Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
1 6 AĞUSTOS 2003 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA
DIŞ HABERLER dishaba cumhuriyet.com.tr 11
Dev enerji anzası yüzünden ABD ve Kanada'nın büyük bölümünün karanlığa gömülmesi yaşatnı neredeyse durdurdu
Kuzey Amerika felç oldu
A
merikalılar, New York, Detroit,
Cleveland ve Toledo gibi kentlerle
Kanada'da Ottawa ve Toronto'yu
etkileyen kesintiyi "ikinci 11 Eylül" sanıp
korkuya kapıldı. Binlerce kişi metrolarda,
asansörlerde kaldı, trafik keşmekeşi yaşandı,
bazı yerlerde yağmalar yapıldı. ABD ile
Kanada, kesinti yüzünden birbirini suçluyor.
Dış Haberier Senisi - Ku-
zey Amerika tarihinin en bü-
yük elektrik kesintisi. New
York başta olmak üzere
ABD'nin Detroit, Cleveland
ve Toledo gibi büyük kentle-
riyle Kanada'nın başkenti Ot-
tawa ile Toronto kentini kap-
sayan 9 bin 300 kilometre ka-
relik bir alanı karanlıkta bıra-
kırken ABD'nin olaya tepki-
si akıllara 11 Eylül saldınla-
nnı getırdi. Kanada'yla ABD
de, kesinti konusunda birbi-
rini suçladı.
Elektrik şebekesınin ötıce-
ki gün çökmesıyle milyon-
larca kişinin hayatı alrüst olur-
ken, yüz binlerce kişi metro
ve asansörler gibi kapalı yer-
lerde mahsur kaldı.
Amenkahlar, kesıntinin ye-
ni bir terör saldınsı olduğunu
düşünerek korkuya kapılır-
ken, New York ve Washıngton
göklerinde F-16'lar devnye
uçuşlanna başladı. Washing-
ton Post gazetesi, ABD Sa-
vunma Bakanlığı'nın iki
F-16'yı havalandırdığını ve
ülkenın doğusundaki hava üs-
lerinde bulunan askeri uçak-
lan alarma geçirdiğıni yazdı.
Kesintinin nedeni henüz
açıklık kazanmazken, ABD
Başkanı George Bush. "Ke-
sin olarak söyleyebileceğim
tek şey bunun bir terör eyle-
minden kavnaklanmadığıdır'
1
diyerek, 11 Eylül saldınlan
hâlâ belleklerinde taze olan
Amerikalılan rahatlattı. Acil
durumlarla mücadele konu-
NewYorktayaşamdıırdu.(AP)
sunda, "2.5 jilöncesineoran-
la bugün daha örgütlü olduk-
laruıT belirten Bush. "elekt-
rik şebekesinin modernize edü-
mesi gerektiği düşüncesindeol-
duğunu'' söyledi.
Elektrik şebekesindeki çö-
küntünün terör saldınsından
kaynaklanmadığını açıklayan
ABD Federal Enerji Düzen-
leme Komisyonu (FERC) söz-
cüsü Bryan Lee. çöküntüye,
Manhattan Elektrik Santra-
h'ndaki anzanın neden oldu-
ğunu kaydetti.
Saldırı değll'
Çöküntünün doğal bir olay
olduğu ve terorizm olduğuna
ilişkin kanıt bulunmadığını
açıklayan New York Beledi-
ye Başkanı Michael Bloom-
berg, anzanın Kanada'dan
kaynaklandığını söyledi.
Elektrik şebekelerindeki
çökmenin nedenini bir ABD
santralına yıldınm düşmesi
olarak açıklayan, ardından
bundan vazgeçen Kanada, da-
ha sonra, olaya. bir ABD nük-
leer elektrik santralının yol
açtığıru saMindu. Kanada Baş-
bakanı Jean Chretien'in ma-
kamından yapılan açıklama-
da, kesintiye Pennsylvania'da-
ki bir santrahn devTe dışı kal-
masının yol açtığı bildinldi.
