Katalog

9 MAYIS 2004 PAZAR CUMHURİYET SAYFA JV LJ l_j X U J \ kulturta cumhuriyet.com.tr 15 KULE CANBAZI SUNAYAKIN Yutarlar mı bakalım!?..*1 783 yılının 5 Hazı- m ran günü, Fran- * sa'nın şinn bır ka- sabası olan Annonay'de halk büyük bır balonun et- rafmda toplanır. Joseph \ e Erienne Montgolfier Kardeşler kâğıt tıcaretı ya- pıyor olsalar da, en büyük tutkulan uçmaktır. Zamkla sıvanmış tafta kumaşından yapılan ba- lon. ıçıne doldurulan sıcak havayla şıştıkçe, ızleyıcı- lenn heyecanı da gıderek artar. Ikı kardeş, balonun altına bır sepet bağlarken, insanlığın yüzyıllardır öz- lemi olan uçma tutkusun- da önemh bıradım atacak- lannı çok ıyı bılmektedır- ler Yaptıklan balon, o güne kadar denenen roket ve takma kanatlardan ayn olarak, uçuşu gerçekleştı- recek ılk araçtır Ama ne var kı. balonun bu ılk örne- ğiyle gökyüzünün mavı- lıklenne doğru süzülen ılk canlı, ınsan olmayacak- tır!.. uzay gezisinden siire Montgolfier Kardeşler, balonun ıplennı kontrol ettıkten sonra sepe- tm ıçıne uçmayı unutan hayvanlar- dan bıri olan horozu koyarlar Böy- lesıne tehhkeh bır yolculukta horo- zu yalnız bırakmayı düşünmezler elbette Yol arkadaşı olarak da bır ördek verirler yanına. Yaptıklan balonun bır ınsanı taşı- yacak agırlıkta olup olmadığını öğ- renmek ıstedıklennden olsa gerek, bır koyunu üçüncü yolcu sıfatıyla sepete bındınrler. Balon ağır ağır yükselmeye baş- ladığında bır yanda meraklı kala- balık, öbür yanda horoz, ördek ve koyun üçlüsü bırbırlenne şaşkın gözlerle bakakalırlar Montgolfier Kardeşler ıse oldukça mutludurlar. tstedıklen olmuş, gökyüzüne uça- mayan üç canlı göndermeyı başar- mışlardır Ay'a ulaşma yolunda uçma enge- linın aşılmasının ardından. sıra uza- ya çıkmaya gelır. Sovyetler Bırh- ği'nm 4 Ekım 1957'de uzaya fırlat- tığı ılk yapay uydunun 947 kilomet- re yükseklığe ulaşıp, dünya etrafın- da dönmeyı başarmasmın ardından, sıra ıçınde bir canlının bulunduğu uyduya gelır Uzaya dünyadan konuk olarak gı- den ılk canlı ıçin Ingıhz şaır Lavi- nia Greenlaw'ın yazdığı güzel bır şıır vardır. Spuntik 2 'yle uzaya gönderiliyorsun, Bir çeşit can çekişen ahtapot Yerdekiler denetimde bağlılık yemini ettiler yerçekimine ve devinim yasalanna; şimdi rahatça uyuyor onlar, melez dişi bir Rus köpeğinin saniyede yedi mil hızla atmosferin dışına fırlatılsa da, yuvasına dönen yoldan şaşmayacağmdan emin. Ne bir arkadaştn olacak, ne de basacağın bir düğme, yalmzca altı günlük hava. Laika, sakın yanılma ne kadar htzlı gittiğini bilmemekten doğan o mutlak sessizlik konusunda. Dünyamn çevresindeki yörüngene oturduğunda, kendi dilini hatırla. Uzak yıldızJan dinle. Korkuna güven. tngiliz şaınn şıınnden. uzaya çı- kan ılk canlının Laika adlı melez bir kopek olduğunu öğrenıyoruz. Sputnık 2'yle uzaya göndenlen kö- pek üstelık de dışıdır. Bıhm adam- lannın Montgolfier Kardeşler ka- dar ınsaflı davranmayıp, yanına bır arkadaş vermediklen Laıka'yı uza- ya