Katalog

11 NİSAN 2004 PAZAR CUMHURİYET SAYFA JV LJ Li M. U 1 \ kultur(5 cumhuriyet.com.tr 19 KULE CANBAZI SUNAY AKIN Uçağa nedenhiç binmedi? 7 zmir'deki Alsancak Garı ile Konak Meydanı kıyısında bu- lunan gümrük depolarının bir- birlerine bağlanması düşünüldü- g-ün<ie yıl 1870 idi. O dönemin en gözde ulaşım ağlan olan deniz ve denmiryolu taşımacılığının Izmir'de buluşmasını sağlayacak projeleri hazLTİarken, hak ettiği ünü henüz yakalamış değildir. Tasanmını içi- ne tren girecek şekilde çızdiği güm- rük deposunun çelik kirişlerini, as- kı ve kolonlannı Fransa'da hazırla- tarafcc yola koyulur. Deniz kıyısında kurulan gümrük deposunun çatısı yedi bin metreka- re. tuıtmaktadır. Bina tamamlandı- gında çatıya konan kuşlara bakarak "Şimdilik denize doğru uzatıyo- rum hesaplarımı, ama bir gün gÖky üzüne çıkıp sizin maviliğini- ze de konuk olacağım" diye dü- şünnnüş müdür, bilemem; ancak, giimrük deposunun nhtımında kul- lanılan mermerlerin Efes'ten getir- tildiğini fısıldayabilirim kulağını- za. Atattürk'ün yazdığı mesaj Savaş alanmda kullanılan ilk uçaklar. bir cepheden diğer bir cep- heye karadan taşınarak gönderil- mekteydiler. Günler ve hatta hafta- lar süren bu taşıma işlemi sırasın- da uçağın hasar görmemesi nere- deyse mucizedir. îşte, bu zorlukla- nn yaşandıgı 1917 yılının 21 Mart günü. Diyarbakır'daki 2. Ordu Ko- mutanlığf ndan, Başkomutanhk ve- kâletine 3817 sayıh şifre ulaşır: "l'znn bir yolu takip ederek ka- ra vasıtalarıyla gelen uçaklardan orduda gerektiği şekilde istifade edilemediğini daha önce edinilen tecrübeler ortaya çıkarmıştır. Bu durum, ordu nezdindeki uçak bölük komutanı tarafından da defalarca ifade edilmiştir. 16 Mart 1917 tarihli emirleriniz ile gönderileceği bildirilen uçağın karadan değil, uçarak Ulukışla- Maraş-Malatya üzerinden Ela- zığ'a getirilmesi için ilgililere emir buyurulması. Malatya'da bir uçuş meydanı vardır. Ma- raş'ta da meydanın hazırlanma- sı için martın başında İstan- bul'dan hareket eden Teğmen 11- mer'in Halep'e gelerek orada, or- du uçak bölük komutanı \Vest- fal'den talimat alması için tebli- gatı ve bu konuda emirlerinizi arz ederim." Mesajın altında 'Mustafa Ke- mal' imzası vardır. Atatürk'ün yaz- dığı bu mesaj, Anadolu üzerındeki uzun uçuş rotalannın ilklerinden bi- rini çizmiş olsa gerek. Havacılığa verdiği önemi "tstikbal göklerde- dir" sözüyle ölümsüz kılan Ata- türk'ün emriyle, 20 Mayıs 1933 'te, dünyanın ilk sivil havacılık şirket- lerinden biri olan 'Devlet Hava Yolları' kurulur. Bugünkü adı 'Türk Hava Yollan' olan şirket, i- ki Junkers, iki King-Bird ve bir de AT-9 tipi beş uçakla hizmete başlar. Bu beş uçağın toplam koltuk sayı- sı ise yirmi sekizdir! Uçakları sevdlrme çabası Halkın uçaklara bınmeye yanaş- maması üzerine Atatürk, pazargün- leri ucuz fiyatlarla Ankara üzenn- de gezi turlan düzenlenmesini ıster. Bütün