Katalog

1 0 HAZİRAN 2004 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishaba cumhuriyet.com.tr 11 BM'de Irak tasansına istediği desteği alan ABD Başkanı'nın aynı başanyı Ortadoğu girişiminde sağlama planı suya düştü Bush'un hevesikursağmdakaldıIhş Haberler Servisi - Irak tasa- nsı Birleşmiş Mılletler'de oybirli- ği yle kabul edilen ABD yönetimi, dün de tartışmalı Ortadoğu proje- si girişimi ıçin G-8 zirvesine ka- tılan ülkelerden destek aradı. Or- tadoğu ülkelerinin de davetli oldu- ğu zirvenın başladığı saatlerde ise zirveyı boykot eden Suudi Arabis- tan ve Mısır, ABD Başkanı Geor- ge Bush'un planına karşı Arap cep- hesi oluşturma karan aldılar. ABD'nin Ortadoğu girişimi, Başbakan Recep Tayyip Erdo- ğan'ın da katıldığı "Ğeniş Orta- doğu ve Kuzey Afrika projesi" ko- nulu öğle toplantısında ele alındı. Toplantıya, G-8 ülkelen ABD, tn- giltere, Fransa, Almanya, ttalya, Japonya. Kanada ve Rusya ile bır- likte, aralannda Irak, Urdün ve Yemen'ın de bulunduğu 6 Arap ül- kesi de katıldı. Irak tasansının kabul edilme- siyle elı güçlenen ABD Başkanı George Bush, "Ortadoğu'da öz- güıiük, demokrasi ve ekonomik üerleme" sağlamasını düşündüğü projeye destek alarak G-8 zirvesin- den "dahagüçlü" çıkmayı hedef- liyordu. Bush, tasannın geçmesi- nin, "Ortadoğu ve Irak'ta değişi- mi hızJandıracağınT söylemiştı. 'Arap Cephesi" ohışturuldu Ancak Mısır ile Suudi Arabis- tan'ın, ABD'nin hazırladığı Orta- doğu inisiyatifine karşı bir "Arap cephesi" oluşturduklan bildirildi. AFP haber ajansırun Mısırlı kay- naklara dayandırdığı habennde, ikı ülkenin, Washington'ın siyasi, sosyal ve ekonomik reformlan ger- çekleştirmeyi öngördüğü ülkelerin başında bulunmaktan kaygı duy- duklan belirtildı. Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Mahir ile Suudi Kralı Abdullah bin Abdüllaziz'ın, Ortadoğu projesının Arap dünya- •£"--*-.- sını "çıkariar dünyasma" dönüş- türeceğine inandıklannı ve bölge- ye "yabancımüdahaleye" kesinlik- le karşı çıktıklannı belırten haber- de, her ikı ülkenin de G-8 zirvesi- ne katümayı reddettıkleri anımsa- tıldı. Oluşturulan cepheye Arap Birliği başkanlığını sürdüren Tu- nus katılırken zirveye giden Ceza- yir, Bahreyn, Ürdün ve Yemen red- detti. Ingiltere dahıl pek çok Av- rupa ülkesi de ınısıyatifı, "zoria re- form empoze etmek" olarak gör- düklerini belirtmışlerdi. Fransa Devlet Başkanı Jacqu- es Chirac, Ortadoğu ve Kuzey Af- rika'nın "demokrasi misyoner- lerine" ihtiyacı olmadığını söy- ledi. Amerikan Sea Island ada- sında G-8 liderlerinin öğle yeme- ğinde konuşan Chirac, Amerikan Başkanı George Bush'un "Büyük Ortadoğu" projesine değinirken. dışardan reform dayatılmasına kar- şı çıktı. Bu planın, bölge ülkele- rinin başlattığı reformlann ılerle- me kaydetmesıne katkıda buluna- bileceğini belirten Chirac, bu re- formlann başansının önündeki en büyük engelin, lsraıl-Fılistın sa- vaşıve Irak'takiçatışmalaroldu- ğuna işaret etti. Chirac, "Orta- doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri- nin demokrasi misyonerlerine veya havarilerine ihtiyacı yok" ifadesini kullandı. Türkiye eşbaşkan ABD Başkanı George W. Bush liderliğınde G-8 ülkelen genış Or- tadoğu ve Kuzey Afrika ülkelen ıçın Bevaz Sarav tarafından tanhı ola- Erdoğan'ın da katıldığı "Geniş Ortadoğu ve Kuzey Afrika Projesi" konulu oturumda Ortadoğu projesini tanıtırken Suudi Arabistan ve Mısır, plana karşı Arap cephesi oluşturduklannı açıkladılar. G-8 ülkeleri