere Başbakanı Wins- ton Churchill'in deyimiyle "demir perde" bu iki askeri örgütün sınırı- nı oluşturdu. ABD-lngiltere gibi Ingilizce ko- nuşulan ülkelerde, adının baş harf- lerinden dolayı kısaca "NATO"; Fransa-Belçika gibi ülkelerde Fran- sızcadan dolayı "OTAN" denilen bu uluslararası askeri örgüte üye ol- sun olmasın öteki ülkeler bu kısalt- mayı genellikle kendi dillerinde yap- tılar. Her nedense Türkçe kısaltılmı- şı olan "KAAÖ" yerine "NATO" sözcüğü yanlış olarak yerteşti. 80'lerin sonunda "demirperde" yıkıldığında Varşova Paktı da dağıl- dı. Rusya dışında pek çok Varşo- va Paktı üyesi ülke KAAÖ'ye katıl- dı. 14 üyeli KAAÖ'nün üye sayısı son katılımlarla 26'ya çıktı. Ister iste- mez insanın aklına bir soru geliyor. Varşova Paktı ortadan kalktığına, Avrupa'ya banş geldiğine gö- re acaba KAAO'ye hâlâ ne- den gereksinim duyulu- yor? Sorunun yanıtını verebilmek için örgütün adını anımsamakta yarar var: "Kuzey Atlantik örgütü Antlaşması"2. Dünya Sa- vaşı'nda yaşanan trajedinin yeniden aynı coğrafi ortamda yaşanmaması için ABD-Kanada ile Ingiltere-Fransa-Almanya-Bene- lüks ülkeleri arasında "Atfantikaşı- n" savunma amaçlandı. 1952'de Türkiye ile Yunanistan KAAÖ'ye alındı. Amaç Batı'nın kalkanında Türkiye'yi "demirperde" sınırın- da "kanat" durumuna, bir başka deyimle "ileri karakol" konumuna getirmekti. Ekonomik kalkınmasını tamam- lamamış Türkiye, yıllarca ileri kara- kol görevini yüklenerek, ulusal ge- lirlerini, uluslararası savunmayı güç- lendirmede kullanmak zorunda kal- dı. Varşova Paktı yıkılınca Türki- ye'nin üzerindeki askeri bütçe yü- künün de kalkması gerekirdi. Oy- Sa, 84'te başlayan Güneydoğu olay- lan, Filistin-lsrail çatışması, ardın- dan Balkanlar'la Kafkasya'daki sı- nır aşan çatışmalar, etnik sürtüşme- ler "kanat ülke" Türkiye'yi sorun- ların tam ortasında ateşle çevrili bir "ada" konumuna soktu. Bu siyasal ortamda, bu "ada " ül- kede yalnızca KAAÖ doruğu değil, Orta Âsyaaçılımlı "Banş İçin Ortak- lık (BİO)" doruğu da toplanıyor. Gerçekte Istanbul'da gelecek haf- ta bir değil iki doruk buluşuyor. Do- ruğa 46 ülkenin devlet ve hükümet başkanları katılıyor. Bir başka de- yimle, Varşova Paktı'nın dağılma- sından bu yana dünyada en önem- li askeri amaçlı bu siyasal doruğa iki kıtayı birleştiren istanbul ev sa- hipliği yapmaya hazırlanıyor. Benzeri bir doruk iki yıl önce, 11 Eylül terör olayının gölgesinde Prag'da toplanmıştı. Ancak, Prag doruğunda, Atlantik'in iki yakasın- da, biryanda ABD, öteyanda Fran- sa-Almanya arasındaki anlaşmaz- lıklar giderilememiş, daha sonra bu gerginliğe özellikle Irak'ın işgali de eklenmişti. Böylece, örgütün var- lığını sürdürüp sürdürmeyeceği ko- nusu da gündeme taşınmıştı. İs- tanbul doruğu, örgüt içi sorunlar- da "gevşeme" sağlanması açısın- dan büyük önem taşıyor. BM Gü- venlik Konseyi'nin Irak konusun- daki son karannın Atlantik'in iki ya- kasında da gevşemeye olumlu kat- kıda bulunması bekleniyor. İstan- bul doruğu ulusal ve uluslararası ka- muoylarında KAAÖ'nün gevşeme sürecine