Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 20 HAZİRAN 2003 CUMA
4 HABERLER
Yurt genelinde genel af istemiyle yapılan
eylemlere poBsizmvermedL(Fotoğraf: AA)
Genel afeylemi
20gözaltıyla bitti
\fort Haberleri Servisi - Yurt genelinde AKP il
örgütleri önünde "genel aF istemiyle oturma
eylemi yapmak isteyen DEHAP'h kadınlara
izin verilmedi. Diyarbakır'da polis gruba
müdahale ederken 20 kişi gözaltına alındı.
Mardin'de AKP Yenişehir ilçe örgütü önünde
oturma eylemi yapmak isteyen 50 kadına izin
verilmemesi üzerine aralanndan seçilen
temsilciler, AKP II Başkanı Bedrettin
Ağüda'yla görüştü. Partilere yönelik baskılann
son bulmasını isteyen DEHAP'h kadmlar,
"Bizler de insanca özgürlüğümüzü yaşamak
istiyoruz" dediler. Mersin'de de eylem
yapmalanna izin verilmeyen kadınlar, AKP
yöneticileriyle görüşmek istedi. Ancak II
Başkan Yardımcısı Mehmet Erşahin,
şikâyetlerin, AKP'nin iletişim merkezi
telefonlanna iletilmesini istedi. DEHAP'hlar
öneriyi kabul etmeyince iki temsilci Erşahin ile
görüştü. Diyarbakır'da ise AKP il binası
önünde basın açıklaması ve oturma eylemi
yapmak isteyen DEHAP'h kadınlara polis
müdahale etri. Olayda 20 kişi gözaltına alındı.
DEHAP Hazro ilçe örgütü, dün sabah
saatlerinde aralannda MHP'ye yakınlığı ile
bilinen bazı kişilerin de bulunduğu bir grup
tarafindan basıldı. DEHAP İlçe Başkanı Hamit
Engin, MHP'li Mehmet Koparan ve oğlunun
parti binasına girerek "8u partinin kapısı hâlâ
açıknu?" diye bağırarak saldırdıklannı anlattı.
Engin, saldırganlar arasında itirafçı Mesut
Mehmetoğlu'nun da bulunduğunu söyledi.
TRT adaylığında sahte belge
BBP'tt Yazıcıoğlu
veŞahinJ
e dava
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ankara
Cumhuriyet Başsavcıhğı, BBP üyesi olduğu
belirtilen Mehmet Nuri Şahin'in TRT Genel
Müdürlüğü'ne adaylığıyla ilgili olarak, BBP
Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu hakkında da
"gerçeğe avkın belge düzenlediği'' iddiasıyla
dava açtı. Iddianamede, Yazıcıoğlu hakkında 2
aydan 6 aya, Şahin hakkında ise 3 aydan 1 yıla
kadar hapis cezası istendi. Ankara Cumhuriyet
Başsavcüığı, emekli olan Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısı Sabih Kanadoğlu'nun suç duyurusu
üzerine başlattığı soruşturmayı tamamladı.
Asliye Ceza Mahkemesi'ne açılan davanın
iddianamesinde, TRT Genel Müdürlüğü'ne
aday olan Şahin'in siyasi parti üyesi olduğuna
ilişkin haberler üzerine BBP'ye yazılı
başvuruda bulunduğu belirtildi. Genel Başkan
Yazıcıoğlu'nun, Şahin'in 2001 yılında partiye
üye olduğunu, 2002 yılında genel yönetim
kurulu yedek üyeliğine seçildiğini bildiği halde,
22 Nisan 2003 tarihinde "partinin kayıtiannda
Mehmet Nuri Şahin'in üyeliğine
rastianmadığma" ilişkin belge düzenlediği
belirtilen iddianamede, Şahin'in de gerçeği
içermeyen bu belgeyi Radyo ve Televizyon Üst
Kurulu'na (RTÜK) verdiği kaydedildi.
