Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28 HAZİRAN 2003 CUMARTESİ INCELEME Reklamını yapmak için spora yönelen firmalar, kulüpleri ve sporculan yönlendiriyor Parayıveren düdüğüçalar ığın • Dünya Kupası sırasında Milli Takım sponsorluğu ile ilgili Türkiye'de Pepsi ile Coca Cola arasında yaşanan anlaşmazl mahkemeye taşınmasının ardından David Beckham'ın Barcelona'ya mı, Real Madrid'e s-ms* jmgi m i transfer olacağına neredeyse sponsorlann Q Q | Q Q S karar verir hale gelmesi, bazı kesimlerce sponsorluğun rahatsız edici derecede ticarileşerek gerçek yüzünü ortaya koyduğu şeklinde yorumlandı. OLCAY BÜYÜKTAŞ / MİNE ZEYBEKOĞULLARI Spor hemen herkesin dil, din ve ırk farkı gözet- meden ortak duygulan ve coşkulan paylaştığı glo- bal bir platform. Herkes. spor yapmasa bile spor kar- şılaşmalannı, sempati duyduğu takım ve sporcula- n yakından takip ediyor. Sporun geniş kitleleri bir araya getirmesi ve özellikle çok fazla medyada yer alması, firmalar açısından spor sponsorlıiklannın büyük önem taşımasını da beraberinde getiriyor. Amerika 'da yayımlanan EEG Sponsorship Report'a göre dünyada yapılan toplam 25 milyar dolarlık sponsorluk harcamalannın yüzde 70'i spora yöne- lik. Durum böyle olunca, bir biçimde reklam yap- mak, tanınmak, akılda kalmak, belli bir imaj oluş- turmak ya da kötü bir imajdan kurtulmak isteyen şirketler, çareyi ağırlıklı olarak spor ve sporculara sponsor olmakta buluyor. Ancak geçen yıl Türkiye'de Milli Takım'a spon- sor olmadığı halde futbolculan kendi imajı için kullandığı gerekçesiyle Pepsi tarafından dava edi- len Coca Cola'nın ardından bu yıl David Beck- ham'ın transfer hikâyesi, sponsorluğun bir kez da- ha gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koydu. Zaman zaman sponsor şirketlerin, "Bu kadar da olmaz ki" dedirtecek boyutta uygulamalarına rast- lanıyor. Naomi Klein'ın No Logo kitabında verdi- ği 1999'da Hilfiger Stons'un No Security turnesin- deki sponsorluk örneği, ticarileşmeyi tam açıklığıy- la anlatıyor. Şirket tarafından verilen reklamlarda Tommy modelleri, RolKng Stones konserini izler- ken görülüyor. Bazı reklamlarda Stones üyeleri gö- rünmezken, Tommy modelleri kendi gitarlan ile poz veriyor. Turne afişlerinde konser saatleri ve yeri görünmezken Tommy mağazalannın adresle- ri yer alıyor. Futboldan tenlse Özellikle futbol kulüpleri ve futbolcular üzerin- de yoğunlaşmakla birlikte, spor giyim firmalan basketboldan atletizme, golften tenise kadar birçok spor dalına sponsorluk sağlıyor. Adidas'ın sponsor- luğunu yaptığı sporcular arasında en çok öne çıkan ikinci isim, tenisçi Anna Kournikova 2002 Dünya Kupası promosyorüan için 88 milyon dolar bütçe ayıran fırma, Dünya Kupası'na katılan 32 futbol ta- kımından 10'unun da sponsorluğunu yapıyor. Ame- rikan Basketbol Li- gi'nde (NBA) oy- nayan Vince Car- ter, Tim Duncan, Allan Houston. Ja- sonKidd, Pippengı- bi isimlere sponsorluk ya- pan Nike; tenisin yıldız isimleri Lind- say Davenport, Andre Agassi ve Pete Sampras'ı da giydiriyor. Reebok'ın sponsorluk anlaşması yap- tığı sporcular arasında tenisçi Venus VVUtiams ve Todd Martin bulunuyor. Aynca. 