Katalog

SSAYFA CUMHURİYET 5 MAYIS 2004 ÇARŞAMBA 14 UiC [email protected] "Yazınımızın önde gelen isimlerinden Orhan Burian\ 51 yıl önce bugün yitirmiştik Aydınlanma öncüsüydüYazmımızda deneme, eleştiri türündeki ^azılann öncülerinden olan Orhan Burian, «dünya yazınmdan seçkin örnekleri dilimize kazandırmakla kalmamış, yazınımızm ve şiirimizinBatı'da tanıtılmasında da büyük rol oynamıştı. GAMZE AKDEMİR Türk aydınlanmasının ve y-azınınm öncülerinden Orhan Burian ı 51 yıl önce bugün yitirmiştik. Yazmımızda deneme. eleştiri türündeki yazılann öncülerinden olan Burian, özellikle biz genç kuşaklann tanımakta yazıktır ki geciktiği bir aydınımız. Burian, Prof Zeki Ankan'm Kırkın Kapısındaki Genç Orhan Burian kitabında da belirttiği gibi dünya yazınından seçkin örnekleri dilimize kazandırmakla kalmamış, yazınımızın ve şıınmizin Batı "da tanıtılmasında da büyük rol oynamıştır. 1914 yılında Usküdar'da doğan Burian, 1932'de Kabataş Lisesini bitirdikten sonra, 1933-1936 arasında Cambridge'te tngiliz yazını okur. Paris liselerinde İngilızce öğretım yöntemlerini izler. 1937'de yurda döndükten sonra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde İngiliz yazını, Ankara Devlet Konservatuvarı'nın Tiyatro Bölümü'nde de Batı Edebiyatı ve Tıyatro Tarihi dersleri verir. Yüdız Kenter gibi ustalann yetişmesinde payı büyüktür. Tiyatro oyunlarından şllr seçkllerine Çağdaş tiyatro yapıtlanndan Karaağaçlar Altında (E. O'Neıll), Denize Giden Atnlar (J. M. Synge), Saücının Ölümü (Arthur Miller), Yeni Dünyanın (A. Huxley) çevirilerine imza atar. Canın Yongası ve Ceylan Çocuk adlı iki tiyatro oyunu yazar. 1947-1949 arasında Amerika'da Pnnceton Üniversıtesinde araştırmalarda bulunur. Burian'm çağdaş Türk şiirinı Yahya Kemal'den Nâzım Hikmefe kadar. gelişmeleri geriye göndermeler yaparak bir bütün olarak değerlendirdiği ve şiirimızin Amenka'da tanınması amacıyla hazırladığı Modern Turkish Poetry adlı kitapçık New York'ta Türk Haberler Bürosu Bugünkü Türkiye dizisinden yayımlanır. Behçet Kemal Çağlar ve Haluk Şehsuvaroğhı'yla birlikte 1923"ten sonra öne çıkmış şairlerin yapıtlannı bir araya getirdiği Mütarekeden Sonrakiler (1938) adlı Çağdaş Türk Şiiri seçkisini, daha sonra. şiirleri topluca yayımlanmayan genç şaırleri de katarak yurtdışında da ilgı gören Kurtuluştan Sonrakiler (1946) adıyla yeniden yayımlar. Seçkiye Vedat Günyol'un dediği gibi 'büyük bir cesaret göstererek o zamanlar tu-kaka olan' Nâzım Hikmet'ın 17 şiirini de alması önemlidir. Yücel, ufuklar ve Vedat Cünyol 15 yıl kadar Yücel dergisine yazı yazan Burian. derginin kapanmasının ardından yakın dostu ve çalışma arkadaşı Vedat Günyol ile Ufiıklar dergisini çıkanr. Başbakanlık Arşıvı'nde, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde Osmanlı belgeleri ve kaynaklan üzerinde yaptığı araştırmalar ve Osmanlı. Türk kaynaklannı Batı kaynaklanyla yansızca karşılaştırması da önemli hizmetlerindendir. Osmanlı tarihçiliğinin, Türkçenin yazı dili olarak geliştirilmesindeki payını ilk dile getirenlerden biri de Burian'dır. Çevirilerüıin ve tiyatro oyunlannın yanı sıra Osmanlı. Türk kaynaklannı