Katalog

10 EYLÜL 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA JV LJ j L J. U J A kultur(5 cumhuriyet.com.tr 15 ALLECRO EVtV tLYASOĞLU George Crumb veToros CanGeorge Crumb 1929'da Amerika'nın Vir- ginia eyaletinde doğmuş, Amerikan üniversi- telerinde master derecesini aldıktan sonra Berlin'de Boris Blacher'le çalışmış, kendini besteciliğe ve öğretim üyeliğine adamış. Ha- len Amerika'da yaşıyor. Bestelerinde Anton Webern'in yeni tını arayışı etkin. Özellilde Makrokosmos albümlerini dinlerken gerek resım sanatının, gerekse şiirsel bir anlatımın etkisi duyuluyor. Aldığı ödüller arasmda 2001 yılındaki Grammy'nin 'En İyi Çağdaş Bes- teci' ödülü, 1998'de Cannesda en iyı CD Ödülü; 1989'da Monaco'da altın madalya; 1971'de UNESCO bestecilik ödülü ve 1968'de Pulitzer Ödülü var. Crumb'ın müzi- ğinde yeni çağın geniş coğrafyasını duyabili- yoruz. Hint Raga'sından Afrika boylanna, Or- ta Asya steplennden Avrupalı çağdaşlanna kadar geniş bir yayıhm. Aynı zamanda tari- hin derinlikJerini de incelemiş, mitolojik öy- külerden, kutsal kitaplardan esin kaynaklan bulmuş. Yeni çağın müziğlne alışmak Yeni çağı tüm kolaylıklanyla yaşıyoruz. Ye- niliklen her alanda merakla izliyoruz. Sana- tın da birçok dalı bizi yeniliklere alıştırdı. An- cak müzik kadar bir önceki çağda kalan bir başka sanat dalı da yoktur herhalde. Hele Tür- kiye'de klasık müziğin yırminci yüzyıl uzan- tısı neredeyse tabudur. Konserlerde yeni mü- zık. sandvıçın arasına yerleştirilen bir salata yaprağı gıbidir. Bırakın sıradan insanı, kon- ser kaçırmayan müzıkseverler bıle hiç uğra- şıp yenihkleri öğrenmek, dınlemek istemez- ler. Böylece sanatçılanmız da yeni müzıği yo- rumlamayı öğrenmektense alışılagelmiş 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl yapıtlannı yinele- yip dururlar. Bu nedenle Toros Can'ı bir kez daha kutlamak gerek. "Bu nıalın alıcısı yok" deyip kendini klasikleşmiş yapıtlann sıradan- lığıyla kısıtlamadı. Hindemith, Bartok, Şnit- ke, Ligeti ve Crumb gıbı bestecıleri özenle ça- lıp sevdirdı. Şimdi kuşkum yok, nıce konser meraklısı, artık Toros Can'ın Makrokos- George Crumb N n ı u o r h s Can Toros Can'ın geçen aylarda ödüllerle donatılmış Makrokosmos adlı kompakt diskini dinlerseniz, George Crumb'ı da, yeni müziği de sevdiğinizi keşfedeceksiniz. mos 'unu bir konserde dinlemeyi merakla bek- liyordur. Makrokosmos, yepyeni bir imge gücünü, alışılagelmiş piyanonun yepyeni tınılannı, Doğu'yla Batı'yı, geçmışle geleceği bırleşti- riyor. Toros'un kendi sesi, sözlerle, fisıltıyla, ısîıkla, inlemelerle araya giriyor. Elektronik güçlendiriciyle sesi yükseltilmiş ve önceden içi hazırlanmış bir piyano ile çahnıyor. Bö- lümleri içinde bir bakıyorsunuz Gregor ezgi- sınden 'Agnus dei' okuyor Toros. Bir bakı- yorsunuz tuşlan bırakmış, elindeki bir fırçay- İa piyanonun iç tellerinde Aeolian arpin rüz- gânnı anyor. Gölgeler. hayaletler, sonsuzlu- ğun sihirli döngüsü, düşlerin ımgelen, kozmık rüzgârlar, galaksiler, baştan sona gizemi elden bırakmıyor. Ilginç göndermelere tanık oluyor kulağınız: Debussy'den Bartok a. Gersh- win'den Stravinsky'nin Bahar Ayini'ne, Messiaeh'in Kuşlar'ına, Stockhausen'in Singcircleına dek yırminci yüzyıhn bir pro- filini çizercesıne göndermeler var. Her bir