taşıyan araç 1957 yılının 3 Ka- sım günü fırlatılır. Bu deneme, Amenka Bırleşık Devletlen bır tek uydu bıle gönder- meyı başaramamışken, Sovyetler Bırlığı'nın uzaya ınsan yollamayı tasarladığının açık delihdır Laıka'nın bıhm adamlan tarafin- dan gözlemlenmesıyle fırlatıhş, uçuş ve konuş sırasında karşılaşıla- cak zorluklara doğadakı bır orga- mzmanın dayanabıleceğı anlaşılır. Uzaya lllc kurbanlar Amerika'nın uzaya gönderdiği ılk canlılar ıse Able ve Baker adlı ikı maymundur. 28 Mayıs 1959'da, bır Jupıter ba- lıstık füzeyle 480 kılometre yük- seklığe çıkan ıki kafadar, muz ağaçlannın yerlen- ni tespıt ettıkten sonra sağ sahm gen dönmeyı başanrlar. 1960 yılının ağustos ayında ise Sovyetler'ın Sputnık sensinın beşın- cısı Belka ve Strelka ad- lı ıkı köpeğı uzaya taşır. Aynı yılın aralık ayında uçuşa hazırlanan Sputnık 6"nın konukJan da Pşçel- ka ve Muşka adlı kö- peklerdır. Ne yazık kı otomatık denge sağlayıcı sistemi anzalanan araç, dönüş yoluna dık olarak gırer. tkı köpeğın yanarak can vermesıyle de ınsanoğ- lunun Ay'a dokunma ça- bası ılk kurbanlannı ver- mış olur Kaplumbağa önde 1969 yılının 9 Mart günü yıne bır köpeği uzay yolunda görürüz. Sovyetler Bırlığı, Sput- nık 9'daki Çernuş- ka'nın ardından, 25 Marfta fırlatılan Sput- nık 10'da da Zveozdoç- ka adlı bir köpeğe tam bır yörün- ge uçuşu yaptınr. Uzaya canlı gön- derme yanşuıda gen kalan Ameri- ka, bır Atlas roketini 13 Eylül gü- nü fırlatır. Sovyetler'ın aksine, bu yarışta Amerıkalılar, ınsana en çok benzeyen canlıyı uzaya gönderme- ye kararlıdırlar Atlas roketinin ıçınde bir maymun olan Enos var- dır. Sovyetler ise 1968 yılının ey- lül ayında, Zond 5 aracıyla uzay yolculuğuna çıkan canlılar listesi- ne kablumbağayı da ekler. Bır araç ıle uçan ve de uzaya gıden canlı- lar sıralamasında insanın yen ol- dukça genlerdedır. Horoz, ördek, koyun, köpek, maymun ve kablumbağa gıbi hay- vanlann arkasından lısteye gırme- yi başarmış olsak da, kendimızı uzaylılara gezegenın bır numarah canlısı olarak tanıtmayı düşünüyo- ruz Iyı de, yutarlar mı bakalım! 9 .. Turgay Kantürkten basın açıklaması 'Okudukça 'da üginç gelişmeler Kültür Servisi - Yapımcılık \e yonetmenlığını 8 yıldır Demet Haselçin'm, sunuculuğunu Turgay Kantürk'ün, metın yazarhgını Turgay Fişekçi'nın, yonetmen asıstanlığını Mualla Karabulut'un yaptığı. TRT 2'de yayımlanan Okudukça adlı programın ekıbı ve yönetimı değıştınldı Turgay Kantürk konuyla ilgılı bir açıklama yayımladı Açıklamasında, karan tstanbul Televızyonu Eğıtım Kültür Müdürluğu'ne yenı atanan ve daha önce kurumda kameraman olarak çalışan Ömer Erdemın aldığını söyleyen Kantürk, basında yer alan kımı haberler nedenıyle yanhş anlaşılmamak ıçin bu açıklamayı yaptığını belirtti ve w OkudukçaMan kendı ısteğiyle aynldığının, sundugu son programda bir \ eda konuşması yapmasına programın bağlı bulunduğu müdurlukçe ızın venlmedığının altını çızdi "Ömer Erdem yeni ekibin