2011 yılına kadar Amerikan Futbol Ligi'nin (NFL) tüm takımla- nnın malzemelerini Reebok sağla- yacak. Nike, 18 yaşmdaki basket- bolcu LeBronJames'e 90 milyon do- larlık bir anlaşma ile sponsor ola- rak farklı bir atılım gerçekleştirdi. Yaptığı anlaşma ile henüz NBA'e girmeden NBA'deki pek çok yıldız oyuncuyu gölgede bırakan James, Nike ile 7 yıllık bir sözleşme im- zaladı. İletislme care... Arya sponsorluk şirketinden ali- nan bilgilere göre, tngiltere'de futbol kulüplerine sponsor olan fırmalann başında, geniş kitlelere ulaşmayı hedef- leyen hızlı tüketim mamülleri üreten ku- ruluşlar geliyor. Buna Fulham'a spon- sor olan Pizza Hut'ı, Lrverpool'un sponsorluğunu yapan Carlsberg'i ör- nek verebiliriz. tkinci olarak uzun dönemli, kalıcı sponsorluk aktivite- lerine önem veren telekomünikas- yon firmalan geliyor. Manchester United'ın sponsorluğunu Vodafone, Arsenal'ın sponsorluğunu Segayürü- tüyor. Sponsorluklar kurumlara çok ciddi bir tanınırlık sağlıyor. Öyle ki, Vodafone Portekiz'de faaliyet göstermemesine rağmen tüm dünyada yüzde 12'lik bir mar- ka bilinirliği ile hatırlanıyor. Transferde son sö'zü DavidBeckham hn sponsoru söyledi Manchester United takımımn ünlü orta saha oyuncusu David Beckham'ın "Barcelona- RealMadrid" ikileminde dönen transfer hikâyesi, futbolda küresel anlamda yaşanan 'arileşmeyiyeniden gündeme taşıdu Popüler kültürün önemli biryansıması olarak kabul edilen futbol, tüm dünyada giderek yayılan taraftar çılgınlığına paralel olarak dev bir endüstri haline döndü. Adidas, Nike gibi uluslararası spor giyim markalan, sponsorluklar yoluylafutboldaki yükselen trendi kendi lehlerine çevirmeyi başanrken, bu dev firmalar tarafından desteklenen sporcular "yıldız " sıfatına ve trilyon dolarlara ulaşan transfer ücretlerine layık görüldüler. Nitekim, David Beckham'ın "Barcelona mı, Real Madrid mi" sorulanyla başlayan transfer hikâyesinin "Adidas mı, Nike mı" şekline dönüşmesi, ortak ticari çıkarlann "Real Madrid 'in profesyonel bir orta saha oyuncusuna ihtiyacı olup olmadığı "ndan daha belitieyici hale geldiği şeklinde yorumlandu Tabii ki Beckham 'ın transferinin "sponsorlann savaşına " dönüşmesinin geçerli(l) sebepleri de vardı: "Real Madrid takımımn forma sponsoru olan Adidas, aynı zamanda David Beckham 'a ürettiği Predator markalı botu giymesi için yedi hanelV ödemeler yapıyordu. Bu durumda, Beckham 'ın Nike 'ın sponsoru olduğu Barcelona takımına gitmesi olmazdu" Beckham'ın sponsorluk anlasmaları (yıllık) ^ Coty: Beckham parfümü (6.6 milyon dolar) • Adidas: Beckham futbol ayakkabıları (5 milyon dolar) • Marks & Spencer: DB07 koleksiyonu (5 milyon dolar) • Pepsi: İçecek reklamları (3.6 milyon dolar) ^ Rage SoftH'are: Bilgisayar oyunları (2.5 milyon dolar) • Vodafone: Cep telefonu reklamları (1.8 milyon dolar) • Brylcreem: Saç bakım ürünleri (1.8 milyon dolar) • Police: Gözlükler (1.8 milyon dolar) • Castrol: Oto ürünleri (900 bin dolar) 'Sponsorun kanşması normal' Türkiye'deki tek sponsorluk şireti olan Arya Sponsorluk ve îletişim Danışmanlığı Genel Müdürü Oya Karaağaç, şirketlerin belli bir hedef ve pazar için yatınm yaptıklan ve söz konusu sporcu ya da takımlan kendi hedefleriyle özdeşleştirdiği için tercih ettiklerini belirtiyor. Sporcunun başka bir takıma hatta ülkeye giderek pazar değiştirdiğini söyleyen Karaağaç, sponsor şirketin de buna itiraz etmesinin normal olduğunu dile getiriyor. Karaağaç, "Rekabet kötü Wr şey değiL Ancak, pek çok sosyal amaçh sponsorhık olduğu da unutulmamah. Bu tanıamen şirketin hedef kitiesi ile ilgili ama bu destekle bir dizi güzel şey de oluyor" diyor. Tüketicinin