Katalog

SAYFA CUMHURİYET 8 EYLÜL 2003 PAZARTESİ EGİTİM Danimarka'da mesleki yönlendirme ilkokulda başlıyor. Bu yıl üniversiteye başvuran 60 bin kişiden 49 bini ise okula yerleşti Açıkta kalandevedekulak• Danimarka'da öğreociler hakkında rapor tutuluyor. Sistemin en iyi yönü, 10. sınıfı bitire^ı bir öğrencinin hangi mesleği seçeceğine karar vermemiş olsa bile zorlajımadan bir eğitim dalı tercih edebilmesi. Yüks-eköğretim kururnlan kendi belirl edikleri ortalamalara göre öğrenci alıyor. 4 yıllık lisans eğitimi ise Danirnarka'da hiçbir işe yaramıyor. Doktora ve master hariç. M. SADt TEKELİOĞLU -3- KOPENHAG - Danımarka eğitim sistemi, öğrencıleri daha lise yıllannda, hatta ılkokulun son sınıflannda. yüksek eğitim seçımleri konusunda yönlendirmeye başjıyor. 9 yıl olan zorunlu eğitimin 7. yılından itibaren öğrencileri kendi tercih ettikleri çeşitli kuruluşlarda bir hafta staja gönderen sistem, bu yıldan itibaren öğrencıler hakkında rapor tutmaya, onlara meslek ve eğitim seçimı konusunda rehberlik yapmaya başlıyor. 9 yıllık zorunlu temel eğitimin ardından tercihe dayalı 10. sınıf geliyor. 10. sınıf, öğrencilerin istedikleri orta ve lise eğitimi alabilmeleri için notlannı yükseltme bilgi ve becenlerini arttırmayı hedefliyor. 10. sınıfı bitiren bir öğrenci eğıtimine devam edeceği alan konusunda karar vermemiş olsa da, zorluk çekmeden bir eğitim dalı seçebilecek şekilde yönlendirilmiş ve bilgılendirilmiş oluyor. 10. smıfın ardından meslek sahibi olmak ısteyen öğrencıler, ticaret ya da teknik meslek liselerine giriyor. Üç yıl okuduktan sonra teknik lise mezunlan zanaatkâr olarak erkenden hayata atılmış oluyorlar. Ticaret liselerinde okuyanlar ise ekonomi, iktisat, ticaret alanlannda yüksek eğitime devam etme şansına sahıp bulunuyorlar. Yükseköğrenime devam etmek isteyenler ise Türkiye'de "klasik lise" diye adlandınlan liselere gitmeyi tercih ediyor. Beşeri bilimler ile tıp, diş hekimliği, ebe-hemşirelik yüksekokullan, öğretmenlik ve pedagoji gibi eğitime devam etmek ıçin lise diploması gerekiyor. Lise eğitimi sırasında öğrenciler, yüksek öğrenim almak istedikleri alana göre eğitimlerini sözel ve matematiksel dallanndan birine yönlendirmek zorunda. Örneğin tıp ya da mühendislik eğitimi almak ısteyen bir öğrenci matematiksel dalı seçiyor. Edebiyat veya dil eğitimi almak isteyenler ise sözel dalı tercih ediyorlar. Kota sistemi uygulanıyor Danimarka'da üniversiteye öğrenci alımuıda kota sistemi uygulanıyor. Birinci kotada, lise eğitimini tamamlayan ve hiç ara vermeden üniversiteye gitmek isteyen ögrenciler başvuruyor. Birinci kota seçimlerinde lise bitirme notlan esas ahnıyor. Notlann dışında hiçbir şeye bakılmadan en yüksek not ortalamasına sahip olan ögrenciler yerleştiriliyorlar. tkinci kotada ise birinci kotanın kontenjanının dışında öğrenci alımı yapılıyor. tkinci kotada, lise bitirme notlan yeterli olmayan, ancak okumak istedikleri bölümle ilgili bir kurum, kuruluş vb. çalışarak tecrübe puanı almak isteyenler, herhangi bir nedenle liseden sonra eğitimine ara vermiş olanlar bulunuyor. Türkiye'de çok yaygın olan 4 yıllık lisans eğitimi, Danimarka'da hiçbir işe yaramıyor. Lisans eğitiminin Danimarka'daki süresi üç yıl ve sadece master ve doktora yapmak için temel olarak algılanıyor. Bu yüzden üniversiteye girmeden önce etraflıca düşünüp doğru bir karar vermiş olmak isteyen birçok genç, liseyi bitirince hemen üniversiteye girmeyi tercih etmek yerine bir ya da ikı yıl ara verip uzun soluklu üniversite eğitimine başlamayı tercih ediyor. Üniversiteye girişler merkezi olarak planlanıyor, ancak merkezi ve herkesi kapsayan bir sınav uygulanmıyor. Yükseköğretim kurumlan kendi belirledikleri ortalamalara göre öğrenci alıyorlar. Ciremeyen çok az Danimarka'da üniversiteye girişte açıkta kalan öğrenci sayısı Türkiye ile karşılaştınldığında çok düşük. Bu yıl başvuran 60 