Katalog

SAYFA CUMHURİYET 10 HAZİRAN 2004 PERŞEMBE 14 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr 14.Uluslararası îstanbul Tiyatro Festivali, Cheek By Jowl'un 'Othello'suyla sona erdi | JLKKURULTAY19*™YAPILDI 'Başkent' Çardak 'ta kültür kurultayıBütündünyabir sahneyse...SEVGİSANU Bütün dünya bir sahneyse kralı kimdır? Shakespeare. Büyük Bn- tanya ülkeleri, üstünde güneşin hiç batmadığı imparatorluk değil nice za- mandır. Ama Shakespeare'in üstün- de güneş hıç batmıyor. Krallığının sınırlan genişledikçe genişliyor. Bunda yapıtlannı dün- yanın yedi iklimine taşıyan çevir- menlerin de payı var. Boğaziçi Universitesi'nin Sayın Prof. Dr. Oya Başak onuruna dü- zenlenen Shakespeare Semineri'nde (12-14 Mayıs 2004), oyunlarının okunuşu, yeniden okunuşu, sahne- lenmesi, yeni yapıtlara yol açması üs- tünde uzun uzun duruldu. Dünyanın dört bucağından gelen akademis- yenler, yazarlar, çevirmenler, yönet- menler,oyuncular, hangi ulustan olur- sa olsun, ağız birliği ettiler: "Shakes- peare bizinı yazanmızdıı:r> Başka hü- kümdarlar uyruklarını sömürse de, bu kral dört yüz yılı aşkın zaman- dır, dehasının ürünlerini, bir kuruş- luk telif hakkı almadan bağışhyor hepimize. Cüzel bir flnal Adının geçmediği bir tiyatro fes- tivali yok gibıdir. Aynca onun adı- na festivallerdüzenlenir. 14. Ulusla- rarası îstanbul Tiyatro Festivali In- giliz Cheek By Jowl Topluluğu'nun 'OtheDo'suyla güzel bir final yaptı. Othello, Shakespeare'in dilimize çevrilen ilk oyunudur. 1876'da Ha- san Bedreddin ile Mehmet Rıfat Je- an François Ducis' ın Fransızca uyar- lamasına dayanarak bu işe girişti- ler. Ducis Ingilizce bilmediği için Mole'nin sahne uygulamasından ya- rarlanmıştı. Mole ise Aristo'nun üç birlik kuralına sadık kaldığından. Desdemona kırk sekiz saat içinde hem aşka duçar oluyor, hem evleni- yor, hem de boğuluyordu. Bunu Ha- san Sırn'nın îngilizce aslından ak- tardığı başka bir Venedik oyunu,'Ve- nedikTaciri' ızledi (1884). Othello, seyyar lcumpanyalanmı- zın gözbebeği olarak, 'Arabm Inti- kamı' adıyla Anadolu'yu kanş ka- nş dolaştı. Ünlü halk oyuncusu Sa- di Tek, Otello Sadi diye Türk tema- önetmen Declan Donellan, güçlü bir oyuncu kadrosu, Nick Ormerod'un çok sade çevre düzeni, Jane Gibson'ın hareket yönetimi, Judith Greemvood'un ışıklan, Catherine Joyes'un müziği ile izleyiciden kulak kesilmesini ve hayal gücünü kullanmasını isteyen Shakespeare'in onaylayacağı bir oyun sergiliyor. şa tarihine geçti. Moskova Sanat Tiyatrosu'nun ku- rucusu Konstantin Sergeyevic Sta- nislavski Othello rolüyle sahneye adım attı. Boylu boslu oluşu, bas-ba- riton sesiyle bu kara kahramanın hakkını veremez miydi? Yine de bu girişimini kıyasıya eleştiren bizzat kendisi oldu. Sahne bir oyuncu kaybetti, gel ge- lelim yirminci yüzyıhn en önemli ti- yatro kuramcısını kazandı. Lauren- ceOlivier Natıonal Theatre'ın başı- na geçtiği zaman şiddetli eleştirile- rine hedef olduğu Kenneth Tynan'ı başdramaturgluğa atamıştı. Oyun dağan tartışılırken Olivier'nin Othel- lo'yu oynaması için diretmiş. "Ya- pamam" demiş büyük oyuncu, "O Mağribi'ye yakışan kadife gibi, mor