Katalog

5 EYLÜL2003CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMÎ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Koopeımtifsiz tavukçıdarzorda • AFYON(AA)- Türkiye'nin önemh vumurta üretım merkezlennden Afyon'un Başmakçı ılçesınde faaliyet gösteren Başmakçı Tavuk ve Tanmsal ICalkınma Kooperatifı üyeleri yuımırta pîyasasında yerini korurken Şuhut ilçesinde 8 yıl önce kooperanfleri kapanan tavukçular tek tek yok oluyor. Brekk:ABD kpedisi şart değil • Ekonomi Servisi - IMF Türkiye temsılcisi Odd Per Brekk, hükümetin yüzde 20 enflasyon ve yüzde 5 büyüme hedeflenne ulaşacagını söyledi. CNBC-e'ye demeç veren Brekk. hükümetin mevcut finansman programının .\BD'den gelecek 8.5 milyon dolarlık krediye dayanmadığını belırterek " Kredi gelmezse de sorun olmaz" mesajı verdi. Imar Bankası sopuşturması • İstanbul Haber Servisi - İstanbul 1, 5 ve 7"nci ağır ceza mahkemeleri. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilen tmar Bankası'ndaki işlemlere ilişkin soruşturma kapsamında tutuklanan Merkez Yatının ve Tıcaret AŞ Genel Müdürü Mustafa Akar ile tmar Bankası eski genel müdür yardımcılan Sadık Karagöz ve Mehmet Koray Özkaya'nın da aralannda bulundugu bu 7 kişinin tutukJuluğuna yapılan itirazlan reddetti. BulgarTelekom yenidenVivadetM • SOFYA(AA)- Bulgaristan Telekomünikasyon kurumu BTK'nin ihalesinde bınnci sırada yer alan, ancak teklifi yetersiz bulunduğu için satış görüşmelerine son verilen Viva Ventures şirketinin Idare Mahkemesi'ne yaptığı itiraz, kabul edılmedi. Ancak mahkemenin, "Özelleştirme Idaresi, Viva Ventures'ın teklifine öncelik vermelidir" yorumu üzerıne Koç Holding-Türk Telekom konsorsiyumu ile görüşmelerine ara venlerek Viva Ventures ile yeniden masaya oturuldu. Sanayi üretimiarttı • ANKARA (AA)- Sanayi üretımi, bu yılın ikinci üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.9 oranında arttı. DÎE'nin verilerine göre, ikinci çe>Tekte geçen yılın aynı dönemine göre, imalat sanayi üretiminde yüzde 5.4, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 7.2 artış kaydedilirken madencilik sektöründe yüzde 15 oranında bir azalma görüldü. Dramatik toparkanma' • VVASHENGTON (AA)- Dünya Bankasrnın Küresel Ekonomik Görünüm 2004 raporunda Türkiye, 2002 yılı rakamlanyla kişi başına düşen 2 bin 626 dolarlık ulusal gelirle, orta-alt gelir grubu ülkeler arasında göstenldi. Türkıye'de, 2001 'de meydana gelen yüzde 7.4 oranındaki küçülme, 2002'de yüzde 7.8'lik büyümeye dönüştü. Kaydedilen 15 puanlık ilerleme ise "dramatik bir toparlanma" şeklinde yorumlandı. Uzmanlara göre fıyatlardaki düşüşün nçdeni, halkın satın alma gücünün azalması Enflasyon 'rahaflatmıyor'• Yaz aylarmda yaşanan enflasyondaki düşüşün, halkm satm alma gücünün azalmasına bağlı olarak iç Jalep yetersizliğinden Jcaynaklandığı vbelirtildi. ^ ANKARA (Cum- y^"huriyet Bürosu) - ts- tatistiki veriler, enflas- lyonu, satın alma gücünde- ci azalmanın düşürdüğünü 'ortaya koyarken uzmanlar enflasyonun, iç talepteki yetersizliğin sortucu düşmekte olduğunu söylüyor- lar. Merkez Bankası'nın da düşen enf- lasyonu yeterli