Bingöl, Samsun, Bursa, izmir
Teror orgutu
operasyonları
Yurt Haberieri Servisi - Bingöl'de 2 KADEK'li
öldürüldü. Samsun'da 1 Hizbullahçı, Bursa'da 1
TtKKO üyelini yakalanırken îzmir'de gözaltına
ahnan MLKP üyelerinin çok sayıda bombalama
eyletnine kaöldığı belirlendi.
Bingöl'ün Karlıova ilçesine bağlı Isa köyünde
KADEK militanlan ile jandarma arasında
çatışma çıktı. Güvenlik güçlerinin "TesHm
otan* çağnsına ateşle karşılık veren "Zagros"
kod adlı Engin Çinkır ile "Xemdin* kod adlı
Çetin Kaçar öldürüldü. Diyarbakır'da
Hizbullah'a yönelik düzenlenen bir
operasyonda elde edilen bügiler doğrultusunda
Samsun'un Bafra ilçesine Ballıca Sigara
Fabrikası'nda çalışan Mehmet Şah Akalp
yakalandı. Örgütün cami sorumlusu olduğu ve
örgüte eleman kazandırmak amacıyla
çalışmalar yaptığı belirlenen Akalp, ilk
sorgusunun ardından çıkanldığı mahkemece
tutuklandı. Bursa'da ise Yıldınm Jandarma
Komutanlığı'na bağlı ekipler, hakkında Malatya
DGM'ce tutuklama karan bulunan TtKKO
üyesi Düzgün Menteş'in (31), Hacivat
Mahallesi'nde oturduğunu belirledi. Eve
yapılan baskında yakalanan Menteş, Malatya'ya
teslim edildi. îzmir ve Istanbul'da bombalı
eylemlere katılan MLKP militanlan da îzmir'de
yakalandı. tzmir Valisi Yusuf Ziya Göksu.
düzenlediği basın toplantısında yakalanan
sanıklardan Sami Ö'nün (26), 8 Nisan'da
Bornova Adliyesi, 9 Nisan'da Karşıyaka'da bir
kargo fırması ve son olarak 14 Haziran'da Star
gazetesi temsilciliğinin de bulunduğu iş hanına
bomba koyduğunu itiraf ettiğini belirtti.
Genç Parti lideri gazete ve televizyonlann Ankara temsilcileriyle kahvaltılı sohbet toplantısı düzenledi
Uzan:BubirsiyasisaldırıANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
Genç Parti (GP) Genel Başkanı Cem
Uzan, ailesine ait şirketlere el konul-
masının "siyasi bir saldın" olduğu-
nu belirterek "Ben yümadan yoluma
devam edeceğim. Söylediğbn her sö-
zünarkasındayınr dedi. GP'yi "mer-
kez parti" olarak tanımlayan Uzan,
"9 ay içinde AKP ik kafa kafayayız.
Bunu gördüler, "yılanı yaralı bırak-
mayın' deyip bu işlemleri yaptılar.
Herkesi hukuka saygılı olmaya çağV
nyonım" dedi.
Uzan, dün Bilkent Oteli'nde gaze-
te ve televizyonlann Ankara temsilci-
leriyle kahvaltılı sohbet toplantısı dü-
zenledi. Açış konuşması yapmayan
Uzan, "Buyrun istediğinizi sorun, ce-
vaplamayahazınnr dedi. Uzan'ayö-
neltilen sorular ve yanıtlan şöyle:
- KepezveÇEAŞ'a el konulmasının
temel nedeni olarak, iki kurumun da
devietevetopluma karşıyükümlülük-
lerini yerine getirmemesi gösterüiyor.
Elektrik Üreticüeri Derneği de bu id-
diada. Ne diyorsunuz?
- Son 12 aylık dilimle hiç ilgim yok.
Aleyhimize ilan veren 10 şirketin 6'sı
aynı grup. Zamanında özelleştirmeden
UZAN'INBURSAKONUŞMASI
Bakanlık dava
yolımu açtı
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
Adalet Bakanhğı, Başbakan Recep
Tayyip Erdoğan'a "Kalleş, Allahsız
herif* diyen Genç Parti Genel Başkanı
Cem Uzan hakkında, Türk Ceza
Yasası'mn "devletin manevi şahsryetine
hakaret" suçunu düzenleyen 159.
maddesi uyannca soruşturma
yapılması için izin verdi.
