Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 HAZİRAN 2004 CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER AÇI MUMTAZ SOYSAL Marmara'da Bir Batık: AE2 Orneklik BALKANLAR'IN öbür ucundan Anadolu'ya gelmiş bir adı Türkıye Cumhuriyeti'nin en önemli belediyecilik başanlarından binnin imzası yapmak, şöyle bır düşünür- senız, yabana atılacak bır ozellik değildır. Ahmet Piriş- tina üzerine çok şey yazılıp söylendi birkaç gündür; ama, konunun bu yanı üzerınde pek duran olmadı. Yalnızca, bır iki yerde onun "Arnavut inadı"ndan söz edildi. Oysa, Avrasya coğrafyasından bu topraklara sığınan insanlardaki değişık özelliklerin Küçük Asya'daki kanşı- ma getirdiği canlılık sanıldığından çok daha önemlidir. Bel- ki de, bugünkü Türkiye'yi en az Kuzey Amerika kadar di- namik kılan nedenlerin başında bu kanşım gelıyor. Unut- mayalım kı, nüfus tarihçisi Justin McCarthy'nin rakam- larla ortaya koyduğu gibı, cumhurıyetın kuruluş yılların- da 10 mılyonu bıraz geçen nüfusun yaklaşık yansı, bırın- ci ya da en fazla ıkınci, üçüncü kuşak olarak, tıpkı Mus- tafa Kemal gibi, cumhuriyet topraklarının dışından ge- lenlerden oluşmaktaydı. Bu kanşımı, şimdi Avnjpa'nın zoriamasıylayapıldığı gı- bi "kültürelzenginlik" diye geriye dönük saçmasapan uy- gulamalaria abartmak yenne, bır arapsaçına değil de, çağ- daş dinamizme dönüştüren Kemalist cumhunyet "hüma- nizm"m\n ilkelerıni yüceltmek daha dogru olmaz mıydı? Pirıştina'nın g/derken gende bıraktığı güzellikleri teker teker saymaksütunlarasığmayabilir. Ama, bazıların- da daha önceki çabaları büsbütün göz ardı etmek kadar yanlış bır şey de olamaz. Örneğın, Körfez'ın temizlenme- si. 0 konuda meslek odalannın ve çeşitli yönetimlerin ça- lışmaları olmasaydı, Pıriştına yaptıgını tamamlayabılir miydı? Onun ılginç yanı, Ozal'dan çok farklı bir üslupla "iş bitirir" olmasrydı. Yalap şalaplığa kaçmadan, programla, sabırla. Ama, daha da başanlı olduğu alan, önceki yanlışlan, fantezı nrtelığınde pahalı ışlere kalkışmadan. ustaca "rö- fuj "larladuzeltmesıydi. Kordonboyu'nunönünebilmem kaç şerrtli otoyol yapmak için yığılmış kayaları teker te- ker çıkartmak yerine eşit düzeye indirip toprakla doldur- mak ve geniş biryeşil alan yaratmakakıllıca birtercih de- ğil midir? Bunların dışında bir başka konu var ki, yazılanlar ve söylenenler ona gereken önemi vermiş sayılmaz: Kent-ıçı ulaşımda denizi ustaca kullanmak. Üstelik, sonu hüsranla bitecek özelleştirmelere gitme- den. belediyeye bağlı bir kamu kurumu yoluyla. Yeni hat- lar kurup eski Izmir Şehir Hatları taşıdığı yolcu sayısını ona katlayarak. Yanı, Boğaziçı gibi kent ortasından geçen on sekiz mıllık bır su yolunu kullanmayı beceremeyıp köprulerle uğraşan istanbul'da yapılmayanı yaparak. Piriştina'nın Iz- mir'de başardıkları arasında asıl örnek olarak alınabıle- cek olan, herhalde deniz ulaşımının hakkını vermiş olma- sıdır. Orneklik ettiği konular bu kadar çok olan bır ınsan ko- lay unutulur mu? Oktay SONMEZ Den/rc» Yazar 1915'te Çanakkale geçilmezi somtnda geçebi- len iki denizaltının sonıınun ne olduğunu da bu tarihsel açıklamada öğreneceksiniz. 