Katalog

19 ŞUBA12003 ÇARŞAMBA CUMHURtYET SAYFA HABERLER Kimyasal ve biyolojik silahlara sahip olduğu belirtilen Irak'm nükleer silaha sahip olması inandıncı görünmüyor Saddamsokaktuzamkuruyor irakSilahh Kuvvetleri 1980-1990 yıllanm kapsa^an dönemde 900.000 kişilik kapastesi ile sayısal açıdan dünyanın dördüıcü büyük ordusuna dönüştü. Ne var ki kâğıt îzerindeki bu muazzam güce karşın Irak o-dusundaki eğitim ve moral hiçbir zamat üstün bir düzeye ulaşamadı. lk olarak 1982 yılında îran'a karşı kimyasal silah kullanan Saddam Hüseyin yönetimi Îran-Irak savaşı ve sonrasmdaki Körfez savaşı sürecinde de ordudaki yeniden yapılanma çabalanndan istediği sonucu alamadı. Nükleer silah hedefine ulaşamayan Irak denetlemelere rağmen kimyasal silahlardan vazgeçmedi. *3addam Hüseyin'in ABD saldınsına karşı en büyük kozu donanımı normal birliklere oranla çok daha iyi olan Cumhuriyet Muhafızlan olacak. ABD'ye karşı Irak'ın elindeki tek seçenek çatışmalan "kentlere çekerek" sokak savaşlanna girmek ve savaşın süresini uzatarak lehinde bir kamuoyu oluşmasını sağlamak. ERCA> ÇtTLİOĞLU ! Irak'i yönelik askeri bir operasyo- ' nunartKyalnızcazamanınıntartışıl- i dığı şu günlerde, Irak'ın elinde bulun- i duğu scylenen "KMe Imha Silahla- n" (MPW) \e Irak ordusunun savaş gücü üzerinde yapılan çeşitlı ve bir- bin ile ç;lışkili spekülasyonlar gerçek- leri ne dçüde yansıtmaktadır? Irak, -»izı çevTelerin ifade ve iddia ettiği gbı 1991 Körfez Harekâtı'nda uğradıji ağır yıkıma karşın hâlâ çok güçlü bir orduya sahip olmayı sür- dürmette midır? Irak'n elinde olası bir savaş halin- de çevn ûlkeleri tehdit edebılecek ni- telik ve menzilde füze stoklan var mıdır\t Irakbu füzeleri gereğinde sa- hip olduğu iddıa edilen kitle imha si- lahlann. atma vasıtası olarak kullana- bilecekdonamma sahip midir? Dünyanın dörtiüncü büyüt ordusuydu 1970\e 19801i yıllar arasında ya- pı, sılahdonanımı, lojistik, komuta sis- temlerikonulannda pek çok değişik- lik geç.ren Irak Silahlı Kuvvetleri özellikle 1980-1990 yıllannı kapsa- yan dönemde Saddam" ın politikala- n doğrultusunda 900.000 kişilik ka- pasitesi ile sayısal açıdan dünyanın dör- düncü büyük ordusuna dönüştü. Sa- vaş halmde bu rakamı 2 milyon kişi- ye yükseltme kapasitesine sahip olan Irak, insan gücüne koşut olarak aynı dönemde sahip olduğu tank sayısnıı 2.700'cen 5.700'e, top sayısını da 2.300'den 3.7OO"e yükselterek güçlü bir savaş. makinesinin korkulu sahibi konumuna yükseldi. 1987 yılında yedeklerle birlikte sa- yısı 1.7 milyon olarak tahmin edilen Irak ordusu, 7 kolordu, her biri bir zırh- h ve bir mekanize tugaydan oluşan 5 zırhlı tümen ve yine her biri, birisi arh- lı ikisi mekanize tugaylardan oluşan 3 mekanize tümene sahip bulunuyor- du. Bu güçlere ek olarak 3 zırhlı tu- gay, bir piyade ve bir komando tuga- yındanoluşan Cumhuriyet Muhafiz- lan da Irak ordusunun omurgası için- de yer almaktaydı. Bu bırliklenn dışında Irak, aynı dö- nemde u halkbirlikkrT olarak adlan- dırdığı 30piyade tümeni ile 6 özel kuv- vet tugayına sahip bulunmaktaydı. Dökürnü verilen bu gücün caydın- cı varlığırun komşu