Adalet Bakanhğı Ceza tşleri Genel
Müdürlüğü, Bursa Cumhuriyet
Başsavcılığı'nın, Cem Uzan hakkında,
Bursa'da yaptığı konuşmada Başbakan
Erdoğan'a yönelik sözleri nedeniyle
TCY'nin 159. maddesinden
soruşturma izni istemesine ilişkin
başvurusunu inceledi. Adalet
Bakanlıgı, söz konusu maddeden Uzan
hakkında soruşturma yapılabilmesi
için izin verdi. Bursa Cumhuriyet
Başsavcıhğı, bu aşamadan sonra
soruşturma sonucunda Cem Uzan
hakkında dava açabilecek.
ÇEAS VE KEPEZ YÖNETİCİLERİNE ŞİRKET BİNALARINDA ODA'
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlıgı, imtiyaz sözleşmeleri iptal edilen
ÇEAŞ ve Kepez'in yöneticilerine şirket binalannda
"uygun oda" verileceğini açıkladı. Yöneticilerin, yal-
nızca sözleşme iptalinden önceki dönemle ilgili çalış-
ma yürütmelerine izin verildi. ÇEAŞ yetkililerinin bu-
nu kabul etmemesi üzerine bu durum "tutanak" altına
almdı. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, şirketle-
rin genel müdürlük binalannın "kamu mah" olduğunu
belirtilerek şirketlerden merkezlerini en kısa sürede
başka bir yere taşımalan istendi. Şirket yöneticileri, ge-
çen hafta polis zoruyla bina dışına çıkanlmışlardı.
pay alamamışlar. Şimdi çıkar beklen-
tisiyle saldınyorlar. Açıkça söylüyo-
rum; sözleşmemizi feshedebilirler. O
zaman gideriz mahkemeye hakkımı-
zı aranz. Ama mülkiyete el koyamaz-
lar. Bu anayasanın 38. maddesine ay-
bndır.
- Geçmişte siz de poüsi, vergi görev-
ülelerini kuruma sokmadınız...
- Evet. Olabilir. Her şeyin bir kura-
h var. Sizin evinize, ne olursa olsun,
polis elini kolumı sallaya sallaya gire-
bilir mi? Giremez.
- Şimdi mahkeme karan var, Ba-
kaıüar Kurulu karan var...
- Biz kanunlara saygılıyız. Herke-
sin ona göre davranması gerekli.
- Erdoğan, cezaevine girdikten son-
ra başbakan oldu. Siz mağduru mu
oynamakistiyorsunuz? tçerigirersem,
oyuın artar nu diyorsunuz?
- Hapse girmeyi düşünmüyorum.
Son adımlanmı da böyle bir hesapla
atmadım. Doğru bildiğimi de sonuna
kadar söyleyeceğim. GP yükseliyor.
Bunu herkes görüyor. Son kamuoyu
yoklamalanna göre AKP ile 26-22,
26-17 arasmdayız. Onlar 7 ayda 8 pu-
an kaybetmiş, biz 10 puan almışız. 9
ay sonra AKP ile kafa kafayayız. tşte
mesele bu.
- Olayı bir siyasi saldın olarak nite-
liyorsunuz ama Cumhurbaşkanı hu-
kuka çok önem veren bir kişL ÇEAŞ
ve Kepez karannı Cumhurbaşkanı da
onaylâdL Bu da kamuoyıuida olayın hu-
kuki olduğu kanısını artnnyor»
- Sayın Cumhurbaşkanrnın imzala-
dığı metinde müsadere, el koyma yok.
Sözleşme feshedilebilir. Bu yolla baş-
layan hukuksal süreç Danıştay'da de-
vam eder. Son karan orası verir.
'Beni ailemden vTirmak istediler'
- Bursa konuşmasında Erdoğan'ı
çok ağu* eleştirdiniz. Siz başbakan ol-
sanız, aynıtutumla karşılaşsanızne ya-
pardınız?