ABD'lı yetkililer santrala
yıldınm düştüğü yönündeki
açıklamayı yalanlarken kesin-
ti sırasında santrahn çalışma-
sının durmadığını belirtti. Da-
ha sonra yapılan açıklamalar-
da elektrik şebekesi operatör-
len. ABD ile Kanada arasın-
dakı yüksek gerilim hatlann-
da bir anza olabıleceğinı kay-
dettiler. Kanada elektrik dağı-
tım şirketi Hydro-Ottovva'nın
başkan yardımcısı Andre Par-
ker, anzanın kesin nedenleri-
nı henüz bilmediklerini, tek
bildikleri şeyin anzanın Ame-
rikan tarafindan kaynaklandı-
ğı olduğunu belirtti.
New York \-alisi GeorgePa-
taki ise, kesintinin kaynağının
Kanada'da olabileceğini ile-
ri sürdü. Kanada Başbakanı
Chretien ise yaptığı son açık-
lamada, kesintinin ABD'nin
ortabatı bölgesinden kaynak-
landığını söyledi.
Kesinti ABD halkı arasın-
da korku yaratırken birçok
kişinin hafıf yaralanma ve çe-
şitli rahatsızlıklar gerekçesiy-
le akın ettiği hastanelerin acil
servislerinin tıka basa doldu-
ğu ve normal zamanlardaki-
nin 3-4 katı bir kapasiteyle
çalıştığı belirtildi.
New York'taki hastane yet-
kilileri, elektrik kesintisinin 11
Eylül'ün psikolojik etkisini
harekete geçirdiğıni ve yeni
bir saldın korkusu yarattığı-
nı söyledi. Belediye Başkanı
Bloomberg, kesinti sırasında
New York'ta 1 kişinin öldü-
ğünü, 1 itfaiyecinin de ağır
yaralandığını açıkladı.
Sığınma merkezleri
Asansörlerde mahsur kalan-
lann yanında çok sayıda kişi-
nin klimalann çalışmaması ve
hava sıcaklığının 30 derece-
nin üstünde olması yüzünden
rahatsızlandığı belirtildi.
Büyük kentlerde trafık lam-
balannın devre dışı kalması
nedeniyle trafik yer yer felç
olurken ışten çıkan binlerce
kişinin saatlerce yürüyerek
evlerine dönmeye çalıştıkla-
n. dönemeyenler için acil sı-
ğınma merkezleri oluşturul-
duğu kaydediliyor. Sadece
New York'ta düzeni sağla-
mak için 40 bin polis ve itfa-
iyeci seferber edildi. Kentte,
tüm toplutaşıma araçlannın
felç olduğu. otobüslerin, tren-
lerin ve metronun çalışmadı-
ğı kaydedildi. Kesinti nedeniy-
le tünellerde hareketsiz ka-
lan yaklaşık 600 metro tre-
nindekı binlerce yolcu polis
gözetiminde tahliye edilirken
insanlar telefon kulübeleri
önünde kuyruklar oluşturdu.
Ohio ve New York eyaletle-
rinde, dört nükleer santral, ke-
sinti nedeniyle faaliyetlerini
durdururken New York, New
Jersey ve Ontario'da olağanüs-
tü hal ilan edildi.
Kanada"nın doğusunda. baş-
ta Ottavva ve Toronto olmak
üzere büyük bir bölge elekt-
rik kesintisinden etkilendi. Ke-
sintiden etkilenen kentlerde
gündelik yaşam sekteye uğ-
rarken başkent Ottawa'da cid-
di yağma olaylan yaşandı. Ke-
sinti, New York Borsası ka-
pandıktan sonra meydana gel-
diği için hisse senedi fiyatla-
n üzerinde etkili olmadı.
Kesintinin hemen ardın-
dan değer kaybetmeye baş-
layan dolar, Euro karşısında
yeniden değer kazanmaya
başladı. Kesintiden yaklaşık
14 saat sonra New York'ta
şebekenın onanldığı ve ken-
tin yüzde 25'ine elektrik ve-
rilmeye başlandığı bildinl-
di. Diğerbölgelere de aşama-
lı olarak elektrik verilmeye
başlandığı kaydediliyor.
Kanada'da kesintiden etkile-
nen kentlere elektrik verilme-
ye başlandığı ancak sistemin
bütünüyle işler hale gelmesi-
nin zaman alacağı belirtiliyor.
AVUKAT, TRAFİK POLİSİ OLDU -
New York'taki Brooklyn Köprüsü, evlerine
ulaşmaya çaiışan binlerce kişinin akınuıa
uğradı. Kanada'nın Toronto kenrinde,
trafiğin felç olması üzerine srviller trafîk
polisüği yapö. Avukat Peter Carayiannis, kent
merkezinde fikanan trafıği açmaya çalışö.
