Katalog

30 NİSAN 2004 CUMA CUMHURİYET SAYFA J l i J v U l ı UİVJJ. ekonomi(5 cumhunyet.com.tr 13 Sunset mayoları hedel büyüttü • İSTANBUL(AA)- Sunset mayolan, dunya markası olma yolunda ılerhyor Sunset mayolannı son 2 yıldan ben yurtdışı pazarlarda sattıklannı behrten uretıcı fırma Gunkar AŞ'nın Yonetım Kurulu Başkanı Kemal Guneş, "Sunset artık bır dunya markası olma yolunda de\am edecek Ondan dolayı yurtdışında kendı satış noktalannuzı oluşturuyoruz" dedı Çin, uluslararasi piyasaları sarstı • LONDRA(AA)-Çın yonetımının, hızh buyuyen ekonomısını soğutmak ıçuı harekete geçmeye hazırlandığı haberlen uluslararası pıyasalarda telaşyarattı Asya\e Avrupa borsalannda hısse senedı ve değerlı metal fıyatlan duşerken hammadde stoklanna yatınm yapan yatınmcılann da satışa geçtıklen goruldu ABD Dolan da dığer onemlı paralar karşısında yukselışe geçtı ABOTi şiPketteP oftsaçtı • İSTANBUL(AA)- Turkıye'de ış yapan ABD firmalannın ekonomık faalıyetlenyle ılgılı ortak konulan tartışıp çozum uretebıleceklen Amenkan Şırketler Derneğı'nın Turkıye Ofısı, Rıtz Carlton Oteh'nde açıldı ABD'nın Ankara Buyukelçısı Enc Edelman açılışta yaptığı konuşmada, Turkıye'de yatınm yapmak ısteyen yatınmcılara kolaylık sağlamak ıçın elınden gelenı yapacağını belırttı ABD ekonomisi yüzde 4.2 biiyüdü • WASHEMGTON (AA) - ABD ekonomisi 2004'un ılk çeyreğınde yuzde 4 2 oranında buyudu ABD Tıcaret Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya gore, 2003 yılının son çeyreğınde yuzde 4 1 buyuyen ABD ekonomisi, 2004 yılının ılk 3 ayında buyume oranını 0 1 puan arttırdı Gozlemcıler arasında, 4 2'lık buyume, ekonomık ıyıleşmenın yolunda olduğunun gostergesı olarak kabul edılıyor BununJa bırlıkte, yılın ılk çeyreğı ıçın yuzde 5 olarak ongorulen ABD ekonomısındekı buyume, beldentılenn altında gerçekleştı Acilen yabancı yatınmın gerektiğini söyleyen Irak Işadamlan Derneği Başkanı Sheikly: Irak artik dibevurdu• Gazıantep'te duzerüenen "Irak ıle Iş Ortaklıklan" konulu foruma katılan 400'den fazla ışadamı bugun 2 bın 500 ış goruşmesı yapacak Irak'ın acilen yabancı yatınmlara ıhtıyaç duyduğunu behrten Iraklılar, en çok Turkıye'ye guvendıklennı behrttıler BAŞAKSEZEN GAZtANTEP - Irak'ta savaşın sona ermesının ardından 1 yıl geç- mesıne karşın ıstıkrar konusunda hıçbır somut adım atılmadığını söyleyen Irak tşadamlan Derneği Başkanı Thamir Sheikly, Irak'ın artık dıbe vurduğunu soyledı Sheikly, ıstıkrar ıçın yabancı yatı- nmJara ıhtıyaç duyduklannı da vurgula- dı 2003 Aralık ayında duzenlenmesı planlanan, ancak tstanbul dakı bombala- ma olaylan nedenıyle ertelenen "Irak fle Iş Ortaknklan" konulu Gazıantep tş Forumu, Turkıye Odalar ve Borsalar Bırhğı (TOBB) \e Avrupa Komısyonu Turkıye Temsılcılığı'nın ışbırlığı ıle dun Gazıantep'te gerçekJeştınldı îlgınınyo- ğun olduğu ve AB ulkelennden 50, Irak'tan 110, Turkıye'den de 250 