Katalog

SAYA CUMHURİYET 12 ŞUBAT 2003 ÇARŞAMBA 12 EKONOMİ Mnilyada arttı • İMÎR (AA) - Egeen yapılan mobılya ihraatının 2002 yılında, «öncej yıla göre yuzde $S9 ararak 10 mıhon 805 hn dolara ulaştığı bildiıldı. Bu yılın ocak ayına } apılan mobilya ihrac.tı ıse geçen yılın synı lönernine göre yüzdr 65 ırtış gösterdi ve 1 nılyon 73 bın 907 dolarolarak gerçekleşti. İhracıt yapılan ülkeler arasııda ıBc sırayı 220 — bin d»lar ıle ABD aldı. Yurtüifı hancına yeıi duzenleme • ANKARA (AA) - Karayjlu veya ticari amaça sefer yapan deniz taşıtlan ile günübirlik sınır lomşusu ülkelere seyahıt edenlerden artık yurtdtfina çıkış harcı alınmıyacak. Aynca değışnrilen Yurtdışına Çıkışbrda Harç Alınnasına İlışkin Usul ve Esıslar Hakkında Karar a ihracatçı bırlik- lerine üye firma temsil- cilerio de kapsayacak bir bend eklendi. Marketlep kurbanla güldii • İSTANBUL (AA) - Taksitle ödeme, internet- ten sipariş, eve teslim gibi uygulamalarla kur- banlık satışlannda adeta ayn bır pazar oluşturan organıze zıncir mar- ketler, bu alanda oldukça rağbet görüyor. Gima Pazarlama Müdürü Tuğba Enhoş, beklenti- lerinin 2 katı kadar satış yaptıklannı söyledi. Tansaş Pazarlama ve tletişim Müdürü Bora Tannkulu da, bu yıl bayram sonuna kadar da 5 bin satış öngördüklen- ni kaydettı. Intennet 2002'yi kötii geçirdi • İSTANBUL (AA) - Tüm Internet Derneği Başkanı Emre Kurttepeli, ekonomik krizın ınternet sektörünü de ağır etkıl- diğini belirterek, 2002'de internet kuHanıcı sayısında yüzde 70 artış beklenirken, bunun yüzde 10-15 düzeyinde kaldığını söyledi. Türkiye'dekı ınternet sems sağlayıcılann sayısında bır azalma yaşandığını kaydeden Kurttepeli, bırkaç yıl önce 5O'ye varan bu şirketlerin 35'e düştüğunü dile getırdi. Işadaım gözünü İran'a dikti • TRABZON (AA) - Dış Ekonomik Ilişkiler Kurulu Türk-tran Iş Konseyı Başkanı Ali Osman Ulusoy, ış çevrelerinin. gıderek büyüyen Iran pazanna yönelmelen gerektiğıni söyledi. Iran'm yalonlığının yanı sıra, genç nüfiısu ve artan tüketim talebiyle geleceği olan bir pazar niteliğinde olduğunu ıfade eden Ulusoy, özel- lıkle Doğu Karadenız'in Iran ile iş yapma olanağının fazla olduğunu belırtti. Ulusoy, "tran yakında bızim ıçın ıkıncı Rusya pazan gibi olacak" dedi Boeing-Havelsan işbiPliği • NEW YORK (AA) - Amenkan Boeıng ve Türk Havelsan firmalan ortak fuze üretımi için ışbirlıği karan aldı. ABD'dekı iş çevrelerine yönelik gazetelerde yer alan haberlere göre, Boeing fırması. iki şırketin ellerindeki yetenek, teknoloji ve diğer olanaklan kulla- narak, balıstık fuze üretı- mı ve geliştirilmesi için bırlıkte çalışacaklannı açıkladı. Sosyal güvenlik kurumlannm tek çatı altmda toplanması kaygıya yol açtı Çalışan Sağ-Kur'a karşıANKARA (ANKA) - Sosyal gü- venlik kurumlannın tek çatı altmda toplanması ve sigorta branşlannın bir- birinden aynlması projesı kapsamın- da SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandıgı ortadan kaldınlarak yerine sağlık, emeklılik ve sosyal dayanışma kurum- lannın oluşturulması öngörülüyor. Proje kapsamında üç kurum