(Fotoğraflar: AP)
Elektriklerin kesilmesiyle sokağa dökülen New Yorklular saldın gününü anımsadı
Külsüz ve dumansız bir 11 EylülDış Habeıicr Senisi- ABD ve Kanada'yı
etkileyen elektrik kesintisi, özellilde 11 Ey-
lül saldınlanrun yarattığı travmadan hâlâ kur-
tulamayan New Yorklulann aklına hemen
yeni bir eylem korkusunu getirdi. Ulaşım
olanaklannı da bir anda kaybeden binlerce
New Yorklu, sokaklara dökülüp umutsuz-
ca evlerine dönmeye çalıştı. Yaşanan kaosun
arasında eğlenenler de vardı.
Elektrikler kesildiğinde Manhattan'da
metroda bulunan Kenneth Williams yaşa-
dıklannı, "Birden ışıklar karardı ve tren
durdu. Zifiri karanlıkta trenden eıkıp istas-
yona, sonra da çıkışa kadar yürümek zorun-
da kaldık. İnsanlar çok korktu" diye anlat-
tı. New York'un merkezine giden metro
treninde bulunan Arlene Simon, bir saat va-
gonlann içinde beklediklenni, sonra aşın
sıcakta tünelde bir saat yürüdüklerini anlat-
tı. Sımon, "Çokkarardıkvesıcakn. Kocam
ve çocuklanma veda mektubu yazdım. Tren
PlLE
HUCUM-
Elektriklerin
kesiunesiyie New
Yorklular
fenerlerine pil
almakiçin
dükkanlara
hücum etti
ABDve
Kanada'nın
kesintiden
etkilenen
bölgekrindeki
hav aalanlan da
uzun süre felç
oldu. New York
bölgesindeki
Newark, John F.
Kennedy ve
LaGuardia ile
birlikte
Kanada'daki
Toronto ve
Ottowa
havaalanlannda
uçuşlar saatlerce
yapuamadL
• Bir New Yorklu, "Böyle bir şeyi en son 11 Eylül'de gördüm. Tek
eksik küller ve dumanlar" dedi. İnsanlar saatlerce evlerine dönmeye
çalıştı, metrolarda mahsur kaldı. Kimileri de eğlenmeye baktı.
havaya uçarsa çantamı buluriar diye dü-
şündüm" diye konuştu. Metrolardan çıkma-
ya çalışan insanlar, çevreyi aydınlatmak
için çakmaklanndan ve cep telefonlannın
ışığından yararlandı.
'İsa'ya dönme vaktl geldl'
Hemşire Mary Horan, herkesin bir anda
işyerlerini terk ettiğini söyleyerek "Akh-
mıza hemen 11 Eylül geldi" dedi.
Kebap lokantası işleten Steve Venetos,
"Akhma ilk gelen terör saldınsı ve 18 yaşın-
daki kızım oldu" diye konuştu. Jordan Ste-
in ise duygulannı "Böyle bir şeyi en son 11
Eylül'de görmüştüm. Duman ve kül olma-
ması dışında her şey aynı" diye anlattı.
New York sokaklannda tam bır kargaşa
yaşandı. Manhattan'dan çıkışı sağlayan Qu-
eensborough Köprüsü'nde yolu açmaya ça-
lışan polisin yanına gelen bir kadın, memu-
ra evine nasıl gideceğinı sorduysa da ken-
disıne yöneltilen "Nereye gidiyorsunuz"
sorusuna, "BUmiyorum, sadece evegitmek
istiyorum" diye yanıt verdi. Bır tarafta da
bir papaz, "İsa'ya dönme vakti geldi" diye
dolaşırken Long Island'da oturan Elena
Cruz," 11 Eylül 2001 'de de böyle şeyler ya-
şadım. Köprüyü geçeceğim, orada birinin
gelip beni alacağını umuyorum" dedi.
Kucaklannda bir bebekle Queens istika-
metine yürüyen iki kadından biri, "Böyle
birşey ilkkezbaşunagenyor. 11 Eylül 200 l'de
burada değildim. 3 saattir yürüyoruz, 2 ke-
re bebeği doyurmak için dur-
duk" diye konuştu.