girildiğini, örgütün yeniden güçlü çıktığını gösterip gösterme- mesi açısından önem taşıyor. İstanbul doruğu, gevşemenin sağlanmasından sonra KAAÖ'nün bundan böyle nelere, nerelere, na- sıl yöneleceğinin tartışılması açı- sından da dönüm noktası olacak. KAAÖ'nün geleceğe yönelik en önemli sorununu Afganistan oluş- turacak. KAAÖ, üyetopraklannın çok ötesindeki bu ilk bunalım bölgesinde başanlı olmak- tan başka bir şey dü- şünmüyor. Bu neden- le KAAÖ'nün Kabil'de- ki özel temsilcisi Eski Dışiş- leri Bakanı Hikmet Çetin de do- ruğa katılarak bilgi ve- recek. Gerek Çetin'in bu göreve getirilmesi, ge- rek KAAÖ'nün Orta Asya'ya açılımı, eski kanat ülkesi Türki- ye'ye Avrasya coğrafyasının tam I göbeğindeyenisorumluluklaryük- | leteceğe benziyor. SSCB'nin dağılmasından son- ra Rusya dışındaki Varşova Paktı üyeleri NATO'ya üye olurken Orta Asya'daki öteki cumhuriyetlerle 1994'te "Banş İçin Ortaklık (BİO)" adı ile bir yapılanma öngörüldü. KAAÖ'nün Orta Asya'ya açılımını öngören bu yapılanmanın uzantısı olarak salı günü 46 devlet ve hü- kümet başkanı ikinci dorukta bir araya geliyor. Rusya Devlet Başka- nı Vlademir Putin'in Istanbul'a gel- meyeceğinin açıklanması üzerine KAAÖ-Rusya doruğu ise Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov'un katılımı ile toplanacak. Doruk öncesinde ya da boyunca Dışişleri, Savunma Bakanlan ile genelkurmay başkan- lan da kendi aralannda toplanmak- la kalmayacak, liderler de kendi aralannda ikili görüşmeler yapa- caklar. Bu toplantılarda KAAÖ'nün Irak'a asker gönderip gönderme- yeceği, KAAÖ şemsiyesi altında daha fazla ABD uçak ve persone- linin Türkiye'de konuşlandınlması, Karadeniz'de kaçakçılığa karşı bir deniz gücünün kurulması, örgüt içinde bir ortak istihbarat kurumu- nun kurulması gibi konular da gün- dem oluşturacak. Doruğun gün- demindeki Irak, Ortadoğu, Kafkas- ya, Balkanlar'daki sorunlar ve ulus- lararası terör ile mücadele konula- rının Türkiye'ye yeni sorumluluklar yükleteceği anlaşılıyor. Doruk'ta güvenlik kaygısı İstanbul doruğunda erkeklere içe kapanık, bayanlara dışa açık prog- ramlar uygulanacak. Gerek terör kaygısı, gerek cumartesi günü ön- ce Ankara'ya gelecek ABD Başka- nı Geoerge W. Bush aleyhinde ya- pılacak gösteriler nedeniyle doruğa katılacak liderler yalnızca kapalı ka- pılar ardında çalışacak, Istanbul'u ta- nıyamadan ülkelerine dönecekler. Lütfi Kırdar Kongre Sarayı'nın Ana- dolu ve Rumeli salonlanndayapıla- cak toplantıyı Cumhurbaşkanı Ah- met Necdet Sezer açacak. Hava- da erken uyan AVVACS uçaklan, he- likopterler; karada 30 bin polis; de- nizde devriye gemileri, SAS deniz ko- mandolannın katılımı ile olağanüs- tü güvenlik önlemlerinin alındığı bi- liniyor. Bu arada uluslararası bir is- tihbarat ağı da bilgi kırıntılannı de- ğerlendiriyor. Kuşkusuz Ankara'yı, 3 bin delegenin katılacağı bu doruk- ta en çok güvenlik konusu düşün- dürüyor. 