görmeyerek, faizlerin düşürülmesi yönünde "temkmfi" oldu- ğubelirtildi. Yaz aylannda yaşanan enflasyondaki düşüşün iç talep yetersizliğinden kay- DİEnin hesaplama yöntemi ilginç! ANKARA (AA) - Enflasyonda ciddi düşüşler yaşanırken bu rakamlara nasıl ulaşıldığı konusuna yanıt olarak, hesaplama yöntemi ilginç aynnnlan içeriyor. DÎE, TÜFE'nin hesaplanmasında 410 ana madde kullanıyor. Hesaplamalarda *ağırMdı" fiyat konusu önem taşıyor. Bu nedenle temel üriinlerdeki fıyat artışlan endekse büyük ölçüde yansımıyor. Ömeğin, ekmeğin Türkiye endeksi içindeki ağırlığı yüzde 3.938 olarak belirlenirken, sadece ekmeğin fryatı yüzde 100 arttığında ve tüm maddelerin fıyatı sabit kaldığında, Türkiye endeksi yüzde 3.9 yükseliyor. Benzinin endeks içindeki ağırlığı ise yüzde 2.243 olarak hesaplanıyor. Benzın fıyatlanndaki yüzde 50'lik bir indirim, enflasyonu yüzde 1.1 düşürüyor. naklandığı belırtıldi. Bilkent tktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Erinç Yeldan hükümetin iki konuya endekslendiğine dikkati çekerek, bu iki konuyu "Enflasyonun yüzde 20 olmasu faiz dışı fazlanın da yüzde 6.5 ounasT olarak açıkladı. Hükümetin bu iki raka- mı tutturmak ıçin her şeyi yaptığım söy- leyen Yeldan şöyle konuştu: "Akade- misyenolarakböylekonuşmayı sevmiyo- rum, ama arük bu iş inandıncdığını gi- derek yitiriyor. Biz de bu ülkede yaşıyo- ruz. Fİyatlar geriliyor mu? Öte yandan, işsizük bu kadar artnuş, talep bu kadar düşüyor, böyle bir ortamda fiyadardaki artışın ya\aşlaması tabii ki normaL" Uzmanlar, Devlet îstatistik Enstitüsü (DİE) rakamlannın halkın satın alma gücündeki düşüşü ortaya koyduğunu söylüyorlar. DÎE'ye göre, işgücü kesi- mımn Gayn Safi Milli Hasıla'dan (GSMH) aldığı pay, 1999 yüında yüzde 30.7'den 2002 sonu itibanyla yüzde 26.7'ye düştü. Aynı dönemde kira, faiz ve kârdan oluşan rant geliri payı ise yüz- de 11 'den yüzde 12.6'ya çıktı. Yine DÎE rakamlanna göre aynı dö- nemde bir çahşanın ortalama ayhkka- zancı reel olarak yüzde 21.8 geriledi. 1999'un ilk 6 aylık döneminde, nomi- nal olarak ayda ortalama brüt 275 mil- yon 964 bin lira, reel olarak da 2002 Temmuz fıyatlanyla, 1 miryar 8 miryon lira kazanan bir çahşanın eline geçen para, 2002*nin ilk 6 aylık döneminde 787 milyon 975 bin lira olarak gerçek- leşti. Böylece reel olarak bir çalışanın orta- lama aylık maaşı aynı dönemde yüzde 21.8 gerilemiş oldu. Merkez Bankası yetkilileri de, açıklananenflasyon rakam- lanmn faiz indirme karan için tek başı- na yeterü olmayacağına dikkat çekri. Yabancı yatınmlar 2002'de sadece Orta ve Doğu Avrupa'da artış gösterdi, Çin performansını korudu i sosyafistlere sermaye aknn• UNCTAD 2003 Dünya Yatınm Raporu'na göre, geçen yıl yabancı sermaye yatınmlan 651 milyar dolarla 1998'den bu yana en düşük seviyesine geriledi. 195 ülkeden 108'inde yabancı yatınm miktan düştü. Çin, en fazla yatınm alan 2. ülke oldu, ABD'deki yabancı yatınm miktan 144 milyar dolardan 30 milyar dolara düştü. Ekonomi Servisi - Doğrudan ya- bancı sermaye yatınmlan (DYSY) geçen yıl, tüm dünyada 651 milyar dolarla 1998'den bu yana en düşük seviyesine geriledi. 