tarafından, 'demokrasi yardım diyaloğu' adlı bir mekanizma oluşturulurken Türkiye bu mekanizmaya eşbaşkan oldu. rak adlandınlan ilerleme ve gele- cek için ortaklık adlı girişimi baş- lattı. Bu gırişim ile "bölgede öz- gürlük, demokrasi ve refahın geii- şüninin destekleneceği" belirtildı. G-8'in yayımladığı bıldinye göre bu yenı gınşım çerçevesınde "de- mokrasi yardım diyaloğu" adlı bir mekanizma oluşturulurken bu me- kanizmanın eşbaşkanlan "demok- ratik ortak" olarak Türkiye, böl- ge ülkesi olarak Yemen ve G-8 ül- kesi olarak ttalya oldu. Bu program, demokratik kurum- Türkiye'nin üyeliğine destek G-8 arvesi çerçevesinde dün ikfli bir görüşme yapan ABD Başkanı George Bush ve Almanya Başbakanı Gerhard Schröder, Türkiye'nin A\rupa Birliği üyeliği sürecine destek verdiler. ABD'nin Sea Island tatil beldesinde başlay an G-8 zirvesinde ABD Başkanı Bush ve Alman- ya Başbakanı Schröder'le yaptığı göriişmede Türk hü- kiinıerinin reform çabalan ö\üldü. ABD'li bir sözcüye göre ild lider Türkiye'nin AB üyeliği sürecine ve Avru- pa'daki geleceğine destek verdi. (Fotoğraf: AP) lar, srvil toplum kuruluşlan, G-8 hü- kümetleri ve bölge ülkelenni birara- ya getirerek demokratik program- larda koordinasyon ve bılgi payla- şımını sağlayacak. Bu mekanizma çerçevesinde dü- zenlenecek ilk toplantıya Türkiye, Yemen ve Italya'nın eşbaşkanlan olarak sponsor olmalan öngörülü- yor. Aynca, "gelecek için forum" adlı bir mekanızmanın da kurulma- sını kararlaştırdı. Bu mekanizma sayesınde G-8 ülkeleri lıderlen ve bölge ülke li- derleri reform konulannda düzen- li görüşmeler için bir araya gele- cek. Bu forumun, bölge ülkeleri dışişleri ve ekonomi bakanlannı da düzenli olarak bir araya getir- mesı öngörülüyor. G-8 bıldirisine göre forum mekanızmasının ilk toplantısının 2004 sonbahannda gerçekleştırilmesi planlanıyor. G-8'de alınan kararlar çerçeve- sinde yoksullukla mücadele, okur- yazarlığın arttınlması ve serbest girişımin desteklenmesi gibı prog- ramlara da destek venlecek. Irakkararını memnuniyetle karşılayan KofiAnnan uluslararası toplumunyeniden bir araya geldiğini söyledi Kürtler dışındaherkes memnunDış Haberler Servisi - ABD ve In- gıltere'nın Birleşmiş MilletlerGüven- lik Konseyi'ne sunduklan Irak tasa- nsının oybirliğiyle kabul edilmesi dünyada genel olarak memnuniyet- le karşılandı. Karann kabulü, BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafın- dan "uluslararası toplumun geçen yılki bölünmüşlükten sonra yeniden bir araya gelmesinin ifadesi" olarak değerlendirildi. Iraklı Kürtler ise me- tinde Kürtlerin özerkliğinin tanındı- ğı geçici anayasaya atıfta bulunul- mamasına sert tepki gösterdi. Konseyin 5'i daimi 15 üyesi ege- menliğin 30 Haziran'da Iraklılara devrinı öngören tasanyı önceki ge- ce oybirliğiyle kabul etmişti. Irak'ta kurulan geçici hükümete uluslarara- sı meşruiyet sağlayan 1546 sayılı ka- rarla ABD hderliğinde- ki 160 bin askerlik ulus- lararası güce de "Irak güçleriyle işbirliği için- de iilkeye liuzur getir- mek" için "gerekügör- düğü bütün önlemleri alnıak" konusunda yet- ki venlmış oldu. Karar ayrıca, geçiş döneminde BM'nin ro- lünü de tanımlıyor. Da- mşma Konseyi seçmek üzere temmuzda bir ulusal konferansın top- lanması konusunda Irak'ayardımcı ohnak, Ocak 2005 seçimlerine hazırlık sürecinde yeni Irak otoritesine tavsi- yelerde bulunmak, yeni anayasa tas- lağının hazırlanması için yeni Irak oto- ritesine yardımcı olmak, BM'ye