Katalog

31 TEMMUZ2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYF DÎZt 4500 yıllık geçmişe sahip ilçe, doğulusu, batıJısı, 'hippi'si, 'punk'ı, zencisi ve 'delileri'yle film şeridini andınyor İstanbul'un 'Harlem'iB eyoglu'na geldığınızde, mını etekhsı, hıppı'sı. punk'ı, rock çısı, takım elbısehsı, takjcısı, zencisi, doğulusu, batıJısı, âşığı, sokak çalgıcısı, hatta "detilerrvle" adeta bır fılm şendının ıçıne girmış gıbı olursunuz Beyoğlu'nun kozmopohthavası ıçınde artık sosyal yonu bulunan hemen hıçbır ınsan da\ranışjganpkaçmıyor Çoplen kanştıranlar, tramvaya asılanlar, kıntanlar, etrafı suzenler, bınlenyle tanışmaya çalışanlar. yuruyenlen durdurup "şiir okumak istevenfcr", tanıtîm yapan palyaçolar, az once cuzdanmı kaptırdığı ıçın avaz avaz bağıran kadınlar, tezahurat yapan lıselıler vb gıbı onJarca değışık ınsan manzarası Geçmlşten bugiıne Beyoğlu 4500 yıllık bır yerleşım geçmışıne sahıp olan Beyoğlu, Doğu ıle BatJ medenıyetlennm buluşfuğu yer olarak tanhte de "farkb kültürleri" ıçınde banndırdı. yanı aslında sadece bugun değıl. tanhte de fstanbul'un "kozmopofit" bolgesıydı Beyoğlu, geçmışte "karşryaka" anlamına gelen "Pera" ya da "Pera Bağlan" olarak bılınıyordu Turkler 15 yuzyjldan sonra Beyoğlu'na ayak bastıklannda burası yabancı ağırlıklı bır yer olarak kalmaya devam erh Turklenn ıkamet ıçın Tophane'den Kasımpaşa'ya ve Pera'ya kadar uzanan genış bır alanı terah etmelenyle Pera'nın "Beyoğftı"na donuşmesının tanhı başladı Hıristlyanlar ve Müslümanlar blrlllcte Beyoğlu 1700 yılında bugunku Tunel- Galatasaray Caddesı ıle bu caddenın yan sokakJanndan ıbarettı O tanhte Beyoğlu'nda yalnızca Dortyol Tomtom, Polonya, Asmalı Mescıt ve Galata Sarayı semtlen bulunuyordu BunJardan ılk uçu Hınstıyan. dığer ıkısı ıse Musluman mahallesıydı Osmanlı yonetımı Pera'yı yaptığı çalışmalarla ağaçlı ve çıçeklı hale getırerek banklar v e masalarla donattı, Cadde-ı Kebır'ı (Buyuk Cadde-Istıklal Caddesı) ışıklandırdı, boylece fstanbul ılk ışıklı caddesıne kavuştu Osmanlı nın Tanzımafın ılanıyla bırlıkte yabancılaria ıhşkılen en usfu duzeye ulaşınca, Yunanıstan, îtalya ve Fransa gıbı ulkelerden gelen kışıler ozellıkJe Pera \ e Galata çe\Tesıne yerleşmeye başladı Hastane ve elçıhklennı bu bolgede ınşa ederek adeta bır "koloni" durumuna gelen bu azınlık. istanbul'un yerlı halkı tarafından "Jevanten" olarak adlandınldı Galata ve Pera başta olmak uzere bugunku Beyoğlu bolgesınde Cenev ız, Bızans, Arap ve Osmanlı ızlen gorulur Bınlerce yıldan ben değışık ırk. dıl \e dınden ınsanlan bunyesınde banndıran sıyaset. tıcaret. sanat ve eğlence yaşamınm merkezı konumunda olan Beyoğlu'nun kulrurel ve mıman yapısma kavuşmasında, bolgede yaşayan azınlıklann etkısı haylı fazladır 1873 'te Galata ıle Beyoğlu arasında "Tünel" ışletmeye açıldı 19 yuzyıhn sonlanna doğru Pera, hemen hemen fumu Avrupa kaynakh eşyafann satıldığı buyuk mağazalarla. Fransız tıpı kafelerle, şık terzıler ve guzel tıyatrolarla doldu Halka açık ılk sınema gostensmın yapıldığı \e 1908 'de ılk yerleşık sınemanın açıldığı Beyoğlu, daha sona Yeşılçam Sokağı ıle de Turk sınemasının merkezı oldu 19 yuzyıhn sonundakı ılk tıyatro gostenlen de yıne Beyoğlu ndakı salonlarda yapıldı 'Beyoğlu yenlden bozuluyor mu?' 1927'de Cadde-ı Kebır adı u İstiklaJ Caddesı" olarak değıştınldı 1955 yılında ıse 6-7 Eylul olaylanyla bolgedekı