1 914, Balkan Savaşı sonrası. Yenilmişli- ğin, ezümişliğin, çözülmelerin. birbın ardına kaybedişlerin perişan yıllan. Dün- ya tarihinin en büyük devletlerinden bi- ri olan Osmanlı'nın çöküntüsü ağır san- cılar ve çatırtılarla sürüp gidiyor. OsmanJı mül- künün. adalannın. denizlerinin, layılannın öne- mi ve değeri hiç eksılmeyen Boğazlar'ının üze- nnde -tıpkı bugünkü gibi- dışımızdaki güçlerden her binnin ayrı hesabı var. Ama Osmanlf yı yok edıp bölüşmek politıkasında birlıktelik içindeler. Bu beraberlik üçgenıne Fransa, İngiltere. Rusya'ya bilındıği gıbı Boğazlar'dan İstanbul'a ve Anado- lu'ya yürüme aşamasında daha sonra Italya ve Yu- nanistan da sokuluyor. Her bın bır başka gizli ar- zu ile yaruyor. Ama genel planın orkestra şefi In- giliz diplomasisi, işi daha da büyük bir Ortado- ğu planı olarak tasarlamış Daha 1900'lerin he- men ilk yıllan süresince egemen olduğu Mısır'da organize olmuş ve her türlü asken yığınağıru ya- pıyor. Kara, deniz, hava kuvvetlen. lojistik güç- leri ile Mısır, o günlerin en önemli İngıliz üssü durumunda. Üçgenin doğu ucundaki Rusya de- ğişık cephelerdeki savaşlann ağır mali güçlükle- n ve yaklaşan Bolşevık thtilali'nın sancılan ıçın- de Çar Nikola müttefiklerinden bir an önce Bo- ğazlar'ı geçip tstanbul'u, Karadeniz"ı ve Anado- lu'yu denetımlenne almalan ıçın adeta yalvan- yor. CAllJKJkJlLlleıı giıiv planının savaş konse- yinde ise başrol oyunculuğu ve yönetmenlik yi- ne İngılizlerde. Bu arada. dünyanın öbür ucunda 1914 Aralık ayı sonunda Avustralya'nın 15 bin asker ve 5 bin at taşıyan bir konvoyu Sydney'den aynlıyor. He- nüz İngiltere'den tam bağımsız olmayan Avust- ralya'nın oluşturulma aşamasında bulunan kü- çük donanmasındaki AE2 isımlı bır denızaltı da bu konvoya eşlik eden tek savaş gemısi olarak Mı- sır'a doğru yol alıyor. Dünya savaş tarihinde na- sıl bir görev yüklenerek yer alacağından. gemi- dekiler, komutanı dahil habersiz. Bu Avustralya denızaltısı. 27 Ocak 1915'te konvoyla bırlikte önemsiz bır "yalıuzadanT gibi Süveyş'e vanyor Tam 25920 denız mili çiğnemiş oraya kadar (48000 km). tş bununla da bitmiyor. Sonrası da var. Sonrası Çanakkale. O güne kadar dünyada yaşanan en büyük deniz savaşı. Tarihtekı yerını alrruş her önemli olay gibi bu savaş için de her tür- de birçok eser yayımlanmış olmasına karşın göz- den ırak olmuş, perde arkasırun alacakaranlığın- daki bazı gerçekler ya da ayrrntılar hep var ola- gelmiştir. Budestanlaşmış savaşı buraya sığdırmak elbet- te ki olanaksız. "Gömelün gel seni tarihe. desem sığmazsın" dızelerini hatıriıyoruz. Bizim burada asıl değineceğimiz önemli ve perde arkasında kalmış bır a>Tintı ile ilgili. Bilindıği gibi Çanakkale'yi geçerek tstanbul'u ele geçirmek ve Osmanlı Devletinı 1. Dünya Sa- vaşı tablosundan silmek stratejisi Müttefıklenn (İn- gilizler, Fransızlar, İtalyanlar) sadece bir deniz gücü operasyonu olarak saptanmış ve ilk aşama- sı 12 parça savaş gemisi ile 19 Şubat 1915 günü başlamış, fakat Osmanlı topçusunun karadan ate- şi karşısuıda başansızlığa uğramıştı. 