dü- şen önemli roller. Gelirler konusunda tam yetki Karar metninde, geçici Irak hükü- metinin ısteği doğrultusunda Irak'ta bulunmaya devam edecek uluslarara- sı gücün, görevine gerektiğinde son verilebileceğine dikkat çekıhyor. Ka- rar, Irak Kalkınma Fonu'nun topla- yacağı petrol ve doğalgaz gelirleri konusunda Irak'a tam yetki veriyor. Geçen yıl Irak savaşı nedeniyle ya- şanan gerilimleri anımsatan Annan, İcarara oybirliğiyle verilen desteği uluslararası toplumun yeniden bir araya gelmesinin bir ifadesi olarak de- ğerlendirdi. Güvenlik Konseyi'nde karann oybirliğiyle onaylanması, ABD Başkanı George Bush için bir zafer olarak yorumlanırken başlan- gıçta Irak karar tasansına muhalefet eden Almanya, Fransa, Rusya ve Çin. yapılan değişikliklere memnun ol- duklannı açıkladılar. Bush, "Yeni Irak karan, Irak hal- kıiçin büyük bir zafer" derken tngıl- tere Başbakanı TonyBlair. "Uhısla- rarası toplum tek bir ses halinde ye- ni Irak hükümetine destek verdi" de- di. IrakDevletBaşkanıGazielYaver de "Bu Irak için tam egemenlik de- mekrir. Irak tarihinde yeni bir dö- nemdir" diye konuştu. Kûrt bakanlar huzursuz Geçici Irak hükümehnm Kürt üye- leri ise kararda Kürtlere özerklığin ta- nınmaması nedeniyle istifa edebile- celderini bildirdiler. BM yetkililerinin Kürtleri rahatlatmaya çalıştıklannı kaydeden AP ajansı, Annan'ın "metinde 'Birleşik fe- deral bir Irak'a' gön- dernıe yapüdığı'' ifa- desine dikkat çekti. Annan. kararla bütün taraflann eşıt ve adil bir şekilde çalışabile- ceğini düşündüğünü kaydetti. Hükümetın Kürt üyesi, Bayındırlık Ba- kanı Nesrin Bervari ise liderlerinin istemesi halinde hükümetten çekıleceklerini söyle- Geçen yıl verdiğimiz tüm mücadeleler boşa gitti. Demok- rasinin nasıl gasp edilebüeceğini gör- dük" dedi. Konseyin kabul ettiği kararda, ege- menliğin, yeni oluşturulan hüküme- te 30 Haziran'da devri ve koalisyon güçlerinin Irak'ta kalması öngörü- lürken geçen mart aymda kabul edi- len, Irak'ın kuzeyindeki 3 bölgede Kürt özerkliğini tanıyan geçici ana- yasa onaylanmıyor. Bervari, geçici anayasanın tanınma- masının tüm azınlık haklannı reddet- mek anlamına geldiğini savundu. "Sa- dece bir Kürt olarak değil, bir kadın olarak da hayal kınklığına ugradığ»- m" ifade eden Bervari, "Savaşnğı- mız, vaat ettiğimiz. kendimizi adadı- ğımız şey bu değiL ABD bizi hayal kı- nklığına uğratü" diye konuştu. • Karann oybirliğiyle kabulü Birleşmiş Milletler'in 'yeniden birleşmesi' olarak nitelenirken Iraklı Kürtler özerkliğin tehlikeye girebileceğini düşünüyorlar. di. Bervari, Italyanlar serbest Irak'ta 12 Nisan'dan bu yana rehin tutulan ve önceki gün kurtanlan 3 İtah an ülkesine döndü. Dün Roma'nın Ciampino HaAaalanı'na varan rehineler aileleri tarafından büyiik bir sevinçle karşılandılar. Poloma tele\i/yonu daha önce 3 İtah an rehinenin Polonyah bir işadamıyla büükte serbest bırakıldığını duyurmuştu. (Fotoğraf: REUTERS) Gül, Irak'taki Türklerin kurtanlmasma çalıştıklannı belirtti ^Kaçınlmaları büyük yanlış' ANK\RA (Cumhuriyet Bürosu) - Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Irak'ta Türk yurttaşlannın kaçınlmasından bü- yük üzüntü duyduklannı, Irak"ın istik- ran için en çok katkı sağlayan Türkle- rin kaçınlmasının büyük yanhş oldu- ğunu söyledi. Gül, kaçınlan Türklerin serbest bırakıhnalan için "açık-gjzh"" tüm yollann izlendiğini, halen 4 Türk'ün rehine tutulduğunu kaydetti. Irak'ta Türk yurttaşlarma dönük ka- çınlma