2001 'e göre yüz- de 21 düşen yatınm miktan, yalnız- ca eski sosyalist, yeni Avrupa Birli- ği üyesi ülkelerin coğrafyası Orta ve Doğu Avrupa'da yükseldi. Bu böl- geye yönelen yabancı yatınmlar yüzde 16 arttı. Ulkeler bazında ba- kıldığında, Çin'in en fazla yatınm alan 2. ülke unvanına kavuşması dik- kat çekti. Bırleşrniş Milletler Ticaret ve Kal- kınma Orgütü'nün (UNCTAD) ha- zırladığı 2003 Dünya Yatınm Rapo- ru'na göre, 195 ülkeden 108'inde DYSY miktan düştü. Türkiye de ta- nıtımı Yabancı Sermaye Derneği (YASED) tarafından yapılan rapor- da, DYSY gırişlerinin bu yıl da dü- şük seviyelerde gerçekleşeceği an- cak 2OO4'te yükseleceği öngörüsün- de bulunuldu. 2002'de 651 milyar dolarlık yatı- nmın 460 milyar dolan gelişmiş ül- kelere, 125 milyar dolan gelişmek- te olan ülkelere kaydı, kalan miktar geçiş ülkelerinde kaldı. Bölgelere göre DYSY, Batı Avrupa'da yüzde 4. Kuzey Amerika'da yüzde 71, Asya Pasifik'te yüzde 12, Latin Ameri- ka'da yüzde 33. Afrika'da yüzde 42 genledi. Orta ve Doğu Avrupa'da 25 milyar dolardan 29 milyar dolara çıktı. Rapora göre, yavaş ekonomik bü- yüme, borsa düşüleri. şirket kârhlık- lanndaki azalma ve özelleştirmele- rin hız kesmesi DYSY'deki düşüşün temel sebepleri oldu. Lüksemburg ve çin'e dikkat Tüm dünyada, 1991-1996 yıllan arasında ortalama 254 milyar dolar olan DYSY, 2000'de teknolojı şırket- leri ve şirket evliliklerinde yaşanan patlamayla yüzde 548 artarak 1 tril- yon 393 milyar dolara çıktıktan son- ra 2001'de 824 milyar dolara düş- müştü. Ülke verilerine göre, yabancı ser- maye, Belçika ve Lüksemburg'u ya- tınm merkezi ilan etti. 1. sırada yer alan Belçika ve Lüksemburg'un DYSY girişi 88.2 milyar dolardan 1339 milyar dolara çıktı. Çin, 70.5 milyar dolardan 66.4 milyar dolara genleyen DYSY miktanna karşın 2. sıraya yükseldi. ABD'de DYSY, 143.9 milyar dolardan 30 milyar do- lara geriledi. Çek Cumhunyetı DYSY miktan- nı 5.6 milyar dolardan9.3 milyar do- lara çıkanrken. 5 milyon nüfuslu Ir- landa'nın DYSY'si 15.6 milyar do- lardan 19 milyar dolara yükseldi. Türkiye yerinde saydı EkonomiServia -UNCTAD rapo- ru, krizden bu yana istikrarlı büyü- menin başat koşulu olarak sunulan, ancak çahşmalan hep kâğıt üzerin- de kalan doğrudan yabancı sermaye girişinin, geçen yıl da Türkiye için hüsranla sonuçlandığmı gösterdi. Yabancı Sermaye Dernegi'nin (YASED) verdiği bilgilere göre Tür- kiye, geçen yıl son ayda yaptığı atak- la 1 milyar dolar eşiğini aşabildi. Toplam 1 milyar 42 milyon dolarlık yatınm miktanyla dünya sıralama- sında 32. sıradan 49. sıraya düştü. YASED 'in iki senedir bahsettiği "eylem planı" da dünkü toplantıda zamandan soyutlandı. Sene başında haziran ve eylül aylan hedef alınarak hazırlanan planı anlatan YASED Başkan Yardımcısı Metih Ayraçman, gazetecilere tarihleri dikkate alma- malan uyansında bulunurken plana ilişkin yeni tarihler vermekten de uzak durdu. Geçen yıl haziranda ya- pılması planlanan Yatınmcı Konse- yi ve Yabancı Yatınm Konferansı ile sadece Türkiye 'de bulunmayan Yah- nm Tanıtım Ajansı'nın kurulmasını içeren eylem planımn şimdiye kadar yalnızca