amacı, uçağa bmmenin kor- kulacak bir şey olmadığına herke- sin inanmasıdır. Atatürk'ün uçakla- n sevdirme çabasına katılanlardan biri de Orhan Karaveli'dir. Abla- sı, ağabeyi ve babasıyla birlikte bu uçuşlara katılan Karaveli'nin yirmi beş dakika süren gökyüzü serüve- nini 'Bir Ankara Ailesinin Öykü- sü' adlı kitabından öğreniriz: "Ke- çiören'in Çoraklı nıevkiinden bağ komşumuz Remzi Ağabey'in pırıl pırıl T Ford' taksisine kuru- lup Etimesgut hava meydanının yolunu tutuyoruz. Her ikisi de burundan tek motorlu bir Jun- kers F-13 ve bir AT-9 adam başı 2.5 lira ödeyip kuyruğa giren An- karalıları kent üzerinde bir tur attınp geri getiriyor. Kalkışla iniş arası 25 dakika. Bize AT-9 rastlı- yor. Gövde üstünde tek kanat. Yanlarda pilotunki hariç 4'er pencere. İki yanda tek kişilik 5'er koltuk. Kapasitemiz, uçuş ekibiy- le birlikte 12 kişi. Tozlu pistte bir süre gittikten sonra tekerleklerin yerden kesildiğini hissediyoruz. Uçakta bizden başka iki aile da- ha var, ama onlar çocuksuz. Bi- zinı ve özellikle benim sorularım motor seslerine karışarak yolcu- luk boyunca devam ediyor: - Baba şu aşağıdaki kibrit ku- tuları ne? - Onlar istasyondaki trenler oğ- lum. - Şu sivri kalemler ne? - Onlar minare oğlum..." Uçağı sevdirmek isteyen Ata- türk'ün tüm gezilerini deniz ve ka- rayoluyla yapmış olması nasıl açık- lanabilir? Neden, uçağa bindiğine dair hiçbir kayıt yoktur? Kendisini bir vapurun güvertesinde, otomo- bilde, tren penceresinde ve hatta traktörün üstünde gösteren fotoğ- raflar vardır da neden bir uçağın ya- nında çekilmiş fotoğrafı yoktur? Bu sorulann yanıtı, Eyfel'in, tz- mir'deki gümrük deposuyla denize doğru yatay olarak attığı imzasını, kendi adını taşıyan kuleyle dikey olarak gökyüzüne attığı Paris'te- dir!.. Tabuta dönüşen uçak Mustafa Kemal 1910yılında, Ali Rıza Paşa ile birlikte Pıcardie ma- nevralannı izlemek üzere Paris'e gelir. Manevralar sonunda, uçuşa katılan uçaklara yabancı subaylar- dan isteyenlerin binebileceği duyu- rulur. Mustafa Kemal, gönüllü ola- rak öne çıkmıştır ki Ali Rıza Paşa bileğini tutarak vazgeçmesini ister. O gün, uçağa bir başkası biner Mustafa Kemal'in yerine. Havala- nan uçak nazlı nazlı bir tur atar bu- lutlar arasında... Ama aniden hızla yükseklik kaybetmeye başlayan uçak yere çakılır ve bir tabuta dö- Atatürk'ün uçağa binmemesinin nedeni, gözleri önünde yaşanan bu korkunç kaza olsa gerek. Kim bilir kaç kere, uçağa binmeye karar ve- rip Ali Rıza Paşa'nın elini bileğin- de hissederek vazgeçmiştir!? Maçka Mezat düzenliyor Müzayedeye bahar geldi Kültür Servisi - Maçka Mezat'ın düzen- lediği 175 yapıttan oluşan Bahar Müzayede- si bugün saat 14.30'da Hyatt Regency Balo Salonu'nda gerçekleşecek. Bedri Rahmi ve Eren Eyuboğlu'nun yapıtlanna da yer verilen açık artırmada, Bedri Rahmi'nin asistanlığını yaptığı Fransız sanatçı Leopold Levy'nin de 4 yapıtı