bin öğrenciden yaklaşık 49 bınine olumlu yanıt verilmiş. Almanya'da icoşııl Abitu Liseyi bitiren üniversiteye yerleşiyor İRFATS ERGÎ FRANKFURT - Almanya'da yükseköğrenim görmek, lise bitirme sınavı (Abitur) ya da dengi bir dereceyle orta öğrenimi bitirme koşuluna bağlı. Türkiye'den farklı olarak, Almanya'da çocuk ve gençler, örgün eğitimlerinin başlannda, yetenek ve düzeylerine göre farklı meslek okullanna yönlendirildiklerinden öğrencilerin hepsi "kJasik" liselerden mezun olmuyor. Almanya'da lise mezuniyetine kadar geçen süre Türkiye dekı süreden daha uzun. Bu süre genelde 13, bazı eyaletlerde ise 12 yıl. Almanya'da orta ve yükseköğrenim, federal düzen nedeniyle eyalet yönetimleriıün yetki alanında. Üniversiteler de kendi iç yönetimlerinde özerk. Almanya'da, Türkiye'deki gibi merkezi bir üniversiteye giriş sınavı uygulaması bulunmuyor. "Abitur" adı venlen lise bitirme sınavını başaran her öğrenci dilediği eyalette dilediği okula kaydıru yaptırabilıyor. Eğitim uzmanlasmaya yönellk Bu alandaki tek sınırlama, bitirme notlanyla da bağlantılı olan kontenjan sınırlamasma (Numerus Clausus) sahıp okullar. Bunlar tıp, eczacılık gibi fazla talep olan bölümler olabileceği gibi, öğrenci ve mezun sayısı azaltılmak istenen eğitim bilimleri, öğretmenlik gibi fakülteler de olabiliyor. Bu durumlarda öğrenciler, ön kayıt yaptırarak bekliyor ya da başka eyaletlerde kontenjan bulunan üniversitelere girebiliyorlar. Orta düzeydeki meslek okullanndan mezun olan öğrenciler de, meslek yüksekokullanna ve uygulamalı yüksekokullara (teknik yüksekokullar) gidebiliyor. Buralardaki eğitim, üniversitelerden farklı olarak akademik boyuttan çok, meslek eğitimine ve uzmanlasmaya yönelik. Öğrenim strasında ya da sonunda staj yapma zorunluluğu bulunuyor. Mezunlannın doktora yapmak olanaklan, üniversite mezunlanna kıyasla kısıtlı olabiliyor. İsveç'te öğrenciler meslekleri tanıyor J Oncestaja sonra okula gidiyorlar GÜRHAN UÇKAN İsveç'te zorunlu temel öğ- renim 9 yıl sürüyor. Daha son- ra, burada "cimnazyum" de- nilen ve bizde bakalorya ola- rak adlandınlan 3 yıllık lise öğ- renimi geliyor. Öğrenciler. daha ilk sınıf- tan itibaren teknik, sosyal bi- limler, güzel sanatlargibi branş seçimlerini yapıyor. Bu üç yıl, daha sonra meslek okullanna ve yüksek okullara bir hazır- lık gibi. Bu nedenle öğrenim sırasında, öğrencilere çeşitli işyerlerinde staj olanağı sağ- lanarak farklı meslekleri ya- kından tanımalanna fırsat ve- riliyor. isveç'te cimnazyumu bıtırenlerın yakıızca üçte bi- rinin yüksek okullara ve üni- versitelere devam ediyor olma- sı, birçok öğrencinin, cimnaz- yumdan sonra ilgi duydukla- n meslek dallannda iş bulma- lanyla açıklanıyor. Üniversiteye giriş Yüksek okullara ve üniver- sitelere giriş süreci, çeşitli ka- demelerden oluşur ve ulusal yeterlilik sınavı, bunlardan yalnızca birine dahil. Cimnaz- yumun son sınıf öğrencileri için yılda iki kez, nisan ve ekim aylannda, ulusal bir ye- terlilik sınavı düzenleniyor. Ancak bu sınavın, bizdeki üni- versite giriş sınavından farkı, öğrenciler arasında bir aynm yapılabilinmesi için gereken durumlarda bir ölçüt oluşrur- ması. Yani. bu sınavda çok iyi sonuç alan öğrencinin diledi- ği dalda yükseköğrenim gör- mesi garanti değil. Yükseköğrenime giriş sü- reci şu kademelerden oluşuyor • Cimnazyumdaki puan- lara göre seçim. • Smavlı seçim. • Eşit puana sahip öğren- ciler arasında seçim. • tkinci seçim. • Diğer tercih nedenleri • Açık yükseköğrenim. Genel olarak okullara baş- vuranlann sayısı, olcullardaki boş yerlerden fazla olduğu için başvuran]ar arasında bir se- çim yapılıyor. Yükseköğrenim için başvu- ru dilekçesi veren her öğren- ci, önce tercih ettiğı branşta eğitim ıçın gerekli koşullan yenne getirip getirmediğine göre değerlendiriliyor. Buna göre öğrenciler iki gruba ay- nhyor: HP ve HA. HP grubunda, ulusal yeter- lilik sınavında