Katalog

2B KASIM 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIZI DevrimciöCUMHURİYET ILKELERİNDEN ÖDÜN VERMEDÎ CevdetArun: Amacımız zaferi üerigötürmekti Cumfıuriyet'e ar fıuriy tutanf N e r m i n Yılmaz NEVVARE ÜNSAL'IN AYVALIKTA BAŞLAYAN OYKUSU Cumhurtyet'ten okuduğu paragrafokulyolunu açtı • CevdetArun, 1931'de ilkokul öğretmenliği ile başlayan mesleğini 1976yılına kadar idarecilik ve müfettişlik ile sürdürdü. Meslek hayatı boyunca insanlık, yurt, millet, cumhuriyet ve hizmet sevgisini şiar edindiğini söyleyen Arun, "Daima iyiye, doğruya, güzele ulaşmayı hedefledim. Atatürkçülük ve Cumhuriyet ilkeleri ile nizamlann gösterdiği yoldan aynlmamayı hedef aldırmaya özen gösterdim" diyor. ugün 92 yaşında olmasına rağmen. Cumhunyefin ilk yıllanna rastlayan ögrencilik ve öğretmenlik dönemini eksiksiz hatırlayan Cevdet Arun, öğretmenin toplum ile kaynaşmasının örneği oldu. Öğretmenlik yıllannda öğrencilerine, velilenne önderiik yaptı. Müfettişlik döneminde de bilgi ve deneyimlerinı öğretmenlere aktardı. Savaş sonrasında yaşanan zorluklann her anını yaşayan Cevdet Arun, 1911 yılında îstanbul Anadoluhisan'nda doğdu. Cumhuriyetimizin ilk yenilikJerinin yeşerdiği 1926-1931 yıllan arasında îstanbul Cağaloğlu Erkek Muallim Mektebi'nde yahlı okudu. "Öğretmenlik ideafinin aşılandığı her şeyin öğretmenden bekkndiği tefldni" ile yetiştırildığı okuldan 1931 yılında ilkokul öğretmeni olarak mezun oldu. Milli Eğitım Bakanlığı"na mektup yazarak Anadolu'da görev yapmak isteğinde bulununca Burdur merkezindeki Turan İJkokulu'na tayin edildi. Öğretmenlik yıllanndan bu yıla kadar derslerde de hayatta da öğretmen olduğunu hiç unutmadı. - Cumhuriyetin kuruluş \ıllan çocukluğunuza naal yansKİı? CE\DET ARUN - ilkokul diplomamı 1924 yılında aldım. O zaman ilkokullar 6 yıl eğitim veriyordu. îstanbul'un işgalini. Ingiliz, Fransız askerlerinın şehirde dolaşnğını hatırhyorum. Yaşadığımız idarenin aksak taraflannı gördüğümüz için yönetimin mutlaka değişmesi gerektiğini düşünüyorduk. Mustafa KemaJ Paşa bunu görerek mevcut sistemi değiştirdi. Henüz çocukken memleketin kurtulacağını, güzel şeylerin olacağını hayal ederdim. Sonunda îstanbul'un kurtuluşunu gördük. 6 Ekim 1922'de , ilkokul öğrencisi olarak îstanbul'u teslim alan Refet Paşa'nın karşılanışında hazır bulundum. Kılıçla kazanılan zaferi kültürle ileriye götürmek en büyük hedefti. Cumhuriyet îstanbul'un kurtuluşundan sonra ilan edildi. Bizlere çok şey kazandırdı. Bugün geldiğimiz noktayı Cumhuriyet'e borçluyuz. - Öğretmennğe nasü geçtiniz? 28Ocak 1936. Ankara Gazj Eğitim Enstitüsü öğrencileriTürk Kuşu AlanTnda motorsuz tayyare ve paraşüt kursunda. (Üstte) 22 Haziran 1930. Kilyos'ta askerlik dersi kampı. ARUN- 1926-1931 yıllan arasında, şimdiki îstanbul Kız Lisesi'nin bulunduğu Cağaloğlu'ndaki binada tstanbul Erkek Muallim Mektebi'ni yatılı okudum. Öğretmenlenmiz, her vesile ile bize öğretmenlik idealini aşılıyor, memleketin imannda ve kültür reformunda bize büyük görev düştüğü telkın ediliyordu. Genel psikoloji, çocuk psikolojisi, sosyoloji, pedagoji, çocuk yetiştirme ilmi gıbi her dersin öğretmeni