3 bini aşkın medya mensubunun görev yapacağı alan olarak Askeri Müze hazırlandı. Konuklara tek "smokinli" yeme- ği Başbakan Recep Tayyip Erdo- ğan Dolmabahçe Sarayında vere- cek. (1 artı 1) olarak özetlenen, lider- den başka ancak her ülkeden biryet- kilinin de katılacağı bu yemekteTürk Başbakanı'nın konuklar onuruna kaldıracağı kadehin şampanya, şa- rap, meyve suyu ya da su mu ola- cağı henüz saptanmadı. Ev sahibe- si Semra Sezer, konuk eşlerini Is- tanbul'un çeşitli yörelerinde gezdir- dikten sonra kendilerine Sepetçiler Kasrı'nda bir yemek verecek. Doruğun siyasal eşgüdümünü Dı- şişleri Müsteşar Yardımcısı Büyü- kelçi Nabi Şensoy, toplantıların ör- gütlenmesi ile ilgili "NAZ" komite- sinin eşgüdümünü Büyükelçi Umur Apaydın yürütüyoriar. Eurovision yarışması, uluslarara- sı basın patronları toplantısı, Islam ülkelerinin İKO toplantısı, ardından KAAÖ ile BİO doruklan Istanbul'u do- layısıyla dünyada sahne ışıklan al- tına taşıyor. Bu doruğun da ötekiler gibi başanlı geçmesi ev sahibi Tür- kiye'ye kuşkusuz onur verecektir. Berlin Olimpiyatı'ndan Karatepe'ye AlmanyaTübingen Üni- versitesi, Arkeoloji Profe- sörü Halet Çambel'e (88) geçen salı günü "arkeolo- ji bilimineyaşam boyu kat- kılanndan" dolayı "onur- sal doktor" unvanı verildi. 1936 Berlin Olimpiyat Oyunlan'naTürk ulusal ta- kımında eskrim dalında ka- tılan ilk bayan sporcu olan Çambel, 1940'ta Prof. Dr. H. Th. Bossert'in asista- nı olarak arkeoloji çalışma- larına başlamıştı. 1969'da profesörolan Çambel, Türkiye'nin çe- şitli yörelerinde arkeolojik kazılar yapmış, yabancı üniver- sitelerde konuk öğret- men olarak Anadolu ar- keolojisi alanında ders- ler vermişti. Çeşitli diller- de yayınlan olan Prof. Çambel, son olarak Adana'da Karatepe an- tik yerieşmesinde Hitit yapılarını gün ışığına çı- karmıştı. Kendisi gibi çeşitli ödüller alan ozan- mimar Nail V. (Çakır- han) ile evli olan Çam- bel, Tübingen Üniversi- tesi'ndeki ödüI töreninde bir de ders verdi. Halet Çambel. NATO İstanbul'da Arnavutluk, Makedonya ve Hırvatistan'a 'hazır değilsiniz' diyecek İttifaktan yeni davetyokSERKAN DEMtKTAŞ ANKARA-NATO'nun 28- 29 Haziran günJerinde Istan- bul'da gerçekleştireceği zirve- nin önemli gündem maddele- rinden birini de "genişleme" oluşturacak. 7 NATO ülkesınin ilk kez tam üye olarak yer ala- caklan zirvede, 3 Balkan ülke- sinin gelecektekı üyelikleri de ele ahnacak. Arnavutluk, Ma- kedonya ve Hırvatistan'ın çok istemelerine karşın istanbul zirvesinden "üyeBkdaveti" al- malan beklenmiyor. Kurulduğu 1949 senesinden bu yana "açık kapt" politikası kapsamında genişleyen NATO, Soğuk Savaş'ın sonaermesi ve SSCB'nin dağılmasının ardın- dan genişleme sürecine hız ver- di. 1999 Washington zirvesin- de, Üyelik Eylem Planı'nın ka- bul edilmesinin ardından daha önce başvuran Çek Cumhuri- yeti, Macaristan ve Polonya it- 7 NATO ülkesinin ilk kez tam üye olarak yer alacaklan tstanbul zirvesinde, 3 Balkan ülkesine, çok istemelerine karşın yeşil ışık yakılmayacak. Arnavutluk, Makedonya ve Hırvatistan büyükelçileri Dışişleri Bakanlığı'na gelerek zirveye dönük taleplerini dile getirdiler. kollektif savunma anlayışına ve görevine uygun bir düzeye erişmesi de gerekiyor. Her üç ülkenin de bu koşullan karşı- lama konusunda yetersiz kal- dığı görüşü NATO'da yaygın. Cesaretlendirüecekler tifaka kabul edildiler. 