25 Şubat gü- nü yinelenen saldın boğaz girişinde Türk koru- ganlanndan ve Müttefik donanmasından açılan karşılıklı ağır top ateşi ile on saat sürmüş ve yi- ne düşmanın geri çekılmesi ile sonuçlanmıştı. Aynı günün sabahı Fransızlar donanmalarının destek ateşi korumasuıda Kumkale'ye çıktı ıse de, bu saldın bölgede mevzılenmış Türk bırliklenn- ce durdurulmuş, daha sonra da karaya çıkan Fran- sız askeri apar topar gemilerine çekilmişti. Bu arada boğazın en dar ve akıntılı bölgesınde özellıkle gece karanlığında Osmanlı Deniz Ku\ - vetleri ve hatta işe uygun sivıl teknelerin sağla- dığı yerel olanaklann da katılımı ile mayın hatla- n kuruyor. Özellikle bu çalışmalann bır gecesın- de ünlü "Nusret" gemısınin yerleştirdiği mayın- lar, savaşın gidişini değiştiren. gemiyi ve ıçinde- kileri tarihin unutulmaziar bölümüne yerleştiren parlak bir savunma ve aslında gizli bir karşı sal- dın olmuştu. 18 Mart 1915. Çanakkale Boğazı girişi Kum- kale/şimdiki Mehmetçik Bumu arasında çekilen çizgınin hemen kuzeyindeki deniz alanı gerçek bir kıyamet görüntüsü. Başansız saldınlan so- nunda Müttefikler deniz gücü olarak Doğu Ak- deniz Bölgesi 'nde neleri varsa bir araya getirip ke- sin bir sonuç almak üzere saldınya geçiyorlar. Sabah sısınin ardından o günlerin en ünlü gemı- leri hayaletler gibi bir bir ortaya çıkıvor. Saa! 10.30'da savaş düzeni alıp bombardımana başlı- yorlar. Hemen ardından Türk koruganlanndaki top- lar gürlüyor ve hiç susmuyor Boğaz girişıni bır yanardağa çeviren bu korkunç düello yedı saat sü- rüyor. Operasyonun ilk saatlerinde 35 gemi olan Müttefik donanması sonra 55, daha sonra da 70 parça gemiye ulaşıyor. Aynı gün saat 17.00'de bir anlatıhnaz akşam. batık gemilerden su yüzüne çıkrruş yağla kaph ka- ranlık sularda yüzen şışmış ya da yanmış denız- ci cesetlerinin ve arta kalan irili ufaklı malzeme- nın üzerine ınerken, top ateşi ile yanmış Çanak- kale'den alevler. her iki kıyıdakı tepelerden sım- siyah dumanlar > r ükseli) or. O gün. Mürtefiklerin en ünlü gemilerinden Fransızlann ünlü Bme si dö- şenen mayırüardan birine çarpmış 7 dakikada 700 tayfası ile bırlikte sulara gömülmüştü. Ingilizle- rin ünlu ve en büyük savaş gücü olan Goliath. Oce- an. Majesric, Trumph keza isabet alıp boğazın di- bını boylamış. Irresıstable ağır yaralanmış sonra da karaya gitmiştı. Sonuç düşman için yine kesın bır başansızlıktı. Fakat bu arada bir şey anlamış- lardı. istanbul'a boğazlan geçerek sadece gemi- lerle ulaşmak bır hayaldi VVînston Churchill. 