Batı kaynaklanyia yansızca karşılaştırması Orhan Burian'ın önemli hizmederindendL Orhan Burian 'ı Ufuklar 'ı kurdukları can dostu Vedat Günyol anlattı Hümanist bir bilim insanı Vedat GiîmoL Burian'ın Ufuklar dergisini kendisine ölünıünden sonra yayımlamaya devam etmesi için miras bırakbğuıı söyledi. Orhan Burian'ı konuşmak üzere gi- dilebilecek en doğru adreste. Vedat Günyol'un Maltepe'deki evindeydik ge- çen günlerde. Günyol. bu büyük aydına, dost ve ya- kın çalışma arkadaşına ilişkin anılan- nı, düşüncelerini, kımı zaman gözlen yaşararak paylaştı bizimle. Orhan Bu- nan'ın Türk yazınında ilk eksıklik ola- rak eleştiri konusunu ele aldığını söy- leyerek başladı söze: Eleştlrl ve orhan Burian •*Son derece zeki, aynnülara hâkim, titiz bir insandı. Her şeyi didikler ve her yerde, her konuda en doğruyu, en iyiyi arardL Kabataş Lisesi son suuftayken üç arkadaşıyla birlikte gönderildiği Lond- ra'da hem bizinı yazınınuzL, hem de tn- güiz >azınını inceledi ve eksikliklerimi- a o kanaldan buldu. İngiliz «iebivatındaki en önemli şey- lerin başuıda eleştiri gelir. Onun için de eleştiriyi güçlendirnıek ve var olan dü- şönce dağmıkhğının giderilmesini sağ- lamak düşüncesiyle bir dergi çıkartmak gereği duydu. Bu bağlamda 10 yüdan fazla büükte çahştığunız Yücel dergisin- • Günyol, Burian'ın edebiyatımızda yeni eğilimleri keşfetmekte gecikmediğini, çeviri konusuna ise bir 'hareket' ya da 'harekat' anlammda yaklaştığını, bir misyon gibi gördüğünü söyledi. de bize uygun ortam sağlanmıştı ama dergi kapanınca, kitap boyutunda bir dergi olan Ufiıklar'ı yayımlamaya baş- ladık Onu iki yıl sonra yitirdiğimizde abla- SL, bir miktar para bıraknğını ve' Bunu Günyol'a ver -bırbinmize soyadları- mızla seslenırdik-, dergiyi çıkartsın' dediğini söyledi. Onun her sözü benim için bir vasiyetti. 'Tek gerçek Insandır' Edebiyatımızda yeni eğih'mleri keş- fetmekte geciknıedi; şiirde olsun, öykü- de olsun, romanda olsun köhnemiş öl- çüleri bir yana atarak yeni değeriere el, gönül uzatti. AJTU bağlamda çeviri ko- nusuna bir 'hareket", hatta 'harekât' anlanunda yaklaşü, bir misyon gibi gör- dü. Nurullah Ataç derdi ki, "Avrupa'dan gelen yapıtlan okumak zorundayız. ye- nilenmek istiyoruz, çünkü olduğumuz yerde, kendi kabuğumuz içinde kalama- yız'. O bakımdan Orhan Burian öncüler- den biriydi, baştan aşağı bir okuldu. Bugüne kadar onun kadar dürüst. in- ce, haksever, cesur ve elbette hümanist bir insan görmedim. Niye hümanist olarak tanuııyor? Bir defa, insan ve insansal değerleri bütün öbür değerlerden üstün gören felsefe anlayışını rehber edinmiştL Sagı da. so- lu da benimsemeyerek 'Tek gerçek in- sandır' a inandı. Ufuklar 'daki başsözle- rine bakınız; ne kadar doğru, ne kadar derindir. 