üç yasal düzenlemesi ger- çekleştirilebildi. UNCTAD raporunun ülkelerin ekonomik büyüklüklerinı yabancı yatınm miktanyla karşüaştıran Per- fonnans Endeksi bölümünde Türki- ye'nin 122-128 arasındaki yerini 112. sıraya yükseltmesi görülen olumlu gelişme. Bu endekste, An- gola 2, Brunei Krallığı 10. sırada bu- lunuyor. Türkiye, Potansiyel En- deks'te ise 86. sırada bulunuyor. J\URULLAR: ÖZLRKLİĞİMÎZBOZULUYOR Hükümetten üst kurullardageri adım TÜDERkuüanm kdavuzuhazuiaâ ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosn) - Üst kurullar, hükümeti protesto için kendileriyle ilgili yasa taslağını tartışmak üzere düzenlenen "toplanüjı terk et- me" planını hükümet geri adım atınca son anda yaşama geçir- medi. Üst kuruUarla ilgili yasa taslağını tartışmak için Başbakanlık Başdamşmanı Ömer DinçerTe bir araya gelen kurul başkan- lan, "Siz biziın özerkliğimizi anaya- saya ay kın bir yasay- la kaldınyorsunuz" eleştırisinde bulun- du. Dinçer ise "Ger- çek taslağı sizin katı- hnunızbhazııia\aca- ğp* dedı. Özerk kurul başkanlan dün Başbakanlık Başdamşmanı Ömer DinçerTe bir araya geldi. Toplantıya, BDDK Başkanı Engaı Akçakoca, RTÜK başka- m Fatih Karaca, EPDK başka- nı Yiısuf Günay. KİK Başkanı Sener Akkaynak. Telekomüni- kasyon Kurumu Başkanı Ömer Arasd, Tütün Kurulu Başkanı • Kurul baş- kanlan, hüküme- tin eleştirileri dikkate almaması durumunda top- lantıyı terk etme- yı planlıyordu. Hükümetin geri adım atması üzerine plandan vazgeçildi. Niyazi Adah, SPK Başkanı Do- ğan Cansızlar ve Şeker Kurulu Başkanı Abdurrahman Özen- başkatıldı. Edinilenbilgiye gö- re toplantıda kurul başkanlan hükümete şu eleştirileri getirdi: / Tasanda üye seçim kriter- leri değiştiriliyor, ancak sektör temsilcilerine deği- nilmiyor. J Kurullarda üçlü denetim yapıhyor. Buna karşın taslakta bir de Sayıştay dene- timinden bahsedili- yor. v Tasanda yer alan kurullann idari ve mali özerkliğini en- gelleyici hükümler anayasaya aykın. v ; Faaliyet alanlan çok farklı kurullar zorlamayla ortak zeminlere çekiliyor. Başbakanlık Başdamşmanı Dinçer, toplanh sonrasında yap- tığı açıklamada da taslağı, "tar- üşma metni" olarak niteledi. Dinçer, "Bu metin rihin disipli- ni sağlamak için oluşturuldu. Herhangibir karar anlamı taşt- mıyor* diye konuştu. Kredi kartını kullanırken dikkatEkonomi Servisi - Bedelini sonra ödemek üzere para yerine kullanılan bir alışveriş aracı olan kredi kartlannın yaşamı kolaylaştırdığını belirten Tüketiciler Derneği (TÜDER) Başkanı En^n Başaran, kuUanıcılann dikkat etmesi gereken noktalan sıraladı. TÜDER'ın kredi kartı kullanıcılanna dönük hazırladığı "kuttanım kuavuzunda", kartlann, çok zorunlu olmadıkça nakit çekmek için kullanılmaması gerektiği uyansı yapıldı. TÜDER'in tüketicilere yaptığı uyanlar şöyle: - Aylık kazancınızı aşmayan limitte ve tek bir kart kullanm. - Kredi kartlan ücretsiz değildir. Bazı bankalar aylık taksitler halinde, bazılan da yıllık olarak kart bedelı alırlar. - Kredi kartı borcunun tümünü, hesap bildirim cetveli ele geçmese de son ödeme tarihinde ödeyin. Asgari ödeme tutannın tümü ödenmezse yüksek