aynydı. Doğru, iyi, güzel şeylerin aranıp bulunacağı, Cumhuriyet ışığının her tarafa yayılacağı öğretiliyordu, - Dk görev yeriniz? ARUN - îki arkadaşım ile birlikte Maarif Bakanlığı'na mektup yazarak, Anadolu'da çalışmak istediğimizi bildirdik. Burdur Merkez Turan tlkokulu'na tayin edildim. Okuldaki sımf öğretmenliğinden başka "Mfllet Mektepleri* ve "Gece Mektepleri" adlanyla açılan dershanelerde de yetişkinlere yeni Türk harflerini, alfabeyi ögrettim. Küçük şehrin gelişimine, sosyal ve kültürel faaliyetlere katkıda bulunduk. - Hangi sosyal akthiteleri oluşturdunuz? Eskjden öğretmenleregönderilen mektupta meslekte karşılacaklan sorunlar ve >-apıhnası gereken görevier bikürüiyordu. ARUN - Burdur Turan Mektebi'nde sosyal aktiviteler konusunda ne yapabileceğimi çok düşündüm. Sportif hiçbir faaliyet yoktu. Çocuklara voleybolu öğretmeye karar verdim. Ama araç gereç, malzeme yoktu.Voleybol ağını ördüm. Iki tane dırek yaptık. Voleybol sahamızı diğer okullar da örnek aldı. Saat üçte ders biterdi. Çocuklarla birlikte ben de kahrdım. Dersten sonra turnuva düzenlerdik. Ben tiyatroya ilgiliydim. ÖğretmenJerle tiyatro çahşmalanna başladık. Gelirini hayır kurumlanna vermek üzere temsiller vermeye başladık. Müzik öğretmenimiz Musa Süreyya Bey, tek ve çok sesli şarkılar öğretmişti. Bu çalışmayı öğrencilerime ögrettim. Öğrencilerimden biri şef oldu. Sonra okul geceleri düzenledik. Bu geceler bir bakıma kültür sanat geceleriydi. Şiirler okunuyor, fıkralar, anılar anlatılıyordu. - Hep suuf öğretmeni olarak mı kakunc? , ARUN-tki yıl ilkokul öğretmenliğinden sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi Bölümü'ne girdim. Üç sene de orada okuyarak 1936 yılında mezun oldum. Orada çok iyi eğitim aldık. Türk Tayyare Cemiyeti'nin gayelerinden bir tanesi de memlekete pilot yetiştirmekti. Motorsuz tayyare (planör), paraşütle atlama kursu gördük. - Atatürk'ün eğnlme verdigi desteği bizzat yaşaııuş bir eğitimci olarak neler söylemek istersiniz? ARUN - Atatürk döneminde Milli Mücadele'ye kalemiyle, kafasıyla, ruhuyla hizmet edenler milletvekilliği ile ödüllendinlirdi. Resim öğretmenimiz Şe\ f ket Dal da böyle seçilerek milletvekili oldu. Setim Son Tarcan da ödüllendirilen öğretmenler arasında yer aldı. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'nü bitirince Milli Eğitim Bakanlığı'nca seçilerek Almanya-Berlin Beden Eğitimi Bölümü'nde tahsilıme devam ettim. Beden Eğitimi ve Kürek Çekme ihtisas öğretmenliği belgemi alarak yurda geri döndüm. Kısa bir süre Gazi Eğitim Enstitüsü Beden 4. Haziran 1932. Anın'un Burdur Turan Okuhı'nda öğretmenHğe ilk başladbğı gün 19Mayısgösterilerine halk danslarını getirdi Üç arkadaş Almanya Berlin Devlet Beden Eğitimi Akademisi'ne gönderildik. Türkiye'ye döndüğümüzde orada gördüklerimizi uygulamaya başladık. Daha önce 19 Mayıs çalışmalannda halk oyunlan yoktu. Biz de enstitü müdürüne müracat ettik. Gazi Eğitim Enstitüsü, Yüksek Öğretim Genel Müdürlüğü'ne bağlıydı. Oradan tahsisat istendi. Atatürk'ün yakın arkadaşlanndan Yüksek Öğretim Genel Müdürii Cevat Dursunoğlu "Erzurum Yöresi oynarsanız yanhma ohır, izin veririm" dedi. Çünkü Erzurumluydu. Gereklı yardım yapıldı. 