Katalog

21ŞUBAT2003CUMA CUMHURİYET SAYFA HABERLER Uzlaşma sağlanamaması üzerine tezkere görüşmeleri haftaya kaldı. Gül bugün gelinen son noktayı kamuoyuna açıklayacak 25 Şubat'tanöncezor• ABD ile pazarlık görüşmeleri Meclis'te olağanüstü hareketliliğe neden oldu. Genel kurulu bugün açık tutmak için girişimde bulunan AKP yönetimi, hükümetin anlaşma sağlayamaması üzerine danışma kuruluna öneri getirmedi. • Son karara göre olası tezkere salı gününden önce görüşülemeyecek. Körfez Savaşı dönemine ait 1991 yılı tutanaklan ise Meclis karanyla açılıyor. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hükümetin ABD ile pazarlığı nede- niyle dün Meclis'te telaş yaşanırken anlaşma sağlanamaması sonucu ge- nel kurulun bugün de çalıştınlmasın- dan vazgeçildi. Bu durumda, olası tezkere 25 Şubat Salı gününden ön- ce Meclis'te görüşülemeyecek. Baş- bakan Abduflah Gül, tezkere hakkrn- da gelinen son duruma ilişkin bugün basına bilgi vereceğini açıkladı. Dı- şişleri Bakanı Yaşar Yakış, "istişare- tıin sürdüğünü, bunlar sonuçlanır ve bir metne ulaşıbrsa o zanıan tezkere komısunun tartışılacagını" söyledı. Ankara-Washıngton hattındakı pa- zarlık görüşmeleri nedeniyle TBMM'de dün olağanüstü hareketli- lik yaşandı. Sabah saatlerinde Milli Savunma Bakanı Vecdi GönüL TBMM Başkanvekilı İsmail Alptekin ı ziya- ret ederek 55 dakika görüştü. Daha sonra Meclis Başkanı Bülent Annç, danışma kurulunun saat 13.30 için Şartlı tezkere gündemde EBRUTOKTAR ANKARA - ABD bastası ile bu- nalan Türkiye, hazırlayacağı tezke- renin yürürlüğe girmesini BM kara- nna bağlamaya hazırîanıyor. Bu çer- çevede ABD askerlerinin Türkiye'de konuşlanması ve Türk askerlerinin Kuzey Irak'a gönderilmesini öngö- ren "şarth tezkere", TBMM onayın- dan geçirilecek, ancak yürürlüğe gir- mesi için BM'nin ikinci karan bek- lenecek. Bu yolla ABD baskısını aş- mayı planlayan hükümet, diğeryan- dan uluslararası meşruiyet anlayışı- nı da tezkere metnine taşıyarak ka- muoyuna mesaj verecek. Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış, tezkerenin bir- kaç gün içerisinde TBMM'ye su- nubnasının mümkün olmadığını söy- ledi. Türkiye; askeri, siyasi ve ekono- mik işbirliği alanlannı öngören "nm- tabakat metni" üzehnde uzlaşma arayışını sürdürüyor. Türkiye, bu çerçevede Türkiye'nin kırmızı çiz- gilerini içeren 15 maddelik ve 6 say- falık bir metni, önceki gün ABD Başkanı George W. Bush'a faksla Başbakan Abduflah GüL iletti. Dün Başbakanhk'a gelen Dı- şişleri Bakanlığı Müsteşan UğurZi- yal, ABD'nin, Türkiye'nin taleple- rine ilişkin yarutuu getirdi. Bu yanı- tın yeniden değerlendirmeye alındı- ğı ve Türkiye'nin salı gününe kadar tezkere konusunda son noktayı koy- mayı amaçladığı öğrenildi. Dışişle- ri Bakanı Yaşar Yakış da ABD ile ya- pılan göüşmelerin olumlu bir nok- tada olduğunu ancak tezkerenin bu- gün yann TBMM'ye gönderilmesi- nin söz konusu olmadığını vurgula- dı. Başbakan AbduBah Gül, önceki gün kendisini arayan ABD Dışişle- ri Bakanı Colin P0weffl'a, mutabakat sürecındekı tıkanıklıklara işaret ede- rek bu sorunlar çözülmeden millet- vekillerinin ikna edilememesi nede- niyle TBMM'ye gönderilecek tezke- renin onaylanamayacağını vurgula- nuştı. Türkiye'nin özellikle