3 ülkenin ardından aynı planda yer alan ülkelerden Bulgaristan, Eston- ya, Litvanya, Letonya, Roman- ya, Slovakya ve Slovenya da 2002 yıhndakı Prag zirvesiyle ittifaka tam üye olarak katıl- ma hakkına sahip oldular. Bu ülkeler, istanbul zirvesinde ilk kez tam üye olarak masadaki yerlerini alacaklar. 3 ülke de koşullarda yetersiz Üyelik Eylem Planı'nda yer alan Arnavutluk, Makedonya ve Hırvatistan da tam üyelik için bastırıyorlar. Andak bu ülke- lere istanbul zirv esinde üyelik için "davet" ya da "davet için bir tarih'' verilmesi beklenmi- yor. Askeri standartlannı ittifak düzeyine çıkarmak için çalış- malarını sürdüren bu ülkeler, Afganistan'daki NATO operas- yonuna aktif şekilde katıhyor- lar. Arnavutluk ve Makedonya, Irak'taki işgal güçlerine de as- keri katkıda bulunuyorlar. Ancak üyelik için ABD'nin başlattığı operasyonlara des- tek vermek yetmiyor. Üyelik Eylem Planı'na göre ittifaka katılmak isteyen ülkeler, eko- nomik ve siyasi alanlarda bel- li bir düzeye ulaşmış olmalı. Hukukun üstünlüğü, demok- rasi. istikrar da aranılan koşul- Iar arasında. Bunlara ek olarak silahlı kuvvetlerinin NATO'nun Afganistan' ın yeni hükümet kurumlan oluşturarak organi- ze suçlar ve yolsuzlukla müca- delede önemli bir adım attığı; Hırvatistan'm savunma refor- mu yaparak silahlı kuvvetleri- ni daha esnek bir hale getirdi- ği; Makedonya'nın da eski cumhurbaşkanının kazada öl- mesinin ardından yeni başka- nını başanyla seçtiği gibi un- surlann ıse zirve sonunda ya- yımlanacak bildiride yer alma- sı ve bu ülkelerin üyelik için ce- saretlendirilmesi öngörülüyor. Tûrkrye'niıı tutumu net îsteyen ülkelerin koşullan kar- şılaması durumunda ittifaka alınmasından yana olan Türki- ye, 1990'lar boyunca çatışma- lara sahne olan Balkan ülkele- rinin bu genişlemede mutlaka yer alması gerektiğini düşünü- yor. Makedonya, Amavaıtluk ve Hır\ı aa'stan büyükelçileri de dün Dışişleri Bakanlığı'na gelerek zirvedeki olası gelişmelere iliş- kin görüş alışverişinde bulun- dular ve Türkiye'den desteğini sürdürmesini istediler. İstanbul zirvesinde Banş İçin Ortaklık programına Sırbis- tan-Karadağ ve Bosna-Her- sek'in de katılması konusunun ele alınması bekleniyor. Edini- len bilgilere göre bu iki ülkenin programa katılmasına yeşil ışık yakılacak. Ebu Garib davasında yargıç, cezaevinin yıkılmayacağına hükmetti GeneraDerin ifadesi abnacak Elmek: oacar superonline.com Faks:0312.442 79 90 Ebu Garib'de işkence etmekle suçlanan 3 askerin ön duruşmasında yargıç, Abizaid ile Sanchez'in tanık olarak dinlenmesi talebini kabul etti. Dış Haberler Servisi - Ebu Garib cezaevinde Iraklı esirlere kötü mu- amele ve işkence etmekle suçla- nan Amerikah 3 askerle ilgili da- vanın ön duruşması dün Bağdat'ta yapıldı. ABD ordu mahkemesi ta- rafindan yürütülen yargılamanın hâkimi Albay Janıes Pohl Ebu Ga- rib'in suç