olaylannın artması, Ankara'da kaygıyla izleniyor. Dışişleri Bakanlığı. Bağdat Büyükelçiliği aracılıgıyla hem yerel güçlerle hem de işgal güçleriyle kaçınlan Türklerin serbest bırakılma- lan için çahşmalannı sürdürüyor. Irak'ta halen 4 Türk yurttaşının rehine tutulduğunu, bunlann bir an önce ser- best bırakılması için çalıştıklannı belir- ten Gül, "Bunun sağianması için açık- gizJî her tüıiü çahşmayi yapmaktayız" dedi. Dışişlen Bakanı, Türk yurttaşla- nnın can güvenliğınin her şeyin önün- de geldiğini belirterek "Hükümetimiz bu konuya çok önem vermektedir. Emi- nim Irak halkı da Türk vatandaşlanna karşı yapılan bu da\Tanışlardan çok ra- hatsızdır" diye konuştu. 'İstikrara önem veriyonız' Gül, Türkiye'nin Irak'ın istikranna önem verdiğini, insani yardımlarda bu- lunduğunu anımsatarak "O açıdan bu Türklere karşı da\ranışı çok büyük bir yanhş olarak görüyoruz" dedi. Gül'ün bu sözlerine karşın Irak'ta kaçınlan Türklenn hemen hepsi, işgal güçlerinin gereksinımlerinin karşılan- masına dönük firmalann temsilcileri ve çalışanlan olarak görülüyor. Türkleri ka- çıran Iraklı direnişçiler de bu noktaya \ıırgu yaparak söz konusu şırketlerin sözleşmelerini feshetmelerini ve ABD ile diğer koalisyon ortaklanyla iş yap- mamalannı istıvor. Irak halkı sahiplenmeli' Gül: Irak için yeni dönem ANKARA (Cumhurijet Bürosu) - Türki- ye, Birleşmiş Milletler (BM) Gü\ enlik Kon- seyi'nin önceki gün kabul ettiği Irak kara- nnı memnuniyetle karşıladı. Dışişleri Baka- nı Abdullah Gül, karann yenı bir dönem başlattığını, bu dönemin ıstikrarlı ve huzur- lu geçmesini ıstediklerini kaydetti. Karann Irak'ın geleceği açısından çok önemli biradun olduğunu belirten Gül, "Bu adımın başanh olması için bu karann Irak halkınca da sahiplenilmesi gerekiy or" diye konuştu. Karann önemli unsurlan arasında Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması, te- rörle mücadelenin sürdürülmesı ve komşu- larla iyi ilişkilerin geliştirilmesınin bulun- duğunu, bunlann da Türkiye"nın istemleri- ni karşıladığını aktaran Gül, "Burada asıl önemli olan, işgal bitiyor. Egemenlik yeni hü- kümete devredihyor. Koalisyon gücü ulusla- rarası güç olarak değjşecek" dedi. Gül. yeni dönemde BM'nin rolünün art- mış olmasının da olumlu bir unsur olduğu- nu bildirdi. Irak'taki Kürt partilerinin özerklik istedi- ği yönündeki haberlerin anımsatılması üze- rine Gül, bu tasannın herkese mesaj verdi- ğini ve Irak'ın içindeki herkesin bu tasan- ya göre hareket ermek zorunda olduğunu belirtti. Jstanbulda belli olacak' NATOgörev almaya hazır Dış Haberier Servisi - NATO Genel Sek- reten Jaap de Hoop Scheffer, gelecek hafta ya da aylarda Irak hükümetınden yardım ta- lebi gelirse ittifakın buna kulak tıkayama- yacağım söyledi. De Hoop Scheffer, bu ay yapılacak NA- TO zirvesini kastederek "Liderler tstan- bul'da Irak hakkında ciddi görüş alış\erişin- de bulunacak. Acele hareket ermediğimiz konusunda emin ohnak istiyorum" diye ko- nuştu. Genel Sekreter, 30 Hazıran'da ege- menliğin Iraklılara devredileceğine atıfta bulunarak "Unutmayahm ki haziran sonun- da karar verecek olan Irakhlanhr" dedi. ABD, NATO'nun Irak'ta rol almasını is- tiyor. En çok konuşulan senaryoya göre de ABD, Polonya'nın komutasındakı çokulus- lu gücün komutasını NATO'nun üstlenme- sını istiyor. Ancak şımdiye kadar NATO bu- nu tartışmış değil. Fransa, Almanya ve Bel- çika ise NATO'nun müdahalesınin gerekli- liği konusunda ciddi çekinceler koyuyor.