satışa çıkanlıyor. Açık ar- tırmada Cumhuriyet de\Tİnde Tür- kiye'ye eğitmen olarak davet edi- len Leopold Levy'nın, 1936-1949 yıllan arasında sürdürdüğü Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü Başkanlığı görevi süresince yetiştirdi- ği ve Türk resminin önemli ressam- lan arasında yer alan Nuri İyem, Av- ni Arbaş, Adnan Varınca ve Nejad Devrim'in yapıtlan da yer ahyor. Açık artırmadaki değerli eşyalar içindeÇin'in7. ve lO.yüzyıllararasın- daki Tang devrine ait. reenkarnasyona olan inançlan nedeniyle ölüyle birlik- te mezara yerleştirilen seramik insan ve hayvan figürleri de var. Osmanlı hat sanatı örnekleri, erken devir saray dokumalan, Fransız bronz heykel ve şamdanlan, Çin ve Alman porselenleri, Çin papier- mache vazolan da açık artırmada satışa sunulan yapıtlar arasında. (0 212 259 45 13) ISIMIÜI 23 ULUSLARARASI KTSÜT «ŞTANBUL. . «M(i FILM FESTIUAU Festivalin 'Mayınlı Bölge' bölümünde gösterilen 'Dümanın En Hüzünlü Müziği' de günün iyi seyirliklerinden. Guy Maddin'in yönettiği filmde dünyanın her yerinden müzisyenlerin en hüzünlü müziği bulma arayışları anlatıiıyor. Aşk, hüzün, absürdyaşamlar Kültür Servisi - 25 Nisan'a dek sürecek olan 23. tstanbul Film Festivali kapsamında gösterimler dün 6 sinemada birden başladı. Bugün gösterilecek olan yapım- lar arasında öne çıkan filmlerden ilki Beyoğlu Emek Sineması'nın 13.30 seansında izlenebilecek olan. Jim Jarmusch un yönetti- ği 'Kahve ve Sigara'. Bir dizi kı- sa filmden oluşan yapımda. her bölümde öylece oturan, kahve ve sigara ıçen, kafein şekerlerinden tutun da Abbott & Castello'ya, Elvis hakkındaki komplo teorile- rine, Nicola Tesla'nın icatlanna, uydurma rock topluluğu SQURL'e, alternatif tıbba kadar saçma ve ciddi çeşitli konularda konuşan karakterler bulunuyor. Filmin başrollerinde Roberto Be- nigni ve Steve Buscemi oynuyor. Bugün izlenebilecek bir diğer film Lelia Goldoni, Ben Carrut- hers ve Hugh Hurd'un başrolle- rini paylaştıklan John Cassavetes imzalı 'Yüzler'. Filmde Manhat- tan'da bir dairede birlikte yaşayan karaderili bir caz şarkıcısı olan Hugh, açık renk tenli kardeşı Ben ve beyaz sanılabilecek kız karde- şi Lelia'nm ırk aynmlan, aşk bo- calamalan çerçevesinde devinen yaşamlan konu ediliyor. Charles Mingus'un doğaçlama caz müzi- ğinden büyük ölçüde yararlanan, dokunaklı, hem acı, hem tatlı bir büyüme öyküsü olan 'Yüzler' Beyoğlu Atlas Sineması'nın 16.00 seansında sunulacak. Guy Maddin'in yönettiği ve festivalin 'Mayınlı Bölge' bölü- münde gösterilen 'Dünyanın En Hüzünlü Müziği' de günün iyi seyirliklerinden. Mark McKin- ney, Isabella Rosselini, Maria de Medeiros'un oynadıklan filmde olaylar 1933'te, büyük ekonomik bunalımın dorukta olduğu bir za- manda geçiyor. Fihn, bunalım dö- nemlerinde arkada hüzünlü bir müzikle bira içmenin daha lezzet- lı olabileceğini düşünen, bira im- paratoriçesi