taleple- rinin yazılı bir mutabakata bağlan- ması konusundaki kararlılığı üzeri- ne ABD, son öneriler paketini dün ABD Ankara Büyükelçisi Robert Ptearson aracılığıyla Ankara'ya ilet- tı. Başbakanlık'ta ve Cumhurbaş- kanlığı'nda gün boyu yapılan toplan- tılarda ABD'nin sunduğu paket de- ğerlendirildi. Başbakanlık'taki ilk toplantı dün sabah saatlerinde GüTün başkanlığında Yaşar Yakış, müsteşa- n Uğur Ziyal ve Devlet Bakanı Ali Babacan ile gerçekleşti. Bu toplan- tının ardından Çankaya Köşkü'ne geçen Gül, burada da Genelkurmay Başkanı Orgeneral HDmiÖzkök ve Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Se- zer ile yeniden son gelişmeleri ve Türkiye'nin alacağı rutumu seçe- neklerini değerlendirdi. Gül daha sonra, Yakış ve Ziyal ile yeniden bir araya gelirken Başbakanlık'taki baş- danışmanlan ile yaklaşık bir saate ya- kın bir toplantı yaptı. toplantıya çağnldığmı açıkladı. Annç, " Yann (cuma) Meclis toplanacak mı" sorusuna "Yorumu sizyapın" yanıtı- nı v erirken ilerleyen dakikalarda da- nışma kurulu toplanhsının saat 14.30a ertelendiği açıklandı. Genel kurulun bu haftakı son çalışma gününden ön- ce yaşanan hareketlilik, tezkere hazır- lığıyla ilgili tartışmalara neden oldu. Ancak saat 14.30'a kadar hükümetin tezkereyle ilgili mesaj vermemesi üzerine grup başkanveküleri danışma kurulunun gündemine "bugün için çahşma" konusunu getirmedi. 91'In tutanaklan acıklanıvor TBMM Danışma Kurulu, CHP'nin önerisi doğrultusunda 1991 yılında ANAP iktidanna Körfez Savaşı'yla yetki veren tezkereyle ilgili gizli otu- rum tutanaklannın açılmasını karar- laştırdı. Anayasaya göre, kapalı oru- rum tutanaklan 10 yıl geçmeden ön- ce açüamıyor. Genel kurul karan doğ- rultusunda Meclis Başkanlığı tuta- naklan kamuoyuna açacak. Genel kurul görüşmesi sürerken ABD Büyükelçisi Robert Pearson, ABD Temsilciler Meclisi üyesı Jeol Hefley'in ziyareti nedeniyle Meclis Başkanı Annç'la bir araya geldi. CHP Istanbul Milletvekili MTo- puz genel kurulda gündem dışı söz alarak olası bir Irak operasyonunun hukuksal meşruiyet temelleri konu- sunu kürsüye taşıdı. Savaş için ne ah- laki ne de siyasi geçerli hiçbir neden bulunmadığını vurgulayan Topuz, bir operasyon için ulusal ve uluslararası meşruiyet zorunluluğu üzerinde dur- du. Topuz, "Busağlanmadan gelecek bir tezkereyi TBMM Başkanı günde- me alamaz, atarsa anayasa suçu işler, gündeme alınır ve görüşülürse oy ve- renleranayasa sucuişler'" dedı. Topuz, BM yeni bir karar alsa bile, anayasa- mn 92. maddesine göre ABD asker- lerinin Türkiye "de bulundurulabile- ceklerini ancak savaş için Irak'a ge- çemeyeceklerini bildirdi. Topuz, AKP'lilere "Medis,dünyadabanşis- teyen mihonlann sesine kulak verme- ti. Aksi halde Yüce Divan'da besap ve- rirsiniz" dedı. Meşrulyet karan Meclls'ln Dışışlen Bakanı Yaşar Yakış, "ABD ile askeri siyasi ve ekonomik alanda görüşmelerin sürdüğünü, mesafe kay- dedildiğini ancak henüz bu görüşme- lerin sonuçlanmadıgını" söyledi. Ya- kış, uluslararası meşruiyet konusun- da anayasanın 92. maddesini anımsa- tırken şu değerlendirmeleri yaptı: "Meşruiyeti hükümet tayin edecek degildir. Ne hükümet, ne Meclis Baş- kanfağı konuyu bu açıdan izfemek mec- buriyetinde degildir. Bir tezkere geti- rUirse bu