faizle karşı karşıya kalırsınız. - Büyük alışverişlerinizi hesap kesim tarihinden hemen sonra yaparsanız, kartı kârlı kuüanrmş olursunuz. - Kredi kartı alırken sözleşmenin bir kopyasıru da siz alın. Aleyhinize hükümler içeriyorsa tüketici örgütleri ya da kaymakamlıklardaki Tüketici Hakem Heyetlerine bildirin. - Kredi kartlannda faiz arttınmı olacaksa 30 gün önceden size bildirilmek zorunda. - Arttınlan faiz oranlan asla geriye doğru işleyemez. - Hiçbir ad altında kredi kartından komisyon almamaz. - Kredi kartı asgari ödemesınin zamanında yapılmaması durumunda, akdi faızin yüzde 30 fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi alınır. NOTDEFTERI ZEKERİYA TEMİZEL İşsizlik Afetini Görmezden Gelmek Arçelik'in, Robot Çelik'li reklam kampanyasının ilk fılmini hatırtıyor musunuz? Makineler kendi kendine çalıştıkça, Erzincanlı bekçi Sım bunalıma giriyor, Robot Çelik Arçelik'in metalik sesi de herkesi güldürüyordu. Bu başarılı reklam aslında acı bir gerçegi gözler önüne seriyordu. Çünkü bekçi Sırn'nın korkusu, milyonlarca kol işçisinin de ortak korkusuydu. Robotlar çamaşır makinesi, buzdolabı ürettikçe Erzincanlı Sımlar, Sivaslı Veliler, Eskişehirli Ragıplar ne yapacaklan- nı şaşınyor, bunalıma giriyorlar. Bir kaynak robotu beş kaynak işçisinin işini yapmaya başlayınca Ali- ler, Mehmetler kapının önüne bırakılıyor. Teknoloji işçilerin yerini alıyor, vasıfsız işçilerin korkulu rüyası oluyor. Olayın diğer yanında ise yatınmcılar var. Yatınmcılar teknoloji kullanmazlarsa, bu defa, işletmelerin verimlilikleri düşüyor, rekabet güçleri- ni yitiriyorlar. Modern teknolojiler kullanan işlet- melerie rekabet edemedikleri zaman da pazaria- nnı kaybediyor, kapanıyorlar. Sonuçta Sımlar yine işsiz kalıyorlar. Işte bu nedenle, yılın ilk çeyreğinde ekonomi yüzde 7.4 büyürken, işsizler ordusuna çeyrek mil- yon insan daha ekleniyor, büyüme ile birlikte işsiz- lik de artıyor. • • • Oysa ülkemizin, işi olanların işlerini kaybetme- lerine, çalışanlann da işsizler ordusuna eklenme- sine hiç tahammülü yok. Zaten on milyon dolayın- da işsizimiz var. Bu işsiz kitlesine her yıl bir milyo- na yaktn genç işgücü daha ekleniyor. Yani Türki- ye her yıl bir milyon iş kapasitesinin üzerinde iş ya- ratmalı ki, hem her yıl iş piyasasına girenler ış bu- labilsin hem de iş bekleyen milyonlarca işsiz işsiz- likten kurtulsun. Umutsuzluk nedeniyle iş piyasasına çıkmayan kadınlar ile tanmda çalışan gizli işsizlerin de iş gü- cüne katılmalan halinde, Türkiye'nin her yıl yarat- ması gereken iş kapasitesi bir buçuk milyon kişi- ye yükseliyor. Türkiye'nin bu sorunu, parasal polrtikalara gü- venerek, bütünüyle piyasa ekonomisine terk edil- meyecek kadar önemli. Uluslararası sermayenin sözcüsü uluslararası mali kuruluşlann dayatmala- n sonucu uygulanan politikalar ile çözülecek bir so- run ise hiç değil. Sorunun çözümü; işsizliğe karşı ulusal politika- lar, büyük projeler ve ulusal kaynaklan harekete ge- çirecek üretken yatınmlan gerektiriyor. Sınırlı kay- naklann verimsiz gösteriş yatınmlarına, karayolla- nna harcanması ise soruna çözüm