ışada- Potansiyel 5 milyar dolar 1991'e kadar Irak'ın, Turkıye'nın ıkıncı buyuk tıcaret partnen olduğunu ve ıkı ulke arasındakı yıllık tıcaret hacmının 3 milyar dolar cıvannda olduğunu söyleyen TOBB Başkanı Rtfat Hisarcıkhoğlu "Eğerbufir- saü iyi değerkndirirsekIrak'a ıhracaümız 5 milyar dolara kadar çıkar* dedı Şu anda da Irak'ta en fazla bulunan ya- bancı ışadamlannın Turkler olduğunu behr- ten Hısarcıklıoğlu, "Irak getişmek ve ilerle- mek istiyorsa Turkiye'ye ihtiyacıvar" dedı Hısarcıklıoğlu, geçen yıl 19 Turk fırması- nın, Irak'ta yaklaşık 230 mılyon dolar tuta- nnda 27 proje ustlendığını de soyledı Ha- bur Sınır Kapısı'ndakı kuyruklann buyuk bır sorun olduğunu dıle getıren Hısarcıklı- oğlu, "Kze versinler, 6 ay sonra modern bir gumruk kapısı yapahm. îkincL uçuncu ka- pdann da bır an once açüması lazun" dedı Iraklı işadamları ne diyor? Guvenlık konusunda her şeyın ABD'nın elınde olduğunu söyleyen bır tunzm fır- ması yetkıhsı ıse hazıranda yonetımın Irak- lılara devredılmesı konusunda endışelen olduğunu soyleyerek "Bizbilryoruzki ABD aslagitmez''dedı Iraklı ışadamlannın on- celıklı hedeflen ulkelenm daha ıyı duruma getırmek ve bu konuda da en çok Turkı- ye'ye guvenıyorlar Ancak ışbırlığının ge- reklen konusunda da çok fazla bılgı sahı- bı olmadıklannı soylüyorlar Foruma katı- lan ve bır muhendıslık fırmasınuı genel muduru Iraklı ışadamı, Turkıye ıle tıcaret yapma konusunda ısteklı olduklannı, ama Turkıye'dekı tıcaretın şartlan konusunda bılgı sahıbı olmadıklannı soyleyerek "Fo- ruma bunlan oğreıunek için kanldık. Turk işadamlannın bizeyarduna ounalarmı bek- tiyoruz" dedı mının katıldığı forumda, Irak'ta ışbırh- ğı ımkânlan konusu tartışıldı Forumda yaptığı konuşmada ışgalcı- lenn vaat ettıklennın hıçbınnı yenne ge- tırmedığını söyleyen Sheikly, "tşsizlik oranı yuzde 60'a çıkü. Enflasyon oranla- n da burun ekonomik göstergelerin uze- nnde. En onemksı guvenük yok Resmı makamlarda çahşan Irak vatandaşlan- nın akbğı maaşlar arasında buyuk den- gesizök var. Irak halkuun istediği tek şe\ sosyal ve ekonomik guventiktir" dedı Artık Irak halkının sabnnın taştığını söyleyen Sheikly, ulkenın ancak guven- lığın gıdenlmesı % e vabancı yatınmcıla- ra olanak tanınmasıyla ıstıkrara kavuşa- bıleceğını, aksı takdırde yenıden yapı- lanmanın bugunku durumda ımkânsız olduğu soyledı Irak halkının 25 yıldır savaşlar nede- nıyle çıle çektığını sovleyen Gazıan- tep Tıcaret Odası Yonetım Kurulu Baş- kanı Mehmet Aslan, "Irak'ta şu anda bir geçiş donemi \aşamyor. \aonrn yap- mak ışadamlan olarak bizim gorevi- mizdır" dıyerek katılımcılan ışbırlığı- ne davet ettı Irak'ta yaşanan guvensızlığın had safhada olduğunu belırten A\ - rupa Komısyonu Turkıye Temsılcı- lığı Başkâtıbı Oskar Benedikt. "Akıllarda forumun bu tarihte ya- pılması da doğru mu sorusu olabi- lir ama bu sadece Irak'ta hemen iş yapmakıçin