- Hakaret varsa dava açardım. Yok-
sa yoluma devam ederdim. Burada
AKP beni ailemden vurmak istedi.
Sen yükseliyorsun, ben de seni ailen-
den vururum, dedi. Ben ne olursa ol-
sun Erdoğan'ın ailesini hiç gündeme
getirmiyorum.
- ÇEAŞ'ta ve Kepez'de sizin şahsi
hisseniz var nu?
- Var ama siyasete atıldıktan sonra
KemalBey'e ve kardeşime emanet et-
tim. Siyaseti bu işlerden ayırdım. Tür-
İĞNELİ FIRÇA ZAFER TEMOÇİN
Eski Bayrndırlık Bakanı Aydın ve Enerji Bakanı Ersümer komisyonun sorulanm yamtladı
' Vurgun'da danışmaııa işkence idcliası
ANKARA(Cumhuri>«tBü-
rosu)-Eski Bayındırlık Baka-
nı Koray Aydın, TBMM Yol-
suzluklan Araştirma Komisyo-
nu'na bilgi verirken "Vurgun
operasyonu siyasiydi. Konu-
larla hiç Ugisi ohnayan danış-
manuna işkence>apüdı" dedi.
Aydın, komisyon üyelerinin
"Bu,hükümetten aynlmakiçin
bir nedendep miydi'' sorusu-
nu ise yanıtsız bırakto. Komis-
yona dün öğleden sonra gelen
eski Enerji Bakanı Cumhur
Ersümer de, "atüğı her imza-
nın arkasmda olduğunu" söy-
ledi.
Komisyon dün Aydm ve
Ersümer'i dinleyerek çalışma-
lannı tamamladı. 15 gün için-
de rapor yazımı tamamlanarak
TBMM Başkanhğı'na sunula-
cak. Ersümer komisyona avu-
katı Erden Answ'la birlikte
geldi. Ersümer, toplantınınba-
sına açık olmasını istedi, an-
cak diğer dinlenen kişilerehak-
sızlık olacağı gerekçesiyle bu
istemi kabul edilmedi. Yönel-
tilen 120 sorudan bazılanna
"bflnûyorum" yanıtını veren
Ersümer, "atüğı her imzanın
arkasuıdaolduğunu" söyledi.
Koray Aydın, komisyondan
çıkarken "Sistem kişilere çok
£azlainisiyatifsağlıyor.Bö>ieot-
duğusüreceyolsuzhıkkaçuıd-
maz. Sadece isinıler değîşüv"
dedi. Edinilen bilgiye göre,
Aydın komisyonda, "Vurgun
operasyomınun siyasi olduğu-
nu" söyledi. Aydın, "CMayıbel-
li kişilere ulaşbrmak için bas-
kı yapıkh. Yönlendirici ifade-
lerahndL Siyasileremesnetsiz.
yalan dohı suçlamalaryapıkh.
Bir siyasi organizasyondu,be-
nim üzerimden yapüdı. Bunu
anlayınca kendimi ve partimi
daha fazla vipratmamak için
istifaettim" dedi. Aydın, "Vur-
gun operasyonunda 644 kişi
gözaltına aûndı, 367'si sanık
oldu. Bu davalar sürüvor. Da-
nışmanıma işkence yapıldı.
Sonra suçsuz olduğu kanıtian-
dLYapılanişkence yanına kâr
kaldı" açıklamasını yaptı.
Aydın,bir soru üzerine "Mü-
teahhitler Ankara'da bir ara-
YOLSUZLUK KOMİSYONU'NA ERDOĞAN CÖLCESİ
ANKARA(Cumhuriyet Bürosu) -TBMM
Yolsuzluklan Araşturoa Komisyonu'nun
CHP'li üyeleri, tçişleri ve Adalet bakanlık-
lannınbaştaîstanbulve Ankara olmaküze-
re bazı anakent belediyeleriyle ilgili bilgi ve
belge göndermemesinin "kuşku yaratüğı-
nı" bildirdi. CHP Istanbul Millet\ekili Ah-
met Güryüz Ketenci. "Siyasi irade önemB-
dir, siyasi irade görühnezse dağ fare doğu-
rur" dedi. Komisyon üyelerinden CHP ts-
tanbul Milletvekilı Kemal Kılıçdaroğlu
da"Başbakan Erdoğan'ın itham ettiği 'bü-
rokratik oligarşi' belediyelerle ilgttî yokuz-
luk raporlannı göndermeyerek suç iştedL
tçişleri ve Adalet bakanlan bunun gereğini
yerine getirmefidir'' açıklamasını yaptı.
ya geti\w. İhakleripa\1aşıyor-
lar, kınm oranmı belirliyorlar.
