Katalog

•SArTA CUMHURİYET 7 MAYIS 2004 CUMA 10 CIMHURIYET'EV 81. YILI Laiklikten ödün yokKurtuluş sürecine omuz veren, emek veren, ses veren Yunus Nadi, Cumhuriyet'ten yana taraftır, aydınlanmadan yana taraftır, bağımsızlıktan yana taraftır, ilk kurşunu atan Hasan Tahsin geleneğinden yana taraftır... cumhunyet, isım babasmdan, kurucusıından. tarihinden ve geleneğüıden güç alan bir gazete. Cumhunyet, adının anlamından, bilimden ve aydınlanmadan güç alan bır ya> ın organı. Ve Cumhunyet, okuruyla bütünleşmiş, bir gazete olmanın çok ötesınde anlamı, Önemi olan bır Cumhunyet kurumu. Bu yüzdendir ki, Cumhuriyet pek çok saldınya uğradı, yazarlannı şehit verdi. Ama yolundan da asla dönmedi. tstanbul Haber Servisi - Turkıye Cumhunyetı ıle yaşıt, anlamdaş \e ozdeş olan. adını da Kurtuluş Sa\aşf nın devnmcı onden Atatûrk'ten alan Cunıhunyet gazetesının tarıhı, yalnızca bır gazetenın tanhı değıl, bır devnmın de tanhıdır Gazete, bır ınan«ın, bır ınadın. bır ısyanın ve bır ıddıanın adı olan Anadolu Aydınlanması'nın. bır başka deyışle Kemalıst Devnm'ın sozcusu olarak, çok şey gormüş-, çok şey yaşamış, çok şeye tanıklık etmıştır Tanhın en onıarlu, gorkemh ve destansı savaşlanndan bın olan Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın basındakı oncusu ve sozcusu olmak, Mutareke Basını'na karşı Ku\ayı Mıllıye'yı, Istanbul'a karşı Anadolu'yu, ışbnrlıkçılere karşı Mıllıcılen, mandacılara karşı tam bağımsızlıkçılan savunmak, gazetenın en onemlı gorev ı olmuştur Kurtuluştan sonra, kuruluşta da Cumhunvet'ın ışlevı devam etmış, saltanata karşı Cumhunyetı, hılafete karşı laıklıgı, bağnazLığa karşı aydınlanmayı savunmuştur hep Ozgurluğu, bağımsızlığı, emeğı, alıntennı. demokrasıyı, omurlu dış polıtıkayı savunmak gazetenın kımlığının yanı sıra kâğıdına, murekkebıne sınmıştır adeta YuNUS NADİNİN ÖYKÜSÜ Cumhunyet'ı anlamak ıçın, kurucusu Vunus Nadi'yı tanımak, bılmek gerekır Yenı Gun'u. devamında Anadolu'da Yenı Gun'u, sonrasında ıse Cumhunyet'ı çıkaran Yunus Nadı, yalnızca gazetecı değıl. aynı zamanda bır eylem adamıdır Gozupek, kararlı vığıt, bedel odejen bır evlem adamı hem de Gazetecılığe 1900 yılında Malumat gazetesınde başlamıştır İstıbdad rejımının hışmına uğramış, 1901 'de Sultan 2. Abdülhantit muhalıfı gızlı bır cemı>ete gırmekle suçlanmış. Mıdıllı Kalesı'nde uç yıl hapse mahkûm edılmıştır 1908 yılında. 2 Meşrutıyet'ın ılanından sonra Istanbul'a gelerek, bır sure Ikdam \e Tas\ır-ı Efkâr gazetelennde yazmıştır 1910'da ıse Ittıhat ve Terakkı Cemıyetrnın çıkardığı Rumelı gazetesının başyazarlığını ustlenmıştır Bır vıl sonra ıse 1911 'de Aydın Mılletvekıh olarak Meclıs-ı Mebusan'a gırmıştır 1918'de îstanbul "da Yenı Gun gazetesını çıkarmaya başlayan Yunus Nadı, Mıllı Mucadele başladıktan sonra, Mustafa Kemal'ın yanındayer alıp Anadolu'ya geçmıştır Yunus Nadı, tanhımıze "Gazi Meclis" olarak da geçen Meclıs'te Muğla mılletvekıh olarak gorev ustlenmıştır 23 Nısan 192O'de Ankara'da açılan, gaz lambasıyla aydınlanan, sobayla ısınan. konuşma kursusu vatanse-\er bır