değil, Gunev doğu Ana- dolu Bolgesı'nin birticaretmerkezi olarak tamnması açısından da onemh. Orta vadeli bir vizvon gere- krvor. VB'K şirketkrin bugunden bu bolgeyi iyi tanunalan çok onenıli" dıye konuştu Yenıden yapılanma ıçın guvenlık sorununun çozulmesı gerektiğini söyleyen Benedikt, aynca BM'nın rolunun guçlendınlmesı, sıyası er- kın Iraklılara terk edılmesı ve şef- faf bır bağışçılar fonunun oluştu- ruhnası gerektığım vurguladı Bıracata yüzde 5 vergj Irak'ta ış yapmak ısteyen ışadamlan- na bılgı veren Bağdat Tıcaret Musteşa- n Metin Değer, bır suredır gundemde olan Irak'a yapılan ıhracata konulması duşunulen yuzde 5 vergının yururluğe gırdığını so>Iedı Vergının henuz fıılı olarak uygulanmadığını, ancak çok kı- sa zamanda uygulama safhasma geçıle- ceğını behrten Değer, "Aynca yuzde 15 gefir vergisi de kabul edildi. Siz de fiyat ayariamalannızı bunlan dikkate alarak yapuT dıverek ışadamlannı uyardı Sabancı Holding CEOsu Metin: Aileden herkes başkan olabilir EkonomiServis-Sabancı Holding CEO'su CeJal Metin, Sakıp Sabana'nın ardından ye- nı yonetım kurulu başkan adayının aıle ıçın- den herkes olabıleceğmı soyledı Metin, Sa- bancı Unıversıtesı Yonetıcı Gelıştırme Bın- mı'nın "Pratikte Strateji: Turkiye ve Dünya Örnekleri" konulu 1 Strateji Zırvesı'ndega- zetecılenn sorulannı yanıtladı Sabancı Holding Genel Kurulu'nun 17 Ma- yıs'ta yapılacağını behrten Metin, "Buyüse- çim yıhmız. Yonetim kurulumuzyenflenecek" dedı Metin, Sakıp Sabancı dan sonra yone- tım kurulu başkan adayının kım olacağı so- rusu uzenne "Biz tJabancı Holding Genel Kurulu 'nun llMayts'ta yapılacağını belirten Metin, u Bu yü seçim yıhmız. Yönetim kurulumuz yenilenecek " dedL koskocaman bir aileyiz. \ile ıçin- deld herkes olabi- lir. Sabancı Hol- ding'in yuzde 80 kusuru Sabancı aiksindedir* dedı Yılın ılk uç ayı- nın holding açı- sından nasıl geç- tığıne yonelık so- ruya Metm, "Sa- bancı Holding açısından çok iyi gecti. 2003'e gore çok daha iyiyiz. Rakanüardan son derece muüuyum" yanıtını verdı "Revızjon \apacak mısınız" sorusuna da Metuı şoyle yanıt \ erdı "Yapa- cağız. Her uç ayda bir rakamlannuza bakıp gozden geçiriyonız. Biz de zaten dikenU yol- da yunıduğumuz ıçin, rakamlannuza balo yoruz. \ma ben 2004'ten çok umuümıım.'' Mayısta yapılacak genel kurulda 2003 kon- solıde sonuçlanm açıklayacaklannı kayde- den Metin, "2002'den 2003'e geçerken kon- soüde sonuçlaruruzdald değerlerin ne kadar iyi olduğunu goreceksiniz. Burun bunlar bi- zim başkammıza, Sakıp Sabancı'ya \erdiği- miz sörierin de\^mıdır" dedı Özaydınh: Türkiye'de ve komşularda önemli fırsatlar var Koç'un gözü özefleştirmelerde İSTANBUL (AA) - Koç Holding CEO'su Bülent Özaydınh. yenı ış alanlan- na gırmeyı hedefledıklen- nı belırterek bu kapsamda Turkıye'de ve komşu ulke- lerdekı ozelleştırmelenn onemlı fırsatlar ıçerdığıru bıldırdı Koç Holding AŞ'nın 