kadifegibisesiçıkaramanr Hançe- resinı daha da geliştirmek için ti- radlarını kırlarda ineklere okumuş haftalarca. Gerek Olivier, gerek Or- son YVeflses kara komutanın esmer- lik derecesini kararlaştırmak gibi sorunlar yaşadılar. Sezar'ın hakkı Sezar'a... Bugün Othello'yu doğuştan kara derili adamlar oynuyor. Cheek and Bowl'un Othello'su gibı. 3 Hazi- ran'da, Londra'dakı National The- atre bu rolü Afhkalı Sello Mooke Ka Neubo'ya uygun görmüş. Iago, AnthonyCher. Internet yoluyla bu- nu öğrenebılirsinız. Ne yazık Tak- sim sahnesinde hangı oyuncunun hangi rolü oynadığını belirten bir listeyi ele geçiremedim. Yönetmen Declan Donellan. güç- lü bir oyuncu kadrosu, Nkk Orme- rod'un çok sade çevre düzeni, Jane Gibson'ın hareket yönetimi, Judith Greenwood'un ışıklan, Catherine Jayesun müziği ile izleyiciden ku- lak kesilmesini ve hayal gücünü kul- lanmasını isteyen Shakespeare'in onaylayacağı bir oyun sergiliyor. Sezar'ın hakkını Sezar'a verelim. Yüzyıllardan ben köklü bir Shakes- peare geleneğinin egemen olduğu bır ülkede yetişmiş bu oyuncular. Yazann dili anadilleri. Özenle, du- raksamadan, bütün ınceliklerıyle hakkını veriyorlar metnin. Venediklilerin birOsmanlı çıkışı- na karşı duıması için Kıbns'a gön- derdikleri general dev cüsseli ama ço- cuk bakışlı bir siyahi. Venedikli se- natör Brabantino'nun kızı nazlı Des- demona'yı kahramanlık öyküleriy- le büyülemiş, fırtınalı hayatında çek- tiğı acılar önce merhamet, sonra sev- gı uyandırmış genç kadının yüre- ğınde. Venedikli babadan izin alama- yacaklannı bildikleri için gizlice ev- lenmişler. Iago aralanna gırmese, Iago'nun göz diktiği yaverliğe Cas- sıo atanmasa... Iago, Othello dan ni- çin ölesiye, öldürtesiye, öldüresıye nefret eder? Freud'un etkisi altında kalan bazı psikologlar, bu müthiş kinı Othello'ya duyduğu bilinçaltı bir tutkuyla bile açıklamaya kalktılar bir ara. Kimbilir daha anlamlar çı- kanlacak bu tutku-nefret ilişkisınden kuşaklar boyunca. Eşini "akılbca de- ğil' ama bütün benliğiyle seven Ot- hello. Iago'nun bin bir entrikasıyla "kıskançlık denen yeşil gözlü devin' pençesine düşecek, masum kadının kendisıni aldattığına inanarak onu el- leriyle boğacaktır. Bu gösteride bir volkan gibi ateş püsküren Othello öy- le iri, öyle güçlüydü ki minyon Des- demona'yı kollanyla tepesine kaldı- rarak havada boğmaya başladı. Yetenekll sanatçılar... Iago da hep usta oyunculann pa- yına düşen birrol. Bize hayınlığınm ipuçlannı verirken Othello'yu çok dü- rüst, çok mert bir dost olduğuna inandırması gerekir. Bu oyuncuda kurnazlık, şeytan- lık dozu ağır basıyor. Düşmanının gö- zünü boyamak için daha ince bir denge kurması gerekmez miydi? Karısı Emilia'yı oynayan oyuncu güçlü kişiliği, ustalığıyla rolünü bü- yüttü. Genellikle fazla dikkatimi çekmeyen Rodrigo bu kez bir iz bı- raktı belleğimde. Primadonnalığa hiç özenmeyen, küçük, tatlı, sırasın- da dediği dedik, sırasında şaşkın, kadere boyun eğen bir Desdemona tanıdık Brabantino ve kardeşını oynayan kır saçh aktör, Cassio'nun sarhoşluk ve pişmanhk sahnelen, tümü her an sahnede olan, birtakım düz sandık- lann yerlennı değiştırerek bir dün- yanın kurulduğuna, bir başka dün- yanın çöktüğüne bizi inandıran ye- tenekli sanatçılar. lyi ki bize geldi- niz. Bizım sıze gelmemiz biraz müş- kül şu sıralarda. 