mahallı olduğu için yı- kılmaması gerektiğine hükmetti. Sanık askerlerden birinin du- ruşması, avukatınm "korku ne- denhle" Irak'a gelmemesi üzeri- ne ertelenirken bir diğer sanık avukatı Paul Bergrin'in, ABD Başkam George Bush ile Savun- ma Bakanı DonaldRumsfdd ın ta- nık olarak dinlenmeleri talebi ka- bul edilmedi. Inzibat erleri Char- les Graner Jr. (35), JavaJ Davis (26) ve çavuş IvunChipFrederick (37) aleyhindeki davanın ilk du- ruşması, işgal güçleri karargâhı- nın bulunduğu Yeşil Bölge'de gü- venlik önlemleri altmda yapıldı. Avukat korktuğu için gelmedi Sanıklardan Frederick'in sivil a\oıkatı Gan Myers, "Irak'a gel- menin havatitehfikesi bulunduğu" gerekçesiyle duruşmaya telefonla katılmak istedi. Avukatm bu iste- ğine kızan hâkim Pohl, başka avu- kat istemeyen Frederick'in duruş- masını 23 Temmuz'a erteledi. Daha önce yaptığı açıklamada, hâkim- den davayı düşürmesini isteyeceğini, çün- kü emir komuta zincirinin Bush'a kadar uzandığını belirten Davis'in avukatı ise Bush ile Rumsfeld'i, Cenevre Sözleşme- si'ni bir kenara bırakmakla suçladı ve müvekkiline. Iraklı esirleri aşagüaması yö- nünde "talimat verildiğini'' ilen sürdü. Ebu Garib'de yakııılan bulunan Irakhlar, her gün "sahnma" haberi bekliyor. (Fotoğraf: REUTERS) Rumsfeld'in tanık olarak çağnlması talebini geri çeviren mahkeme ABD Mer- kez Kuvvetler Komutanı Orgeneral John Abizaid ile Irak'taki Amerikan askeTİe- rinin komutanı Korgeneral Ricardo Sanc- hez'in tanık olarak ifadelerinin alınma- sına yönelik isteği uygun gördü. Hâkim Pohl aynca, Ebu Garib'in suç mahalli olduğunu açıklayarak yıkıhnama- sı gerektiğine karar verdi. Bush daha ön- ce, cezaevinin yıkılması gerektiğini belirt- mişti. Işkenceyle suçlanan bir diğer asker Lynndie England'ın davası ise bugün, ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinde baş- lıyor. Bu çerçevede suçlanan 7 askerden Jeremy S\its, 19 Mayıs'ta görülen dava- da suçlu bulunmuş ve 1 yıl hapis cezası- na çarptınhnıştı. Aliyev'denAtina'yajest BAKÛ (AA) -_ Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aü>'e\T , ülkesinin Kıbns'ta yapılan re- ferandum ve KKTC'nin tanın- masıyla ilgili tavnna ilişkin ola- rak. "BM ve Avnıpa ülkeleri tu- tumlannda bir düzeltme v'apsa- lardı Azerbaycan da bunu dcs- teJdejecekti" dedi. Aliyev, Bakû'da bulunan Yu- nanistan Cumhurbaşkanı Kostis Stefanopulos ile yaptığı görüş- meden sonra düzenlenen ortak basm toplantısında, bir gazetecinin "Türk basuunda Azerbaycan'm referandumdan sonraki duruma bağlı olarak KKTC'yi tamj abileceği \ önün- de haberlerçıkögmı" hatırlatma- sı üzerine "Referandumda bu sorunun sona ereceğini ümit edi- TOrduk, ama nıaalescfbu gerçek- İeşmedi Azerba> canuı daha ön- ceaçıklanantutumu,yenibir du- rumun ortaya çıkmasuıa bağfay- dLBMA\Tupa ülkelerikenditu- tumlannda düzeltme\apsalardı Azerba\can da bunu destekleye- cektL Bunun dışında bir şey söz konusu değU" diye konuştıi. HAARETZ GAZETESÎ'NÎN SAVI Israil-Türkiye ortakcephaneliği Haber Merkezi - Israil'in Haaretz gazetesi, Türkiye