azınJıklann yaşadığı \e çalıştığı yerlere saldınlar gerçekleşınce. îstıklal Caddesı 'nın buyusu bozuldu v e Beyoğlu hak etmedığı bır konuma ıtıldı Ozellıkle 1955- 1960 yıllan arasmda uygulanan ımar planJan, yıkımlar. yalnız Beyoğlu'nun çehresını değıştırmekle kalmadı. kulrurel ve sosyal yapısını da sarstı 1980'lere gehndığınde ıse batakhanelen, pavyonlan ve kadın satıcılanyla artık tamamen çokmeye yuz tutmuş bır Beyoğlu \ardı Beyoğlu, 90'lann başmda gerçekleştınlen yenıden yapılandırmalarla sosyal hayata tekrar "merhaba" dedıyse de 2000'lere gelındığınde rum toplumu saran yozlaşma surecınden payını alarak "Bevoğhı acaba tekrar bozuJuvor mu" sorusunu akıllara getırdı % 4500yıllık bir geçmişe sahip Beyoğlu, Doğu ile Batı mede- niyetlerinin buluştuğu yer ola- rak tanhte de îstanbuVun "kozmopolit" bölgesi oldu. Beyoğlu, geçmişte "karşıya- ka " anlamına gelen "Pera "ya da "Pera Bağları" olarak bili- niyordu. Türkler 15. yüzyıldan sonra Beyoğlu 'na ayak bastıklannda burasıyabancı ağırlıklı bir yer olarak kalmayı sürdürdü. ki yüzlü' Beyoğlu -l- ft Gecegeç saatlerde İstiklal Caddesi'nde 3-4 kişilik gruplar halinde gezen travestilerigö'r- düklerinde yollanm değiştirdik- lerini belirten yurttaşlar "Tra~ vesti ve transeksüeller uyuştu- rucu hap kullandıkları için sü- rekli agresif hareketler yapıyor. Gö'zaltına alınıp karakollara götürülseler bile cep telefonlanyla diğer arkadaşlanna haber verip olay çıkanyorlar " diyor. ipek Yezdani ve Alper Turgut İSTANBUL'UN İLK IŞIKLI CADDESf - Beyoğlu 1700 yılrnda bugünkü Tünel- Gafatasaray Caddesi ile bu caddenin yan sokaklarından ibaretti. O tarihte Beyoğlu'nda yalnızca Dörtyol, Tomtom, Polonya, Asmalı Mescit ve Galata Sarayı semtleri bulunuyordu. Bunlardan ilk üçü Hıristiyan, diğer ikisi ise Müslüman mahallesiydi. Osmanlı yönetimi Pera'yı yaptığı çalışmalarla ağaçfı ve çıçeklı hale getirerek banklar ve masalaria donattı, Cadde-i Kebir'i (Büyük Cadde-lstıklal Caddesi) ışıklandırdı, böylece İstanbul ilk ışıklı caddesine kavuştu. (Fotoğraflar: VEDATARIK) Tatiabaşı,lcaçakknağuityor c randRue deRera yuk- sek sınıfın esenydı. ancak o zamanJar on- lar kadar zengın ol- mayan başkalan da Pera vakın- lannda ev sahıbı olmak ıstedıler Tarlabaşı Beyoğlu nundahaaJt sınınnın, yanı genel olarak hız- met sınıflannm 1950'lerdekı yer- leşım yen oldu A.ncak Tarlaba- şı'nı azınlıklar (erk edınce, bu- ralara Anadolu'dan goç dalga- sıyla gelen voksul halk verleştı Tarlabaşı. bugun geldığı nokta- da voksul halkın yanı sıra uyuş- turucu saücılarının, tra\ estılenn, hırsızJann ve yabancılann da me- kânı olmuş durumda Tarlabaşı Turkıye'ye yasa dı- şı yoJlardan gıren yuzlerce As- ya \ e Afhkahyı da ağırlıvor Be- yoğlu'nun layısında \ e koşesın- de kalmış bu semft jaşam alanı olarak seçenler ıse genellıkle Irak, Iran, Afgarustan, Pakıstan, Hındıstan, Bangladeş uyruklular ıleAfhka 'nın çeşıtlı ulkelennden gelenJer Kaçakgoçmenler,pa- ra kazanmak umuduyla Beyoğ- lu'nun sahıpsız,yıkık dokuk e\ - lennde salkım saçak yaşıyorlar Kaçakışçılıkyapanlann, Turkı- ye'de futbolcu olabılmek ıçın uğ- raşanlann dışmda bu ınsanlar- dan bırbolumunun suça kanştık- lan da ıddıa edılıyor Afhkalıla- nn buyuk bolumu ıse Avrupa 'v a kaçak olarak gırmek uzere Tur- kıye"ve gelıp, parasızlıktan Tar- labaşı'nda sıkışıp kalıyor Aksaray \e Lalelı'dekı gece kuluplenndecalışanve 