bö- lümün kendi içinde mozaıkleşen öyküsü, To- ros'un başanlı piyano tekniği ve geniş imge gücüyle dramatıkleşıyor. Fransa'da l'empre- inte digitale firması tarafindan piyasaya sü- rülen Makrokosmos CDsı, geçen ay bütün değerlendirmelerdekı en yüksek dereceleri kazandı. Diapason dergisinden 'altın diapa- son', Telerama'dan Dört Telerama, Monde de la musique'den 'Choc' ve Repertoire'dan 10 değerlendirmesıni kazandı. Repertoire dergi- sınin eleştirmeni Jean Vermeil yazısını şu sözlerle bitirmış: "Bu CD, hiç kuşkusuz, he- men sıralamalann en üsriine çıkacak". Her bır eleştirmen, bu genç Türk piyanistine te- şekkür ediyor yazısında, taptaze bir söyletn- le Makrokosmos "un tümünü seslendirdiği ıçm. Toros Can (1971), 1998'de Orleans 20. Yüzyıl Müziği Piyano Yanşması'nı kazan- dıktan sonra dikkatlen çekmişti. Onun en bü- yük özelliğı, yeni müziği yabancı bir nesne gi- bı algılamaması. Tanh akışı içinde doğal bir yere yerleştiriyor; bestecisıyle, yapıtla özdeş- leşerek aktanyor dinleyene. Askerl müzlk sempozyumu Cumhuriyet'ın 80. yılı nedeniyle 23-25 Ekım 2003 tarihlen arasmda Bilkent Üniver- sıtesi konser salonunda bır sempozyum yer alacak. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin bütün sa- nat kurumlan ve üniversitelerin müzik binm- lenyle bir araya gelerek düzenledığı sempoz- yumda Cumhuriyet öncesinden bugüne dek çoksesli müziğin gelişımı ele alınacak. Konu- lar arasında Cumhuriyet öncesınde ve Cum- huriyet döneminde çoksesli müzik, Doğu-Ba- tı etkileşimi, Türkiye'de askeri müzığın tari- hi ve çoksesliliğe katkılan, bugün asken mü- ziğın durumu gibı başlıkJar var. Bildiri sun- mak isteyenJer, 26 Eylül tarihine kadar (0 312 290 17 77) numaralı telefona veya (msslbil- kent.edu.tr) adresıne başvurabılecekJer. [email protected] Idil Biret 'in Chopin dinletisi olağanüstüydü iûğin inceliği ruhUmmm arındırdıÖNDER KÜTAHYALI İZMİR - IZDSO'nun emek- tar sanatçısı sevgili dostum Nu- man Pekdemir. çalışkanlığı ve ülkemize hizmet tutkusuyla dikkati çekmiş, takdir edilmiş. Yıllar önce IZDSO'nun başan- lı müdürüydü. Aynı görevi An- talya Devlet Senfoni Orkestra- sı 'nda da yürüttü; ama bu genç ve yeteneİdi orkestranın olum- suzluk ötesindeki ça- lışma koşullannı dü- zeltme yolunda sava- şım venrken pes etti; kendi kurumuna döndü. Pekdemir'in müzi- ğe hizmet sevgisine örnek olarak. haziran ayında Antalya Dev- let Senfoni Orkestra- sı'nın Efes dinleti- sinde yaptığı konuş- mayı vermek isterim. Sanatçı, müzik ku- rumlarımızın Ana- dolu'ya dağılımında- ki eşitsizlikten ya- kınmış, eğer Gazian- tep Belediyesi bir o- da orkestrası kurarsa, au yeni kuruma üc- ret almadan yönetici- ,ik yapacağım söylemiş- ri. cinin 1. Ballad'ını, "Andante Spionato ve Büyük Polo- nez"ini, Op. 45 prelüdünü ve Op. 25 12 etüdünüdinledik. Bi- ret, etütleri çok kısa duraklama- larla çalarak, bestecinin bunlar arasında kurduğu organik bağ- lantıyı, böylece küçük birimler- le kocaman bır bütünün nasıl oluşturulduğunu sergiledi. Re- sitalin sonunda da, güçlük bakı- mından demir leblebi sayılan, Efes'te klasik müzik Pekdemir'in îzmir'de jeçen yıl başlattığı de- |erli bir hizmet, "Ulker Liuslararası Efes Kla- tik Müzik Günleri"dir. Cültür ve Turizm Ba- «nlığı'nın koruyuculu- junda düzenlenen ve E- fcs Büyük Tiyatro'da jerçekleştirilen etkinli- ;ı."