marangozun hedıyesı olan, vekıllenn çoğunun yastığını, yorganını kendısının getırdığı, ranzalarda yattığı. kendı yemeklennı kendılennın pışırdığı o yuce Meclıs'te Mustafa Kemal'ın en yakınındakı ısımlerden bın olmuştur YENICÜN ANADOLUDA Bağımsızlık Savaşı'nın en zorlu donemlendır Olum-kalım sav aşı veren Anadolu halkı açtır. YunusNadij^zeteninisimbabasıAtatürkveİsmettnönüikbirHkte_(Fotoğratlar CUMHURÎYETARŞM) 7Mayısl924tarihli C umhuriycfin ilk sayısının manşcti 'Tarihe takaddiinı vc tahakkûnı eden bir telgrafnâme' idi. Mustafa KemaPin 'Hükmetmek lazımdır ki fevkalâdc hadiselerin arifesindeyiz. Anadolu'ya gitmek icin şimdiden tertibat almalıdır' yazan telgrafına ver verilivor. Cumhuriyet V 'Bir gün İstanbuTa yeniden ve zafeıie döneceği- ne' inanan Vunus Nadi, 7 Mayıs 1924'te, gazetesi- nin ilk sayısında bu sevincini okurianyla pav laşır. - l "3 f t ^ Cumhuriyet'in, ilk Türkçe sayısı 1 Aralık 1928'de yayımlandı. Ola>, Türk nıatbuat hayatında tarihi birgün başlığıyla duyııruklu. çıplaktır Anadolu. ateşı ve ıhanetı gormektedır Mazlum Mılletler gozlennı, kulaklannı Anadolu'ya çevırmış, bır ıyı haber beklemektedırler Bu koşullarda, Sakarya Savaşı oncesınde Yenı Gun gazetesı de Kaysen'ye taşınır Ancak Yunus Nadı Ankara'da kalır Gazetenın Yazıışlen Muduru Kemal Salih'e (Sel) verdığı 18 sayfalık talımatnamede de. Yenı Gun'un sıyasal çızgısını kesın \e keskın bır çerçeve ıçıne alır Yenı Gun, Ulusal Bağımsızlık Sa\aşı'nı destekleyecek, ama eleştınden de kaçınmayacaktır CAZETE DOCUYOR Yunus Nadı taraftır Cumhunyet'ten yana taraftır Laiklikten yana taraftır Aydınlanmadan yana tarafhr Baâımsızlıktan v ana taraftır îzmır'de ilk kurşunu sıkan Hasan Tahsin'ın geleneğinden yana taraftır Afi Kemal gıbı gazetecılere karşı taraftır Kurtuluş surecıne omuz veren, katkı veren. emek veren, ses veren Nadı, 29 Ekım 1923'te ılan edılen Cumhunyet rejımının de odunsuz taraftan olacaktır elbette Bu nedenle. venı rejımın halka anlatılması, genış kıtlelenn aydınlanarak, Cumhunyet'ı benımsemesı ıçın var gucuyle çalışacaktır EN BÜYÜK DESTEK CAZİ'DEN... Bu amaçla, Istanbul'da yenı bır gazete çıkarmayı kararlaştınr Bunun ıçın de en buyuk desteğı ona, Gazı Mustafa Kemal verecektır Ittıhat ve Terakkı'nın Merkezı Umumısı, yanı Pembe Konak, Gazı Paşa'nın ısteğıyle, Nadı'nın çıkaracağı venı gazeteve tahsıs edılır Bu gazetenın adını da vıne umhuriyet, İttihat Terakki Fırkası'nın merkezryken daha sonra işgal kuvTet- ' lerinin eline geçen ahşap Pembe Konak'ta yaym hayatma başladı. 1930'Iann matbaasında vazılar entertip denilen makineierde dizüir, kalıplara kurşun dökülerek satırlar oluşturulurdu. Çinko tezgâh üzerinde mürettipler, ellerinde "çift" \e kumpaslarla çahşarak sa>falan hazıriardı. Kurşun satırlar bir araya getirüir, teknelerde sajfalar oluşurdu. (solda) Kurşun buharı kokan mürettiphaneler daha sonra yerini bilgisa- yarlara bıraktı. Teknolojik geüşmelere ayak uyduran Cumhuriyet de 1983'ten sonra ofset basla tekniğine geçti. Pikaj- montaj servisinde çahşan arkadaşlanmız sayfa