Sokaklarda genellikle in-
sanların keyifli olduğu, yü-
rürken sohbet ettikleri, bazı-
lannın bira içtiğı, kimilerinin
valızlerinı, kimilerinin de bi-
sıkletlerini peşlerinden sürük-
lediklen. bazılannın da kolla-
nnda köpekleriyle yürüdüğü
gözlendi.
Bazı lokantalann teraslan
ağzına kadar dolarken bazı
kafelerbiralan sokaklara ser-
vis yaptı ya da insanlar yasak
olmasına karşın içeride siga-
ra tüttürdü. Her zaman ışıklı
reklam panolanyla aydınla-
nan Times Meydanı da ka-
ranlıklara gömüldü. Teksas'tan
ilk kez New York'a gelen 20
yaşlanndakı JustinHayvtard,
" Süperbir şey bu, burada her-
kes çok egleniyor" derken 60
yaşlanndaki Mike Pepper da,
"Bu hayatta bir kez başa ge-
lecek türden bir deneyim" de-
di. New York'ta en çok para-
yı ise seyyar dondurma satı-
cılan kazandı.
Uzunkaya, ABD'de elektrik üretimi yerel olduğu için bu tür sorunlar çıktığmı belirtti:
Türkiye'de kargaşa yaşaıınıaz
tstanbul Haber Servisi - ÎTÜ
Elektrik Mühendislıği Bölüm
Başkan Yardımcısı Doç.Dr.
Mustafa Bağrryanık, ABD'deki
elektrik sistemı çökmesınin
Türkiye'de 17 Ağustos depremi
sonrasında da yaşanan çökme
gibi değerlendirilmesi
gerektiğini söyledi. Elektrik
Mühendisleri Odası (EMO)
tstanbul Şubesi Başkanı Ahmet
Uzunkaya ise ABD'de elektrik
üretimi yerel olduğu için bu tür
sorunlann yaşandığını
belirterek benzer durumun
Türkiye'de de yalnızca 1988-89
yıllannda yaşandığını, Keban
Barajı'ndaki bır cihazın anzası
nedeniyle bütün Türkiye'nin
elektriksiz kaldığını anımsattı.
• Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Başkanı
Uzunkaya, TEK'in özelleştirilmesinin ABD'deki gibi
sıkıntılar yaşamamıza neden olabileceğini söyledi.
Bağnyanık, gazetemize yaptığı
değerlendirmede ABD'de 3
dakika içinde 21 elektrik
santrahnın de\Teden çıktığını
anımsatarak özetle şu bılgıleri
verdi: "Bu her yerde olan bir
olaydır. Elektrik sanrrallannın
limitleri vardır. Bu limit
aşıldığında ya da aşırı
yüklenme olduğunda santral
de\Te dışı kalır. Tüketicilerin
elektrik taieplerini bu kez de
diğer santrallar karşılamaya
çalışır anıa onlar da aşırı
yüklenmeyle devreden çıkar.
Somut olarak olav ABD'de de
bu şekilde gerçekleşti. Bizim
Kaskat dediğirniz bir olaydır.
Çok büyük bir yüklenme
sonucunda iletinı hatlan veya
santrallar de\ re dışı kaldı. Tabii
bunlann duzelmesi, yeniden
devreye sokulması da zaman
alacaktır. Bu doğaldır."
Özelleştirmenin artması
sorun çıkarabilir
EMO Başkanı Ahmet
Uzunkaya da Türkiye'nin,
ihtıyaçtan fazla elektnk ürertiğı
için elektrik kesintisi nedeniyle
kaos yaşanmayacağını
sa\oındu. Elektrik üretimi
alanında özelleştirmelerin
artmasıyla ileride Türkiye'de
de kaos yaşanabileceğine
dikkat çeken Uzunkaya, şöyle
de\am etti: " Türkiye'deyap-
işlet-de\Tet modeliy le çalışan
çok sayıda enerji birimi var. Bu
nedenle elektrik enerjisinde arz
fazlası \ ar. Yani ülkemizde
ABD'deki gibi kesinti nedeniyle
olağanüstü durum yaşanmaz.
Türktye Elektrik Kunımu
(TEK), elektrik üretinünde
doğal tekeldir. Kamu hizmeti
görür. Bu kurumun
özeUeştirilmesi ABD'deki gibi
süantılar yaşamanuza neden
olabilir."