müzakere edilirken Meclis meşruiyet zemininin oluşup ohışma- dığına karar verir. Uluslararası meş- ruiyet zemininin oluşup oluşmadıgı bir siyasi konudur, MecMsimiz buna karar verecek." AKP'DE TEZKERE SANCISI Itirazalara 'disiplin' tehdidi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - ABD ile savaş pazarlığı sürdüren AKP iktidan, diğer yandan grubunu "ikinci tezkereye" hazırhyor. Tezkereyle ilgili olası oylamada daha az fıre verilmesi için grup yönetimince milletvekilleri uyanbrken AKP Genel Merkezi de hükümeti eleştiren milletvekillerine "disiplin'' tehdidinde bulundu. Parti yöneticilerinin baskısına isyan eden retçi milletvekillerinden Göksal KüçükaH ise hükümeti eleştirerek "Bunlann kuiaklanna domdom kurşunu dökülmüş, duymuyortar" dedi. Üs ve limanlarla ilgili tezkerenin oylamasında I4'ü ret olmak üzere 40 dolayında fire veren AKP grubu, ikinci oylamaya daha sancılı giriyor. Bağlayıcı grup karan almayacaklannı açıklayan AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan, milletvekilleriyle 20'li gruplar halinde görüşmesini de sürdürüyor. AKP Genel Başkan Yardımcısı Dengir Mir Mehmet Fırat, istifa tehdıtlenne karşı "İstifa edeni zoria rutmayız. îstifa tek taraflı irade beyamdn-. 362 kişilik grupta muhatif sesler olabilir. Türkiye, demokrasi ile yönetitiyor. Genel başkandan üyekre kadar herkes parti tüzüğüne uymak zonındadır. Aykm davrananlar olursa tüzüğün gereğini yerine getiririz" açıklamasını yaptı. Küçükall, partlslne tepklll İkinci tezkerenin kabul edilmesi durumunda AKP'den aynlacağını açıklayan tstanbul Milletvekili Göksal Küçükali ise yönetimin tavnna tepki gösterdi. Küçükali, "Bunlann kulaklarma domdom kurşunu dökühnüş, duymuyorlar" dedi. TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu ise "92. maddede meşruiyet kenmesi kuBanıhyor. Meşruiyet farkh, hukukiUk farkh. Meşruiyet kabul görmek demek. Bir şey meşru olabilir, anıa hukuki obnayabflir. Kıbns konusunda BM bir karar alsa karşınuza getirse o zaman ne yapacagH?" görüşünü dile getirdi. ABD Temsikiler Meclisi üyesi JoelHefley,5 kişihk heyette biıükte Türkive BüyükMillet' Meclisi Başkanı Bülent Annç'la görüşmek üzere geldL(AA) KararsızlıkBM'yeyansıdı tf Diplomatik kaynaklar, silah denetçilerinin raporunun ertelenmesinde Türkiye 'nin henüz ABD askerine konuşlanma izni vermemesi olduğu görüşünde DışHaberler Servisi-ABD ve tn- giltere'nin, Irak savaşının önünü açacak ikinci BM karar tasansı üze- rindeki çalışmalan sürerken bazı kaynaklar, tasannın BM Güvenlik Konseyi'ne sunumunun Türkiye'nin kararsızlığı yüzünden ertelendiği- ni belirtti. BBC, 2. tasannın bu hafta ya da gelecek hafta sunulrnasının öngörül- düğünü. ancak BM silah denetçile- rinin Güvenlik Konseyi'ne yeni si- lahsızlanma raporunu sunacağı 3 Mart'tan sonrasına ertelendiğini be- lirtti. Habere göre ABD'li bazı dip- lomatik kaynaklar. gecikmenin ne- denlerinden birinin de Türkiye'nin henüz ABD askerinin topraklanna konuşlanma izni vermemesi oldu- ğunu söyledi. Tasarı Konsey'e sunulacak ABD Başkanı George Bush ile Ingiltere Başbakanı Tony Blair ön- ceki gün telefonda 2. BM tasansı- nı ele aldı. Diplomatik kaynaklara göre Amerikan-Ingiliz ortak tasan- sıyla Irak'a son bir süre