terdhinietkUiyor Bilişim International tarafından 13 ili kapsayan bir araştırma yapıldı. Türkiye kent nüfusunu temsil eden 15-65 yaş grubu arası 502 erkek, 509 kadın arasında yüz yüze yapılan anket sonuçlannı şöyle özetlemek mümkün: t/ Toplum sponsorluğun gerekli olduğuna inanıyor. %/ Olumlu tepki veriyor. • Sponsorluk, tüketicinin satın alma tercihlerini etkiliyor. • Yerel sponsorluklara yoğun talep var. • En çok bilinen sponsorluklar, spor ve müzik alanmda olmasına karşın eğitim ve sağlık alanındaki sponsorluklara '• da büyük talep var. En çok harcamaABD 'de Geçen yıl dünyada sponsorluğa 25 milyar dolar ayrıldığı tahmin ediliyor. Bu miktann 9.5 milyar dolan ABD'de harcandı. Amerika'da bir önceki yıl en çok sponsorluk harcaması yapan kuruluş Philip Morris. Şirketin yaptığı harcama 180 milyon dolar. Onu, 155 milyon dolarla General Motors, 120 milyon dolarla Coca Cola, 115 milyon dolarla Pepsi ve 100 milyon dolarla Nike izledi. The Economist dergisinin yaptığı bir araştırmaya göre, Avrupa ülkelerinden Fransa'da en az 26 milyon Euro, Almanya'da en az 128 milyon Euro, tngiltere'de 30 milyon pound sponsorluk için harcanıyor. Kazanılan şampiyonluklan, kınlan rekorlan etkileyen sponsorluk kavramı artık Türk sporunda 250 milyon dolarlık kaynakARtF KIZILYALIN Firmalar, kurumlar. kuruluşlar, niçin spor dün- yası ile iç içe? Popülerbirbeyaz eşya fırması, ne- den bir atletin başansı için milyarlan gözünü kırpmadan harcıyor? Niçin bir içecek fırması, stat- lardaki panolarda yer alabilmek için rakibiyle yanşıyor? Ya da bir elektronik devi hangi amaçla büyük ölçekli bir spor aktivitesi- nin destekJeyicisi oluyor? Bu sorula- ra çeşitli yarutlar vermek olası. Ancak bir dünya kupası finali ya da olimpi- yat oyunlanndaki 100 metre finali Afri- ka'dan Asya'ya. Avrupa'dan Amerika'ya. An- tarktika'dan Avustralya'ya milyarlarca kişiyi ay- nı anda TV, radyo ya da üıternet sitelerinin başı- na topluyorsa sporun reklam dünyası için ne den- li vazgeçılmez bir etkinlik olduğu ortaya çıkar. Amerika ve A\Tupa'da yıllarca önce patlama yapan ve kazanılan şampıyonluklarla, kıiılan re- korlara 'direkt' etkide bulunan 'sponsorhık' kav- ramı. Türk sporunda da ağırlığını hissettirmeye başladı. Türk ulusal takımlannın Avrupa ve dün- ya kupalannda gösterdiği başanlar ve bireysel branşlardaki sporculann yaptığı patlamalar içe- cek firmalan başta olmak üzere iletişim, ulaşım, giyim, sigortacılık dünyasının ünlü markalannı sahalara çekerkenlürk sporu, markalarla yaptı- ğı stratejik ortştljklaıyaklaşık 250 milyon dolar- lık bir kaynağın f$mı oldu. . Türk sporuna son 2 yılda en büyük yaûnımJuık- cell ve Efes Pilsen yaptı. iletişim operatöıüTurk- cell, 2002 Dünya KuDası öncesi yaptığı anlaşma- larla Ulusal Futbol XaBpıı'nın resmi sponsoru ol- Hangi şirket kimin sponsoru? Futibol Federasyonu Sponsorlan: Adidas, Pepsi, Türkiye İş Bankası, Mercedes Benz, Sarar, Efes . Pilsen, Shell. Turkcell. Aquafina •-- * Basketbol Federasyonu Sponsorlan: Garanti Bankası. Turkcell, Mercedes Benz, GNC. Altınyıldız. Wrangler, Kar Gıda, Escort Computer, Powerade Plaj Voleybolu: Efes Light. Özlem Kristal, Best FM, belediyeler. Hidayet Türkoglu: Sprite, Hilfiger, Turkcell tbrahim Kutluav: Tommy Hilfiger Süreyya Ayhan: Vestel Yasemin Dalkılıç: Quantum Hidayet Türkoğlu. du. Aynı kuruluş "TurkcelFut- bol Odülleri" yanşması ile "ayın değeri"ni