Katalog

H6 MAYIS 2004 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIZI Deniz, Yusuf ve Hüseyin, 6 Mayıs 1972'de idam edilir. Son istekleri arkadaşlan Taylan Özgür'ün yanına gömülmektir 'Ölümden korkmuyoruz'A yv Mart 1972 Perşembe gıınü 1 1 1 Cumhurbaşkanı CevdetSunay. şu " \ I I açıklamayı yapar "İnönü, 'ınfazlar I I I ıçın yalvarmaya geldım. anJayış W V/ gostermıyorsunuz' dedi" Uç Ingılız teknısyenı kaçıran Cihan Alptekin, Mahir Çayan ve arkadaşlan. 30 Mart Perşembe gunu oldurulur Denız'ın, Kızıldere'de olen on kışının resımlennın yayımlandığı gazeteyı gorunce. ıçını huzun kaplar En yakın arkadaşı Cıhan da yoktur artık Bu donem. Denız'ın hangı duygular ıçınde olduğunu, neler yaptığını yazdığı nıektuplardan oğrenebılınz 'PlŞMAIM DEĞILIM' Denız'ın Mamak Asken Cezaevınden babası Cemil Gezmiş'e gönderdığı 15 Ekım 197 1 tanhlı mektubu şoyledır "Baba, sana sık sık yazacağıma söz vernıiştim. Sözümü tutuyorum. Ashnda sen mektup yazmada ne kadar tenıbel oMuğumu m bihrsin. Anıa bu da soyaçekimle ilgiIL Çünku sende de var aynı tembeliik. Akşam radvoda avukatlanmızın hakkında dava açddığını duydum ve güldüm. Baştakiler ne >apacaklaruu şaşırduar. EDerinden gelse okuma yazma bilen herkesi rutuklayacaklar. Bildiğin gibi şinidi hucrede kahyorum. Vaktimi bol bol kitap okumayla geçiriyorum. Okumava dovmak obmıyor. Olene kadar doymayacağız. İdamı fazla dıişündüğüm yok. Daha ewel de söyiediğun gibi dünyaya kazık çakmadım ya... Fazla yaşamak değil önenüi olan, ağaçlar da yaşıyor. Ben şimdiye kadar yapüklanmdan pişman değüim. Elimde olsa tekrarlardım onlan. Burdaki arkadaşlarunoı hepsinin moraJi yerinde. Ashnda hiçbir zaman moralimizi bozmadık ki... Ben gelecekten her zaman unıutluyum. Tarihin çarklan bizden yana dönüyor. Kaldı ki biz halkın umuduyuz. Şimdilik bu kadar." DÜTUN ESKİ DOSTLAR AKLIMDA' Denız'ın arkadaşı Mustafa İlker Gürkan'a gönderdığı 16 Mart 1972 tanhlı mektubu da şoyledır "Kardeşim Gürkan, cevap yazmakta gcciktim. \rtik. bir daha mektup yazmaya da vaktim olmayacak. Belki bu mektup dine geçtiği zaman mezan boylamış olacağım. Geçmişi unutmuş değilim. Butün eski dostlar aklımda. Gelecek konusunda umutlmnm. Yannlann daha aydınlık olacağına inanryorum. Tiim arkadaşlara de\Tİmci selamiar." D E N İ Z ' İ N İSTEKLERİ 13 Mart 1972 Pazartesı gunu, saat 14 00 sulannda Avukat Erşen ŞansaJ, KemaJ YüceL, Sadık Akıncüar v e Hatit Çelenk. Denız, Yusuf ve Hüseyin ıle goruşmek amacıyla Mamak Asken Cezaeune gıder Denız, goruşmede şu ısteklennın yenne getınlmesını ıster # Infazlardan sonra uçumuzu de yan yana Taylan Ozgür'un Cebecı'dekı mezannın yanına gomsunler # tnfazlarda en azından bır avukatımız bulunsun # Başbakan Nihat Erim. eylemlerden pışmanlık duyduğumuzu belırterek af dılememızı ıstedı Af ıstemıyoruz Boyle bırşey soz konusu değıldır Aynca anne ve babalanmıza da soyleyın, bızler ıçın kımseden af dılemesınler # Emnıyet'te alınan ıfadelenmızde Sovyetler Bırlığı Buyukelçısı'nı de kaçırmak ıstedığunız \ e bunu planladığımız yazılmaktadır Bunu reddedıvoruz 'OLÜM ORUCU' Denız, Huseyın