40 Hesap Yılı Ortaklar Genel Kurul Toplantısı, Nakkaş- tepe'dekı Holding Merke- zi'nde yapıldı Ozaydınlı, genel kurul toplantısına su- nulan çalışma raporunda yer alan mesajında, yurtdı- şı gelırlennın toplam cıro ıçındekı payının arttığuıı, bunun doğal bır sonucu olarak yurtıçı pıyasalarda- b dalgalanmaİardan doğa- cak nsklen azalttıklannı dıle geru-dı Topluluk şır- ketlennın faalıyetlenm de değerlendıren Ozaydınlı, "2(XM yıhnda mev cut ışleri- mızdekı gehşmenuı \anı sı- ra yeni iş alanlanna da gir- me\ı hedeflKoruz, Bu kap- samda Turkhe'de \e kom- şu ulkelerdekı ozeileştirme- ler onemh fırsatlar içer- mektedir. Bu projeleri stra- tejflerimizvetoplutuğumu- zun ozeüikleri ile uyumuna gore oncelendırdikve çahş- nıalara başladık" dedı Koç Holding Yonetım Kurulu Başkanı Mustafa Koç ıse Koç Holding Çalış- ma Raporu'nda yer alan mesajında 2003'un, toplu- Koc 40 Olagan Genel Kurul Toplantısı 29 Nısan 2004 Mustafa Koç genel kurula sunulan çaoşma raporundaki mesajında, hedeflerinin Avrupa'nın lıder şırketierinden biri haüne gebnek olduğunu soyledi. (Fotoğraf AA) luk açısından ıç \e dış pı- yasalarda beklentılenn çok uzennde performansın gostenldığı bır yıl olduğu- nu kaydettı İhracat arüşı yüzde 60 Koç, ış hacmındekı artı- şın, uluslararası pazarlara açılmaya \e ıhracata \er- dıklen onermn yam sıra ıç pıyasadakı lıderlıklennın de gostergesı olduğunu dı- le getırerek "Topluluk ola- rak giderek daha fazla yuıtdışma açüryor \e ulus- lararası piyasalardan pay ahnaya devam ediyoruz" dedı" Genel kurulda açıklanan sonuçlara gore Koç Hol- dıng'ın konsohde net gelır- len yuzde 20 artarak 15 5 katnlyon lıraya, dolar ba- zında yuzde 61 artışla 11 1 milyar dolara ulaştı 2002'de 19 5 katnlyon lıra olan kombıne cıro 2003 te yuzde 27 artarak 24 9 kat- nlyon lıra, dolar bazında yuzde 70 artarak 17 9 mıl- \ar dolar oldu Oncekı yıl 46 tnlyon lıra olan konso- hde net kâr, 2003'te yuzde 725 artarak 382 tnlyon lı- ra, dolar bazında yuzde 1001 artışla 274 mılyon dolar oldu 2002'de 499 tnlyon lıra olan kombıne net kâr, geçen yıl yuzde 161 artarak 1 katnlyon 300 tnlyon lıra dolar bazında yuzde 248 artışla 932 mıl- yon dolara vukseldı Top- luluk şırketlennın ıhracatı dolar bazında yuzde 60 ar- tışla 3 7 milyar dolar sevı- vesıne ulaştı NOTDEFTERİ ZEKERIYA TEMIZEL Evet Dersen Varsın, Hayır Dersen YoksunKıbns'ta referandum yapıldı Adada yaşayan ıkı halk bırlıkte, bır arada ya- şayıp yaşayamayacaklannın kararını verdıler Turk toplumu açısından venlen karar, "kendı ulkesıne ve devletıne sahıp olmak" ıle "standar- dı daha yuksek bır toplumda azınlık olarak ya- şamak/yok olmak" arasında yapılacak bır ter- cıhtı Yoruk sırtından kurban kesenler, yapılacak bu seçımı kendılen ıçın çıkaradonuşturmeyı uman- lar, yaşamlannın karannı verme durumunda olan ınsanları etkılemek ıçın ellennden gelenı yaptı- lar Halkların, kaderlerını