seçerken Tür- kiye Milli Olimpiyat Komitesi ile ortaklaşa düzenledıği 'ücret- siz spor okuDan' projesiyle de ül- ke sporuna katkıda bulundu. Turkcell gibi Efes Pilsen de spo- ra en çok yatınm yapan fırma ola- rak dikkat çekti. Basketbol Binn- ci Ligi'ndeki takımımn yanı sıraUlusal Futbol Takımı'nın da resmi sponsoru kimliğindeki Efes Pilsen, plaj voleybolu ve amatör branşlara sağladığı desteklerle ön plana çıktı. Aynca Pepsi Cola, Shell, Aquafina, Sarar Giyim, Mercedes, İş Bankası, Adidas gibi firmalar da Futbol Federasyonu'nun yıllık 10 milyon dolarlık sponsor gelirlerine katkı sağhyor- lar. Türk sporuna katkı sağlamayı amaçlayan fir- malar arasmdaki iki isim ise son dönemlerde yaptığı yatınmlarla dikkat çekiyor. Manisa'nın dünyaca ünlü dayamklı eşya üreticisi Vestel, Av- rupa Şampiyonu atlet Süreyya Ayhan ve atletizm branşı için 1 milyon dolarlık kaynağı gözden çı- kardı. İstanbul'da yapılan A\Tupa Uluslar Kupa- sı'na da sponsor oldu. Ayhan'ın diğer sponsoru Nike fırması ise genç atletin Avrupa Şampiyo- nası'nda bir başka firmanın şort ve tişörtü ile yanşmasına izin vermeyince bsa süre- * li bir forma krizi yaşandı. Süreyya'nın spon- sorluğunu üstlenen dünyaca ünlü ayakkabı ve üst giyim firması Nike'ın Futbol Federas- yonu ile ortaklaşa düzenlediği Premiere Cup turnuvası ise mınik futbolculann ön plana çık- masını sağladı. Türkiye Şampiyonası'na adını veren şampiyon olan ekibi de Avrupa Şampiyo- nası'na götüren Nike'ın, Futbol Federasyonu'na ulusal takımlar forma ve eşofman sponsorluğu önerisı götürdüğü de öğrenildi. Turkcell, Ves- tel, Efes Pilsen, Nike gibi firmalann yanı sıra son 3 yılda işletme sayısı- m ikiye katlayan mağazacılık zin- ciri TANSAŞ da İzmir'de 2005 yıhnda düzenlenecek Dünya Üni- versite Oyunlan "na sponsor oldu. Aynca Nivea, ev kadınlanm spor sahalanna çekmek için yeni bir proje başlatacak. Otomobil dünyası da markalar için vazgeçil- mez bir arena. Kent şekerleme firması motof sporlanna yaptığı yatınmla bu alandaki liderfi- ğini sürdürürken Castrol, CMS ve 'off road' or- ganizasyonuna başlayan Lassa da otomobil tut- kunlanna nakdi ve ayni yardımda bulunuyor. ,, CUMARTESİ YAZILARI ATAOL BEHRAMOĞLU Halit Çelenk'in İki Kitabı Üzerine Avukat Halit Çelenk yayımlanmış on dört ki- tabına iki yeni ktap daha ekledi: "Demokrasi Ma- salı" ve "Türkiys Işçi Partisi'nde iç Demokrasi". Geniş okur kitiesi ve özellikle de 1968 kuşağı için o, her şeyden önce, Deniz Gezmiş ve arka- daşlarının efsanevi avukatıdır. Faşizmin, oligarşinin nahak yere, zalimce seh- paya gönderdiği bu yiğit devrimcilerin son anla- nnatanıklığı daiçeren "Idam GecesiAnılan"ad- lı yapıt, hiç kuşkusuz, yakın tarihimizin en önem- li belgelerindendir. Bu benzersiz yaP1 * a Yn < zamanda Halit Çe- lenk'in duyarlı, seçkin kişiliğinin de aynasıdır. Benim kuşağırn için Halit Çelenk, 1960 başla- rında, yirmili yaşlarımızın ilkyıllannda üyesi oldu- ğumuz Türkiye İŞÇİ Partisi'ne, devrimci, güveni- lir kimliğini kazandıran yöneticilerden biri, en sev- gili ağabeylerimizdendir... "Cumhuriyet" okuru onu, çoğu gazetemizin ikinci sayfasında yayımlanan, hukuk, demokra- si, insan hakları konularının her zaman odakta ol- duğu yazılarıyla da tanır. Bu yazılarda, bu konulann en güncel yönleri us- ta bir hukukçu'nun dikkatiyle irdelenmekteyken, hukuk ölçütlerinin ötesinde, yazann felsefi, etik, kimi kez edebiyatçı kaygılan