Inan ve Yusuf Aslan, 18 Nısan 1972 gunu, # Yapılan zamlan, # 1961 Anayasası'nın değıştırılmesını, # De\xımcılenn katledılmesını, # Işkencelen \e • Basına konulan sansuru kınamak amacıyla, "ölüm orucu"na başlarlar Olum orucuna 29 Nısan 1972 Cumartesı gunu son veren Denız Gezmış, Yusuf Aslan \ e Huseyuı Inan, Ankara Gülhane Asken Tıp Fakultesı'nden cezaevıne gıden uç profesor tarafından muayene edılmışlerdır CHP Genel Başkanı îsmet İnönü, 24 Nısan 1972 Pazartesı gunu, TBMM'de yaptığı konuşmada, Denız Gezmış, Yusuf Aslan \e Huseyın Inan'ın olum cezalanna çarptınlmalannı ongoren Adalet Komısyonu raporu uzennde CHP grubunun goruşlennı açıklamış. ötedenben sıyası suçlardan dolayı ıdam yapılmaması goruşunde olduklarını belırterek, "Mahkûmlara, suçlulara. mahkûm olduklan cezalar yerine, evveke soylediğimiz gibi, siyasi suçlardan dolayı idam cezası olnıasın deyişimiz istikametinde bunlann cezalannı müebbet hapse çevirmeli, ondan sonra, hapis zamaniannda, ıslahlanna çahşma ve ondan sonra da sosyal tedbirler aranmah" demıştır p E N iz / syancımn iıleri Deniz Gezmiş: Idamı fazla düşündüğüm yok. Dünyaya kazık çakmadım ya. Fazla yaşamak değıl önemlı olan, ağaçlar da yaşıyor. Şımdiye kadar yaptıklanmdan pişman değılım. Elimde olsa tekrarlardım onlan. Yusuf Aslan: Ben, ülkemın bağımsızlığı ve ülkemın mutluluğu içın şerefımle bır defa ölüyorum. Biz, halkımızın hizmetindeyız. Sızler Amerika'nın hizmetındesınız. Yaşasın devnmcıler, kahrolsun faşızm." Deniz, Hüseyin, Yusuf... "Bır karar verdik, üç-dört uluslararası üne kavuşmuş yazar, şaırtelgraf çekecek Ismet Paşa'ya. Ismet Paşa başbakan değil, ama nüfuzlu bır adam. Bıri Dağlarca. biri Turhan Selçuk, bıri Yaşar Kemal, bın de ben. Telgrafı çektik. Işe yaramadı, başka. Çocuklar asılmasın ıstıyoruz. Ikı şey bir arada olacak: sancak ve davul. Eğer tek davul olursa sünnet düğünü var sanırlar. Ama sancak da varsa ısyan, ayaklanmadır o. Bın yıllık Anadolu geleneğıdır bu." Ece Ayhan 'ın 'Öküz 'lemeler' kitabından Hüseyin İnan: Şahsı hiçbir çıkar gözetmeden halkımın bağımsızlığı ıçın savaştım. Bu bayrağı bu ana kadar şerefle taşıdım. Bundan sonra bu bayrağı Türk halkına emanet edıyorum. Yaşasın işçıler, köylüler ve yaşasın devnmcıler. Deniz: Bizi asmak içiıı bahane arıyorlar...enız Gezmış ve arkadaşlan- nın olum cezalannın yenne getınlmesıne ılışkın kanun tasansının 1 maddesının goruşulmesı sırasında CHP'lılerleDP'lılerbırbır- lennın uzenne yurumuşler- dır Kavga. araya gırenler tarafın- dan guçlukle onlenmıştır Kavga- ya, CHP Istanbul Mıllet\ekılı Reşit Ülker'ın. "CHP'nin idamlann mü- ebbede çevrünıesi isteği istismar edUmektedir" dıyerek, 1961 "de Adnan Menderes ve ıkı arkadaşı- nın ıdamını onlemek ıçın Mılli Bırlık Komıtesı'ne (MBK) îsmet înonu'nun gönderdığı mektubu Cumhuriy^t1 ^ DA ADIMLA? •ssr İDAM EDİLDİLER Huıl idamhk olmuflnrdıT. ızın BltıS 6 Mayıs 1972 Cumartesi tarihh' Cumhuriyet gazetesL okumaya başlaması uzenne çıkmıştır Bü- lent Ecevit, 29 Nısan 1972 cumartesı akşa- mı Cumhurbaşkanı Sunay ıle 1 5 saat suren bır goruşme yapmıştır Ecevit