benimle çalışmayı sürdürme isteğini dile getirdiğinde, değişiklikle • Demet Haselçin'in yönettiği, Turgay Kantürk'ün sımduğu, TRT 2'de yayımlanan 'Okudukça' adlı programın ekibi ve yönetimi değiştirildi. birlikle yeni bir yüzün daha doğru olacağını, kaldı ki altı yıldır (200'ün üstünde program demek bu) yorulduğumu, gerekirse kendilerine yardınıcı olnıak için (hazırlıkları yoksa) aynı formatta bir program daha çekebileceğimi ve bırakmak isteğimi dile getirdim." Daha sonra, çektiğı son programda izleyiciye veda etmesinın yeni yönetıcılerce engellenmesinı eleştıren Kantürk açıklamasını şöyle bıtırdı: "Tüm bu yaşananlar gösteriyor ki, altı yıldır konuk olarak içinde yer aldığım bu kurum (yani TRT) daha deneyimli, daha sakin ve daha doymuş insanlara sorumluluk vermelidir. Ne yazık ki, bu koskoca kurum, altı yıldır emeğimin geçtiği Okudukça'da veda anonsu yapmamı engelleyen deneyimsiz yönetici adayları nedeniyle bana bir özür borçludur. Bu özrün nasıl ve ne zanıan gerçekleşeceğini merakla bekliyorum. Bilinsin istedim." Alif Art Antikacılık AŞ'nin artırması bugün Bir Osmanlı seçkisiKültür Servisi - Alıf Art Antikacılık AŞ'nin düzenledığı 'Osmanlı ve Karma Sanat Eserleri' açık artırması bugun saat 14 30"da Svvıssotel The Bosphorus Balo Salonu'nda yapılacak. Özel koleksıyonlann bınkımlennden Osmanlı hat, tekke kültürü örnekleri, gümüş, tombak. dokuma, Tophane. mine. Beykoz cam, Kütahya ve Iznık seramik sanatlannın seçkın yapıtları, Osmanhlann zevkıne ve beğenısine uygun olarak üretilmış Vıyana - Meıssen porselenler, Çın porselen sanatının en güzel bleu-blanc ve celadon çeşitlen sanatseverlenn beğenısine sunulacak. Aynca. oryantalıst ressamlann tablolanndan seçmeler, başlangıçtan bugüne Türk resım sanatının özgun yapıtlan, Namık tsnıail Bey'uı ailesınden gelen dokuz yapıtlık özel koleksıyon da bu artırma kapsamında sergilenecek. Alıf Art elde edılecek gehrden Eğitim Gönüllüleri Vakfi'na • Osmanlı hat, tekke kültürü örneklerinin yanı sıra başlangıçtan bugüne Türk resim sanatının özgün yapıtlarının sunulacağı artırmanm geliri Eğitim Gönüllüleri Vakfi'na bağışlanacak. bağışta bulunacak. Satışa sunulacak olan Eren Eyüboğlu unzalı, 1958 tanhlı kâğıt üzerine suluboya 'Mustafa Kemal Atatürk' portresınden elde edilecek gelınn tümü Eğitim Gönüllüleri Vakfi'na venlecek. Aynca Komet, Avni Arbaş, Sabri Berkel, gıbı usta sanatçılann yapıtları da satışa sunulacak. 70 212 326 13 00) Mehmet Koyunoğlu'nun sergisi 14 Mayıs'a kadar Yapı KrediKültür Merkezi'nde Kısa biryaşam, uzun bir düş... Kültür Servisi - Ölümünün uçuncü yı- lında, Türk sanatının önemli ısımlennden Mehmet Koyunoğlu' nun çalışmalan, 14 Mayıs'a kadar Yapı Kredı Kültür Merke- zi Kazım Taşkent Sanat Galensı'nde sa- natseverlerle buluşuyor Sergıde ızleyıcı, Koyunoğlu'nunyapıt- lanna yansıttığı zanf, uçan, duyarlı, ne- şeh, ölçülü, gızemlı düş gücüyle karşıla- şıyor AliArtun'undeyışıyle'Duchamp, Ionesco, Dubuffet, Jacques Prevert, Michel Leiris ve daha birçok hayalpe- rest' ıle kardeş bır ruha sahıp olan sanat- çı. resım, gravür ve taş üzerine aknlık ça- hşmalanyla sanatseverleri etkılemeye de- vam edıyor. 