bir çatı al- tında toplanırken sendıkal çe\Teler, söz konusu yöntemin kamu emekHHk sıstertüni dınamitleyeceğmi öne sürü- yor. Oluşturulması öngörülen Sağlık Si- gortası Kurumu (Sağ-Kur) sağlık pnmlerini toplayacak ve sağlık hız- meti sunumunu yapacak. Emeklilık pnmlenni toplama ve emeklılik maaşı bağlama ışlerini yürütmek için de Emeklilik Sigortası Kurumu'nun ku- • Mevcut sosyal güvenlik kurumlannın tek çatı altında toplanmasının sorunlar yaratacağını ileri süren Türk-îş yetkilileri, söz konusu yöntemin sosyal sigorta sistemini çökerteceğini ve kamu emeklilik sistemini dinamitleyeceğini savundu. rulması öngörülüyor. Aynca herhangı bir sosyal güvencesı olmayanlara primsiz yardımlar ve çocuk esirgeme hizmetkrinin verilmesi amacıyla da Sosyal Dayanışma Kurumu oluşturul- ması planlanıyor. Emeklılik ve Sosyal Dayanışma Kurumlannın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığf na, Sağ- Kur'un da Sağlık Bakanlığı'na bırakıl- ması amaçlanıyor. Türk-İş: Sorun yaratır Türk-lş Başkanlar Kurulu'na sunu- lan raporda, sosyal güvenlik kurumla- nnm mevcut sorunlan giderilmeden ve sigorta yardımlannda norm ve stan- dart bırliği sağlanmadan tek çatı uygu- lamasının büyük sorunlara neden ola- cağı kaydedildi. Emekli Sandığı, SSK ile Bağ-Kur ve sandıklar tarafından sunulan sigorta hizmetlen arasında büyük farkhlıklar olduğu vurgulandı. Türk-lş Sosyal Güvenlik Danışma- nı Celal Tozan, oluşturulacak yeni sıs- temın finansman ihüyacırun karşıla- nabilmesi prim yükünün arttınlması yoluna gidileceğini savundu. Tek çatı uygulamasuun maliyehnin çahşana ve ışverene kesileceğinı savunan Tozan, bu nedenle kayıt dışılığm artacağını öne sürdü. Tozan, yenı modelde dev- letin sosyal güvenlik sistemine katkı- smın iyimser tahminlerle yıllık 3.5 milyar dolar olarak hesaplandığmı kaydetti. Model değişikliğimn kamunun sağ- lık hizmetlennden çekılmesini bera- berinde getireceğini, sağlık hizmetle- rinin özerk ve özel duruma geçeceği- nı öne süren Tozan, düzenlemelerle SSK hastanelerinin ışleyemez hale ge- leceğini ve hastanelerin özelleştiril- mesinin yolunun açılacağını ileri sür- dü. Kamu emeklilik sistemine alterna- tif olarak bireysel emeklilik sistemi- nin göstenleceğinı söyleyen Tozan, "Söz konusu uygulama sosyal gü- venlik sisteminin dibine dinamit ko- yuyor" dedi. ındıstan DÜNYADAN... DÜNYADAN... DÜNYADAN... DÜNYADAN... DÜNYADAN... Dün Körfez, bugün irak ABD medyası savaşa sarddı • Amerikan medya sektörünün devleri, bir yandan savaştan çıkacak haberlerden kâr etmeyi planlarken bir yandan da azalacak hatta sıfirlanabilecek reklam gelirlerinin endişesini üzerlerinden atamıyor. Ekonomi Servisi - Amerikan medyası, Körfez savaşında ciddi derecede azalan reklam gelirlerin- den aldığı darbeleri unutamamış- ken bu sefer kapıdaki Irak Sava- şı'ndan rant sağlama hesaplan pe- şinde koşuyor. Körfez Savaşf nda olduğu gibi "temiz" bir çatışma beklediği belirtilen Amerikan medya sektörünün devleri, bir yandan savaştan çıkacak haberler- den kâr etmeyi planlarken bir yan- dan da