Katalog

©MAYIS 2004 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DİZt 'Yanûâmız yenilmedik' Haziran 1968'de üniversitede devrim istemiyle İÜ'yü işgal eden öğrencilere verilen sözler tutulmaz. îşgal biter ama sorunlar çözümsüz kalır. Deniz, işgalin kaldınlmasına tepki gösteren arkadaşlannı marş söyleyip yatıştınr isyancımn izleri 31 Turhan FEYİZOĞLU Ağustos 1967 günü, TMTF. ÎÜTB, İTÜTOTB, IY0TB. ODTÜ-ÖB ve AÜYOTB ortaklaşa olarak "Zeytinyagı SkandalTnı Marmara ve Ege Bolgesi 'nde zeytin üreticisine anlatmak için on il, kırk köyü kapsayan bir kampanya başlatır. Bu kampanya hakkında fTÜ Talebe Birliği, 2 Eylül 1967 Cumartesı günü şu açıklamayı yapar: 1 Eylül'de Edremit'te Yeni Sinema'da saat 16.00'da ilk toplantı yapıldı Büyük bir dinleyici kitlesinın izlediğı toplantıda Faruk Yalmz, Hasan Yalcıa Üstün Karadeniz konuştular. Sahtekârlıkta Amerika"nın ve dış üretım ülkelerinin etkisı olabüeceği üzerinde duran konuşmacılar, Ticaret ve Sağlık Bakanlığı yöneticilerinin geniş oranda suçlu olduğunu ilen sürdüler. 10 CÜNDE 50 KÖY. 4 KASABA Zeytinyağının besleyiciliğı üzerinde durarak üretıcilerden ve halktan ürünJerine sahip çıkmalannı dılediler. Konuşmacılara çeşıtli sorular soran dinleyiciler. devletin suçlulan bularak idam etmesı gerektığıni behrterek gençlerden zeytinyağının diğer bölgelerde de propagandasıru yapmalannı ıstedıler. Halk tarafindan büyük ilgi gören temsilciler gene Hasan Yalçın, Üstün Karadeniz. Faruk Yalnız, Deniz Gezmiş ve Ural Ataşer, AtiDa Salt'tan müteşekkil ekipler halinde Güre. Zeytinlik ve KJZII Keçeli köylerinde halkla konuştular. Temsilciler 3 Eylül'de Ayvalık'ın köylerinde konuşacaktır 10 günlük gezi süresince 50'ye yakın köy ve 4 kasabada konuşma yapan TMTF Ikinci Başkanı Faruk Yalnız ve 5 birlik başkanının dahil bulunduğu 10 ldşilik üniversıteliler heyeti, geziyle ilgili olarak 11 Eylül 1967 Pazartesı günü bir basın toplantısı yaparak izlenımlerini şöyle açıklar "Halk, Tîcaret ve Sağhk bakantaklarnu suçlu buluyor. Küçük müstahsil bir araya gelemediği için margarincüerle başa çıkamamaktan şikâyetçL Bu arada kanşık yağ ihraç eden flrmanın halk arasına sakbğı ajanlar, fîrma sahipJcrini acmdırmava ve pişmanhk duyduklannı yaymaya çahşryorr VALİ, BABA CEZMİS'LE KONUŞUR: DHÖ üycJerinin katıldığr en önemli eylem, Devlet Bakanı Seyfî Oztürk'ün yuhaJanması olayıdır. Oztürk'ii kınadıklan gerekçesiyle, başta De- niz olmak üzere Bozkurt Nuhoğlu, Raif Ertem, Mehmet Mehdi Beşpınar, Mustafa Lütfii Kıyıcı, Mustafa tlker Gürkan, Hayri Eroğlu. Rahmi Aydın, Rıfat Çakünk. Sait Bülbül adlı öğrencüer hakkında dava açılır ve 1960 sonrasında ilk kez en uzun siire cezaevinde kaJan gençler oluıiar. KıJBRIS MİTİNCİ' Halkın anlatılan gerçekler karşısında soya üreticısi Amerika'nın bu ışte büyük ölçüde rol oynadığını kabul edip meseleyi temelden kavTadığını söyleyen gençler, Ayvalık ve Burhaniye'de konuşturulmamak için tertiplerle karşılaştıklannı açıklar. 