ülkeler üzerinde yarattığı tedirginlik, özellikle Irak'ın, ülkesi topraklarını savunma açısın- dan bu denlı büyük bir orduya gerek- sinimi olmadığı gerçeği ile karşılaş- tınldığında saldırgan emellere kanıt olarak gösterilmekteydi. Ne var ki kâğıt üzerindeki bu muazzam güce karşın Irak ordusundaki eğitim ve moral hiçbir zaman üstün bir düzeye ulaşamamış, özellikle 1975 ve 1979 yıllan arasındaki Kürt isyanlan ile baş etmede belirgin bir zafıyet ya- şanmış, öyle ki Irak hükümeti çatış- malar sırasında ordudan "firar edeo- terin" sayısındaki çoklugu dikkate alarak bir af karan almıştı. Irak'ın bu derece büyük bir ordu- yu silah altında tutmasına gerekçe olaraknüfus ve toprak açısından ken- disinden çok daha büyük ve güçlü olan îran gösterilmiş, Iran'la savaşın sona ermesinden sonra Irak ordusun- dan 200.000 kişi terhis edilerek, si- lahlı güç. insan sayısı bakımından kü- çültülürken üstün teknolojili Sovyet silahlan satın alınarak ordunun vuru- cu güç ve kabilıyetinin yükseltilme- sine çalışılmıştır. Irak bire ü f üstünlüğe karşm kazanamadı Iran-Irak savaşı sırasında Irak'ın tank, top, zırhlı araç, uçaksavar silah- lannda tran'a karşı sağladığı bire üç üstünlüğe karşın Irak ordusu, savaşın sonaerdiği 1987 yılındayine de îran'a kesin darbe indirecek nihai bir saldı- nyı göze alamamış ve sekiz yıl süren savaşı zaferle sonuçlandıramamıştır. Sahip olduğu üstün silah ve ateş gücüne karşın Irak ordusu iyi yöne- tüemediği, güçlü bir liderlikten yok- sun bulunduğu için Iran'la olan sava- şı kazanamamış ve çöken moral ne- deni ile özellikle piyade birliklerin- de çok ağır kayıplar vermiştir. Ko- muta kademesinin taktik bilgilerinin yetersizliği ve katı tutumlan ile kü- çük birlik komutanlannın inisiyatif kuUanmadaki yetersızliklennin yü- zeye yansıdığı Iran savaşı, görüntü- deki ürkütücülüğüne karşın Irak or- dusunun gerçek gücü konusunda so- ru işaretlerini gündeme getirmiş ve Saddam bu noktada ordunun yeni- den yapılandınlması çalışmalanna başlamıştır. seçkln' blrllkler Bu dönemde dünyadaki hemen tüm silah üreticisi ülkelerden silah satın alan Irak (Sovyetler Birliği, Fransa, Çin, Batı Almanya, ttalya, Brezilya. Polonya, Çekoslovakya, Mısır) ordusunda kullandığı değişik silah sistemleri nedeni ile standardi- zasyona gidememiş, bunun sonucu olarak hem eğitim hem de yedek parça temini açılanndan daha bü- yük sorunlarla karşılaşmaya başla- mıştır. Bu koşullar altında ve Iran savaşının komuta kademelerinde ya- rattığı moral çöküntü giderilip, ordu güçlü bir sevk ve idareye kavuşturul- madan girişilen Kuveyt harekâtı ise dam'a bağlı olan Cumhuriyet Mu- hanzlan'nın donanımı normal birlik- lere oranla çok daha iyi durumdadır. Özellikle son dört yüdır tüm enerji- sini Cumhuriyet Muhafizlan'nın sa- vaş gücü ve donanımını arttırmaya yönelten Irak rejimi, bu gücü de ye- niden yapılandırarak 8 tümen gücü- ne yükseltmiştir. Bunlann üçü mo- dern ve üstün teknolojili T-72 tank- lan kullanan al-Nida. al-Hammura- bi, al- Medina zırhlı tümenleridrr. Cumhuriyet Muhafizlan'na bağlı al- Abıd mekanize tümeni ile dört piya- de tümeni