2 Dünya Savaşı günlerini yaşayanlanmızın belleğinde; Ingilizlere "Size kan. gözj-aşı ama soouçtazafervaatedi>"onıın 1 " di- yen, ünlü purosu ve şişman gövdesi ile siyah be- yaz filmlerdekı sa\ aş haberlennde her gün görü- nen Ingiltere'nın başbakaru, Çanakkale "den deniz gücü ile girip Osmanlı 'yı etkisiz duruma getirme planını savaş konseyine teklif eden kişinin de ta kendısı. Savaş konseyınin onayı alını\or. ama Sa- vaş Bakanı Lord Krtchener ile işin başından be- n görüş aynlıklan var Mütefik deniz gücünün 18 Mart günü yaptığı girişım kesin başansızlıkla so- nuçlanmca artık Gelıbolu Yanmadası'nın belırli noktalanndan çıkarma \ aparak karadan bir ope- rasyona ginşmek zorunlu oluyor. Savaşın bundan sonraki bölümüne girişmeyeceğiz Seddülbahir. Anafartalar. Kanlı Sırt, Conk Bayın. Anzak Ko- >ıı, Sulva.. o anlı şanlı yanmadanm neresinde de- nedılerse olmadı. Karşılannda o gizemli. doğur- gan. neler neler doğııran Anadolu toprağının ço- cuklannı, Memedlerini, lise sıralanndan, tıbbiye okulundan alınıp cephelere göndenlen gençlen ve kendısi başlı başına mucize olan bir asken deha- yı, Mustafa Kemal' ı buldular. "ÖKin" dedi. On bınlerce öldüler -Cephanebiftiyse.süngütaküe- ri" dedı. öyle yaptılar Düşman o sırtlarda, kum- sallarda perişan oldu. Çanakkale operasyonu'na hiç olumlu bakmamış Lord Kıtchener çıldırmış. "•Kahrobun bu DardaneO, herkes akhnıomınla baz- muş. Burası bize mezar olacak" dıye haykınyor MArkasıSa. 19,Sü.4'te Türkiye'de Turizm Rehberliği ve Önemi Şaban Ali VAŞAROĞLU IstanbulTeknik İ 'nhersitesi Vakfi TurizmEğtimiBölümSonanhısu "Bu aziz vatan, çocuklanmız ve torunlanmız için, cennet yapdmaya layıktır." K. ATATÜRK yılda bir kez de BABANA HEDİYE ALİ ISTANBUL - ANKARA-ADANA-ADAPAZARI - AFYON - ANTALYA - BALIKESİR - BURSA - ÇORLU - OİYARBAKIR - ELAZIĞ ERZURUM - GA2IANTEP - IZMIR - IZMIT - KONYA - MERSIN - ORDU - SAMSUN - TRABZON T ürkiye'de turizm reh- berliği. 19501i yıl- larda amatörce yürü- tülmekteydi. Bunlann ba- şında. Ahmet EsatTomruk (Namıdiğer İngıliz Kemal). Cevat Şaİdr Kabaağaçfa (Ha- lıkarnas Balıkçısı). İnci Pi- rin<;cioğlu ve Ercüment Me- Bh Özbay gıbı sayılan 10'u geçmeyen rurizmde anıt ter- cüman dua\ enlerimiz yer al- maktaydı. A\nca, \iiksek tahsil ku- ruluşlannda yabancı dil bi- len ünı\ ersiteli öğrencileri- miz tarafindan da amatörce tunstlere tercümanhk hiz- meti sürdürülmekteydı. Günümüzde ise Türki- ye'de profesy onel tunzm reh- berleri, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı'nın 265 sayılı ya- sanm 26. maddesi gereğin- ce açmakta olduğu kurslar- la yetıştinlmektedir. 2004'ün Türki\e'sinde ise bir çannın altında örgütlenen yaklaşık 6 bin civannda ba- kanlık kokartlı profesyonel tunzm rehberimız, 14 mıl- j ona yakın tunste >üz vüze rehberlık hizmetı vermek- tedir. Onlar Türkiye'ye ge- len tunstlere ülkeyı tanıtı- yor ve tanıyorlar. Bana gö- re bu hizmet. devletin ve özel sektörün yaptığı mıl- yarlarca dolarlık tarutım har- camalanndan çok daha önem taşımaktadır Türkiye'Ni uluslararası ka- muoyuna tanıtmada rehber- lerımize önemli görevler düşmektedır. Onlar, turistle- rin iyiyi ve kötüvoi görme- sınde ve doğru bilgi verme- yi meslek edınmış olan reh- berler olarak; onlara Türki- ye'yi ve Türklen tanımak ve sevdirmek gibi kutsal bir misyonu