19 yaşındayken Magic Mar- ker kalem firmasının Londra'da düzenle- diği Uluslararası Grafık Yanşması'nda ödül alan Mehmet Koyunoğlu, tstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Grafık Sanatlar Bölümü'nden mezun oldu. 1982"de Paris'e gıtti. Pans Ecole Nati- onale de Beaux Arts Iscan atölyesine de- vam ettiği sırada ilk kişisel sergisını Ga- lene Philippe Fregnac'ta açtı. Türkiye'ye döndükten sonra Ulusal Grafik Sanatlar Sergisı'nde ıllüstrasyon dalında birincılık ödülü kazandı ve Brük- sel Rene Carcan VakfVnda gravür eğiti- mini tamamladı. Sergi dolayısıyla hazırlanan katalogda Doğan Yancının 'Bir Hikâyeci Olarak Mehmet Koyunoğlu', An Artun'un 'Makine-İnsan Hayali' başlıklı yazılan ile Haldun Dostoğlu'nun Mehmet Koyu- noğlu'yla yaptığı söyleşısıne de yer veri- Ityor. (0212 252 47 00)- ESİNTİLER ZEYNEP ORAL 'Pis Sarhoş' ve Savrulan Tekme... Yöneticiler, yetkiüler, mülki amirler, bu ülkede hiçbir zaman sanatçıları çok sevme- di. Vazgeçtim "sevmeyı"; benimsemedi, kol- lamadı, savunmadı, desteklemedi, arka çık- madı. Devletin sanatçıyla arası oldum olası yoktu. llgısi ise daha çok yasaklama, sansür, engelleme, önleme, cezalandırma vb. gibi eylem ve etkınlıklerle sınırlıydı... Yok durun bir dakika, haksızlık etmeyey- im... Birtür "sanatçı" hep revaçtaoldu. En çok benimsenen, desteklenen, alkışlanan, poh- pohlanan, ödüllendirilen ve en çok sevilen, gazino sanatçılarıydı. Son on, on beş yılda gazino sanatçılarına bır de televızyon yıldızlan eklendi sevilme, benımsenme yarışında... Hayır, kıskançlıkla ya da öfkeyle söylemiyo- rum bunu. Ne yapalım, seçim meselesi... Askerı darbeler de dahil olmak üzere, bu du- rum hiç değişmedi. (Bir çağrışım: Hiç unutmam, Turgut Özal Cumhurbaşkanıyken Cumhuriyet Bayramı balosunda, Leyla Gencer'i ona tanıştırmak istemişler; "Burada çok sanatçı var, öbürier- ine ayıp olur" diye reddetmış ve sevdiği gazi- no sanatçılanyla sohbetı sürdürmüştü. E, haklı adam, tanışıp da ne konuşsun Leyla Gencer'le). Farkınsaysanız, sözü uzatıyorum ve sad- ede gelmek ıstemiyorum... istemiyorum çünkü utanıyorum, utanç duyuyorum! Olayı, televizyonlarda izlediniz, gazetelerde okudunuz...Trabzon'da, uluslararası bır tiya- tro festivalinin açılışındakı olay... Devlet Tiy- atroları Genel Müdür Yardımcısı, aynca TO- BAV Başkanı, ayrıca ülkemızın değerli birtiy- atro sanatçısı Tamer Levent'ın (Bütün bu sıfatları olmayabılırdi de...) Trabzon Valisi Aslan Yıldırım'a, Atatürk büstüne çelengi birlıkte koyma önerısiyle Valı Bey parlıyor, önce protokol dersı, sonra öfkeyle bağırıp çağırma, sonra biliyorsunuz işte, "Pis sarhoş", ve daha nıce hakaret ve Tamer Lev- ent uzaklaşırken arkasından savurduğu tekme... Bu ne