tanınacak. îngiltere'nin BM Büyükelçisi Je- remy Greenstock, tasannın Irak'a "açık ya da örtük biçimde" son bir süre tanıyacağını, ancak metin üze- George W. Bush ile Tony Blair önceki gün telefonda 2. BM tasansını ele akn. Amerikan-İngiliz ortak tasansry la Irak'a son bir süre tanınacak. rinde henüz anlaşma sağlanmadı- ğını söyledi. Adını açıklamayan bir ABD'li yetldli tasanrun gelecek haf- ta Konsey'e sunulacağını öne sür- dü. BBC'ye göreyse Washington yönetimi tasan konusunda bölündü. Beyaz Saray'daki üst düzey yetkili- lerin bir bölümü Irak'ın 1441 sayı- lı BM karannı ihlal ettiğini belirten kısa bir tasan sunulmasını savunur- ken bazılan Irak'a kısa bir süre ta- nınmasını, kimileriyse Washing- ton'ın BM'den bağımsız olarak ken- di ültimatomunu vermesini istiyor. Ingiliz Guardian gazetesi, ABD'nin mart başına kadar Kör- fez'deki yığınağını tamamlayıp sa- vaşa hazır duruma getirmeyi plan- ladığmı, ancak bunun gecikebile- ceğini yazdı. Gazete, bu gecikme- nin nedenlerinden birinin Anka- ra'yla Washington arasmda süren pazarlıklann hâlâ sonuçlanmaması olduğunu bildirdi. Ingiliz Times gazetesi de, BM Güvenlik Konseyi üyelerinin BM silah denetçilerinin şefi Hans Büs'ten. yeni tasanda kullanılmak üzere,raporundaIrak'tan belirli ta- leplerde bulunmasını istediklerini kaydetti. Diplomatlar, Ingiltere, Fran- sa ve ABD'nin, Blix'ten Irak'a si- lahsızlanmasıyla ilgili kesin koşul- lar getirmesini istediğini söyledi. Diplomatik çevreler, raporda Irak'ın menzüi BM'nin belirlediği sınırla- n aşan El Samud füzelerinin imha- sıyla ilgili koşullar getirihnesinin beklendiğini belirtti. Rusva'dan veto tehdldl Rusya Dışişleri Bakanı Igor İva- nov, Moskova'nın savaş yetkisi ve- recek 2. tasanyı veto edebilecekle- ri sinyali verdi. îvanov, Italyan Cor- riere della Sera gazetesine verdiği demeçte "tlke olarak 2. karara kar- şı degüiz, ama tasannın hangi ama- ca hizmet edeceğüıe bakacağız. Ta- san BM denetçilerinin yetküerini güçlendirmeyi hedefliyorsa üzerin- de düşünürüz. Ama, güç kuUanınu- nın önünü açıyorsa bunun çokzarar- h olacağını düşünüyoruz,'' BM'NİN 1041 SAYILI KARARI Joplu imha silahlannın yok edilmesi için Irak'a son bir fırsat verme amacı taşıdığı öne sürülen BM'nin I44l sayılı karan, BM Güvenlik Konseyi'nin 8 Kasım 2002 tarihinde düzenlenen genel toplannsında kabul edildi. 1441 sayılı karar Irak'ın elindekı tüm toplu imha silahlannı BM gözetiminde imha etmesini istiyordu. Kararda, BM müfettişlerinin hiçbir kayıt ve şarta bağlı kalmaksızın ıstediklen bütün bölgelere girebilecekleri, yer altuıda bulunanlar dahil olmak üzere istedikleri tesisleri, santrallan, raporlan ve gereklı gördükleri araçlan arayabilecekleri, istedikleri tüm görevlilere veya gerekli gördükleri başka şahıslara ulaşabilecekleri ifade ediliyor. Uygulama takvlml %/ 15 Kasım 2002'ye kadar Irak'a karan gözden geçirmesi ve kabul ederek Güvenlik Konseyi'ne karann gereklerini yerine getireceğine dair bilgi vermesi için süre tanınacak. • 15-18 Kasım 2002 tarihleri arasında BM Silah Denetçileri Heyeti'nin başkanı HansBlh ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın Başkanı Muhammed d Baradey, en az 20 kişılik bir uzman heyetıyle Bağdat'a gıderek bağlantılan kuracak, çalışma ofislerini, ANAYASANIN 92. MADDESİ Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde savaş hali ilanını ve Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası antlaşmalann veya milletlerarası nezaket kurallannın gerektirdiği haller dışında, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasma izin verme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nindir. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde veya ara vermede iken ülkenin ani bir silahlı saldınya uğraması ve bu sebeple silahlı kuvvet kullanmasına derhal karar verilmesinin kaçınılmaz olması halinde cumhurbaşkanı da Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullanılmasına karar verebilir. silah müfettişlerinin çalışacağı laboratuvarlan ve kullanacaklan yollan belirleyecekler. • 25 Kasım 2002'den itibaren yaklaşık 12 kişiden oluşan bir ilk çalışma heyetı Irak"a giderek ön hazırlık ve acil teftişler yapacak. • 8Aralık 2002'de Irak'ın BM Güvenlik Konseyi'ne, toplu imha silahlannı geüştirme programlanyla ve bu silahlann kullanımıyla ilgili oldukça ince aynntılar ve etraflı bilgiler içeren bir rapor göndermesi gerekiyor. Yani 8 Aralık 2002'de Irak'a tanınmış 30 günlük süre dolmuş olacak. • 23 Aralık 2002'den itibaren Irak'ta, geniş çaplı bir teftış ve arama çalışması başlatılacak. Bu tarihte başlatılacak arama operasyonu için 80-100 arası müfettiş gönderilecek. Bu tanhte, BM Silah Denetçileri Heyeti ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın aramayı başlatması için tanman 45 günlük süre dolmuş olacak. • En geç 21 Şubat 2003 'e kadar BM Silah Denetçileri Heyeti ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın yaphklan araştırmalarla ilgili raporlannı hazırlayıp BM Güvenlik Konseyi'ne sunmalan gerekiyor. t/ Araştırma heyetlerinin Irak'ta çalışmalannı başlatmalanyla birlikte BM Güvenlik Konseyi'nin muvafakat edeceği bir program hazırlamalan gerekiyor. Programın ne kadar sürede hazırlanacağı konusunda ise kesin bir tarih venlmiyor. Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu: TBMM'yi hiçbir makam denetleyemez tstanbul Haber Senisi - Marmara Üniversitesi (MÜ) Hukuk Fakültesı anayasa hukuku öğretim üyelerinden Prof Dr. İbrahim Kaboğlu, TBMM'nin kararlan üzerinde Anayasa Mahkemesi'nin ya da başka bir makamın denetiminin olmadığına dikkat çekti. Kaboğlu. "TBMM'nin karar verirken halkın banş içinde yaşama, yaşam hakkı, komşu ülkede banş hakkı gibi beklentilerini göz önüne alması gerekir*" dedı. Kaboğlu, anayasanın 92. maddesindeki "uluslararası hukukun meşru saydığı haüer"in yahıızca BM kararlanyla sınırh olamayacağını belirterek "nuslararası hukukta en meşru zemin BM'dir, ancak tek meşruluk zemini BN1 degildir. Her zaman BM karanyla milletlerarası meşruiyeti özdeş kabul edemeyiz. Türkiye'nin karşı karşjya kalabilecegi farkh olayiarda bir esneklik payı bırakması gerekir'' diye konuştu. TBMM kararlannın Anayasa Mahkemesi denetiminde olmadığına dikkat çeken Kaboğlu şunlan söyledi: "TBMM'nin, yabancı bir ülkeye asker gönderUmesi ve yabancı bir ülke askerinin Türkiye'de konuşlandmlnıasına izin verme yetkisini kullanmada. banş zamanı ile Irak'a ciddi saldın olasüığı döneminde bir aynm \ apflabilir."