11. îstanbul Uluslararası Caz Festivali (7-18 Temmuz) 33 toplulukla 200'ün üzerinde müzisyeni ağırlayacak CazfirbnasıIstanbuFa yaldaşıyorKültür Servisi - îstanbul Kül- tür ve Sanat VakfVnca (İKSV) düzenlenen 11. Istanbul Ulusla- rarası Caz Festivali'nin (7-18 Temmuz) tanıtım toplantısı Ku- ruçeşme Ne\vYorker'da yapıldı. Festival boyunca Cemil To- puzlu Açıkhava Sahnesi, Cemal Reşit Rey Konser Salonu, Es- ma Sultan Yalısı ve Babylon et- kinliklere ev sahipliği yapacak. Festival kapsamında son iki yıldır düzenlenen CazVapuru et- kinliği bu yıl da Banş Manço gemisınin Boğaz turuyla sürer- ken geçen yıl ilki düzenlenen Caz Pazan şenliği, yapımına dört yıl önce ara verilen Ayaza- ğa'daki Îstanbul Kültür ve Kong- reMerkezi'ninyeraldığı orman- lık alanda gerçekleştirilecek. Sokak konserlerl... Hareketli kulüp geceleri ve ücretsiz sokak gösterileriyle sü- recek olan festival, gelişini, ge- çen yıllarda olduğu gibi, 7 Tem- muz'da saat 18.00'de Istiklal Cad- desi'ndeki New Orleans cazı- nın dinamik temsilcileri gezici New Orleans Bandosu NewBirth Bras Band'in konseriyle müjdeleyecek. Festivalin bu yılki 'Yaşam Boyu Ba- şan Ödülü'. 6 femmuz'da Esma Sul- tan Yahsı'nda yapılacak açılış törenın- de TRT îstanbul Hafif Müzik ve Caz Orkestrası kuruculanndan SüheylDe- nizci'ye verilecek. Bu yıl 33 topluluk ile 200'ün üze- rinde yerli ve yabancı müzisyeni ağır- layacak olan festivalde flamenko gita- nn tanınmış adlanndan Paco De Lucia da, son albümü 'Cositas Buenas'ın tur- nesi kapsamında ülkemıze gelecek. Vurmalı çalgılar ustası Burhan Öçal da sanatçıya eşlik edecek. Festivalin kuşkusuz en önemli adla- nndan biri de, müziğiyle tarihe tanık- lık eden, usta sanatçı Joan Baez. 11 yıl- lık bir aradan sonra Istanbu] 'a gelecek olan Baez, 9 Temmuz'da vereceği kon- .serde, özgürlük ve insan haklan için ya- . areketli kulüp geceleri ve ücretsiz sokak gösterileriyle sürecek olan festival gelişini geçen yıllarda olduğu gibi 7 Temmuz da saat 18.00 de Istiklal Caddesi 'ndeki sokak konseriyle müjdeleyecek. 'Yaşam Boyu Başarı Ödülü', Süheyl Denizci 'ye verilecek. zılan şarkılann \ azgeçılmez seslerin- den biri olduğunu bır kez daha duyum- satacak izleyenlere. Etkinlikteki bir başka ünlü olan, 'Don't Worn- Be Happy' şarkısıyla dünyaca tanınan Bobby McFerrin, 12 Temmuz"da in- san sesinin sınırlannı aşan A capeOa ko- rosu Voicestra'yla çıkacak sahneye. Cazın yaşayan en büyük ustalann- dan biri olarak nitelenen basçı. beste- ci, topluluk önderi Charlie Haden. 1969'da modern cazın önemli adlann- dan Carla Ble\"le başlattığı Liberati- on Music Orchestra'yla, özgürlük duy- gusuyla örülmüş müzığini sunacak. Genç gitarist Kurt Rosenwinke(. sak- sofoncu Joshua Redman. piyanıst Brad Mehldau, da\aılcu Ali Jackson ve bas- çı LarryGrenadier. 