de Irak'ın seçkin birlikle- ri arasuıda yer almaktadır. Cumhu- riyet Muhafizlan'na ait tümenlerde T-72 tanklan dışında BMP tıpi zırh- lı personel taşıyıcılar, Fransız yapı- mı GCT tipi kundağı motorlu topçu ve Avusturyayapımı GHN-45 tipi çe- kili topçu birlikleri bulunmaktadır. Askeri uzmanlar, günümüzde Irak Kara Kuwetleri"ninyedeklerle bir- likte yaklaşık 700.000 kişiden oluş- Kara Kuvvetleri'nde aynca Hot, Milan, AT-1, AT-3, AT-4 tipi güdüm- lü fuzelerle sayılan binlerle ifade edi- len 85 ve 100 mm'lik tanksavar top- lar bulunmaktadır. 550 savas uçağı var Körfez Savaşı'nda çok büyük bir darbe alan Irak Hava Kuvvetleri'nin bugünkü durumuna gelince; askeri gözlemciler ve özellikle Pentagon, Irak'ın elinde 350 kadar savaş uça- ğı bulunduğunu ileri sürmektedirler. Bunlar Mig-21, Mig-23, Mig-25, Mig-29, Mirage Fl ve Su-22 tipi uçaklar olup bunlann ancak 150 ka- danrun operasyonel durumda oldu- ğuna inanılmaktadır. Irak Deniz Kuvvetleri'ne gelince; 8000 mevcutlu bu kuvvetin elinde 1 adet Yugoslav yapımı firkateyn, Rus yapımı 2 hücumbot, Rus, Yugoslav ve tngüiz yapımı 50 kadar devriye botu ve 5 adet destek gemisi bulun- de aynı akıbete uğrarruşlardır. An- cak Irak'ın 25 kadar ScudB füzesi- ni sakladığı ve bu fiizelere kimyasal ve biyolojik başlık yerleştirdiği, yi- ne UNSCOM yetkililerince açıklan- rruş bulunmaktadır. Irak'rn sayısal açıdan bir büyüklük ifade eden or- dusunun vurucu gücü bu büyüklük- le örtüşmemektedir. Irak ordusu- nun en büyük zaafı ise etkili bir ha- va gücünden yoksun bulunmasıdır. Mottvasyonda ekslkilk Öte yandan hafıf silahlarla donaül- mış Irak birliklerinin (Cumhuriyet Muhafızlan dışında) savaş güç, eği- tim ve motivasyonlan konusunda cid- di kuşkular bulunmaktadır. ABD'nin çok ağır bir bombardı- manla başlayarak Irak ordusunun tüm iletişim, komuta kontrol sistemlerini ilk anda devre dışı bırakmayı amaç- layan hava saldınsı sonunda, aralann- daki bağlantı kopmuş ve izole edil- Saddam Hüseyin, savaş durumunda düzenli birliklerinin karşı koymasından çok sokakta yaşanacak gerilla savaşına güveniyor. Ka- dınlann da silah kuşandıklan milis güçleri, Irak yönetiminin savaşı uzatarak kamuoyu yaratma planının en önemli aktörleri olacak. gerek Irak gerekse Irak Silahlı Kuv- vetleri'ni sona doğru götüren adım olmuştur. Savaş sırasında sahip olduğu silah- lann yaklaşıkyansıru kaybeden Irak, Körfez Savaşı sonrası elinde kalan malzemelerle yeni bir örgütlenme- ye gitti. Savaş öncesi var olan 7 zırh- lı ve mekanize tümen sayısı üçe, 20 piyade tümeni ise 15'e indirildi. Cumhurlyet Muhafızlan Irak'ın Kara Kuvvetleri'ne bağlı zırhh ve mekanize tümenlerinde kul- lanılan tank ve zırhh araçlar eski tek- noloji ürünü olduğu için, hareket im- kân ve kabiliyeti ile ateş gücü açı- sından çok önemsenecek bir güç oluşturmaktan uzak görünmektedir. Ancak klasik ordu emir ve komuta- sı dışında yer alarak doğrudan Sad- tuğunu, bunun 150.000'inin elit Cum- huriyet Muhafızlan birlikleri bün- yesinde görevyaptıklannı belirtmek- tedirler. Irak kara ordusunun elinde mevcut silahlar ise 500 kadarileritek- nolojili Rus