azalacak hatta sıfirlanabi- lecek reklam gelirlerinin endişesi- ni üzerlerinden atamıyor. Dünyanın en büyük medya ku- ruluşlanndan "Vivendi Univer- sal"m. nakit sıkıntısını bankalar- dan almak üzere anlaştığı 1 milyar Euro ıle telaf i etme planlan yapar- ken "AOL Time Warner"m ağır borç yükünü hafifletip kısmen hal- ka açılarak yatınmcılann güvenı- ni yenıden kazanmaya çalıştığı ifa- de ediliyor. Körfez Savaşı'nın "yıldızı" CNN, Fox News ve M- SNBC gibi ünlü haber kanallan- nuı savaşın ilk günlerüıde 1 milyon dolarlık günlük gelir sağlayan rek- lamlann tamamen durmasım bek- ledikleri ifade ediliyor. Savaşın kısa sürmesi halinde ise reklamcılann birkaç hafta içinde geri döneceklerini düşünen medya devlerinin, potansıyel savaş duru- munun yarattığı belirsizlikten hu- zursuzluk duyduğunun altı çizili- yor. Medya sektörü. 1991 yılında yine Saddam Hüseyin'e karşı gi- rişilen Körfez Savaşı'nda artan masraflar ve çöken sistem ağlan- nın yanı sıra bir de tüketicilerin azalan harcama eğilimleri nede- niyle reklam gelirlerinde oluşan yüz milyonlarca dolarlık zarar ile zor duruma düşmüştü. Ekonomi Servisi - Hindistan'dakı eylemlerde bulunmuş, hediyelik eşya sa- Hindu Mılliyetçi Partısi "Shiv Sena"mn tan dükkânlara saldırmış, el ele tutuşan üyeleri, hediyelik eşya satan bir çiftleri taciz etmişlerdi. Cinsiyet dükkânın önünde Sevgilıler Günü için aynmcılığının yoğun olarak yaşandığı hazırlanan tebrik kartlannı yakarken Hindistan'da milliyetçiler "sevgi"'ye görülüyor. Hindu milliyetçileri, önceki duyduklan bu anlaşılmaz hıncı tebrik senelerde de bu tür protesto amaçlı kartlanndan çıkanyorlar. (Fotoğraf: AP) Meksika tarım politikasını yeniliyor NAFTA'ya karşı ulusal cephe oluştu MEXICO CITY (AA) - ABD ve Kanada'nın da taraf olduğu Kuzey Amenka Serbest Ticaret Bölgesi'run (NAFTA) büyük tepki çektiği Meksika'da, hükümet yoğun talepler üzerine ulusal tanm politikası başlahyor. Meksika Devlet Başkanı Vicente Fox'un başlattığı bu polıtikaya dair anlaşmanın müzakereleriyle, yoksul çiftçılere yardımlar sağlanacak. Hükümet tanm programlanna bu yıl 117 milyar peso (11.7 mılyar dolar) ayınp, ülke tarihinde tanm bütçesı rekoru kıracak. Muhalif gruplar ıse Meksikalı küçük çıftçilere daha fazla koruma ve yardım talep ediyor. Bu gruplar NAFTA anlaşmasının küçük ölçeklı çıftçıleri felakete sürükleyen tanmla alakalı maddeleri ve hükümlerinin yeniden müzakere edılmesini istiyor. Muhalif gruplar. Meksika tanm sübvansıyonlannı kısarken, ABD'nın kendi çiftçısine sübvansiyonlan arttırdığım iddia ediyor. Raam 100 dükkânda geçiyor Hintli Keşiş, yeni para birimi yarattı Ekonomi Servisi - On dört yıl Himalayalar'da ınzıvaya çekilip bir keşış gibi yaşayan "Transdantal meditasyon" ustası Hintli fizikçı Maharishi Mahesh Yogi'mn yarattığı para birimi "raam" ile Hollanda'da 100'den fazla dükkânda alışveriş yapmak mümkün. Para arzında yasal tek yetkili organızasyon olan Merkez Bankası'nın bu durumu "riskli" gördüğü ve halkı raam banknotlanyla yaptıklan değişımlerin Euro kesiminin kapsamına girmeyebıleceği konusunda uyardığı belirtiliyor. Raamlann. Fortıs Bank'ın yan kuruluşu olan Belgo-Dutch Fınansal Enstıtüsü'nde 10 Euro karşılığı değiştınlebıldıği ıfade edılirken raama olan ilginin gittikçe arttığı belirtiliyor. Güney Amerika ve Afrika'dan raamı kullanmak için teklif almdığı söylenıyor. 