olmuyor. Olsa olsa, ıssızyollar bedenini satan insanlanmıza iş ala- nı oluyor. (Ne demek istediğimizi anlamayanlar, bu sos- yal afetin gösteri a/anına dönen Ankara'nın çev- re yollannda bir tur atıversinler.) • • • Esas büyük sosyal patlama ise tanm kesiminde ortaya çıkmak üzere. Tanmsal işletmeler ekonomik ölçekte değil. Teknoloji kullanamıyor, dolayısıyla verimli çalışamıyorlar. Tanm kaderine terk edilmiş, başka ülkelerin desteklenen ürünleri ile rekabet edemiyor. Suriye, zeytinyağı üretiminde Türkiye'yi geçmiş. Piyasayı Çin fasulyesi ve Çin pirincı doldurmuş. Fiyatlan dayerli ürünlerin neredeyse yansı. Kalite- siz ama ucuz olduğu için tüketici onu alıyor. Köy- lünün ürünü elinde kalacak. Yakındaonlar datar- lalarını terk edip kentlere yığılacak, işsizler ordu- suna eklenecek. Türkiye'nin yeni smaileşme ve tanm politikalan- na gereksinimi buradan kaynaklanıyor. Hem tek- nolojiyi üretecek, hem de teknolojiyi kullanacak işgücünü yetiştirecek politikalar bunun için gere- kiyor. TL'nin yapay değerlenmesinin yarattığı ucuz it- hal malları tüketimi ile canlanan piyasanın sağlıklı olduğunun sanılması ise büyük yanılgı. Iktidar finans piyasalanna teslim oldu. Tanm ve sanayinin sorunlan ile buralardan kaynaklanan iş- sizlik sorununu ise görmezden geliyor. Koc ve Sabancı anlattı Devler e-dönüşümle tasarruf ediyor EkonomiServisi- Koç Holding Stratejik Plan- lama ve însan Kaynak- lan Grubu Başkanı Mehmet Ali Berkman. e-dönüşüm ile bu yılın ilk 6 ayında 10 milyon EuroTuk tasarruf sağla- dıklannı bildirdi. Berkman, Bilişim Zirvesi'nin "e-dönü- şum" konulu oturumun- da yaptığı konuşmada, 2001yılındabaşladıkla- n e-dönüşüm çalışmala- nnda ilk etapta 17 şir- kette 100 projeyi hayata geçirdiklerini anlattı. Berkman, e-dönüşüm ile ilk 2 yılda 30 milyon EuroTuk tasarruf sağla- dıklannı belırterek bu rakamın cironun binde 7'sine denk geldiğini söyledi. Bu yıl başlayan e-dö- nüşümün ikinci aşama- sında 40 şirket ve 150 projenin söz konusu ol- duğuna işaret eden Berkman, e-dönüşüm ile yılın ilk 6 ayında 10 milyon EuroTuk tasar- ruf sağladıklannı, yıl sonuna kadar 10 milyon EuroTuk daha tasarruf beklediklerini ifade et- ti. Sabancı Holding Bilgi ve Telekomüni- kasyon Daire Başkanı Çağatay Özdoğru da bir yıl önce u yeni yaşam ve iş yapma tarzı" adı altında e-Sabancı'yı ha- yata geçirdıklenne de- ğinerek, "Önceden Ida- sik iş yapma tarzunızm, bunlann süreçlerie en- tegreolmayan ve verim- liliği sınıru olarak art- tırdığı bir iş yapış tarn olduğunu kabul ettik" diye konuştu. Şubat ayında Sabancı Teleko- münikasyon Hiznıetleri AŞ'yi kurduklannı anımsatan Özdoğru, başta İstanbuL KocaelL Ankara ve İzmir olmak üzere bazı büyük şehir- lerdeldşirketierin altya- pısının buna bağlandı- ğuu, en geç yıl sonuna kadar tüm holding alt- yapısını Sabancı Teleko- münikasyon'un çatısı attuıda birleşrirecekleri- ni bildirdi. Çağatay Öz- doğru, on-line platform üzerindeki satın alma işlemlerinin artnğmıbe- arterek*2006\Thmnso- nuna kadar online satın almaplatformu kullanı- larak, 70-100 milyon do- larlık tasarruf elde et- meji düşünüyoruz" dedi.