22Kasım 1967 Perşembe günü öğrenci derneklen tarafindan "Kıbns MföngT düzenlenir Mıting Beyazıt'ta başlayıp Karaköy'den geçip Taksim'de bitecekti. Deniz'in 1969'da Filistin'de iken kendisine verilen kimlik kartL Yürüyüşçüler. Karaköy'e geldiğinde, Deniz burada bir Amerikan motoruna asılı bayrağı gördü. Aniden fırlayıp demir parmaklığı aştı ve bir koşu Amerikan bayrağını yerinden kopararak aldı. Sonra o bayragı Taksim'e çıktıktan sonra vaktılar. saldırarak linç etmeye çalışmalan üzerine olur. 23 Şubat 1968 Cuma günü, FKF, ITÜTB, ITÜTOTB, IÜIFTC, ÎÜOFTC, ÎÜDFTC ve Devrimci Hukuklular Örgütü temsilcıleri, Taksim Atarürk Anıtı'na bir çelenk bırakarak bildin yayımlar. Bıldiride şu görüşlere yer \ erilir. "Komprador iktidanna şunu da habrlatmak isteriz ki. demokrasiden ve emekten yana olanlar bugün her günkünden daha güçlüdür. Gücümüz muştalann, tabanca kabzalannın ucunda değil. kafamızda ve yüreğimizdedir.'" Devrimci Hukuklular Örgütü, 16 Mayıs 1968 Perşembe günü bir bildiri yayımiayarak FKF'run başlattığı "NATO'ya Hayır" kampanyasına katıldığını açıklar. 24 Şubat 1968 Cumartesi günü, Ankara Tandoğan alanında "Anayasa EylemT tertiplerür. fstanbul'dan da öğrencüer bu eyleme katılmak için otobüslerle Ankara "yagider Deniz Gezmiş, Atilla Özdemiroğlu ve Ciban AJptekin. Ankara'ya eyleme giden öğrencüer arasındadır. Devrimci Hukuklular Örgütü üyelerinin, bu dönemde katıldığı en önemli eylem, De\'let Bakanı Seyfi Oztürk'ün vuhalanması olayıdır. ' AÎESECnın 20. Genel Kurulu, 7Mart 1968 • stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinden bir grup 30 Ocak 1968'te Devrimci Hukuklular Örgütü'nü (DHÖ) kurar. DHÖ kuruculannın bildirisinde şu açıklama yapılır: "Artık cepheler belirlenmiştir. Bir yanda emperyalist komprador-ağa-mütegallibe üçlüsü, diğer yanda antiemperyalist, antifeodal millici güçler. Bu şartlarda tarih madem ki seni 20. yüzyıhn ikinci yansında geri kalmış bir ülkenin insanı olarak yaşamak zorunda bıraktı, o halde sen bu mücadeleye istesen de istemesen de girmek zorundasın." 1 DEVRÎMCI HUKUKLULAR ÖRGÜTÜ' O dönem hemen hemen bütün öğrenci örgütlen, egemen güçlenn provokasyonlanyla ıki başkanlı hale getirilmiş, işlemez hale sokulmuştur. Bu nederüe devrimci öğrencüer, yeni örgütlenmelere gider. 30 Ocak 1968 Salı günü, îstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinden bir grup, Türkiye'nin emperyalizmden ve kapitalizmin tahakkümünden kurtulması için verilen savaşa yardımcı olmak amacıyla "Devrimci Hukuklular Örgütü"nu (DHÖ) kurar DHÖ kurucularının yayımladıklan bildiride özetle şu açıklama yapüır: "Arük cepheler befirienmiştir. Bir yanda emperyaüst komprador-ağa- mütegallibe üçlüsü, diğer yanda antiemperyatist, antifeodal millici güçler. Bu şartlarda tarih madem ki seni 20. yüzyüın ikinci yansında geri kalmış bir ülkenin insanı olarak yaşamak zorunda bırakü, o halde sen bu mücadeleye istesen de istemesen de girmek zorundasuı.