olan kışilerdir. Bu niteliği ile rehberlerimız. özel olarak önemli bır iş ve görevi üstlenmiş bulunmak- tadırlar Turizm rehberhği bir meslek ya da sanat mı- dır? Evet, tunzm rehberliği birmeslektir. Hiç kuşkusuz, hiç tartışmasız çok önemli bir meslek Çünkü turist; Türkiye'yi tunzm rehberle- rinin kışilığınde tanımakta- dır Ancak, bu kadar önem- li birmesleğı sürdüren kişi- nin ışini iyi yapması için ge- rekli olan bilgı ve görgü do- nanımından yoksun olma- ması gerekir. Bir öğretmen gibi tarih, coğrafy a \ e edebiyat bilme- si gereken turizm rehberı, turistlenn gelenek ve göre- neklerine saygılı ve hoşgö- rülü olmanın yanında. ülke- de bulunan müzeler ve ser- gilenen eserlen bilmeli. mı- tolojik olaylar ve kahraman- lıklan konusunda bilgi sahi- bi olmalıdır. Rehberlık bir sanat mıdır, konusuna gelince: rehber- lık aynı zamanda bir sanat- tır. Rehberler. otobüste ve gezilerde turistlerle konu- şurken. bilgılendinrken. on- larla eskı dostlan ve yol ar- kadaşı gibı konuşmalıdır. Eğer. bır rehber işini iyi ve güzel yapıyor, hizmetinde bulunduğu tunstleri Türkı- ye tutkunu bırer insan ola- rak ülkelenne göndenyor ise ışte o rehber. mesleğinı sanata dönüştürmüş demek- tir Rehberler Odası \'önetim Kurulu Başkanı Sa)in Şerif Y'enen'in tanımıyla profes- yonel turist rehben: "Bir ül- keyi gezen yabancı turist gruplan ile gelişlerinden dö- nüşlerine kadar bir arada olan. doğrudan ve en uzun süreyle ilişki içinde bulunan ülke yurttaşıdır. Onun şah- sında yabana konukiar, gez- dikleri ülke insam hakkmda flkir ve izlenim sahibi olur- lar." Sonuç olarak. Ülkemıze gelen tunstlere ve misafir- lere doğru tarutım ve doğru anlatımdan sorumlu profes- yonel rurist rehberlerimiz ülkelerine karşı önemli so- rumluluklar taşımaktalar. Sözlerimı, eski Rehber- ler Odası Yönetim Kurulu Başkanı Sayın T.AhmetŞen- sılay'ın u Biz rehberler, ül- kenıiri ve insanlannuzı sev- dirmeyituristi memnun gön- dermeyi başardığımız tak- dirde, bir memnun turist, eşittir bin yeni turist. nıanö- ğıyla her zaman kazançh çı- kanz. Rehber arkadaşlan- mız, turisti, ülkesinin gezdir- diği yerierin âşığı yapan in- sanlardır. Onlar, ülkesini tanıtmaya çahşan külrürve turizm elçilerimizdir" tanımı ile noktalıyorum. PENCERE Emperyalizmin Tezgâhında Türk-Kürt Oyunu... Leyla Zana ve arkadaşlarının cezaevinden salıve- rilmelerinden sonra olan bitenler, çoğu kişiyi şaşırttı; bundan sonra da gelişmeler karşısında şaşıracağız.. Niçin?.. Çünkü bölgede emperyalist güçlerfinkatryoriar, kul- lanabildiklerı etnik ve dincı güçleri ellerinde tutarak sırası geldığinde Ortadoğu satrancında ileri sürüyor- lar... Amerika'nın bireli Kuzey Irak'tadır, öteki eli Güney- doğu Anadolu'da... Bireli petrolde.. öteki eli suda.. Halkmış, etnikçiymiş. dinmiş, dinciymiş, demokra- siymış, insan hakkıymış, yoksullukmuş, hukukmuş, gugukmuş emperyaliste vız gelir; bütün bunlar, he- defe ulaşmak ıçın, sırası geldiğınde kullanılacakaraç- lardır. Kürt ve Türk bilinçlenip aklını başına