kendılerının belırleme hakkını, kendı ıstedıklen doğrultuda kullandır- mak ıçın olmadık baskılar uyguladılar Şu anda sorun olarak gorulen ve çozum ara- nılan durumun nasıl doğduğunu ıse duşunme- dıler bıle Oysa çozumu aranılan sorun, Kıbrıslı Rumla- rın Kıbns Turk halkıyla bırlıkte yaşamayı kabul etmemelen, etnık temızlık hareketıne, katlıam- lara gınşmelen, Enosıs'ı gerçekleştırerek Kıb- rıs'ı Yunan toprağı halıne getırmek ıstemelen uzenne doğmuştu Turkıye garantorluk hakkını kullanarak muda- hate etmeseydı bunu da başaracaklardı Aradan geçen zaman surecınde Kıbrıslı Rum- lann Kıbrıslı Turklere bakışı değıştı mı'' Deneyımlı Kıbnslı devlet adamlan bu bakışın değışmedığını, zorlama davranışların yenı çatış- malara neden olacağını soyledıler, ama bu uya- nlar başka ufuklara gozlerını dıkenlerın kulakla- nna gırmedı Referandum sonuçlan bu gerçeğı bır kez da- ha butun çıplaklığı ıle ortaya koydu "Kıbrıslı Rumlann yuzde 96'sının yuzde 76'sı adanın ge- leceğını Turklerie paylaşmaya nıyetlı değıl" Rumlar Kıbrıs'ta Turklerle eşıt koşullar altında yaşamayı duşunmuyoıiar • • • Pekı Kıbrıslı Turkler, kendılen ıle eşıt koşullar- da yaşamayı kabul etmeyen Rumlarla bırlıkte yaşamak ıçın neden kendılennı parçalıyoriar' 7 Kendılen ıle eşıt koşullarda yaşamak ısteme- yen bır toplumla bırlıkte yaşamak ıçın bu gayret neden? Bunun gerçek nedenı, standardı yuksek bır topiumda yaşamak arzusu Gorunen nedenler ıse "Kıbnslı Turkler tanın- mak ıstıyoıiar, dışlanmışlıktan kurtulmak ıstı- yorlar, küreselleşme surecınden yararianmak, dunya uretımınden pay almak ıstıyorlar, en onemlısı de AB'ye katılmak ıstıyorlar" gıbı ne- denler Eğer gerçek nedenler gorunenlerolsaydı, ula- şılmak ıstenılen amaca Bırleşmtş Mılletler'ın Kıb- ns'ta referandum karannı almasıyla zaten ulaşı- lacaktı Kıbns'ta referandum yapılmasının kabul edıl- mesı, Kıbrıs Turk halkının uluslararası duzeyde kabulu anlamına gelıyordu Artık dunya Kıbns'ta ıkı ayn halkın variığını kabul etmıştı Referandum yaptınrken Kıbns Turk halkının variığını kabul edenler, referandumda ıstedıkle- rı yanıtı almadıklarında, o halkın variığını ınkâr mı edeceklerdı 9 Boyle bır mantık soz konusu olabilir mı? Bu nedenle Kıbns'ta referanduma gıden su- recı başaranlann haklannı kesınlıkle teslım et- mek gerekmektedır Ancak referandumda mutlaka evet denılme- sı ıçın çaba harcamak, toplumsal çatışmaların olacağını bıle bıle ınsanları buna zorlamanın mantığını anlamak ıse olanaksızdır Hele bırlıkte ve eşıt koşullarda yaşamak yen- ne, bırtoplumun ozgurluklennın ortadan kalma- sı sonucunu doğuracak bır olaya onu zorlamak ve buna "hayır" dıyenlere de olmadık hakaret- lerde bulunmak ıse kabul edılır bırolay değıldır Şu anda dunyanın Kıbns'a bakışı değışıyorsa bu, Kıbrıslı Turtclenn referandumda "evet" de- mesınden oturu değıldır Bu eğer referandum uygulamasında ıyı