5 milyon hayranı olan Maarishı, 1960'lann ortasında Beatles grubunun da bu felsefeye ilgi duymasıyla adını duyurmuştu. Bulgaristan, Arnavutluk, Romanya ve Yunanistan'dan otobüs seferi yapılacak Festival tadında alışveriş firsatı Ekonomi Servisi - tstanbul'u yılm dört mevsımi alışveriş yapılabilir, gezilebilir bir marka kent olarak tamtmak amacıyla ikincisi bu yıl ya- pılacak alışveriş festivali "Istanbul Shopping Fest 2003" için hazır- lıklar sürüyor. Istanbul Büyükşehir Beledı- yesı öncülüğünde Istanbul Ticaret Odası (İTO), Türkiye Seyahat Acentalan Birli- ği (TÜRSAB) ve Türkiye Otel- cilerBirliği(TÜ- ROB) tarafından düzenlenen îstan- bul Shopping Fest. 15 Şubat-15 Mart ta- rihleri arasında gerçek- leştirilecek. İTO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Yıldı- nm, alışveriş festivalıne katılmak isteyen fir- ma. mağaza ve otellerin son başvuru süresinin 7 Şubat Cuma gününe kadar uzatıldığmı açık- ladı. Festival kapsamında, söz konusu tarihler ara- sında mağazalar yüzde 50 indirim yapacak. Otellerde indirimli konaklanabileceğini kayde- den Yıldınm, yurtdışmdan katılrmın artması ve • Istanbul'u uluslararası turizm ve dünya markası haline getırmeyi amaçlayan Alışveriş Festivali"nin açılış kokteyli Kapalıçarşı'da yapılacak. 15 Şubat-15 Mart tarihleri arasında komşu ülkelerden indirimli otobüs seferleri düzenlenecek. etkinliğin duyurulması içın çahşmalann hız ka- zandığını söyledi. Yıldırım. "Bulgaristan, Arnavutluk, Ro- manya ve Yunanistan'dan insanjar indirim- li otobüs seferleriyle gelecekler. Önemli olan, 15 Şubat-15 Mart döneminde mevsimin de değişmesi dolayısıyla büyük indirimlerle tüm dünyaya bunu duyurmak. Artık. festıvalde Istanbul'a gelirsen, ulaşımm bedavaya gelir' düşüncesini oturtmaya çabşıyoruz" diye ko- nuştu. Festival kapsamında Kapalıçarşı, Akmerkez gibi alışveriş merkezlerinde de festivale gelen turistlere yönelik gösteriler yapılacak. Festivalin açılış kokteyli, 18 Şubat Salı akşa- mı Kapahçarşı Kalpakçılar Caddesinde yapı- lacak. Kapalıçarşı Esnaflar Derneği Başkanı Ahmet Kamil Şengör, Kapalıçarşı'mn Istan- bul'un iş piyasasındakı can daman olduğunu vurgulayarak ocak-nisan aylan arasmda 3-4 ay- lık sakın bir dönem geçirdiklerini, organizasyo- nun amacınm da kış periyodunu daha aktif ha- le getirmek olduğunu belirtti. Etkinlik kapsammda indirimler, hediyeler ve sürprizler sunulacak. Mağazalardan alışveriş merkezlerine, çarşılardan restoranlara, müze- lerden galerilere, gece kulüplerinden güzellik merkezlerine, spor salonlanndan otellere ve konser salonlanna kadar Istanbul'da faaliyet gösteren firma ve kuruluşlar festivale katılabı- liyor. Festivale Balkan ülİcelerindenTürk cum- huriyetlerine, Almanya'dan Italya'ya kadar