*' Devrimci Hukuklular Örgütü'nün ilk etkinligi, 20 Şubat 1968 Salı günü, TBMM'de Adalet Partilı (AP) milletvekillerinin Türkiye Işçi Partısi (TlP) milletvekillerinden Çetin ' Altan. Rtza Kuas, AK Karo, Yiısuf Ziya Bahadınh, Tank Ziya Ekinci ve Yunus Koçak a Perşembe günü, İÜ Fen Fakültesi Konferans Salonu'nda saat 11.00'de baslar. 44 ülkeden ıkı yüze yakın temsilcinin izledıği salon tamamen dolmuştur. Genel kurul, AlESEC Türkiye Komitesi Başkanı Hasan Saydam'ın yaptığı İngilızce konuşma ile açılır. Hasan Saydam'dan sonra Baş.bakan Süleyman Demirel adına Devlet Bakanı Seyfi Öztürk kürsüye gelerek konuşma yapmak ister. Seyfi Oztürk'ün kürsüye gelmesiyle birlücte protestolar başlar. Sürekli \aihalamalar. "Yankee Go Home", "Morrison Sûle>Tnan", "Saütauşlar", "Bağunsız olmak istiyoruz", "Sen vx)bazlara hitap et" bağırmalan arasında Öztürk. konuşmasına sesını yükselterek de\am etmek ıster. Bu sırada. "Dağ Başuu Duman Almış" marşı ile "GençHk Marşrnı söyleyen eylemciler, gösterilerini sürdürerek Oztürk'ün konuşmasını engellemeye çaiışır. OcRENCİLER HAKKINDA DAVA Devlet Bakanı Öztürk'ü kınadıklan gerekçesiyle, başta Deniz olmak üzere Bozkurt Nuhoğlu, Raif Ertem, Mehmet Mehdi Beşpınar, Mustafa Lütfii Kıyıcı. Mustafa İlker Gürkan, Hayri Eroğlu, Ralimi Aydm, Rnat Çaldınk, Sait Bülbül adlı öğrencüer hakkında dava açılır. Bu davada yargüananlar. 1960 sonrasında ilk kez en uzun süre cezaevinde kalan gençler olur. "Seyfi Öztürk'ü yuhaladığı n iddiasıyla Sultanahmet Cezae\i'nde tutuklu olan Deniz, 2 Mayıs 1968 Perşembe günü serbest bıraküır. Yarın: 'Vedat devrim için öldü' 'Deniz' söyleişgale son versin' D eniz'in serbest bırakıldığı dönem, Meksi- ka'dan Japonya'ya kadar tüm dünyayı kasıp kavuran öğrenci isyanlan gündemdedır. Tür- kiye'de de yı1lardan beri çözümlenmeyen so- runlan nedeniyle ünıversiteler içten içe kay- namaktadır. 1968 yılına gelindiğinde, öğrenci istemlen değişi- yor, artık üniversitede reform değıl. "Üniversitede ve eğitimde devrim" ısteniyordu. İstanbul'da ilk girişim sağcılar tarafindan başlatı- lır. 11 Haziran 1968 Salı günü, Îstanbul Üniversitesi Talebe Birliği Başkanı t'luk Şehri. bırlık lokalınde bir basın toplantısı yaparak "l'niversitede reform is- tedikkrini" söyler ve "12 maddeyi kapsayan reform isteklerini, tstanbul ÜnKersitesi Rektörlüğü'ne ver- dığüu" açıklar. 12 Haziran 1968 Çarşamba günü, saat 08.00'de başlayacak haziran dönemı sınavlanna girmek için Îstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencileri üniversiteye gelmiştır. Sınava girmeden önce bazı öğrencüer, derslere girilsin mı. gırilmesın mi dıye konuşup tartışmaktadır. Hukuk Fakültesi Öğrenci Bürosu'nun önünde ayaklı, se>7ar, siyah bir tahta vardır. Boykot taraftan olan öğrencüer, karatahtaya, "Boj"kot var" diye yazar. 