1952 Şubat'ta çıkan Ufuklar'm ilk sayısının başsözünde şöyle der: "Güzel uğruna yazı yazılır, iyı uğru- na, doğru uğruna. Ufuklar gücü yetti- ği kadar bu üç uğurda yazıp konuşmak istiyor. Üçlü ülküsünü gerçekleştiren yazılan merkezine inerek okuyabile- cek. belki hiç okuyamayacaksınız; ama o ülküye hizmet eden bir işçi olmaktan da geri kalmayacaksınız."" Cumhuriyet kitap kulübü BİRLİĞİ VAKFI BAĞIMSIZUK HAFTASI ETKİNLİKLERİ Kitlesel Basın Açıklaması ile Anma Konuşmacı: Gökalp EREN Dolmabahçe (6 Mayıs 2004 Saat 12.30) FİLM GÖSTERİMİ (Ücretsiz) "HOŞÇAKAL YARIN" Bertian ŞİMŞEK Bedri BAYKAM Yer : Beyoğlu Yeşilçam Sinernası Imam Adnan Sokak Saaü : 14.30 Cumhuriyet kitap kulübü BİRIIĞİ VAKF1 BAĞIMSIZUK HAFTASI ETKİNLİKLERİ "Film Gösterimi" "Hoşçakal Yarın" Berhan ŞİMŞEK Bedri BAYKAM (6 Mayıs 2004 Saat 14.30) Yer: Beyoğlu Yeşilçam Sineması Adres: Imam Adnan Sokak - Beyoğlu SÜRıVIENE ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ'NDEN Esas No. 2003 4 % Davacı Tedaş Genel Müdürlüğü \ekılı Av Öznur TCırkmen tarafından da\alı ale\hıne açılan kamulaştımıa bedelinın tespıti \e ta^ın- mazın idare adına tapu\a tescılı da\asında:Kamulaşt[rma Kanumı'nun 4650 SK'la deâışık 10. madde^ı uşarınca tensıben \enlen ara karar gereğince. Trabzon ılı. Sürmene ılçesı. Yokuşba^ı ko\u. ilk mahalle me\kiınde bulunan ada 101. parsel I6'da ka\ıtlı 29022.90 m2 yüzölçümündeki îaşınmazın m.aliklennm Cemal Dam^maz oldusu. söz konusu taşınmazın hat altına ısabet eden 1725.24 m2'lık kısniının 1 380 192 000 -TL bedel ile 24 220 m2sı pion >erı olarak 193 7 60 000 -TL bedelle toplam 1 f 3 952 000 -TL bedelle Te- das Genel Müdürlüğü lehıne kamuilaştınldısı. bu nedenle hat altına ısabet eden \e belırtılen kamula^tırma bedelı ile ırtıfak hakkı ola- ralı Tedaş Genel Müdürlüğü adına tapuva tescılı ıçın ijbu davanın mahkememızde açıldıgı. teblığ ıe\a teblıgat \ennc geçmek azere yapılan gazete ılanından ıtıbaren ?'O gun ıçersınde kamulaştırma ışlemıne karşı ıdan vangıda ıptal \e\a adlı vargıda duzeltım davası açılabileceği. açılacak da\alarda husumetın Teda^ Genel \ludürlüğü"ne voneltılmesı. teblığ \e\a teblığ >erıne geçmek uzere ılandan itiharen 30 gün ıçersınde kamulaştL.ıma işlemine karşı idari vanjıda iptal davası açanlann da\a açlıklarını \e >urütmenm durdurulması karan aldıklannı belgelendırmediklen takdırde kamulaştırma ışlemının kesınleseceâı \e mahkemece te^pıt edılen kamulaştırma bede- li ûzennden taşınmaz malın kamulaştırma \apan ıdare adına tescıl edıleceğı. yapılacak yargılama sonunda belırleneeek kamulaştırma bedelinın ilgılıler adına mahkemece belırlenen Surmene Zıraat Bankası Şubesı'ne vatınlmasına \e konuşa \e ta^ınmaz malın değerıne ilişkın tüm sa\unma \e delıllenn ılan tarıhınden ıtıbaren 10 gun ıçınde mahkeme>e vazılı olarak bıldırmelerı gerektığı, Kamulaştırma Kanunu'nun 4650 SK'la değışık İO. maddesı u\annca ılanen teblığ olunur. Basın. 5019 KARŞIYAKA CUMOK DUYURUSU 1) 6 Mayıs 2004 Perşembe gunu saat 18.00'de Ege Sanat Merkezı'nde, Aydınlanma soyleşılennın ılkıni gerçekleştiriyoruz. Söyteşilerimizde tüm ulusalcılarla buluşmak ıstiyoruz. Konu: Kamu Yönetimi Tasansı. Sunuş Erdem Onaran (Dokuz Eylül Ünv. Öğrencısi) Konuşmacı: Avukat Nevzat Erdemir, Konuşmacı: Eskı Tabıb Odası Başkanı. Suat Kaptaner. Yer Ege Sanat Merkea 1721 Sok. No- 20 Karşıyaka - lamır 2) Önce gazetemize yapılan hakareti s/viJ toplum örgütlenyle Izmir Cumhuriyet Bürosu'nu ziyaret ederek kınadık. Gazetemizın kuruluş yıldönümu olan 7 Mayıs'ta fazladan bir Cumhuriyet gazetesı daha alarak çevremızdekılere dağıtmaya karar verdik. ItetışımBilgı: DenizSapmaz(Td:02323620975-05442492491) AIMTALYA CUMOKTAJM DUYURU 1. Gazetemızın kuruluş yıldönümünü Yavuz Özcan Parkı Çağdaş Yaşam Kültur Alanı'nda "Kannca kararınca" bir kokteylle kutlayacağız. 