ESİNTİLER
New York
dört kez
yaşadı...
Dış Haberier Servisi - ABD ve
Kanada'da meydana gelen "dev
elektrik anzasından" önce, New
York 1965, 1977, 1981 ve 1983'te
olmak üzere 4 kez karanlığa
gömüldü. ABD tarihinin en
büyük elektnk anzası 9 Kasım
1965'te kaydedihniş ve ülkenin
kuzeydoğusundaki 7 eyalette
yaşayan 30 milyon kişi ve
Kanada'nın bir bölümü geceyi
mum ışığında geçirmişti. Kanada
sının yakınlanndaki istasyonda
ani gerilim yükselmesine bağlı
olarak elektrik kesilmiş ve 12
dakika boyunca 128 bin
kılometrekarelik bir alan sadece
ay ışığıyla aydınlanmıştı.
Dönemin New York Belediye
Başkanı Robert VVagner, kesinti
sırasında New York'un en güzel
anlanndan birini yaşadığını,
herkesin "kendinee bir dayanışma
duygusunu ortaya koyduğunu"
söylemışti. 800 bm metro
yolcusunun mahsur kaldığı kesinti
anJannda herkes yiyeceklerinı
birbiriyle paylaşmış, büyük
mağazalar açık büfeler
düzenlemiştı. Kesinti sırasında 3
kişi ölmüş, 2 kişi kalp krizi
geçinniş ve hırsızlık yapan 59 kişi
yakalanmıştı.
Mağazalar yağmalandı
12 yıl sonraysa 13 Temmuz
1977'deki kesintide kent,
tarihindeki en büyük yağma
olaylanna sahne olmuştu.
Yıldınm düşmesinden
kaynaklanan anza sırasında 2 kişi
ölmüş, 44 itfaiyeci ile 418 polis
yaralanmıştı. Binlerce mağaza
yağmalanmış ve 1 milyar dolar
zarar meydana gebnışti. 4 bine
yakın yağmacı gözaltına alınmışh.
New York'ta 1981 ve 1983'te
meydana gelen anzlarda da
Majıhattan'ın güneyı karanlığa
gömüldü. 3 Temmuz 1996'da,
ABD'nin batısında, Kanada ve
Meksika'nın büyük bölümünde
elektrik kesintisi yaşandı. 18 Ocak
200l'de 1 milyon Kalifornıyalı
elektriksiz kaldı.
ER YERDE OLUYOR
Dünyanın
elektriksiz
günleri
Dış Haberier Servisi - ABD ve
Kanada. önceki gün tarihinin en
büyük elektrik kesıntisini
yaşarken dünyanın çeşitlı
ülkelerinde de büyük çaplı enerji
sorunlan yaşanmıştı.
MISIR: Başkent Kahire ve
ülkenın önemli bir bölümü 25
Nisan 1990'da, kum fırtınalan
yüzünden yaşanan enerji kesintisi
sonucu karanlığa gömüldü.
YUNANİSTAN: 5 Kasım 1993'te
başkent Atina ve çevresinde 4
milyon kişi elektriksiz kaldı.
İTALYA: 18 milyon kişinin
yaşadığı güney bölgesi. 24
Ağustos 1994'te karanlıkta kaldı.
FILİPtNLER: 35 milyon kişi. 18
Ocak 1998'de saatlerce karanlıkta
kaldı. Mayıs 2002'de de bir başka
büyük kesinti 40 milyon insanı
etkiledi.
KANADA: Ocak 1998'de,
Kanada'da, buzlanma sonucu
elektrik hatlan zarar gördü ve 3
milyondan fazla insan, 1 haftadan
uzun bir süre elektriksiz kaldı.
FRANSA: 26 Aralık 1999'da,
firtına yüzünden 3 buçuk milyon
konut saatlerce elektrik alamadı.
HtVDtSTAN: 2 Ocak 2001'de,
200 milyon kişi, önemli bir
santrahn anzalanması sonucu
elektrikten yoksun kaldı.
NİJERYA: Temmuz 2001 'de 50
milyon kişi günlerce elektrik
ihtiyacını karşılayamadı.
CEZA\İR: 3 Şubat 2003 'te, tüm
Cezavir karanlıkta kaldı.