Sizin yapacağınız bir şe\ kal-
mı\x)r" dedi. Kayınbabasıyla
ortak şirketlerinin bakanhğı
dönemindeki 7 rilyonluk ciro
artışıyla ilgili bir soruya da
Aydın, "MiDetveküi ounadan
yapılan anlaşmalar vanu. Sa-
tışlar bakanlığım dönemine
denk geldLDe\1etin en icracı
bakanhğuun başındaki baka-
nı incik boncuk işiyle meşgul
ettiler. Bakan oldu şirket kur-
du, dh orlar. kurulan zaten >>
ar
olan fırmanın bir şubesidir.
Gizti sakh yapacak olsa insan,
kendi şjrketi üzerinden mi ya-
par" yanıtını verdi. Aydın,
AKP'lilere "TekbaşuiKaikn-
darsuuz. Bu dönemi dokunul-
mazhklann kaldmldığıdönem
olaraktarihe geçÜTn" çağnsın-
da bulundu.
kiye'de yolsuzluklann çoğu siyasetin
finansmanmdan geçiyor.
- Partinin harcamalannı nasıl kar-
şıhyorsunuz?
- Şahsi senetimden. 3 Kasım'da 32
trilyon lira harcadım. Seçimden son-
ra Hazine yardımı aldık. O yetiyor.
'Sözierimin arkasındayım'
- Kalleş ve AUahsız sözlerinin anla-
nunı dün akşam sözlükten okudunuz.
O sözleri kullanmadan önce bu anlam-
lan bihyor muvdunuz?
- Hesapsız adım atmam. Önce bak-
tım sonra kullandım. O sözlerin arka-
sındayım.
- GP'yi siyasi yelpazenin neresine
kovııyorsunuz?
- Tam ortasına. Merkeze...
- Siyasete neden girdiniz?
- Bu ülkede yetiştim. Çocuklanmın
çağdaş, modern bir ülkede yaşaması-
nı istiyorum. Etrafınızda biraz başa-
nlı birine, sakın siyasete girme denir.
Ben tersinı düşündüm.
- El kovınanuı ailenize maüyeti ne-
dir?
- 6 milyar dolarlık bir durum söz ko-
nusu. Biz yargıda kazanırsak, uğradı-
ğımız zaran AKP cebinden mi ödeye-
cek? Bu saldınnın yurtdışındaki, özel-
leştirmedeki etkisi daha ortaya çıkma-
dı. Yabancı sermayenin geknemesinin
en önemli nedenlerinden biri; devle-
tin ben yaptım oldu, demesidir.
-Hukukuöne çıkanyorsunuz amasiz
de geçmişte hukuku çiğnediniz. Örne-
ğin, yasal olmayan yollarla elde edilen
bir konuşma bandıiuya\ımladıtııy.Bu
çeüşki degil mi?
- Evet, bize 183 gün süren saldın-
dan sonra öyle bir kaset yayımlandı.
Gruplar arasındaki durumlan burada
fazla dile getirmek istemiyorum. îster-
seniz bunu aynca konuşurum.
- Yeni bir kriz beklentisinden söz et-
miştiniz. Ne ölçüde gerçekçi?
- Dilerim yanıhnm ama sohbahar-
da bir kriz çıkabilir. Göstergeler öyle.
Önceki knzleri aratabilir...
- AB u\Tim paketindeki, MGK'nin
shilleşmesi, Kürtçeyayuı,Terörle Mü-
cadele \asası degişikliklerine ne diyor-
sunuz?