Ülker" ile birlikte bir özel elevizyonla çeşitli kuruluşlar, (zellikle de Izmir"ın müzik ku- umlan destekliyor. Dinletiler jarasız ve müzikseverleri E- îs'e taşıyan otobüslerin aldığı cret epey düşük. 4 ve 6 Eylül gunlerinde ger- ekleştirilen etkinliklerin ilki, >evlet Sanatçısı değerli piya- istimız İdil Biret'in Chopin csitaliydi. Kendisinden, beste- • Numan Pekdemir'in düzenlediği etkinlik, müzik yaşantımıza hız kazandıracak bazı şeyleri söylememize fırsat verdi. Yaptığı değerli hizmet için kendisine ve etkinlikleri destekleyen kuruluşlara, müzikseverler adına candan teşekkürler. ama aynı zamanda müzik geti- ren iki teşekkür parçası çaldı. Sanatçı ile görüşemediğim için bunlann kimliğini saptayama- dım. İzmir'in yakıcı sıcağı, 4 Eylül akşamı yerini oldukça serin bir havaya bırakmıştı. Birden gelen bu değışim Biret'i etkilememiş gibiydi. Sunduğu nefis piyano müziği tazelik, devingenlik ve incelik doluydu; binlerce mü- ziksever, yaşadığunız şu kasvet- li günlerde ruhlanmızı sanatın güzellikleriyle anndırdık. Ikinci etkinlikte Şef Antonio Pirolli'nin yönettiği DESO var- dı. Solocu, Rus kemancı Julio Igonina'ydı. Dinletide L. Van Beethoven'in Op. 61 Re Majör Keman Konçertosu ile Op. 67 Do Minör 5. Senfonisi seslendi- rildi. Her zaman olduğu gibi İZDSO sanatçılanyla DEÜ Devlet Konservatu- van öğrencileri or- kestrayı destekledi- ler. Genç bir orkestra Bu dinletiye gide- medim; ama etkin- likleri destekleyen özel televizyonun bölük pörçük yayı- nından ve dostlann izlenimlerinden, DESO'nun son dere- ce başanlı olduğu anlaşılıyor ve bîr noktanın yeniden vurgulanması gere- kiyor: DESO çok genç. fakat gizil gücü faz- la olan bir müzik top- luluğudur. Dokuz EylüJ Universitesi, yok- tan var edeceği kadro- Iarla onun kısa zaman- da büyümesine olanak sağlamalıdır. IZDSObaştagelmek üzere kentimizdeki bü- tün müzik kurumlan, onun Izmir'e, dahası Ege Bölgesi'ne verebi- leceği hizmetleri göz i önünde bulundurarak 1 orkestrayı destekleme- li, bunu yaparken de kurumla gönüllü ve uyumlu olarak çalışabilecek sanatçıla- nn önünü açmalıdır. Işte dostumuz Numan Pek- demir... Düzenlediği etkinlik, müzik yaşantımıza hız kazandı- racak bazı şeyleri söylememize fırsat verdi. Yaptığı değerli hiz- met için kendisine ve etkinlik- leri destekleyen kuruluşlara, müzikseverler adına candan te- şekkürler. 27. MONTREAL FİLM FESTİVALİ SONA ERDİ Goran Markoviç'in filmi 'Kordon'da. Slobodan Miloseviç'in ikfidarda kal- makiçin barışçıl göstericilere karşı düzenlettiği baskıcı önlemler anlatılıvor. Büyük ödül banştan yana olan 'Kordon'a ÖMER F. ÖZE.N MONTREAL Bu yıl 27 sı ağustosta başlayan Montreal Dünya Filmleri Şenliği, 7 Eylül Pazar akşamı görkemli bir geceyle kapandı. Şenliğin en büyük ödülü olan "Amerika Büyük Ödülü"nü, 1997 yılmda geçen ve Slobodan Miloseviç'in iktidarda kalmak için banşçıl göstericilere karşı düzenletmiş olduğu baskıcı önlemlerin anlatıldığı, Sırbistan ve Karadağ'dan (eski Yugoslavya) Goran Markoviç'in filmi 'Kordon' aldı. Goran Markoviç daha önceki "Tito ve Ben" ve "Sırbistan Yıl Sıfır" gibi ünlü filmleriyle tanınıyor. Bol ödüllü geçen gecede diğer ödüller şöyle belirlendi: Büyük Jüri Özel Ödülü: Gaz Bar Blues, yön. Louis