'GençUstalardan Çok Ydddı Proje' kapsamında 16 Tem- muz'da Açıkhava'da. Avrupa ve Arne- rika'da müzısyen, aranjör ve hestecı olarak çalışan piyanist Aşkın Arsunan, yönetimindeki tstanbul Superband topluluğuna vokal yapacak olan Se- zenAksu'ylabirlikte 17 Temmuz'da Ce- mil Topuzlu'da sahneye çıkacak. Cazda yenl tltre$lmler Ünlü rock topluluğu Radiohead'den parçalar yorumlayacak olan piyanist ChristopherO'Rİley; yenı özgün bes- telerin yanı sıra Astor Piazzola'dan Ji- mi Hendrix'e kadar birçok kült sanat- çının bestelerini seslendirecek olan Meral Güneyman; rock'a yakın bir tı- nı yakaladığı Mystery Irio'yla sahne- ye çıkacak olan Marc Ribot, DJ Mu- tamassik ve gitarist Morgan Kraft'la bırhkte festival programında. Modern caz gitannın üç büyüklerinden John Scofîeld; Portekiz Fado müziğının ün- lü adı Amalia Rodrigues, caz ve elekt- ronik müzik öğeleri taşıyan müziğiy- le Brezilyalı CibeUe: İspanyol oyuncu, şarkıcı ıMonicaMollina... CeBa Cruz'un A\Tupa turnelerin- deki orkestrası olarak tanınan. Latin Amerika müziğini, yeni tınılar ve tit- reşimlerle zenginleştiren Mercado- negro topluluğu da listedeki diğer adlar. Festival kapsamında genç mü- zisyen ve müzik topluluklannın sah- neye çıkabilmelerini sağlamak ama- cıyla oluşturulan Genç Caz Konserle- riDizisibuyıl ikinci kez düzenlenıyor. Miss Beha\in. Tritopia. OEM, Âca- peüa Boğaziçi, Flat FKe ve Tenefi(f)üs bu yıl dizide yer almaya hak kazanan topluluklar. Festh alın kulüp geceleri bu yıl Babylon'da gerçekleşecek. Modern, elektronik ve klasik cazın, funk. hip hop, rock ve folk müziğin alternatif örnek- lerini izleyicılere taşıyacak olan Baby- lon geceleıpde Polh Paulusma. The Bad Plus. Quantk SoulOrchestra, Exp- losions In The Sky, Doctor L. Russeü Gunn's Ethnomusicology ve Stacey Kent yer alacak. Festivalin bilet satışlan, Joan Baez ve Bobby McFerrin konserlen için 29 Mayıs"ta başladı. Diğer tüm konserler içinse 12 Haziran"da saat 11.00'den başlayarak Biletix ve Garanti Banka- sı satış sıstemleriyle satışa sunulacak. Bilet fıyatlan 15 milyon ile 75 milyon Iıra arasında değişiyor. (www:ıst- fest.org caz - 0 212 334 07 00) DÜZELTME Dün gazetemizin 15. sayfasında yayımlanan Evin Ilyasoğlu'nun "ls- tanbul'dan Aspendos'a başlıklı yazı- sında kullanılan Gürer Aykal fotoğ- rafının üzerine Rengün Gökmen adı yazılmıştır. Düzeltir, özür dileriz. ÇETtNYİĞENOĞLU OSMANİYE-2 Şi- ir-Müzik-Kültür Ku- nıltayı çağnsmı alınca insan doğal olarak et- kinliğin ilkinin bir yıl önce yapıldığım düşü- nüyor. Ancak, arşivde bu konuda bir bilgiye rast- lamayınca birinci ku- rultayın tam olarak han- gi tarihte yapıldığım merak ediyor. Kurul- tay Sözcüsü İbrahim Çenet, soruyu kısaca yanıtlıyor: "1936." "Yani?" "Yanisi şu: Birinci Kurulta> Çardak Kö- vü'nde Atatürk' ün em- rryle düzenlendi. 