daha sonra Orhan Birgit'ın evıne gıtmışnr 3 Mayıs 1972 Çarşamba gunu Yaşar A>- dm, Mehmet Yıhnaz, Sefer Şimşek \ e Nec- det Akça tarafindan THY'nın Boğazıçı adlı yolcu uçağı Bulganstan'a kaçuılır Rehıne- ler 4 Mayıs'ta serbest bırakılır 4 Mayıs 1972 Perşembe gunu Denız, Hu- seyın ve Yusuf 'un ıdamlannı engellemek amacıyla Jandarma Genel Komutanı Orge- neral Kemakttin Eken'e ODTU Makıne Fakultesı oğrencısı Hasan Ataol. ODTL Mımarlık Fakultesı oğrencısı Ergun Adak- b, Sefa Asun Yddız \ e Niyazi Yıkhzhan ta- rafından suıkast duzenlenır Suıkastta Nıya- zı Yıldızhan ıle er Mustafa Baş olur Adaîdı ıle Ataol, kaçmayı başanr Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mem- duh Tağmaç, Jandarma Genel Komutanı Eken'e yapüan suıkastla ılgılı Sılahlı Kuv- vetlere yayımladığı mesajda, "Bu gidişe son vermek için gerekfi tedbirler ahnmış ve an- nacaknr. Haince akıülan bu şerefli kanlarm hesabi sorulacakar" der Denız'lenn ıdam cezalannın ınfaz edıl- memesı ıçın yapılan bazı hareketler konu- sunda aşağıda yer alan duşunceler dıle getı- nlır Cemil Gezmiş, ıdamlan onlemek ıçın, Cumhunyet Senatosu'ndan 31 uyenın Ana- yasa Mahkemesı'ne dava açması ıçın sena- torlerden 4 Mayıs 1972 gunune dek 28 ım- za toplar Orgeneral Kemalettın Eken"e ya- pılan suıkast uzenne, dılekçeye ımza ko\an senatorlerden 6 sı ımzalanm gen alır Bo\- lece Anayasa Mahkemesı'ne başvuramaz CHP Genel Başkanı Ismet Inonu, 5 Ma- yıs 1972 Cuma gunu ust uste 3 kez kalp knzıgeçırmışveCHP5 Olağanustu Kurultayı 24 saat ertelenmıştır Ku- rultay 6 Mayıs gunu başlamıştır Is- met Inonu, CHP Genel Başkanlık go- re%ınden 8 Mayıs pazartesı gunu ıstı- fa etmıştır TMGT eskı başkanlanndan ve şımdıkı Istanbul Barosu Başkanı Ka- zım Kolcuoğhı, Meclıs Komısyonla- nnda idamlann goruşulduğu donem- de Denız'le cezaevınde yaptığı go- ruşmeyı şoyle anlatmıştır "Raif Ertem'le gjttik. Sanldık öpüştük. l zun uzun geüşmeleri de- ğerkndirdik 'Çok zor durumdayız" dedl 'Kendımızı korumak, kımseye zarar vermeden olaylan gotunnek ıçın bellı radıkal unsurlarla ıster ıstemez dayanışma ıçensıne gırdık Yanı asken un- surlarla Hep senı Kemalıst dıye suçlardım Sen yapmadın, biz yapmak zorunda kaldık Bundan sonra yapılacaklar onemlı Şımdı bızı asmak ıçın bahane anyorlar' Sonra arkadaşlannı uyarmamızı istedi Deniz. 'Bızım dışımızdakı ınsanlar heyecanlanır ve bır şey yapmak ısterler Arkadaşlan, ula- şabıldığûıız kadanyla uvann, bır olay ol- masın Biz de buyuk bır olay yaratıp buraya gırmedık aslında Olay yaratıp ıdamımıza sebebıyet venlmesın " 5 Mayıs 1972 Cuma gunu, Cumhurbaş- kanı Cevdet Sunay Genel Kurmay Başka- nı. Kara \e Denız Kuv\etlen Komutanlan- nı kabul ederek son olaylan gozden geçır- mışler ve anarşık olaylara karşı alınacak sert ve sıkı onlemler konusunda duşunce alışvenşınde bulunmuşlardır İdam öncesi babaya vasiyetgibi mektup CHP'nın butun gayretıne karşın, ıdam cezalan parlamentoda çoğun- luğa sahıp olan Adalet Partılı (AP) mıllervekıllennın oylanyla onay lan- mıştır Denız Gezmış, Yusuf Aslan ve Hüseyin tnan'ın olum cezalannuı yenne getınlmesı