Belanger (Kanada)./ En 1yi Yönetmen: 4. Kat, Yön. Antonio Mercero (îspanya)./ En İyi Sanata Katkı Ödülü: Tanrı Seni Korusun Hapishane, Yön. Nicolae Margineanu (Romanya).' En İyi Kadın Oyuncu: Küçük Polonyalfdaki rolüyle Marina Glezer (Arjantin - îspanya)./ En iyi Erkek oyuncu: tl Posto DeU 'Anima'daki rolüyle Silvio Orlando (Italya)./ En iyi Senaryo: Profesyonel, Yön. Dusan Kovaçeviç (Sırbistan ve Montenegro) Yaratıcılık Ödülü: Kalp Durraası, Yön. Fabio Carpi (ttalya). Ilk filmleri değerlendıren ve aralannda CO PRoduction - BOXfılms'ten Yapımcı Zeynep Özbatur'un da bulunduğu, başkanlığını genç Iranlı yönetmen Samira Makbalbafın yaptığı Seçiciler Kurulu, Lüksemburg - Belçika yapımı Genevieve Mersch'in 'Ben Hep Bir Azize Olmak tstedim' adlı filmini bu ödüle değer buldu. Bölümlerinüı bu yıl yeniden belirlendiği şenlikte değişik anakaralan temsil eden filmlere ayn ayn ödüller verildi. Buna göre: En iyi Avrupa Filmi: JosefFares'in (Kopps (Isveç)' En iyi Kanada Filmi: Park Ermek Tehlikeli Sanat, Yön. Trent Carlson. / En îyi ABD Filmi: Öl Anne Öl, Yön Mark Rucker. / En iyi Latin Amerika Filmi. Kleoparra, Yön. Eduardo Mignogna (Arjantin - îspanya)' En iyi Asya Filmi: Büyük Babam. Yön. Yolçi Higaşi (Japonya) / En iyi Afrika Filmi: Kitaevi, Yön. Navfel Sahip-Ettaba (Tunus - Fransa Fas); Katledilen Güneş, Yön. Abdülkerim Behlül (Cezayir - Fransa). / En iyi Okyanusya Filmi: Aleksandra'nın Tasansı, Yön. Rolf de Heer (Avustralya). / Uluslararası Eleştirmenler Ödülü (FIPRESCI). Profesyonel, Yön. Dusan Kovaçeviç (Sırbistan ve Monteneero). GÜZELİN ARDINDA BERTAN ONARAN Cem DUPUÖZ Birsüre önce iletişim ağından bir konuk gel- di: Cem Duruöz. Cem'i Türkiye'deyken dinledim mi, anımsa- mıyorum. Gitar çalışmaya Safa Gürbüz ve Ah- met Kanneci'yle başlamış. On yedi yaşında Ulusal Gitar Yanşması'nda ödül kazanmış. Ingiliz hükümetinin verdiği bursla John Duar- te, Oscar Ghiglia ve Eliot Fisk'in ustalık ders- lerine katılmış. 1990'da ABD'ye gidip Stan- ford Üniversitesi'nde beste dersi almaya baş- lamış. O arada Türkiye'de, Arjantin'de, Brezil- ya'da, Yunanistan'da, Peru'da, Amerika'nın çeşitli eyaletlerinde dinletiler vermiş. San Fran- sisko Konservatuvarı'nda David Tanenba- um'la, Juilliard'da Sharon Isbin'le çalışıp eği- timini tamamlamış. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'yla birlikte verdiği dinletinin ardından, Yunanis- tan'da, Paros Müzik Şenliği'ne, Brezilya'daS- ESC/Pro - Musica Gitar Şenliği'ne, yurdumuz- da Eskişehir Şenliği'ne, Peru'da ICPNA Gitar Şenliği'ne, Kaliforniya'da South Bay Gitar Şenliği'ne katılmış; gelecek mevsim, New York'ta, Carnegie Hall'de ilk dinletisini vere- cekmiş. Amerika'ya göçmezden önce, müzik kura- mı konusunda, en çok Romanyalı besteci-or- kestra yöneticisi Bujor Hoinic'ten çok şey öğ- rendiğini söylüyor. ABD'ye gelişinden bir yıl sonra ona bir parça ısmarlamış. Nitekim, ken- disini beğenen daha başka besteciler, Tiffany Sevilla, Nicky Hind, Jody Rockmaker, Da- vid Hahn da onun için yapıtlar yaratmışlar; bunları Centaur, Contemporary Music for Gu- itar adıyla 2002'de basmış. 