sınav vermeyen demokrası havarılennın vıcdanlann- dakı demokrası kırıntılannın hareketlenmesı de- ğılse, bır halkın ozgur karannı etkılemek ıçın one- rılen ruşvetlerı odeme zorunluluğundandır Referandumla varlığı kabul edılen bır halkın yok sayılması ıse artık olanaksızdır [email protected] MALIYE YAŞAMINDAN/MUSTAFA PAMUKOĞLU e-mail: [email protected] MALtYETLER: Tuketım mallannın sınaı uretımıne benzeyen gun- luk gazete basımcılığı bır prototıpı senler halınde ço- ğaltmak ve okuyucuya ulaştırmak faalryetıdır Bu fa- alıyette malıyetler esas rtıbanyla uretılen mıktann (tı- rajın) etkısı altındadır Uretılen gazetenın ıçenğı, say- falannın numaralanması, kâğıdın kalrtesı, boyut, kul- lanılan basım teknığı, benımsenen tıcan stratejıler uretılen gazetenın malıyetını etkılerter Gunluk olma- sının gerektırdığı kısa surede hazııianma zorunlulu- ğu hemen hemen her zaman bır yazıışlen kadrosu- nun denetımınde olmak ve kendı matbaasına ya da en azından dızgı servısıne sahıp olmak gereklılığını yaratır Bız, burada gazetenın tum aşamalarını ızle- yerek tum malıyetlerı ınceleyeceğız ENTELEKTUEL URETİM MALİYETLERİ: Gazetenın tasarlanması ve ıdaresıyle ılgıiı olan her turlu malıyetı ıçerır Bu malıyetlersabrt malıyetler olup tıraj arttıkça nıspı olarak azalırlar Bu malıyetlerı uç grupta toplayabılırız 1-Yazıışlen Yazıışlen gıderlennın tutan "gazetecıler"\n sayısı- nave gazetenın tarzına gore değışır Bugıderlen ga- zetecılere odenen ucretler oluşturur Ucretlerın bır kısmı sureklı ucret bordrcısunda olanlara ucret ola- rak bır kısmı da ozellıkle yazarlara Gelır Vergısı Ka- nunu'nun 18 maddesı ıstısnası kapsamında "telıf" olarak odenır 100 bırım ucretın yuzde 19 5'ıışveren SSK prım payı yuzde 2'sı ışveren ışsızlık payı olup toplam 121 5 bırım malıyet doğurmaktadır Brut uc- retın yuzde 14'u ışçı SSK prımı ve yuzde 1 'ı ışsızlık payı yaklaşık yuzde 17'sı gelır vergısını oluşturmak- tadır (Ucret arttıkça gelır vergısı tarıfesı değışeceğın- d$n bu oranın artacağını unutmayalım) Yanı gazete- Basın Sektöründe Maliyetler, Fınansman ve Vergileme Rejimi (1) cının elıne 68 bınm geçmektedır 125 bınm ucret ma- lıyetının 57 bınmı kanunıyukumlulukleregıtmektedır Telıf odemelen gelır vergısınden ıstısna olup yuzde 17 stopaja tabıdır Anzı olmayan telıf odemelen yuzde 18 KDV'ye tabıdır Uygulamada genelhkle stopaj ve KDV, gazeteler tarafından yuklenıldığınden her 100 bırım telıf odemesınde yaklaşık 42 bınm vergı yuku yaratmaktadır Yanı 100 bırım telrf odemesı 142 bı- nm malıyet demektır Fakat telrf odemesı nedenıy- le odenen KDV, Hazıne tarafından ladeye konu yapıldığından çoğu zaman bu KDV malıyet ol- maktan çıkmaktadır. Bu nedenle gazeteyı yone- tenler daha çok telıf odemesını tercıh etmekte- dirler, Zaman zaman bu tercıhte bulunurken aşı- nya kaçarak Gelır Vergısı Kanunu'nun 18. mad- desıne aykın olacak şekılde