yapımı T-72 tankı ile yaklaşık 100Ö kadar T-62, T-55 ve T- 54 tipi tank ve 2000 dolaymda BTR ve MBT tipi zırhlı personel taşıyıcı ve muharebe aracı olarak tahmin edilmektedir. Askeri analistler, Irak kara ordu- sunun silah açısından içinde bulun- duğu zayıf duruma karşın özellik- le tanksavar silahlar açısından hâ- lâ güçlü olduğuna inanmaktadırlar. Uzmanlar, Irak ordusunun elinde günümüzde çok sayıda Milan anti- tank füze ile Pah-1 ve Sa.342 tipi he- likopterlere monte edilen Hot, AS- lls ve AS-112s tipi tanksavar füze- ler olduğunu bildırmektedirler. Irak maktadır. Irak ordusunun elinde ay- nca hava savunma silahı olarak sa- yılan 500 dolayında tahmin edilen Rus yapımı SA-2, SA-3, SA-6/8 gü- dümlü füze ile 1500 kadar SA- 7/1416 tipi füze bulunmaktadır. Irak'm sahip olduğu kısa, orta ve uzunmenzilli fiizelere gelince; Bir- leşmiş Milletler silah denetçileri- nin hazırladıklan raporlara göre bunlann cins ve menzilleri şöyledir: Ebabil-100, 100 kilometre; El-Sa- moud, 150 kilometre; Scud-B, 300 kilometre; El Fahd 300, El Fahd 500, 300 ve 500 kilometre; El Hü- seyin, 600 kilometre; El Hijarah, 750 kilometre; El Abbas, 900 kilo- metre. Körfez harekâtı sırasında Irak'ın elindeki fuzelerin çok büyük bir bölümü imha edilmiş, kalaiüar ise Birleşmiş Milletler silah denet- çileri tarafından tespit edildiklerin- BM araştırmasında ortaya çıkan sonuç. Irak nükleer silah hedefine ulaşamadı Körfez Savaşı'ndan önce Iraklı biüm adamlannın nükleer silah üretimi için çalışmalara başladıklan bilinmektedir. Irak'ın nükleer silah üretme kapasitesine sahip olup olmadığı konusu halen tartışmaya açıktır. 1992 yıh nisanında bir grup Amerikalı, lngiliz, Fransız ve Rus bilim adamırun BM'nin isteği doğrultusunda Irak'ın nükleer kapasitesi üzerinde yaptıklan araştırmalar, Irak'ın şu aşamada nükleer silah üretmenin en az beş yıl gerisinde olduğu sonucunu ortaya koymuştur. Irak'ın kendisine ilk nükleer silaha sahip olma konusunda koyduğu hedef 1991 yıh idi. Ancak 1988 yılında başîatılan çahşmalarda Irak başanya ulaşamadı. Sahip olduğu fuzelerin savaş başlıklanna yerieştirilebilecek ağırlıkta bir nükleer bomba üretme konusunda güçlüklerle karşılaşan Irak, aynca nükleer silah yapımmda kullanılacak zenginleştirilmiş uranyum elde etmekte de pratikte güçlüklerle karşüaştı. Aslında Irak, uluslararası destekle nükleer enerji elde etme çalışmalanna 1975 yılında başladı. 2010 yılına kadar bitirilmesini planladığı altı nükleer enerji santralından en az dördünü devreye alma konusunda çalışan Irak, bu planında da başanlı olamadı. ABD'nin Irak'ın nükleer silah elde etme kapasitesinde olduğu yolundaki açıklamalan mevcut verilerle karşılaştınldığmda bunun abartıh bir yaklaşım olduğu ortaya çıkmaktadır. Gerçeklerin yansız seslendirilmesi gerektiginde, Irak'ın kimyasal ve biyolojik silahlara sahip olduğu ve bunlan üretme kapasitesinin sürdüğü ne kadar doğru ise Irak'ın bugünden yanna nükleer bir güce dönüşmesi ve nükleer silah sahibi olması da o denli gerçek dışı görünmektedir. miş küçükbirliklerin toplanma ve et- kili bir savunma sergileyebilmeleri