2002'deyse, Fransız barok besteci Marin Marais'nin yapıtlannı gitara uyarlayıp Pieces de Viole adıyla yine Centaur aracılığıyla mü- zikseverlere sunmuş. Bu yazıyı yazarken, bir yandan da bu disk- leri dinliyorum. Adı gibi, dupduru, öz mü öz bir tını. Bu diskte Marais'nin Mi minör ve La minör süitlerinden sonra, "Tableau de l'Operation de la Taille"\, Les Relevailles"ı, "Chansons en Rondeau"su ve "Marche â la Turque"ü var. Gitar İçin Çağdaş Müzik'teyse, VValton'un "Five bagatelles for guitar"ına, Davi- dovsky'nin "Synchronisms No. 10 for guitar ande Tape"\ne, Sevilla'nın "Dreamscapes for Solo Guitar"ına, Hind'in "Crossings for Guitar Live Electronics"\r\e, Rockmaker'in "Mood Svving for Solo Guitar"\na, Hoinic'in "Prelude for Solo Guitar"ına, Hahn'ın "Four Short Pi- eces for Classical Guitar"ına yer verilmiş. Sevgili dostum Panayot Abacı'nın altın ta- bakta sunduğu gitar şenlikleri esen yelle uçup gideli beri, ülkemdeki bu sazın ustalarını gö- rüp dinleyemez oldum; neyse ki iletişim ağı var: Cem Duruöz, hiç ummadığım bir anda, gökte dolaşan uydulardan birinden düşüver- di kucağıma. Hoş geldi, sefalar getirdi. Evrensel uyumun en an sesleriyle varlığımı yıkıyor. sbonaran(" hotmail/yahoo.com Country müzik ödülleri belli oldu • LONDRA (BBC) - Her yıl verilen Country Music Association (CMA) ödüllerinin bu yılki aday listesi geçen günlerde açıklandı. 5 Kasım'da 37'ncisi gerçekleştirilecek olan yanşmada birçok ünlü isim çeşitli kategorilerde yanşacak. Jimmy Buffett, Kid Rock, Sheryl Crow, Johny Cash, Willie Welson ve Dolly Parton gibi sanatçılar farklı dallarda aday gösterilirken günümüzün en çok ilgi gören sanatçılan arasında bulunan Shania Twain ve Faith Hill'in isimleri listeye giremedi. Çıktığı dünya turnesinde büyük ilgi gören The Chicks de aday olmayı başaramadı. Toby Keith ise 7 ayn kategoride yarışarak yanşmanın en favori isimlerinden olmayı başardı. MTV müzik ödüllerinde 4 ödül alan Cash ise "yılın albümü' ve 'vokal' dallannda aday oldu. 1976'da da aynı kategoride birinci olan Parton, bu yıl da 'en iyi bayan yorumcu' dalında yanşacak. Bununla birlikte Alabama, 'vokal grup' kategorisinde yanşırken 80'lerin süperstan Randy Travis 'Three \Vooden Crosses' adlı şarkısıyla 'yılın şarkısı' dalında aday oldu. Iki kategoride yanşacak isimlerse Kenny Chesney, The Diqie Chicks, Martina McBride, Montgomery Gentry, Joe Nichols ve Blake Shelton olarak sıralandı. Tom Cruise yapımcı kottuğunda I Kültür Servisi - Tom Cruise uzun zamandır üzerinde çalıştığı tasansı "'The War Magician"ın yapımcılığını üstlenecek. Ikinci Dünya Savaşı'nda Rommel ile mücadele etmek için özel becerilerini kullanan bir Ingiliz sahne sihirbazının öyküsünün anlatıldığı filmde rol almayı düşünen sanatçı, daha sonra bu fikrinden vazgeçerek kamera arkasma geçme karan aldı. Son olarak 'Gladyatör'ün başanlı oyuncusu Russell Crovve'un başrolünde oynadığı 'Master and Commander'ı yöneten Peter Weir'uı, bu filmde yönetmen koltuğuna oturmak için görüşmelerini sürdürdüğü belirtildi. BUGUN • NARDİS JAZZ CLUB'da 21.30'da Güray Aktalay Group konsen. (0 212 244 63 27) M YAPIKREDİ SERMET ÇİETER SALONU'nda 18. 30 da 'Bir FUm: ll'09"01' konulu 'Sanat Dünyamız Semineri VI'. (0 212 252 47 00) • BEYOĞLU SİNEMASI'nda 'Alim Şerif Onaran Anısına' kapsamında 12.15, 14.00, 16.30, 19.00 ve 21.30'da Invin VVinkler'm yönetmenliğini yaptığı 'Yeni Bir Yaşam'. (0 212 251 32 40)