Lady Helen Port- Huntly'nin, dünyadaki en hüzün- lü müziği bulmak için biryanşma düzenleyeceğini ilan etmesi üze- rine dünyanuı her yerinden mü- zisyenlerin Winnipeg'e akın et- mesini anlatıyor. l PVP / VCD Nicholas Nîckleby / Yön: Douglas McGrath / Oyn: Charlie Hunnam, Jamie Bell, Anne Hathavvay / 2002, renkli, 132 dakika/ MGM - Tiglon. Ingiliz edebiyatmm büyük ustası Charles Dickens'ın ölümsüz klasiğinden uyarlanan çalışma; genç bir insan olarak kötü, ahlaksız, üçkâğıtçı insanlarla dolu bir topluma girip onlar gibi kötü, ikiyüzlü, çıkarcı olmaksızın, nasıl dürüst, sevgi dolu bir yaşam ve aile kurabilirsiniz sorusunu irdeleyen etkileyici bir yaşam Aslı SELÇUK dersi. Öci diskli Özel Versiyon'da C. Dickens'ın ilginç yaşamöyküsü, temalan, edebi kişiliği, karakterlerinin başat özellikleri, romanın sosyal boyutu-evrenselliği, filmin yaratım süreci. oyuncu seçimi, giysi tasanmlan, set görüntüleri, rengin kullanımı, görüntü dili, oyunculann öteki oyunculan değerlendirmesi, farklı açılardan çekilen sahneler, fragman var. İngiliz dönem filmlerinin tüm özelliklerini, büyüleyici görselliğini eksiksiz yansıtan bu başanlı dramatik komediyi, yönetmenin ilginç açıklamalanyla da izleyebiliyorsunuz. ••• Seven Years in Tibet (Tibet'te Yedi Yıl) / Yön: Jean-Jacques Annaud / Oyn: Brad Pitt, David Thewlis/1997, renkli, 130 dakika / Özen Film - Palermo. Avusturyalı şampiyon ünlü dağcı Heinrich Harrer'in gerçek yaşamöyküsünden esinlenen çalışma. 1939'da Almanlann ulusal bir kendini beğenmişlik saplantısına dönüşen, Himalayalar'ın en yüksek noktasına tırmanmak amacıyla yola çıkan Harrer'in yaşamını değiştiren 7 yıl üstüne kurulu. Alabildiğine bencil biri olan Heinrich, bu zorlu tinsel yolculuğun bitiminde uyanışlar yaşayacak, Tibet'in efsanevi lideri Dalai Lama'yla tanışacak, kimliğini bulacak, bambaşjca bir insan olacaktır. Ozel Bölümler'de yaratıcı ekiple söyleşiler, set görüntüleri, fragmanlar yer ahyor. Tüm filmlerinde izleyiciyi bambaşka kültürlerin bilinmeyen dünyalanna sokan J.J. Annaud, bu etkileyici epik öyküsünde bizleri yabancılara yasak olan Tibet'e doğru olağanüstü büyüleyici bir yolculuğa çıkanyor. EStNTİLER ZEYNEP ORAL Yurtdışında bulunan yazarımızın yazısını, elimize ulaşmadığından yayımlayamıyoruz. Tarantino'nun çizgi film tasarısı • Kültür Servisi - Ulkemızde de büyük beğeniyle izlenen 'Kill Bill'in yönetmeni Quentin Tarantino iki bölüm halinde çektiği filminin çizgi çevrimini yapmayı tasarladığını söyledi. Tarantino'nun yazacağı ve yapımcıhğını üstleneceği 'Kill BilP çizgi filmi Japon stilinde yaratılacak. Yönetmen aynca 15 yıl içinde 'Kill Bill'in üçüncü bölümünü çekebileceğini belirttı. Bu filmde 'Kill Bill-1 'de öldürülen bir karaktenn kızının öyküsü anlatılacak. Tarantino'nun son tasansı ise Robert Rodriguez ve Frank Miller'in çizgi romanı 'Sin City'i beyazperdeye