hazırhğında... (sağda) Y unus Nadi. yeni rejimin halka anlatılması, geniş kıtlelerin aydınlanarak, Cumhunyet*i benımsemesi için var gücüyle çalışır. Bu amaçla, İstanbul'da yenı bır gazete çıkarmaya karar verir. Bunun için de en büyük desteği ona, Gazı Mustafa Kemal venr. Pembe Konak, Gazi Paşa'nın isteğıyle, Nadı'nın çıkaracağı yenı gazeteye tahsis edilir. Bu gazetenın adını da yine Kemal Paşa koyacaktır: Cumhunyet. Kemal Paşa koyacaktır Cumhurrvet Yenı gazetenın adı nasıl bır mesaj ve amaç ıçenvorsa, yonetım yen de bır rovanşı çağnştırmaktadır Çunku Pembe Konak, tstanbul ışgal altında>ken, tngılız Işgal Komutanlığı'nın yerleştığı bır mekândır Mıllı Mucadele surecınde. "Anadolu'da \eni Gün" adı>la Ankara'da yayınını surduren gazete. 7 Mavıs 1924'ten ıtıbaren Istanbul'da Cumhunyet adı>la vola çıkacaktır CuMHURİYET'IN ISLEVİ "Bir gün Istanbul'a yeniden ve zaferle döneceğSne** inanan Yunus Nadı, 7 Mayıs 1924'te, gazetesının ilk sayısında bu sevıncını okurianyla pay laşır Bunu paylaşırken de. gazetenın vazgeçılmez varlık nedenını ve yayın polıtıkasını ortaya koyar Cumhunyet. Cumhunyet rejımının. Ataturk ılke ve devnmlennın savunucusu olacaktır \unus Nadı, >azısında şu noktalara dıkkat çekmıştır "Cumhurijet'inshasiprogramı isminden belli olduğu gibi. onu yav ınılavanlann siyasi hayatlan da bellidir. Cumhurivet, Türkiye'de büyük kav galaria elde edilmiş tarihi bir sonuçtur. Biz elde edilen bu amaç uğrunda flilen çalışmış insanlanz. Memlekette bu muzaffer ve galip fikrin çok kuvvetli tarafları vardır. Cumhurijet, memlekete nıal olnıuş bir fikirdir. Biz onun temsilcisi ve koruvucusuNnz. Bu temel düşünce göz önünde tutulduktan sonra kesin olarak söv leriz ki ga/etemiz ne hükümer gazetesi ne de parti gazetesidir. Cumhuriyet sadece Cumhurivetin bilimsel ve vavgın ifadesivle demokrasinin savıınucusudur. Cumhuriyet ve demokrasi fikir ve esaslannı vıkan ve vıknıava çahşan her kuvvede mucadele edecektir. Memlekette her anlamı ile gerçek bir demokrasi kurulması için gazetemiz bütun varüğı ile çalışacaktır. Memlekette halkın halk taraûndan halk için idarcsi bizim ideah'mizdir. \e biz valnız bu idealin esiriyiz. Başka bh" kuvvetin değü." CELENEKTEN CELECECE... Cumhunyet, ısım babasından. kurucusundan. tanhınden ve geleneğinden guç alan bır gazetedır Cumhunyet, admın anlamından. bılımden ve aydınlanmadan guç alan bır va>ın organıdır Ve Cumhunyet. okuruyla butunleşmiş bır gazete ohnanın çok ötesınde anlamı. onemı olan bır Cumhunyet kurumudur Bu >-uzdendır kı. Ataturk'un Cumhunyet'ını ıçlenne sındıremeyenler, Kemalıst Devrım'den rovanşı almak ısteyenler. laıklığı ve demokrasıyı yıkmaya çalışanlar, Turkıye'nın bağımsızlığı. butunluğu ve egemenlığınden odun \ermek gerektığını savunanlar, Cumhunyet'ı hep bır duşman. bır hasım olarak gormuşlerdır Cumhunyet bu nedenle pek çok saldınya uğramış, kapatılmış, yazarlannı şehıt \ermıştır ,\ma yolundan da asla donmemıştır Çunku okurlanyla butunleşmış olan Cumhunyet'ın koklu ve devnmcı geleneğı, geleceğe de guvenle bakmasını sağlamaktadır