pek çok ülkeden turist bekleniyor. SOYLEŞtLER KORKUT BORATAV Radikalleşme Zamanı Otobüste, dolmuşta, çarşı pazarda birbirini ta- nımayan insanlar hiddetle, çaresizlik içinde dert- leşiyorlar. Radyo programlanna telefonla katılıyor- lar. Yoğun bir tartışma var. Konu, aylardan beri ilk kez, geçim sıkıntısı ve işsizlik değil; Irak savaşı... Başka hiçbir konuda gözlenmeyen bir görüş birli- ği ortaya çıkıyor: "Irak savaşına Türkiye'nin bulaş- masını ve topraklanmıza Amerikan askerlerinin gelmesini istemiyoruz." Görüş birliği, sadece savaş karşıtlığında değil; Amerika'nın Irak'a saldırma nedenleri etrafında da oluşmakta. Halkımızın ortak teşhisine göre, Irak savaşı, ABD'nin dünyaya egemen olma tasa- nlannın bir parçasıdır ve bu aşamada Ortadoğu ile petrolün kontrolünü hedeflemektedir. Kısacası, ABD'nin Irak'ta izlediği, adı konmasa da emper- yalist bir politikadır. Peki, hükümetin Amerika'ya teslimiyeti konu- sunda ne düşünülüyor? Burada da ortak bir teş- his söz konusudur: "Türkiye gırtlağına kadar borçludur; IMF'den para gelmezse iflas etmek durumundadır; hükümet de IMF'nin patronu ABD'nin dümen suyunda gitmek ve Irak savaşına katkı yapmak zorunda bırakılmaktadır." Bu görüş- leri savunan işçi veya memur, esnaf veya köylü, işsiz veya ev kadını, ilkokul veya üniversite diplo- malı insanlanmızın tümünde güçlü bir sağduyu ve pek çoğunda şaşıtacak bir bilgi birikimi ortaya çıkmakta. Ancak, bu saptamayı, "ne yapmalı" sorusu izle- diğinde, insanlanmızın ilk kez, aşağı yukan tam ortadan ikiye ayrıldığını gözlüyoruz. Bir gruba gö- re, "hükümetin eli kolu bağlıdın çaresizdir, Ame- rika'nın dümen suyundan gitmek zorundadır." Burada, egemen çevrelerin yaymaya çalıştığı gö- rüşlerin, halk bilincindeki ilk izlerini gözleyebiliyo- ruz. Ancak önemli bir farkla: Medyamızın "Ameri- kan muhipleri", müttefikimiz ABD ile işbirliğinin hem zorunlu hem de yararlı olduğunu; zararlan- mızın, IMF'nin de katkısıyla belki de fazlasıyla karşılanacağını; aynca Irak'a demokrasiyi getir- mek gibi yüce bir amaca da hizmet edeceğini tel- kin ediyorlar. "Teslimiyet"] kaçınılmaz gören in- sanlanmızın büyük çoğunluğu ise bunu "mecbu- ren sineye çekilen kötü bir şey, hatta bir felaket" olarak algılamakta ısrarlılar. Ikinci bir grup ıse Irak savaşında ABD'nin dü- men suyunda gidilmesini kaçınılmaz görmemek- te; hükümetin teslimiyetini affetmemekte; Türki- ye'nin, "Karşıyız, katılmıyoruz, katkı yapmayaca- ğız" diyebilmesi gerektiğini savunmaktadır. Bu, özünde tepkisel tavra dayanıyor: "Bu memleket, çok daha güç koşullarda dünyaya kafa tutabilmiş- tir; şimdi niye yapmasın" Kendi kaderine egemen olma, açtkçası siyasi bağımsızlık özlemi ve bunun ancak ekonomik bağımsızlığa bağlı olarak ger- çekleşebileceği bilinci yaygındır. Ama nasıl? Çok sayıda insan bu soruya yanıt anyor. Ve yanıtlann sıradan değil, radikal olması gerektiğini hissede- rek... • • • Işte bu nedenle, radikal ekonomik çözümleri ıs- rarla, tekrar ve tekrar savunmak, bir yurtseverlik görevi olarak sosyalbilimcilerin, iktisatçılann, mu- halif