yazı yazmayan ga- zetecılere ve ıdare elemanlanna da telrf odeye- bılmektedırler. Yazıışlen malıyetı gazetecılerın Top- lu Iş Sozleşmesı'ne tabı olup olmamalanna bağlı ola- rak artıp azalabılır Batı ulkelennde yazıışlen gıder- lennın toplam gıderienn yuzde 15-20'sı arasında olması hedeflenır. Bazı ulkelerde bu oran da yuk- sek bulunmakta bunu ıçın bırkaçyayın organının ya- zıışlen tek elde toplanarak bır nevı 'haber a/ans/" oluşturulmaktadır Turkıye'de bu malıyetler Batı ulke- lenne nazaran çok daha yuksektır Yazıışlerının bılgı- sayar teknolojısınden yararlandığı olçude bu malıyet- ler azalmakta ve/veya venmlılık ve etkınlık artmakta- dır 2- Ajans gıderlen Bır ya da daha çok uluslararası, ulusal veya bellı alanlarda uzmanlaşmış ajanslara başvurmak bırçok gazetecı veya muhabır kullanmayı onler ve gazeteyı gerek çeşrtlı konulara ayrılan sutunlar, gerek iliustras- yonlar bakımından doldurmayı sağlar Bu ajanslar abonman usulu çalışırlar Genelhkle fiyatlar karşılıklı olarak saptanır Zaman zaman da tıraj kategon vb faktorler dikkate alınarak belırlenır Bır gazetenın ajans gıderien genelhkle toplam gıderienn yuz- de 1 ıle 2'sını geçmez. Gazeteler bu hızmetı yuzde 18 KDV odeyerek fa- tura karşılığında satın alıriar 3- Dokumantasyon (arşıv) servıs gıderlen Arşrv ve çeşrtlı bılgıler kullanmak, guncel olaylar karşısında kısa surede belııiı bır davranışta bulunma- yı olaylan daha ıyı açıklamayı ve gazetenın alanını zengınleştırmeyı sağlar Oncelen elle tutulan bu ar- şıvler, şımdılerde bılgısayar ortamına geçırüerek ma- lıyetler bayağı duşurulmuştur Toplam gıderienn yuzde 1 ıle 2'sını bu gıderier oluşturur. 4- Idare gıderlen Bu gıderlen personelın yonetımı satış ve pazar- lama faalıyetlen, muhasebe, fon yonetımı gıderleny- le, ışyennın etkınlığıne gore degışen bazı genel gıder- ier ve genel uretım gıderlen ıle borçlanma malıyetle- noluşturmaktadır Toplam gıdertenn yuzde 8-10'u olması Bat ulkelennde ıyı bır oran olarak kabul edilmektedır. Idare faalıyetlen ıçınde yer alan bazı faalıyetler (reklam ya da kuçuk ılan yonetımlen) kımı zaman dışsallaştınlmalanna rağmen bu oranın aşa- ğıyaçekılmesı saglanamaz Bazı ulkelerde ıdan ışler- de çalışanlann sayısı, yazıışlerınde çalışanlann sayı- sından daha fazladır Idare ışlennde çalışanlara uc- ret odenır Telrf odemesı yapılmaz Personel gıderie- n dışında tum mal ve hızmet alımlan yuzde 18 KDV odenerek harcama belgelen karşılığıyapılır Borçlan ma gıderlerı fınans kuruluşlarına pıyasa şartlarında odenır Enflasyonıst ortamlarda yabancı kaynağı çok kullanan gazeteler ağır yukler taşırtar MADDİ URETİM MALİYETLERİ: 1- Yatnmlar Yatırımlar elektronık yazıışlennın hızmetıne sunul- muş gereçler ve matbaalardan oluşur Yatınm gıder- len çok yuksek gıder oluşturur Bu yatınmlann malı- yetı, bılışımdekı gelışmelerle duşmektedır Ancak az sayfalı ve tırajı az