7 Mayıs 2004 Cuma günu saat 18.00'de karariılığımızı, ınançhlığımızı, tüm yüreğımızle gazetemizın arkasında olduğumuzu vurgulamak ıçın hep birlikte olalım mı? 2. "Türkiye Nereye Gıdıyor" sorusuna da Sevgılı Öner YAĞCI'yla yanıt arayacağız. Soru ve sorun hepimızin değıl mi? Öyleyse. gıdişten kaygılı herkesı bekliyoruz Yer Betedıye Kultur Salonu Gun 10 Mayıs 2004 Pazartesı Saat 18 00 lletışım Hıcran KARABUDAK 0 2^2 247 67 17 - 243 47 17 - C 532 325 35 63 Akşam: 243 00 80 MALATYA CUMOK İKİIMCİBULUŞMASI DUYURUSU Dünyanın "daha egemen" oldukları savındaki güçlerı, kürenın geri kalanını "sömü- rerek" "küreselleşmektedir." Cumhurıyet'in aydın insanları Turkiye'nın bu somüru- ye konu edilmesine goz yummamalıdır. Malatya CUMOK Ikıncı Buluşması. bu gündemle gerçekleşecektir. Gündem Küreselleşme ve Türkiye Söyleşi Başlatıcısı ve Yöneticisi Prof. Dr. S. Kemal KARTAL Tanh 8 Mayıs 2004 Saat : 11.00 Yef Melıta Restaurant Ikınc, Su/uf^a/a natı'acaıdann aşağıosK' tete'ona bılgt ver^s'e'' rca olurur Itetışım Sonmlusj Alı Ekber TUNÇDEMİP Tel 0 542 733 5S 08 e-rnat. aebjocdmr <rtK£"W) com Tel 042232i Î2 55 DEFTVE GOLGESİ TURGAY FİŞEKÇt Yerlilik Fatih Akın'ın Bertin Film Festivali'nde büyük ödül kazanan fılmi Duvara Karşı'y\ izlediğimde ilk düşün- düğüm, "Ne kadaryerii bir film" olduğuydu. AJmanya'da, Almanfilmiolarak yapılmış Duvara Kar- şı, anlattığı kahramanlar kadar, anlatım diliyle de bir Türk filmiydi. Türklere özgü yerel sorunlarla, evren- sel insani sorunlar iç içe izleyenleri sarmalıyordu. Ye- rel öğeler ya da anlatım olanakları, filmin evrensel bir sanat yapıtı olmasını engellemediği gibi, gücünü da- ha da artınyordu. Bizim çağdaş edebiyatımızda bu anlamda, 1980'le- re kadar büyük ölçüde yerii bir edebiyat olmuştur. Bu- na karşın yerii olması, evrensel ürünler verilmesine en- gel oluşturmamıştır. Üstelik bu yerlilik çok farkh ya- zarlarda çok farklı biçimlerde ortaya çıkmıştır. Yaşar Kemal'in Çukurova'yı anlatırkenki yerii olma özelliği ile Sart Faik'in Istanbul'u anlatırkenki yerliliği bam- başkadır. Şiirde deYahya Kemal'in yerliliği ileCan Yücel'in- ki birbırine hiç benzemez. Ama ikisinin de yazdıklan yerii şiirlerdir. Buradaki yerii sözcüğü yerel, yöresel değil, daha çok ulusal, dilsel, ortak kürtürel özellikleri kapsayan bir kavram. örneğimizdeki yazarlardan Yahya Kemal kültürüyle, bağlı olduğu değerler ve dünya görüşüy- le yerlidir. Can Yücel'i yerii kılan ise kullandığı Türk- çe ve dil özellikleridir. Daha önceleri de görülen ama 1980'den bu yana çok artan bir eğilim ise, edebiyatta yerii olandan uzak- laşma, yazann dil, kültür ve dünya görüşünden yerii unsuriann dışlanması, dünyanın her yerinde bir ya- zann yazabileceği evrensel ölçekli bir yazarlığa yö- nelinmesidir. Bu eğilimin bir nedeni, başka dillere çevrildiğinde o dillerin okurlanna