aktarmak. Brosnan, 'Bond' için anlaşamadı • Kültür Servisi - James Bond dizısinin yeni filminde ünlü casusu kimin canlandıracağı, Pierce Brosnan anlaşmaya yanaşmadığı için yeniden gündeme geldi. Yapımcılar ise yeni bir Bond bulmak için tekrar kollan sıvadı. Önceki 20 filmde beş oyuncu James Bond karakteriyle özdeşleşmişti. Sean Connery, George Lazenby, Roger Moore, Timothy Dalton ve Pierce Brosnan'ın ardından altıncı Bond olacak kişi için görüşmeler başlamış durumda. Üzerinde en çok durulan isim Colin Firth. Yeni filmin Bond kızı ise şimdiden belli gibi. Kylıe Minogue, henüz evet dememekle birlikte bu role sıcak baktığını açıkladı. 'Benim Adım Kırmm' radyoda • Kültür Servisi - Yazar Orhan Pamuk'un 'Benim Adım Kırmızı' adlı kitabı tiyatro uyarlamasıyla Radyo-1 'de 'Arkası Yann' kuşağında dinleyiciyle buluşacak. Yann başlayacak kayıtlarda Zuhal Olcay, Tamer Karadağh, Müşfik Kenter. Haluk Bilginer, Okan Bayülgen, Toron Karacaoğlu, Haluk Kurtoğlu, Ayla Algan, Engin Cezzar, Zıhni Göktay, Erol Günaydın, Halit Akçatepe, KÖksal Engür, Necati Bilgiç, Yeşım Gül Akşar, Meral Çetinkaya, Canan Sanan, Betül Anm, Levent Tülek, Pelinsu Pir, Volkan Severcan, Özgü Namal, Veysel Diker, Şafak Karaali, Canberk Uçucu, Iskender Bağcılar, Nuri Karadeniz, Burcu Salihoğlu, Haldun Boysan'ın yanı sıra Orhan Pamuk da konuşacak. 'Benim Adım Kırmızı' temmuz ayından başlayarak TRT Radyo-1 'de yayınlanacak. İSTANBUL FİLM FESTİVALİ'NDE BUGÜN • EMEK SİNEMASI'nda 11,00'de Oyunun Kuraü', 13.30da 'Kahve ve Sigara', 16.00'da 'Ara', 19.00'da 'Bu Dünyada' ve 21.30'da 'Ana ve Diğerleri'. (0 212 293 84 39) • ATLAS SİNEMASI'nda 11.00'de 'llkbahar, Yaz, Sonbahar, Kış...', 13 30 da 'Bir Japonun Öyküsü'. 16.00'da 'Yüzler', 19.00'da 'Kaçış'. 'Şahane Bir Çift' ve 'Yaşamdan Sonra' adlı filmlerin yer aldığı 'üçlü gösterim'. (0 212 252 75 86) • SİNEPOP SİNEMASInda 11.00'de 'Nicotina', 13.30'da 'Ofsayttakiler 1 , 16.00'da 'Sürüklenenler',"l9.00'da 'VVoyzeck' ve 21.30'da 'Batıya Giden Yol'. (0 212 251 11 76) • BEYOĞLU SÎNEMASI'nda 11.00'de 'Erkek Kardeşler', 13.30'da 'DeUus-Yaz Şarkısı', 16.00'da 'Hangi Kıbrıs?'. 19.00'da 'Mücadele' ve 21 30da 'Paralel Yolculuklar'. (0 212 251 32 40) • ATLAS 2'de 11.00'de 'Acı', 13.30'da 'Bana Seni Sevmemi Söylüyorlar'. 16.00'da 'Mor Kelebek', 19.00'da 'Dazlaklar' ve 21.30'da 'Son Tren'. (0 212 252 85 76) • REXX'de 11.00'de 'Alexandra'nm Planı', 13.30'da 'Konuşmalı Bir Film', 16.00'da 'Dünyanın En Hüzünlü Müziği'. 19 OO'da 'Acemiler' ve 21.30'da 'Asüsız Haber'. (0 216 336 01 12) BUGÜIV • İFSAK'ta 14.00'te 'Hair' ve 17.00'de 'The Commitments' adlı filmlerin gösterimi. (0 212 292 42 01) • BlLGİ ÜNİVERSİTESİ DOLAPDERE KAMPUSU'nda 14.30'da 'Elçilik + Duvarların Dili', 16.30'da 'Pulp Fiction', 19.30'da 'Akıntıya Karşı + Koleksiyoncu' ve 21 30'da 'Kill BU1 Böl. I' adlı filmlerin gösterimi. (0 212 293 50 10)