- Ben MGK'nin bugünkü durumu-
nun doğru olduğunu düşünüyorum.
Kürtçe yayın olabilir. Terörle Mücade-
le Yasası kalmalı. AB'ye uyum yasa-
lannı ben tam bir komedi olarak izli-
yorum. AB, 2011 'e kadar tüm planla-
nnı yapmış. O güne kadar yokuz. Be-
nim en büyük hayalim AB ile tam üye-
lik antlaşmasma imza atan başbakan
olmak.
-ABD'ye soğukbaktığuıız iddia edi-
liyor. Bu konudaki son değerlendirme-
niznedir?
- ABD bir teori üretmiş. Ya benden-
sin ya karşımdasın diyor. Bunu haya-
ta geçirip geçirmeyeceği 10-15 sene-
de belli olur. Bizim Amerikan elçili-
ğinin bazı diplomatlan bizimle tema-
sa geçtiler. Amerika ile ilişkileri düzelt-
mek gerekiyor. Bunu AKP yapamaz.
Erdoğan'ı adam yerine koydular, Baş-
bakan olmadan Beyaz Saray'a çağır-
dılar. Orada bir söz verdinizse tutma-
nız gerekirdi.
- Sonuç olarak AKP sizi siyasi rakip
gördüğü için mi bu karanan aldı?
- E\et. Zaten kendi beyanlan var bi-
liyorsunuz. Yılanı yaralı bırakmayın,
dediler. Ama ben bütün bunlara hazrr-
lıklıyım.
- TÜSİAD'a üye olmavı düşünüyor
musunuz? tnşkileriniz neden soğuk?
- Üye olmayı düşünmüyorum. Ge-
reksiz buluyorum. tlişkileri düzeltmek
için çaba harcamama gerek yok. Na-
sıl olsa biz iktidara geldiğimiz gün
randevu için kapımızda bekleyecek-
ler. Her iktidara öyle yapıyorlar.
IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcalislar@cumhuriyet.com.tr
Abbas Kiarostami, iran'ın yaşa-
yan en önemli yönetmenlerinden. Ya-
kında sinemalanmızda gösterime gi-
recek (Belge Film) olan "Ten" (On)
filmi İran'ın günlük yaşamından 10
kesiti ele alıyor. Basit bir kamera bir
otomobilin içine odaklanıyorve bir bu-
çuk saatlikfilm otomobilin içinde ge-
çiyor.
Amatör bir oyuncu olan Mania Ak-
bari, eşinden boşanmış ve yeniden
evlenmiş, aydm bir kadını canlandı-
rıyor. Mania Akbari, otomobilin için-
de geçen 10 sahnede de yer alıyor.
Yedi yaşındaki oğluyla, birfahişeyle,
kız kârdeşiyle ve türbeye giden bir ka-
dınla konuşuyor.
Fılmin diyaioglan bir kadın gözüy-
le ya da birkaç kadının gözüyle Iran
toplumundaki erkekegemenliğini ser-
giliyor. Mania'nın babasının yanında
kalan oğluyla diyaioglan muhteşem.
Çocuk babasının gözüyle annesini
sorguluyor. Yedi yaşındaki Emin, an-
nesinin evinin kadını olmadığını, doğ-
ru dürüst yemek yapmadığını, dışa-
nda çalışarak babasının isteklerine
Iran'ı Anlatan Film
uygun yaşamadığını anlatıyor.
Mania ise kadın özgürtüğünü sa-
vunuyor. Kadının erkeğin esiri olma-
dığını dile getirmeye çalışıyor. Oğlu-
nu otomobilden indirdikten sonra
arabasına aldığı otostopçu fahişe ile
diyaioglan ise evlilik düzenine sert
eleştirilerin yapıldığı bir tartışmaya
dönüşüyor. Mania kendi evlilik anla-
yışını savunurken kadının seksi para
karşılığı yapmasını eleştiriyor. Fahişe-
nin cevabı ise unutulmayacak kadar
önemli: "Bizseksyaparken peraken-
de çalışıyoruz, siz ise toptancısınız."