yakın görünmek, yadırgatıcı gel- memek olabilir. Bir başka nedense, yerlı olmayı kü- çümsemek, yalnızca Batılılar gibi yazarak yazar olu- nacağına inanılmasıdır. Bu iki gerekçe de yazarlara yarar değil, zarar ver- mektedir. Bugün de dünyada en çok tanınan yazan- mız olan Yaşar Kemal, aynı zamanda en yerii yazar- lanmızın başında gelir. Demek yerlilik, yazann evrensel olması için bir en- gel değil. Hem yerii olmadan içinde yaşadığımız dün- yayı, toplumu, insanı nasıl anlatabilirsiniz? Ama böy- le bir derdiniz yoksa. yerii olmak da önemini yitirir. Duvara Karşı'nın yerii bir film olması, uzun yıllardır Almanya'da yaşayan yönetmenin sanat denen şeyin ne olduğunu çok iyi bildiğinin de bir göstergesi. Uzak- ta yaşamak, belki de küreselleşen dünyada yeriiyi da- ha iyi görmemizi sağlıyor. Şiirde de benzer bir örnek var: 1972'den beri In- gittere'de yaşayan Roni Margulies. günümüz şair- lerı içinde en yerii şiir yazanlardan biri. Şiirleri yanında, Gülümser Çocukluğum Ardımdan adlı anı krtabını ve şu günlerde yeni yayımlanan Şiir, Yahudilik Vesaire (Edebiyat, Kimlik ve Sosyalizm Üzerine Yazılar) adlı kitabını okursanız, günümüzde yaşayıp ürün veren bir şairin kişiliğinde yerlilikle ev- rensellığin nasıl bir arada, yan yana, birbirini besle- yerek bulunabildiğini göreceksiniz. Yurtdışına gidip oralarda okumak ve yaşamak yal- nızca dünya kültürünü tanımaya değil, kimi zaman yer- ii olanın ya da yerii kalmanın önemini de anlamaya yardımcı oluyor demek. Bir köyün boşaltılması nasıl bir şeydir? Canlandıramıyorsam da aklımda hiç, bir ipucu buldum sanıyorum kendi hayatımda: Kıyaslanacak gibi değil besbelli ama, Küçükken top oynadığım parklardan biri kat otoparkı oldu birkaç yıl önce. O gün bugündür önünden her geçtiğimde kocaman bir beton yığını değil de, yeşil, küçük bir park görüyorum ben yine. tfısekci" superonline.com Boğariçi'nden 'Yedi Diyar' • Kültür Senisi - Boğazıçı Cnıversıtesı Folklor Kulübü, BLTK Dans ve Müzik Birimf nın ikinci yapımı 'Yedi Diyar' mayıs ayı boyunca izleyiciyle buluşacak.'Halklann kardeşliği' temasından yola çıkılarak hazırlanan 'Yedi Diyar", yedi ayn bölgenin farklılıklannı yansıtıyor. Gösteriler Boğaziçı Üniversitesi Kuzey Kampus Murat Dikmen Salonu'nda bugün ve yann saat 18.00"de; 8-9 Mayrs tarihlerinde saat 15.00'te; 17 Mayıs günü ise saat 19.30'da sahnelenecek. (0 536 419 78 17) Bayar Şahin'den yeni albüm B Kültür Senisi - Gürcü müziğının tanınmış isimlerinden Bayar Şahin. yeni albümü 'Bani'nin tanıtımı için bugün saat 20.30'da Yeni Melek Gösteri Merkezi'nde bir konser verecek. Gürcüce 'refakat' anlamına gelen 'ebani' kelimesinden türetilen 'bani'. Gürcü çoksesli vokal müziğinde bas seslere verilen ad. Şahin'in, Gürcü müzisyenlerin eşliğinde Kafkas müziğinin polifonik yapısını korumaya özen gösterdiğı albümünde, panduri, çonguri, duduld, garmon gibi Gürcü halk müziği çalgılan da yer ahyor. (0 212 251 77 20) K Ü L T Ü R İ Ç İ Z İ K K Â M İ L M A S A R A C I ÇOKAYIBIMIZ Bi türlü kitap okuyamamanın derin üzüntüsü içindeyiz. KAMUOYU Not: Teessüf edilmemesi, arzu edenlerin olur böyle şeyler demesi rica olunur.