'İSCAL KOMİTESİ' KURULUR Üçüncü sınıf B grubunun medeni hukuk dersin- den sınav olacak öğrencileri, sınav salonunda sına- vın başlamasını beklemektedır. Deniz Gezmiş içeri girer ve bir konuşma yapar. Konuşmada, yapüan ey- lemin nedeni öğrencilere anlatılır ve işgale katılma- lan istenir. İşgal fiilen başlatılmıştır. Öğrencüer. 14 Haziran 1968 Cuma günü. bu ko- nuya bir çözüm bulmak için toplanır ve "tşgal Ko- vnfteaTriı kurar. Bu arada. Çetin Özek, Osman Saffet Arolat ve Toj'gun Eraslan tarafindan iki gün çalışılarak hazır- lanan 52 sayfahk "Ümversite Reform Tasansı", İs- tanbul Üniversitesi Rektörlüğü ve Ünıversite Sena- tosu'nasunulur. Tasan üzerinde. üniversıte yönetimi ve işgalci öğrencüer arasında görüşmeler başlar. Fakat, ünı- versite yönetimi, öğrencilen oyalama ve aldatma taktiği uygulayarak ışgalı kaldırmalan konusunda çaba harcar. Dönemın îstanbul Valısi Vefa POjraz da, işgalin kaldınlması konusunda bazı girişimler içindedir. C E M İ L CEZMİS ANLATIYOR O dönem, îstanbul Mılli Eğitim Müdürlüğü'nde görev yapmakta olan Cemil Gezmiş, bu konuda şun- lan anlatmıştır: "Dairede bizim müdür sekreteri geldl Dedi ki, Si- zı vali istiyor'. Vali de o zaman Vefa Poyraz. Gittim. fçerde daire müdürleri fılan var. Onlan çıkardı dışa- nja. Bana dedi ki: 'Bu boykot ve işgal, amacına ulaştı. Herkes bundan nasibini aldı. Artık çocukla- nn ne istediklerini anladık. Üniversite de gerekli uyanyı aldı. Artık bunu daha fazla uzatmaya gerek yok. Deniz'e söyle de bu işgale son versin' Kalk- üm. ordan taksrve adadım üniversiteye gittim. De- niz'e dedim ki: 'Deniz. durum böyle... Vali böyle dedi. Ne diyorsun buna 9 ' "Baba. hâlâ aklı ha\ p ada. istiyorsa orayı da basalım, vüayeti de basalım' dedL Adadık bir taksiye geldik. Cağaloğtu'nda bir berbe- re soktum. Sakab uzanuş, uvkusuz falan. Tıraş oldu. Girtik \ahnin yannıa.' Sen gir' dedim. Ben, Özel Ka- lem Müdürü'nün orada orurdum. İçeri girdi. Bir ya- nm saat konuşmuşlar. Yanm saat sonra çıktı dışan. Kimse var mı di\e sağa sola bakn. 'Gel oğlum, çe- kinme' dedim. 'Baba' dedi, 'İşgalı kalduacağız'-" İŞCAL KALDIRILIR DeırizGezmiş,eylenıteı™\Tneenönûndedir~(CUMHURJYET ARŞrvî) Nöbet tutan, üniversitedeki işleri yapan öğrenci- ler, işgalin kaldınlacağını öğrenince, "İşgaM nasıl kaldınrsmız?" diye İşgal Konseyi'nin toplantı yap- tığı salonu basmak ister. Deniz, gelen arkadaşlannı toparlar, onlara marş söyletip yatıştırdıktan sonra şöyle seslenir: "Şimdi venildigimizi sanryorsunuz ama merak et- meyin yeneceğjz." 27 Haziran 1968 Perşembe günü sabahı işgal kaldmlır. işgal o gün biter ama üni\ersitenın ve üm\ersite öğrencilerinin sorunlan 2004 yılında bile çözüm- lenmemiştir. Hükümet ile üniversıte yönetıcileri arasında tartışmalar bugün de devam etmektedir. 1968'in Haziran ayında üniversitelerdeki işgal olaylan bittikten hemen sonra ABD 6. Filosu'nu kınama eylemleri gündeme gelir. Deniz, istan- bul'da da yapüan bu kınama eylemlerinin yine en önündedir.