siyasi akımlann, meslek gruplannın acil gün- demini oluşturmak zorundadır. "Radikalleşme" derken dış ticaretin, bankalann, kilit sektörlerin kamulaştınlması gibi kurulu düzenin sınıriannı zorlayan, "sosyalizan" çözümleri kastetmiyorum. Ekonomik yönetimi, dış ve iç finans kapital ve rantiye egemenliğinden azade kılacak köklü (an- cak tümüyle düzen-içi) yönelişlerden söz ediyo- rum. Bu tür çözüm arayışlan öteden beri (ve adeta geleneksel olarak) solda yer alan iktisatçıların ve akımlann tekelinde olmuştur. İlk kez, karşı saflar- dan bir çevreden, Islamcı kimlikli iş adamlannın derneği olan (ve AKP iktidan ile arasınm da çok iyi olmadığı bilinen) MÜSlAD'dan aynı doğrultuda bir çaba ile karşılaşmak şaşırtıcı ve sevindirici oldu. MÜSİAD'ın "ekonomide acil eylem planı" başlığı- nı taşıyan betgesini kastediyorum. Aktaralınv. "İç borç.. faiz yükünü hafifletmek.. için, vadesi iki yıla kadar olan DİBS'lerin (Devlet İç Borçlanma Senetlerinin) yüzde 75'lik kısmı yeni borçlanma enstrümanlan ile.. değiş-tokuş ettirilmelidir. Bun- lara uygun vade ilave edilmeli.. getirileri de TEFE artı.. Türkiye'nin uluslararası piyasalarda muhatap olduğu risk primi olmalıdır... Bu operasyona katıl- mak istemeyen alıcılar için erken itfa altematifi dü- şünülmeli veya DlBS'ler vadelerinde yeniden borçlanmaya gidilmeksizin itfa edilmelidir... Bu- nun için Merkez Bankası Kanunu'nda değişiklik yapılmalıdır... Kısa vadeli spekülatif sermaye ginş ve çıkışlannı caydırmak.. amacıyla her sermaye çı- kış hareketine.. Tobin Vergisi konulmahdır." Işte kimi solcuların yıllardır savunduğu öneriler- den bir bölümü, yani iç borç yükünü konsolidas- yon veya para basarak itfa yoluyla hafifletmek; sı- cak para hareketierini de caydırmak/engellemek seçeneklerini bu kez Islamcı kanat da cesaretle gündeme getiriyor. MÜSİAD'ın programında bir yığın yanlış, boş- luk, açık varmış... Servet veya faiz vergisi seçene- ği yokmuş... önerdikleri sıcak para vergisi Tobin Vergisi'nden farklı bir şeymiş... Ne gam? Türki- ye'yi dış ve iç finans kapitalin, IMF, Dünya Banka- sı ve VVashington'un tahakkümünden kurtarabile- cek; böylece savaş ve banş konulannda, toplu- mumuzun geleceği üzerinde, halkımızın istek ve özlemlerini siyasete taşıyabilecek her tavır, her öneri, her çıkış desteklenmelidir. Istersağdan, Is- lamcılardan, ister soldan, Kemalistlerden, sos- yalistlerden gelsin... etcoNOMi I f92& Tûrkiye-Macaristan Ticaret Anlaşması imzalandı. 196* Fransa ile 25 milyon dolarlık yardım anlaşması imzalandı. 19B& Boğaz Köprüsü'nün yaptmı 2. beş yıllık plana alındı. 1970: Çeftk Makine Sanayi Şırketi (Cemtaş) kuruldu. f97f: Türkiye'nin ıkinci otornobil fabnkası olan Bur- sa'daki TOFAŞ Cevdet Sunay tarafından açıldı. f978r Almanya Türkiye'ye 130 milyon mark kredi açtı. 2001: Ihlas Grubu hisselerinin tahtalan kapatıldı. 2001: Koç Holding,Tofaş-Rat ve Ford Otosan ürün- lerini pazartayan 17 şirketi birteştirdi. 2001- Bakanlar Kurulu'nda bor madenleri özel- teştirme kapsamı dışında bırakıldı. , •»* •fl