100-300 doJar arasında bır paraya fiıhuş yapan yabancı u_\Tuklu kadınla- nn da polıs baskısından kurtul- mak ıçın Taksım, Galatasaray ve çevre semtlerdekı bazı 2-3 yıldız- lı otellerde kaldıklan ıddıa edı- lıyor istanbul pohsı ıse yabancı uyruklu kışılenn para karşılığı Turkı\e\e gınşını sağla\an şe- beke uyeîennı tespıt ederek >a- kalamaya çalışıyor Yurttaşlar ıse Beyoğlu'nda kaçak yabancılann Turkıye'de kalabılmelen ya da A\Tupa"ya geçebılmelen ıçın sahte vıze \ e sahte kımlık duzenleyen şe- bekelenn bulunduğunu one su- ruyorlar Geceyle beliren insanlar K adınlara geçıt vermeyen Beyoğlu'nun arka sokaklan, gece geç saatlerde ışe çıkan travestı \e transeksüeller vıızunden erkeklere de kapalı Ltanbul'da bulunduğu sa\ lanan 5 bın travestı ve transeksuehn çoğunun gecelen Beyoğlu'na akın ertığını soyleyen yurttaşlar, "Taksim'in dışmda Harbrve'de de işe çıknoriar. IsrikiaJ Caddesi'nin paraleündeki birkaç sokakta ga> barlar bulunu\or ve bu sokaidara gecenin ilerieven saatknnde girileıniyx)r. Kendüerine gıilundüğü gerekçesiyie ola> çıkanjorlar" dıye konuşuyorlar Toplıım onyargılt davranıyor...' Polısm ve erkeklenn buyuk bır bolumunun kendılennı duşman olarak gorduğunu ıddıa eden travestı ve transeksüeller ıse şoyle konuşuvorlar "Toplum v« medya bize ömargıh davranryor. Her yıl arkadaşlanmız öldürûlüyor, onlarca tra>«sti v« transeksuel kardeşimiz varaianryor. Polisin teşhırcıhk vebenzeri suçlamalan nedeniyle \iizJerce arkadaşımız gozaJona aimryor." Arkadaşlan Petro Melik Şahoğlu \ e Kemal Ooğan'ın Bev oğlu ndakı ev lennde korkunç bır şekılde oldurulduğunu ıfade eden traveshler, evde, sokakta. her yerde sureklı dayak, tehdıt v e kufre maruz kaldıklannı, yaralanıp hastaneje kaldınlsalar dahı tedav ılennın tam anlamıyla vapılmadığını one suruyorlar Taksım ve çevTesınde traveshler ve transeksüeller ıçın peruk ve elbıse satan, hatta 40-46 numara "kadın av'akkabısı" vapan ımalathaneler de bulunuyor Kadın satıcılan muşterl avında' Eskıden The Marmara Otelı "nın onunde bekleven kadın satıcılan artık gece ılerleyen saatlerde Taksım Me>danı'nda muşten kovahyor Taksım'ın arka sokakJannda Gezı Parkı ve Tarlabaşf nda ıse fiıhuş pazarhğının yapılmasından >akınan yurttaşlar şu ıddıalarda bulunuvor "\nJaşmanın ardmdan müşterinin arabasına binen satıcılar. çoğu hastabk taşnan kadınlann bulunduğu eviere gidiyorfar. Kuçük yaşta kız ve erkek çoculdannın da pazarbklan yapılnor, Her rıirhı^rençfikveçirkeflik gecenin karanhgıvla biriikte oıiava çıkrvor. Bevoğhınun fuhuş yuvası haüne gebnemesi için vdneticiJer bir an önce harekete geçmeiL" 'Clzll fuhu; onlenemlyor...' AhJak pohsı. Be>oğlu'nun da aralannda olduğu pek çok ılçedekı otel, motel bar, dısko, muzıkhol ve fuhuş yapıldığı behrlenen evlere yonelık yıl boyunca bırçok operasyon duzenJıyor Fuhuş yapan ve yaptıran Turk ve y abancı uyruklu bınJerce kadın gozaltına alınıyor Hastaneye se\k edıJen hayat kadınJanndan bırçoğunda frengı v e bel soğukluğu gıbı zuhrevı hastahkJar bulunurken bır kısmı ıse AIDS hastahğını taşıvor .AhJak burosu yetkılıJen, genelev de çalışan kadınlann haftada ıkı kere muayene edıldığıru, ancak "gizli fubuş" yapanlann kontrolunun zor olduğunu vurguluyorlar Gızh fuhuş yapılan otellere ıse 3 ay kapatma cezası venhyor Ancak yasal boşluklardan yararlanan bu yerlenn bırçoğu ısım değıştırerek tekrar açılıyor SURECEK