almadıkça emperyalizmin maşası gibi kullanılacak, 'Büyük Pat- ron' bu ikisini birbiriyle işıne geldiği gibi çatıştıracak- tır... • Kapitalizmin emperyalizmi bu oyunu daha önce -1990'larda- oynadı; Güneydoğu Anadolu'da silahlı PKK kalkışmasıyla gücünü sınadı... Yenilgiye uğradı!.. PKK başkaldınsının benimsediği terör yöntemi kar- şısında "TC askeri" önce şaşırdı; hazırlıksızdı, sonra kendisıni toparladı; ısyancıyı yenilgiye uğrattı; ama bu kolay olmadı, savaşım yıllarca sürdü; on binlerce ki- şı yaşamını yıtırdi... Her felâketin bir de kazancı vardır; Türk ordusu ça- ğımızın karabasanı olan teröre karşı savaşımda dün- ya ölçeğinde güç, ustalık, birikim sağladı. Bu gerçe- ği dış dünya biliyor; Küreselleşme sürecinde adı öne çıkan George Soros ne dedı: "- Türkiye'nin en iyi ihraç malı ordusudur." "Büyük patron" yaşanan olayın farkındadır; epey- dır askerimizi Türkiye'nin sınır dışına taşımak istiyor; ama, Kuzey Irak'a değil.. ABD işini bilir.. 1990'larda yaşananlar bir gerçeği de ortaya çıkar- dı; PKK ya da Kongra-Gel terörie hiçbir yere ulaşa- maz; Anadolu Kürt ve Türk'ü barış istiyor, sorunları çözmek için silahı seçenın silahla canına okunur... Anadolu Kürt'ü yaşadığı toprağın insanıdır, ot gibi, ağaç gibı, Laz, Çerkez, Türk, Arap gibi bu harıtanın dogal rengıdır; niçin sonu belli bir kanlı açmazda ken- dini harcasın, emperyalizmin oyuncağınadönüşsün, dış kışkırtmalara kapılsın?.. Yaşanmış kanlı oyunu bir kez daha yaşamak Ana- dolu halkının sağduyusuna sığmaz... • Demokrasi ithal edilemez.. Ağa güdümünde, aşıret düzeninde, şeriat buyru- ğunda, kadın köleliğinde, kan davasında, dinci ikti- darda, yoksulluk koşullannda; okumasız, yazmasız, topraksız, fabrıkasız, işsiz toplumda demokrasi pa- zarlamak olanaksızdır... önce "Aydınlanma"gerek ki akıl yolunda Anado- lu kendi benliğini bulabilsin; Türk-Kürt çatışmasından ne Kürt'e yarar gelir, ne de Türk'e... Türk ile Kürt'ü bırbirine kırdırmak siyaseti emper- yalizmin tezgâhında dokunuyor... önce bu gerçekte buluşabiliyor muyuz?.. Gerisı kolaydır... "EN ÇOK SATANWR" Listesinde: SAKALLI CELAL • Oıtıan Karaveli'nin yeni kitabı • 20 güntte DÖRDÜNCÜ BASKI (240 Sayfa - 80 orijinal foto -10 milyon TL) BÜTÜN KİTAPÇILARDA ^ Çumhuriyet ^T kitap kulübü ^ ^ L O K A L İ KARİKATÜR SERGİSİ YAN ÇİZİYORUZ AHMETERKANU, ALİ ULVİERSOY, AŞKIN AYRANCIOĞLU, BAYKA KARAKAŞ. BÜLENT KARAKÛSE, CANOL KOCAGÖZ, CEM KOÇ. CUMHUR GAZIOĞLU DINÇER PILGİR, ENDER ÖZKAHRAMAN, ERAY ÖZBEK. ERGİSIGULEN, GÜRCAN ÖZKAN, HİCABIDEMİRCI BULENT ÇELİK, IRFAN SAYAR. ISMAIL GULGEÇ. KÂMIL MASARACI, KEMAL GONEN. KEMAL URGENÇ, K0RAY KURANE LATIF DEMİRCI. MERT UZUM, MUHAMMET ŞENGÖZ, MURAT BAŞOL MUSTAFA BİLGIN, NEZIH DANYAL. NURAY ÇİFTÇI. NURİ KURTCEBE, PENGUEN DERGİSI, SEFER SELVL SEMIH POROY, SEYİT SAATÇI. TAN ORAL. TAN YÜCEL, TARIK TOLUNAY, TUNÇ TAYLAN, TURHAN SELÇUK. YALÇIN ÇETİN, ZAFER TEMOÇİN AÇIUŞKOKTEYLİ 19 HAZİRAN 2004 - CUMARTESİ 18.00 İSTIKLAL CAD .1BAK SOK NO: 4 O: 1 2 TEL. 0 212 252 38 81 '82