ve yeteneği de oku- ru etkiler... Son iki kitabıyla Halit Çelenk, karanlığa karşı de- mokrasi ve sosyalizm için savaşımını, çok yönlü yeteneğiyle, yine birçok alanda sürdürüyor... • • • Imge Yayınlan arasında yer alan "Demokrasi Ma- salı" adlı yapıt, "Demokratikleşme","Yargı Ba- ûımsızlığı ve Yargısız Infaz", "Dostluklar-Acılar- îzlenimler" başlıklı bölümlerden oluşuyor. llk bölümde, somut olgulardan yola çıkılarak, ülkemizde demokrasi sorunu çeşitli yönleriyle gözden geçiriliyor... Bu alanda yaşanan kısır döngünün nedeni, çö- zümlerin emekçi sınıfların temsilcisi olmayan çev- relerden ve siyasal partilerden beklenmesidir... Emekçi halk yığınları siyasal iktidara gerçek an- lamda ağırlığını koyamadığı sürece, bu kısır dön- gü, bu yalan, bu "masal" ne yazık ki sürüp gide- cek... İkinci bölümde hukukun daha teknik konular- daki yazıları toplanmış. Ama yine hem somut olgularda temellenen ve yine her zaman olduğu gibi insan ve toplum ger- çekleriyle iç içe yazılar... Bir başka deyişle, soyut değil, somut bir hukuk bu... Sadece deneyimli birhukukçuya değil, gerçek bir aydına, gerçek bir yurtsever ve insansevere yakışacak türde yazılar... Son bölümde anı türünde değiniler, konuşma metinleri, kendisi için yazılanlardan seçmeleryer alıyor... Bu bölümde benim de bir yazımın bulunuşun- dan mutluluk duydum... • • • "Türkiye Işçi Partisi'nde İç Demokrasi" başlık- lı yapıt ise M. Ali Aybar'ın, Nihat Sargın'ın ge- niş oylumlu belgesel yapıtlarının ve kuşkusuz başkaca yayınlann yanı sıra, ilk elden tanıklık de- ğeri ile bu alanda çok önemli bir katkıdır... Bu kitapla Halit Çelenk, sadece Türkiye Işçi Partisi ve yakın tarihimizin siyasal yaşamı üzeri- ne çalışan ve çalışacaklara değil, aynı konularda yazınsal ürün verecek olanlara da önemli olgular ve belgeler kazandırıyor... Türkiye Işçi Partisi deneyimi, bütün siyasal ta- rihimizin belki de en önemli, öğretici, düşündü- rücü sol oluşumudur... Bu deneyimde baştan so- na etkin ve kimi kez parti içi tartışmalarda taraf olarak yer almış Halit Çelenk'in anı ve değerlen- dirmeleri kuşkusuz ki ayrı bir önem taşıyor... Bir süre önce sekseninci doğum yılı kutlanan Halit Çelenk, bu iki yapıtıyla da, bir devrimcinin her zaman ve her yaşta nasıl dipdiri, gepgenç ka- labileceğini kanıtlıyor... ataol [email protected] Faks:(0212)513 85 95 Firmalar ve belediyeler Aktivite sponsorluğu büyükügigörüyor Spor dünyasının markalarla yaptığı stratejik ortaklıkta bir önemli nokta da 'aktivite sponsorluğu'. Dünyaca ünlü içecek devi Coca Cola'nın her Dünya Kupisfnm resmi ıçeceği unvanını alabilmek için milyar dolan gözden çıkartmasının yanı sıra Türkiye'de plaj voleybolu, plaj hentbolü, plaj futbolu, yüzme şampiyonalan, atletizm yanşlan çeşitli firmalann desteğiyle gerçekleşiyor. Mayo, ha\lu, deniz gözlüğü üreticisi Arena, Türkiye Yüzme Şampiyonasf nın ana sponsoru olurken belediyeler de spora önemli ölçüde para aktanyorlar. Basketbol, volevbol. hentbol Müessese kulüpleri artıkspormarkası Firmalarla dünyası arasınjaki en önemli köprü s e müessese kuli.pıen Ünlü ilaç finrası Eczacıbaşı'nu voleybola yapıg, yatınm çeyrel ^s r ı geride bırakınen basketbolda Efes Pilsen ve ClkT S pO r ön plana çıkan markalar oldular. Voleybolda Arçelik, Güneş Sigorta, Vakıfbank, Ziraat Bankası, basketbolda Oyak Renault, Tofaş. hentbolda Eti Türk sporunun ivme kazanmasını sağladı lar. _,,