aluıan sonuca önem veriliyor. HA grubunda ise söz konusu sınavla birlik- te. belirli bir meslek dalında deneyim sahibi olup olunma- dığına da bakılıyor. Anlaşıldığı gibi bu ikinci grup, daha çok cimnazyumdan sonra meslek yaşamına atılan ve daha sonra yüksekokula devam etmeye karar veren ki- şiler ıçin. Eşit puan durumunda, cin- siyet ve söz konusu branşın başvuruda kaçıncı tercih oldu- ğu gibi unsurlara bakılıyor. Belçika'da üniversiteye giriş serbest ama smıfta kalma oranı yüksek Ilk yıl eleme yılı ERDtNÇ ITKU Belçika'nun Avrupa'da benze- ri bulunmayan karmaşık bir eği- tim yapısı var. Belçika'da eğitim 18 yaşına kadar zorunlu. Eğitim süreci, anaokulu (2.5-6 yaş); il- kokul (6-12 yaş); ortaöğretim (12-18 yaş) ve yükseköğretim (18 yaş sonrası ve zorunlu değil) gibi 4 farklı aşamadan oluşuyor. Ön lisans ve lisans program- lanna girebiimek için ortaöğre- tim diploması yeterli. Belçika'da lise diplomasına sa- hip olan heıkes sınavsız olarak (tıp, diş hekmliği, inşaat mü- hendısliği ve mimarlık dışında) hemen hemen tüm alanlara ka- yıt yaptırabıliyor. Üniversiteye ; • Belçika'mn eğitim ı yapısı karmaşık. j Üniversiteye ginnek | için lise diploması yeterli ama ilk yılda öğrencinin başansı sıkı bir programla ölçülüyor. giriş serbest, ama üniversitenin ilk yılında sınıfta kalma oranı çok fazla. Geleneksel olarak Bel- çika'da üniversitenin ilk sınıfı sadece öğrencinin başansının öl- çüldüğü yıl olarak değil, aynı za- manda "seçme ve eleme" yılı olarak algılanıyor. Öğrencinin. yönlendirilmesin- de 3 önemli an var: Birincisi öğ- rencinin ortaöğretim okulu seç- mesi gereken ilkokul sonu (12 yaş). Dtinci an, asıl yönlendir- menin yapıldığı ortaöğretimın ilk kademesinin bıtirildiği, yani ikinci sınıfsonu (14 yaş). Öğren- ci, genel, sanat, teknik ya da mes- leki eğitimden birini seçerek ge- leceğini belirliyor. Ortaöğretimin ilk kademesi- nin tamamlanmasından sonra öğ- rencinin yapacağı alan seçimi kendi geleceği için yaşamsal öne- me sahip. Bu noktada öğrenci- nin eğitim alanı ve gelecekteki kariyeri belirlenmiş oluyor. Öğ- renciler yaptıklan bölüm seçi- mine göre ortaöğretim sonunda üniversiteye devam ediyor ya da calışma hayatına atılıyorlar. Yunanistan'da liseyi bitiren her üç dğrendden ikisi üniversiteye giriyor J Sınav yerine puan MURAT tLEM ATÎNA - Yunanistan'da üni- versiteye girmek, puan sistemi üzerine kurulu. Üç yıl olan lise öğreniminin son iki yılında, öğrencinin aldı- ğı notlann ortalaması ile üni- versiteye giriş sınavında aldığı puan toplanıyor ve bu iki notun ortalaması, öğrencinin hangi okula gireceğini belirliyor. Üni- versiteler beş ana dalda toplanı- yor ve girmek isteyen öğrenci, sadece iki ana dalı içeren konu- larda okul seçme hakkına sahip bulunuyor. Bu çerçevede beş ana dalda öğrenim veren 583 okulda yükseköğrenim yapılıyor. Yüksekokula girmek isteyen • Yunanistan'da > \üniversiteye girmek puan j sistemi üzerine kurulu. î Lise öğreniminin son iki S yılı öğrencinin hangi : okula gireceğini belirleyebiliyor. öğrenci. öncelikle tercih etriği iki ana dalı seçtikten sonra alabile- ceği puanlan göz önünde bu- lundurarak istediği kadar okul seçme hakkına sahip. Öğrenci, istediği okulun pu- anını tuttursa bile girişte, oku- lun kontenjanı dikkate ahnıyor. Üniversiteler, başta Atina ol- mak üzere Selanik, Patra, Girit, Pire, Ege merkezlerinde öğretim veriyorlar. Üniversiteler içinde en çok tercih, askeri okullara yapılıyor ve bu okullara giriş özel sınavla gerçekleştinliyor. Bu sınavın. düz üniversiteler için hazırlanan sorulardan daha zor olduğu dikkat çekiyor. As- keri okullardaki puan sistemi de yüksek. Ancak tüm bu zorluklara rağ- men lise sonrası yükseköğre- nim yapmak ısteyen öğrencile- rin ilk tercihlerinin askeri okul- lar olması dikkat çekiyor. Aske- ri okullan, ekonomik ve bilgi- sayar eğitimi veren üniversite- ler izliyor. B İ T T İ