Sözlüsüyle ilişkisi bozulan kadınla
olan konuşmalan da erkek egemen
sisteme, örtünmezorlamasına İran'ın
içinden önemli eleştirilergetiriyor. Ka-
dın, daha önceki konuşmalannda sa-
çının yansını örterek türbeye gidiyor-
du. Son görüşmelerinde kafası ta-
mamen kapalıydı. Mania bu kapan-
mayı görünce şunlan söylüyor: "Bu-
gün çok iffetlisin. Istedikleri gibi ka-
panmışsın." Kadın bunları duyunca
başını açıyor ve saçlarını kökünden
kestirdiği ortaya çıkıyor. Mania'nın
bu görüntüye tepkisi de ilginç: "Şim-
di artık kafanı özgürce havalandıra-
bilirsin."
•••
Iran sineması her zaman önemli
bir sinema olageldi. Totaliter molla
rejimi bile Iranlı sinemacılann ruhun-
daki yaratıcılığı öldürmedi. Kiarosta-
mi bir erkek yönetmen. Bu kez şim-
diye kadar yapmadığı bir şeyi yapı-
yor ve Iran'daki kurulu düzene kadın
gözüyle eleştiriler yöneltiyor. Üstelik
bunu İran'ın içinde yapıyor. Bu film
Iran'da oynuyor.
Filmi seyrederken İran'ın diğer Is-
lam ülkelerinden farkını anlamayaça-
lıştım. Iran'da her zaman ciddi bir
toplumsal muhalefet varlığını sürdür-
dü. Şah rejiminin devrilmesinde ka-
dmlar önemli birrol oynamışlardı. Hu-
meyni rejimi onlan tamamen kapan-
mayazorladı.Buaslında kadının top-
lumsal yaşamdan dışlanması anlamı-
na da geliyordu.
Ancak, Iran'dan dışanya yansıyan
manzaralar, kadınlann totaliter anla-
yışa rağmen direndiklerini, haklannı
konjmayaçalıştıklannı gösteriyor. Iran
Meclisi'nde kadmlar varlıklarını sür-
dürdüler. Yalnızca kadmlar değil,
Iran'da aydınlar, gençler de fırsat bul-
dukça tepkilerini ve eleştirilerini dile
getirmekten çekinmediler.
İki dönemdir reform yapacağını
söyleyen ılımlı Hatemi'ye mollalara
rağmen büyük destek veren iran hal-
kı, işte bu değişim isteklerini sandı-
ğa yansıtmıştı. Kiarostami de bu fil-
minde bir sinema yönetmeninin eleş-
tirel yaklaşımını cesaretle ortaya ko-
yuyor. Iran'da duruma itiraz eden cid-
di bir birikim olduğunu dünyaya gös-
teriyor.
Kiarostami'nin toplumsal eleştiriyi
yaparken kullandığı çok basit çekim
tekniklerine rağmen kazandığı sa-
natsal başarı, Iran'daki derin kültürel
birikimin de yabana atılmayacak ka-
dar önemli olduğunu kanıtlıyor. 'Ten"
(On) filmi, Iran'ın bir başkayüzüne ışık
tutuyor. Bir baskı rejimi önce kadın-
lan hedef alıyor. Kadınlann toplum-
sal hayattan dışlanması, bir rejimin
toplumu tam anlamıyla sindirmesi
anlamına geliyor. Bu nedenle kadm-
lar üzerine yapılan tartışma çok önem-
li. Kadının harekete geçmesi, toplu-
mun yansının harekete geçmesi an-
lamına geliyor.
Görünen o ki, Iran'da sisteme ka-
dınlardan önemli itirazlar geliyor. On-
ların erkek egemen sisteme yönelt-
tikleri eleştirilerin özü, totaliter molla
rejiminin eleştirilmesi anlamına geli-
yor.
Iran'da şu anda neler oluyor anla-
mak istiyorsanız, yakında sinemalar-
da gösterime girecek bu filmi kaçır-
mayın. Iran'da gösteri yapan ve da-
ha özgür bir Iran isteyen gençleri an-
lamak için de bu film önemli ipuçla-
rı veriyor.