öfke! Atatürk'ün anıtına çelenk koy- mak bunca zor bır iş mi? Çelenk Tamer Lev- ent'ın şahsi malı değıl, Kültür Bakanlığı'nın çelengi! Tamer Levent alkol muayenesine gıdiyor, mecburolmadığı halde, sonradan meseleol- masın diye... Ben buna da şaşırdım. Ne diye gidiyor? Bu ülkede içki içmek suç mu? Muayenede 1.02 (bir nokta sıfır iki - yüz yir- mi, yüz iki değil, bır nokta sıfır ıki) alkol çıkıy- or. Greyfurt suyu içsen, onda da o kadar olur- muş! Bu küfür ve tekme faslı festivalin açılış s- abahı oluyor... Tüm yabancı delegelerin önünde... Bir akşam önce dünyanın 11 ülkesinden sanatçılar gelmeye başlamış. Bul- garistan, Rusya, Beyaz Rusya, Gürcistan, Er- menistan, Azerbaycan, Ukrayna, Moldavya, Romanya festivale katıhyor... Elbet içecekler. Her akşam her oyundan sonra ister ıçerler, is- ter içmezler! (Oyundan önce olmaz, ona ben de bozulurum, çünkü sahneyi, oyunu, tiya- troyu etkiler... Ama Vali Bey'in böyle bır tasası olduğunu sanmıyorum!). Beş yıldır öyle önemli bır misyon üstlendi ki bu Karadeniz Tiyatro Festıvali! Düşünsenize, Ermenistan ve Azerbaycan'ı bir araya getiriy- or, aynı sahnede buluşturuyor! Ben Vali Bey'in yerinde olsam bunun tadını, keyfini çıkarmak bir yana, bu festivale, bu misyona sahip çıkarım, sesımı dünyaya duyurmak için bu çağdaş buluşmadan yararianırım! Kafayı, pro- tokole ya da içkiye takacağıma, bu yaratıcı platformu, dostluk platformunu Türkiye'nin lobi faaliyetleri için kullanırım. (Anımsıyorum eski Vali Adil Yazar, tüm ekipleri kendi karşılar, kortejde yürür, festıvali sahiplenirdi!) Trabzon'daki olay utanç verıciydi. Tamer Levent'e geçmiş olsun derken, iki gün önce Vatan gazetesınde aynı konuda yazan Zülfü Livaneli'nin sözleriyle bıtiriyorum: "Bakalım bu gericilik dalgası cüretini daha ne kadar arttıracak? Kendi kafalarmdaki yaşam biçimını nereye kadar dayatacak- ) Durdurulmazsa bu gidişin sonu belli: 'Ahlaksız kadına bak, başını açmış' çılgınlığına kadar ilerleyecektir." Zeynep " zeyneporal.com Faks:0212 257 16 50 BUGUN • BURGAZADASI ÖĞRETMENEVt'nde 13.00 - 17.00 arasında Bilkent Ünıversitesı Türk Edebiyatı Merkezi işbırliğiyle 'Ölümünün 50. Yılında Sait Faik Sempozyumu' • BILGt ÜNtVERStTESİ DOLAPDERE KAMPUSU'nda 14.30 ve 19.30'da 'Donnie Darko', 17.00 ve 21.45'te 'Ölüm Oyunu'. (0 212 293 50 10) • KARGART'ta 18.00'de 'Manufacturing Consent Noam Chomsky and the Media' adlı belgesel filmin gösterimi. (0 216 33031 51) • YAPI KREDI KÜLTÜR MERKEZt TURKCELL BİNASI'nda '9. ED Roxy Müzik Günleri' kapsamında 12.00'de 'Müzik Mekanizmalan' konulu müzik atölyesi. (0 212 252 47 00) • ST. ANTUAN KATOLİK KİLtSESt'nde 20.30'da Kanada Prima Gençlik Korosunun konseri. (0 212 252 47 00) KUKLA FESTt\7 AIİ^NDE BUGÜN • PROFtLO KÜLTÜR MERKEZİ nde 14. OO'te Paolo Papparotto (Italya)19.00'da Drama of Works (ABD). (0 212 216 44 00) • YUNUS EMRE KÜLTÜR MERKEZt nde 11.00 de Bakırköy Belediye Tiyatroları gösterisi. (0 212 66t 38 95)