ile Israil'in ortak cephane, teç- hizat ve harp sistemleri de- polan kurma konusunda iş- birliği arayışında olduğunu yazdı.Iki ülkeden birine sal- dınlması halinde diğerülke ta- rafından depolanan malzeme- lerin kullanılmaya açılması planlanıyor. Bu konudaki görüşmelerin iki ülkenin ordulannın tekno- loji ve lojistik daireleri başkan- lan arasında hem Israil'de, hem de Türkiye'de yapıldığı- nı öne süren gazete, başkan- lann konuyu komutanlarına tavsiye edeceklerini, bunun ardından önerinin, onay için iki hükümetine sunulacağmı belirtti. iki ordu arasında yapılan görüşmelerde üzerinde duru- lan öneri ile iki ülkeden biri- ne saldınlması veya silahlı bir ihtilaf içerisinde bulunması halinde diğer ülke tarafından depolanan malzemeleri kul- lanmaya olanak verildiğini kaydeden gazete, İsrail ve Türk Silahlı Kuvvetleri kay- naklannın, ortak depolama- nın, iki ülkenin envanterlerin- de bulunan cephane miktan azaltılarak tasarruf yapılma- sına olanak vereceğini belirt- ti. Haberde, halen tsrail pilot- lannın Türkiye'de, Türk pi- lotlannın ise Israil'de eğitim gördükleri kaydedilerek, Is- rail özel birliklerinin Türk or- dusu ile ortak tatbikatlara ka- tılacağı iddiasına da yer veril- di. ANKARA ZÎYARETÎ Basına 'Bush' düzeni Basın-Yayın Enformasyon, Bush'u izlemek isteyen gazeteciyi görmeden akreditasyon vermiyor. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - ABD Başkanı George Bush'un Ankara'ya yapacağı bir günlük ziyareti izlemek isteyen gazeteciler, alışık olmadıklan bir uygulamayla karşı karşıya kaldılar. Başbakanlık'a bağlı Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, Bush'un 26 Haziran Cumartesi günü Ankara'ya gelişi ve 27 Haziran'daki temaslannı izlemek isteyen gazetecilerin akreditasyon yapnrmalan için baş\Tiru formu dağıth. San Basın Kartı fotokopisi ve çalışnklan kurumdan göre\lendirme yazılanyla birlikte doldurduklan formu Genel Müdürlüğe toplu şekilde ulaştıran gazeteciler ilginç bir yanıt aldılar. Genel Müdürlük yetkilileri, gazetecilerin "bizzat" gelmelerini, başvuruyu yapan kışiyi görmeden başvuruyu kabul etmeyeceklerini bildirdiler. Kendilennin verdığı San Basın Kartı ve kurumlann resmi görevlendirme yazısını yeterh bulmayan Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü yetkilileri, bu uygulamanın "güvenHk" nedeniyle yapıldığını kaydedıyorlar. Karasuları ihlali îran îngiliz gemisine el koydu TAHRAN (AA) -Iran, karasularma giren üç Îngiliz botunu alıkoyduğunu ve botlardaki 8 kişılik mürettebatı tutuklandığını açıkladı. iRNA'mn haberine göre, Dışişleri Bakanhğı sözcüsü Hamid Rıza Asefi. yaptığı açıklamada," Sekiz kişiUk mürettebatın bulunduğu üç tngiliz botunun İran karasularma girdiğini, İran donanmasına ait sahil muhafaza gemilerinin yasal görevini yerine getirerek botları alıkoyduğunu ve mürettebatını rutukladığını" söyledi. Ingiltere Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da 3 îngiliz botunun "Umr Kasr'dan Basra'ya bot teslimi yaptıklan sırada gözaltına alındığını" bildirdi.