gazeteler ıçın bu malıyetler ya kar- şılanamaz ya da tetlanılamaz Devlet teşvık ve sub- vansıyonları, kredı temın etme kolaylıklan nedenıyle genelhkle guçlu gruplar buyuk matbaa kurarlar Bu yatınmtann amortısmanı kısa surede temın edıleme- dığınden her gazete kendı matbaasını kuramaz 2-Kâğrt Gazetenın malıyetı ıçınde en onemlı yen ışgal eder Kullanılan kâğıdın tıpı, dolayısıyla gıder, yayının turu- ne gore değışır ve gerek tırajla, gerek sayfa sayısıy- la orantıh olarak artar Kâğrt kalrtesı ve ftyatın hep ay- nı kaldığını varsayarsak, nusha sayısı ya da yazı-re- sım ve reklam olarak olçulen alan artarsa gazetenın toplam gıderlerı de artar Tersıne her duşuş bır bu- nalım yaratır Kâğıdın malıyetı, traj yukselırse sa- brt gıder, sayfa sayısı artarsa da artan (değışken gıder) olur. Bu nedenle bu kalemde "olçek eko- nomısı"nden soz etmek mumkun değıldır. Kâğrt gıderlerı toplam gıderienn yuzde 12-20'sı olmakta- dır Kâğıt fıyatının fıyat esneklığı olmadığından bu oran yuzde 20'lere ulaştığı zamanlar bır gazete ıçın endışe kaynağı olur Rulo veya tabaka halındekı ga- zete kagıdında KDV oranı yuzde 8'dır 3- Murekkep, fllm, kalıp, bantiar Bu gıderier toplam gıderlerın yuzde 1 'ını oluşturur veya aşmaması hedeflenır Bunlann fiyatları etkılı bır değışken değıldır DAĞITIM MALİYETLERİ: Dağıtım bır gazetenın matbaadan çıktıktan sonra abone yontemınde tuketıcının konutuna, perakende satışta, perakende satıcı satış noktasına ıletılmesı fa- alryetıdır Perakende satışta dağrtım aşamaları şoy- ledır Dağıtım şırketı gazeteyı matbaadan alır, baş bayısıne ıletır Baş bayıler de perakende son satıcı- ya gazeteyı ulaştınrlar Bu aşamalar bellı bedellerle yapılır Bu bedeller gazetenın okuyucuya satılan fiya- tından gen gelınerek (tıcan yaşamdakı ıfadesıyle yu- kandan aşağıya) bellı oranlar uygulanarak hesapla- nır 1- Dağrbm şırket malıyetien Turkıye'de bu şırketler yuzde 12 5 bayı komısyo- nu, yuzde 2 dağıtım şırketı komısyonu yuzde 3-4 ora- nında gıder karşılığı, yuzde 1 KDV olmak uzere yuz- de 18 5-19 5 arasında bır gelır elde ederler Gazete- lerın satış bedehnın ıçındekı yuzde 1, KDV olarak devletçe alınır Bu hesaplamalar yapıldıktan sonra gazetenın dağrtım şırketıne dağrtım şırketının baş bayıye, baş bayının de son satıcıya uygulayacağı fı- yat belırlenır Dolayısıyla gazete fıyatından dağrtım kanallan payını alır Baş bayı son satıcıya gazeteyı ve- nrken Katma Değer Vergısı Kanunu'nun 23 madde- sı uyarınca "ozelmatrah şeklı" olarak Malıye Bakan- lığı gazeteler ıçın boyle bır belırleme yaptığından KDV tahsıl etmez Okuyucunun gazete satış fıyatı ıçınde odedığı yuzde 1 KDV dırekt baş bayıye grtmış olur Ancak Turkıye'de dağrbm kanallannın fiyatiandır- ma yontemlennın, KDV tahsılat şekıllennın Ver- gı Mevzuat'na aykınlık teşkıl ettğını duşunmek- teyız. Bu konuya ve dığer hususlara gelecek hafta devam edeceğız