1. İk- tisat Kongresi 1923'te İzmir'de yapıldı. Kılık kryafet De\Tİ- mi 1927'de Kastamo- nu'da, Dil Devrimi 1928'de Ankara'da ve Şür-Müzik-Kültür Ku- nüta>ı ise 1936'da Ata- türk'ünemmieOsma- niye'nin Çardak Kö- yü'nde gerçekleştiriku. tzmir Iktisat Kong- resi'ninikincisil98rde, üçüncüsü 1992'de ve dördüncüsü de 2004 'te geçen ay düzenlendi. Bunu gören bir grup OsmanheB a> dın da bu yıl Şiir-Müzik-Kültür Kurultayı'nnı ikincisi- ni düzenlemeye karar verdL" Şaşırdığımızı gören Çenet, bu kurultay fik- rinin, köklerini Ulusal Kurtuluş Savaşı süre- cinden aldığını belir- terek bizi bir kez daha şaşırtacak bilgiler ver- tbrahim Çenet di: "Sanıldığuun tersi- ne, Anadolu'da ilk kur- şun Fransct^aUne kar- şı bu topraklarda aöl- dL İşgale karşı üstetik bir de deviet kuruldu. llaşh aşjretinin öncülü- ğünde kunuan \e Fran- sız işgal kuvvetlerine karşı mücadele başla- tan devietin başkenti de Çardak Kö\1i idL" Çenet, gelecekte Çar- dak'ta bir Halk Bilim- leri Araştırma Merke- zi kurmayı planladıkla- nnı belirtirken ikinci kurultayı. "uhısal bir- Bk ve kültürümüzü ko- rumaya en fazla gerek duyduğumuz bu gün- lerde düzenJeme\i ge- reksindikkrini" söyle- di. Yann başlayacak ve yü- ze yakın sanatçı ve bi- lim adamının katılaca- ğı üç gün süreli kurul- taydapaneller, geziler, çeşitli folklorik etkin- likler düzenlenecek, sergiler açılacak, bilim- sel bildiriler, belgesel film ve saydam göste- rimleri sunulacak. Emre Erdem Almanya'da • Kültür Servisi - Almanya'mn Hannover kentinde düzenlenen ve Avrupa Birliği'ne yenı üye olan ya da aday ülkelerin yer alacağı, 7 Haziran'dan 12 Haziran'da başlayan 'Uluslararası Integra Festivali'ne Türkıye adına seçıci kurul üyesi olarak Emre Erdem katılıyor. Erdem, ITI-UNESCO'nun 3O.'sunu Meksika'nın Tampico kentinde 29 Mayıs-04 Haziran tarihleri arasında düzenlediği 'ITI Dünya Kongresi'nde de Türkiye'yi temsil etmişti. Erdem aynca Bonn, Bükreş, Epidarus, Düsseldorf, Kiel, Kişinev, Moskova, Paris, Riga, Tampico, Wroclaw, Erivan gibi dünyanın önemli kentlerinde düzenlenen uluslararası tiyatro festivallerine de Tarkiye adına katıhTiıştı. Irak antikaları ve ören yerlepi • AMMAN(AFP)- Iraklı. Arap \e Batı ülkelerinden uzmanlar, Ürdün'de Irak külrürel mirası ve korunma yollannı ele alacaklan bir toplantıda bir araya gelecekler. 15-22 Haziran'da, Ürdün'ün önemli ören yerlerinden Petra'da yapılacak olan 'The Irak Heritage Congress Irak'm Mirası Kongresi', ABD kökenli 'Küresel Miras Fonu' ve Dünya Bankası işbirliğiyle düzenlenıyor. Kongrede, Iraklı arkeologlara ve ören yeri yöneticilerine, bölge denetçilerine, müzecilere "bölge yönetimi düzenlemesi', 'koruma yollannın belirlenmesi' konulannda destek olacak öneriler geliştirilmesi de amaçlamyor. BUGÜN • BABYLON'da 21 30da Loosing.ctrl konseri. (0 212 292 73 68) • NARDİS JAZZCLUB'da 21 30da SeBm BenbaTrio konseri. (0 212 244 63 27) • RUMELİ HİSARI'nda '4. Rumeli Hisan Tiyatro Buluşması' kapsamında Dostlar Trjatrosu'ndan 'Fay Hatü' adlı oyun. (0 212 263 39 28) " • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZİ'nde 19.30'da BoraEşiz'in 'Nfl'in Arnıağanı, Mısır...' konulu 'saydam gösterisi'. (0 212 252 35 00) • İFSAK'ta 19.20'de Tufan Kartal'ın 'Şey' adh 'saydam gösterisi'. (0 212 292 42 01) " • rTALYAN KÜLTÜR MERKEZİ TtYATRO SALONU'nda 17.00'de Dr Anna Zanoli'nin sunumuyla "Michelangelo'nun 'tnsanın Yaradıhşı' adh eserinin restorasyonu" konulu 'belgesel'. (0 212 293 98 48) İSTANBUL MUZİK FESTİVALİ • AYA tRİNİ'de 20 OO'de Berfin Filarmoni Üyeleri ve Şefîka Kutluer (flüt) konseri. (Ö212 334 07 34)