ıle ılgılı karar 5 Mayıs 1972 gunlü Resmı Gazete'de yayımlanır 5 Mayıs gununu 6 Mayıs'a bağlayan ge- ce yansı. Ankara Merkez Cezaevf nde ola- ğanustü bır harekethlık gorulmektedır Hucrelennden apar topar getınlen Denız. Huseyın İnan ve Yusuf Aslan, bu olağanus- tu hareketlılık ıçınde belki de en soğukkan- h kışılerdır 'SoNUMU BİLİYORDUM' İdam edılmeden once Denız, babasına bır mektup yazdınr Vasıyet nıtelığı taşıyan bu mektup şoyledır "Baba, Mektup efinize geçmiş olduğu za- man araıuzdan aynlnuş bulunuyorum. Ben ne kadar üzülmeyin dersem yine de üzule- ceğinizi bUnorum. Fakat bu durunıu meta- netk karşdamamzı isuyorum. insanlar do- ğar, büyiır. yaşar, öJürier: onemli olan çok yaşamak değiL yaşadığı sure içinde fazla şeyler yapabilmektir. Bu nedenle ben erken gitmeyi normal karşdıyorum. Ve kaldı ki benden evvel giderı arkadaşlannı hiçbir za- man olum karşısuıda tereddıit etmemişler- dir. Benim de duşmeyecegimden şüpben ol- masın, oghın, olüm karştsmda aciz ve ça- resiz kalmış değildir, o bu yola bilerek gir- di ve sonunun bu ol- duğunu biByordu. Seninle düşiinceleri- mizaynamabeni anlayacağmı tahmin edryonım. Sadece se- nin değfl. Türkiye'de yaşayan Kürt ve Türk halkiannın da anlayacağma inanı- yorum. Cenazem için Cemil Gezmiş. avukatianma gerekü taümaü verdim. Aynca savcıya da bildirece- ğim. Ankara'da 1969'da ölen arkadaşun Tayian Özgür'ün yanına gömulmek istiyo- rum. Onun için cenazemi Istanbula gotür- meye kalkma. annemi tesefli etmek sana dü- şüyor, kitaplanmı küçük kardeşime bırakt- yorum. Kendisine özeDikle tembih et Onun bihm adamı olmasını ısüvorum, bilimle uğ- raşsın ve unutmasm ki bilimle uğraşmak da bir yerde insanhga hizmettir, son anda yap- uklanmdan en ufak bir pişmanhk duyma- dığnnı befirtir, seni, annemi, abimi ve karde- şüni devrimciuğimin olanca ateşi ile kucak- lanm. OğJun Deniz Geznuş" MEZARA KADAR... Yaşanan tum olaylan Denız, 20 Temmuz 1971'de, yargılandîğı mahkemede, katıl- dığı eylemlen tek tek açıkladıktan ve Tur- kıye'mn toplumsal-ıktısadı yapısını ır- deledıkten sonra ozetle şoyle dıle getırmış- tır "Türkiye'nin bagunsızhğmdan başka bir şey istemedinı ve bu sebeple Amerikan em- peryaiizmine ve işbnükçuerine karşı mücadele verdik Bundan dolayı ölümden korkmuyoruz. Onu ancak işbirtikçikr düşünsün ve ancak onlar kendi canımn telaşına düşsün ve ben 24 yaşınday ken ken- dinıi Türkiyenin bagımsı/iığına armağan etmekten onur duy uyorum. Bağunsıznk düşüncesini mezara kadar götüreceğim." Yusuf Aslan. ıdam edılme den once son sozü sorulduğunda şunlan soyluyordu "Ben. ülkemin bağımsızlığı ve ülkemin mut- luluğu için şerefımle bir defa ölüyorum. Biz, halkımızın hizmetindeyiz. Sizler Amerika'nın nizmetindesiniz. Yaşasm dev- rimcfler, kahrolsun faşjzm." Huseyın Inan da, ıdam edılmeden once şunlan haykınyordu "Ben. şahsi hiçbir çıkar gözetmeden halkımın mutluluğu ve bağunstzhğı için savaştun. Bu bayrağı bu ana kadar şerefle taşıdım. Bundan sonra bu bayrağı Türk halkına emanet ediyorum. Yaşasm işcüer. köylüler ve yaşasm devTÜn- cUer. Kahrolsun faşizm." İTTİ