beklenmemelidir. Sokak savaşı ABP'yl zorlar Olası bir operasyonda hava üstün- lüğünü tartışmasız bir biçimde elin- de bulunduracak ABD güçlennin, Irakbirliklerinenefes akhrmayarakbu- naltacaklan ve savaş güçlerini kıra- caklan düşünüldüğünde, Irak'ın elin- deki tek seçenek, çatışmalan "kent- lere çekerek'' sokak savaşlanna gir- mek olacaktır. Böyle bir durumda, hafıf silahlı birliklerini kullanabilece- ğini düşünen ve savaşın süresini uza- tarak lehinde bir kamuoyu oluşması- nı sağlamaya çalışacak ü^k, verece- ği büyük kayıplara karşın zamanı bir silah olarak kullanmayı deneyebile- cektir. Askeri anlamda büyük kayıp- lar verilmesi kaçınılmaz olan sokak çatışmalan ise ABD'nin girmekten ke- sinlikle uzak duracagı bir tarz ola- caktır. Hem vereceği kayıplan kendi kamuoyuna kabul ettirmede çekece- ği güçlük ve iç kamuoyunda büyüye- cek muhalefet, hem de ABD'nin tem- sil ettiği gücün bir yara alarak uğra- yacağı imaj kaybı; Irak, ABD'yi so- kak çatışmalanna çekerken ABD"nin bu tür bir çatışmadan uzak durması sonucuna eşlik edecektir. Özetle Irak ordusunun ABD'nin üstünteknolojili askeri savaş makine- si karşısında direnme şansı bulunma- maklabirlikte, savaşınkentlereve so- kaklara taşınması halinde ABD kayıp- larve zaman açısından zorlanacakrır. Bu aradaharekete geçirilecek propo- ganda makinesinin ise harekâtın uza- ması halinde ABD'yi zordurumdabı- rakması kaçınılmaz olabilecektir. Bu nedenle ABD, operasyonu olabildiğin- ce kısabir sürede kesın bir sonuca ulaş- tırmak zorunluluğunu duyacaktır. llckfiztransavBşı sa-asndakiım'asal silah kııBananlrak, bn sflahı 1988 yıtoıda shiDere karşı da kuBanmaktan çekmmedi ve 5.000 ldşmin ölümüne neden oMu. Kimyasal ve biyolojiktehdit yok edilemedi Irak, şarbon ve botulinum zehiri geliştirerek biyolo- jik silah programını 1985-86 yıllannda başlatn. 1988 yılında ürettiği biyolojik maddelerin hayvan- lar üzerinde denemesini içeren "alan çalışmalanna'' başlayan Irak, aynı yıl 1500 litre şarbon mıkrobu üretti ve üretimini 1989'da 8425 litreye yükseltti. 1990 yüında ise 6000 litre botulinum zehiri üretti. Irak'ın biyolojik silah programına bağlı altı ana merkez, Bağdat Biyolojik Araştırma Merkezi'nden yönetıknekteydı. BM Ozel Komısyonu'nun silah denetçilerinin araştumalan sonucu yayımladığı ra- porlara göre Irak'ın ehnde bugun 14500 litre şarbon mikrobu bulunduğu ve bunlann bir bölümünün Scud-B füzelerinin savaş başhklanna yerleştirildiği sanıhyor. Yine Irak'ın ürettiği 19000 htre botulinum zehirinin 10000 litre kadannın Scud-B füzelerinin savaş başlıklan ile ucaklardan atılmak üzere hazır- lanan sprey tanklanna yerleştirildiği, bir bölümünün ise 80 ve 120 mm çapmdaki havan ve top mermile- rine yüklendigi rapor edilmiş bulunmaktadır. Irak'ın elinde gaz kangrenine neden olan klostridi- um perferjeninden 340 litre, karaciğer kanserine ne- den olan aflatoksinden 1850 litre bulunduğu sanıl- maktadır. BM silah denetçilerinin hazırladıklan ra- porlarda, Irak'ın sahip olduğu aflatoksinin bu- bölü- münü 16 adet özel hazırlanmış bomba ile iki adet menzilleri uzanlmış Scud füze savaş başlığına yer- leştirmiş olduğu belirtihnektedir. 3000 deponun 800'ü bombalandı Irak'ın özellikle şarbon mikrobunu atmak için 2000 litre kapasiteli özel bir sprey tankı geliştirdiği, imha edilenler dışuıda kaçınldığı saptanan 12 tankın ne- rede olduğunun bilinmediği de BM Özel Komisyo- nu raporlannda bir uyan olarak yer almaktadır. Ay- nı raporlara göre Irak'ın biyolojik silah yüklediği bilinen 157 bomba ve Scud füze başlıklanndan bu- güne kadar bulunarak imha edilenlerin sayısı yal- nızca 25. Diğer 132'sinın nerede olduğu ya da sak- landığı, bugüne kadar tespit edilememiştir. Körfez Savaşı öncesi Irak'uı sahip olduğu biyolojik silahla- nnı 3000 ayn noktada depoladığı, böylehkle hepsi- nin saptanarak vunümasını engellemek istediği bi- linmektedir. Nitekim savaş sırasında vurulan tesis- lerin sayısı yalnızca 800 dolayında olup diğerlerine ulaşılamamıştır. Körfez Savaşı sonrası yapılan araş- tırmalarda, Irak'ta 23 ayn kimyasal silah üretim te- sisi saptanmıştı. Bunlardan Samarra adı ile de bili- nen ve aynı zamanda biyolojik silah üretiminde de kullarulan, Bağdat'ın 75 mil batısındaki Al Mutan- nah, görünürde zararlı böcekler için ilaç üreten ma- sum bir zirai mücadele tesisi niteliğinde idi. Aslında bu masum görüntü altında Al Mutannah'da sinir, hardal ve tabun gazlan üretilmekteydi. Stoklar 1 milyon klşlyi öldürebillr Nitekim savaş sonrası denetlemelerde bulunan BM müfettişleri, burada 6000 adet sarin gazı doldurul- muş 122 mm'lik roket ve 205 ton hardal gazı ele ge- çirmişlerdi. Irak'uı bilinen beş çeşit sinir gazından (GA-tabun, GB-sarin, GD-soman, GF ve VX) en az üçünü üretme kapasitesine sahip olduğu, ürettiği ve geçmişte bunlan gerek askeri (uan-Irak savaşı) ge- rek sivil (Halepçe) hedeflere karşı kullandığı bilin- mektedir. BM raporlanna göre Irak'ın elinde buhm- durmayı sürdürdüğü botulinum ve şarbon stoklan, bir rniryon kişiyi öldürmeye yeteceİc ölçüdedir. imha açıklamaları inandırıcı değil Irak'uı büyük bir çeşitlilik arz eden biyolojik silah programı içinde antraks, botulinum, risin, aflatoksin gibi maddelerin üretildiği bilinmektedir. 1990 Ağustosu'na kadar biyolojik silah üretimini büyük mıktarlarda yapmayan Irak, bu tarihten başlayarak üretimine hız vermiştir. BM raporlanna göre Irak, biyolojik silahlannın ilk alan denemesini 1988 Mart ayında Mutannah tesisleri yakuıındaki Muhamme- diyat'ta gerçekleştirmiştir. 1990 Körfez harekâtın- dan sonra Irak, bazı ılaç ve kimyevi madde üreten tesislerini biyolojik silah üretme merkezlerine dö- nüştürmüş (örneğin Daura'daki şap ilacı üretim te- sisleri), Kasım 1990- Ocak 1991 tarihleri arasında 5.400 ütre çeşitli toksin üreterek bunlan ülkesinin çeşitli yerlerinde depolamışûr. Irak, BM silah de- netçilerine yaptığı açıklamalarda 10.000 litresi si- lahlara yüklenmiş 19.000 htre botulinum, 6.500 lit- resi yüklenmiş 8.500 litre antraks ve 1.850 litresi yüklenmiş 2.200 ütre konsantre aflatoksin ürettigini belirtmiştir. Bunlann savaş sonrası imha edildiğini açıklayan Irak, BM denetçilerine imhaya ilişkin ya- zılı emir ve sonuç belgelerini gösterememiştir.