19 Mayıs 1941 yılında yetmiş kişüik bir ekiple gösterimizi yaptık. Zehra Öğretmen ve ben, 19 Mayıs hareketlerini ilk defa yapnk. Eğitimi asistanlığı. arkasından muvazzaf askerlik hizmetimi bitirince 1940 yılından itibaren Gazi Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi öğretmenliğine getirildim. On üç yıl çalışarak ortaöğretime branş öğretmeni yetiştirdik. - Yönedciük yapanız nu? ARUN-Dokuz yıl enstitü müdür yardımcılığı ve başyardımcılığı yaptım. Daha sonra bakanlık müfettişliğine atandım. Müfettiş ve başmüfettiş olarak 24 yıl Türkiye'nin her tarafinda bu görevi yürüttüm. 1952 yılında Bakanlık müfettışi oldum. - Hayaünız yurdu aydınlatmaİda geçmiş. ARUN -1931 yılında daima gururla andığıin ilkokul ögretmenliği ile başladığım mesleğimi, idarecilik ve müfettişlik ile sürdürerek 1976 yılında emeklı oldum. Meslek hayatım boyunca insanlık, yurt, millet, cumhuriyet ve hizmet sevgisini şiar edindim. Daima iyiye, doğruya, güzele ulaşmayı hedefledim. Cumhuriyet ilkeleri ile nizamlann gösterdiği yoldan aynlmamayı hedef aldırmaya özen gösterdim. Çambca LJsesi'nden öğretmeni Fehamet Çamdarboğhı.l nsal sonra Çamdarhoğhınun bem müfettişj hem de müdürii oktu. M uharrem Zihni'nin kızı 1926 yılında Ayvalık'ta dünyaya geldi. Nevvare Ünsal'ın çocukluğu, Cennet Tepesi'nin kuzeyindekı zeytinliklerde. Cunda Adası'ndaki taş evlerin arasında geçti. Çok sevdiği yerler arasında, babasının işlettiği mor salkımh asmalı kahvenin çardak altı gelirdi. Orada zaman zaman domino oynayan yaşhlann taşlanm kanş tınr, kimı zaman da düşmana yörede ilk kurşunu sıkan Yüzbaşı AK Bey'in kahramanlık hikayelerini dinlerdi. Ama Tatar Muharrem. çocuklannın zeytinci olmasını istemiyor, onlann okuyup devlete millete faydalı kişiler olmasını arzu ediyordu. Bu düşünce ile de Ayvahk'tan Istanbul'a göçtü. Sonra da kızlannın öğrenimi için 'mor salkımh kahvehaneyi' ve 'zeytinliklerini' sattı. - Mor Salkımh Kahvehane'ye bir daha gittiniz mi? NEVVARE ÜNSAL - Hatıralannı yıllarca yaşadığım mor salkımh kahvehaneye ve doğduğum eve yıllar sonra Bakanlık müfettişigittim, ama satın alan kişı bizı içeri kabul etmedi. Ben de dışandan bakmakla yetindım. -Eski anılânnızı tazeiediniz. ÜNSAL - Babam okumaya meraklı olduğu için kahvehaneyi, vannı yoğunu satıp bizi fstanbul'a götürmüştü. Orada Şehremini 31 Mektebi'ne yazılmak için müracaat ettim. O zamanlar okullann numarası vardı. Henüz 6 yaşında bir çocuk olduğum için beni kabul etmek istemediler. Ablamdan okumayı yazmayı öğrenmiştim. Bana uzattıklan Cumhuriyet gazetesinden bir paragraf okudum. Beni kaydetmek istemeyen Huriye Gerçek öğretmen ikna oldu. Okulu ve öğretmenlerimi çok sevdim. Bugün bir yere gelmemde Pakize Sert adlı ilkokul öğretmenimin önemlı katkısı oldu. Bana verdiği ışıkJa. ben de Cumhunyete ışık oldum. - bkokulu o okulda nu bitirdiniz? ÜNSAL - Dört yıl Şehremenı 31 îlkokulu'nda okudum. O arada ablalanmdan birisi Burdur'a gelin gitti.Ardından biz de Burdur'a gittık. 1938 vılında Burdur Ortaokulu'na başladım. Ablamla beraber parasız yatılı imtihanına gittik. Ablamla ben, Türkiye birincisi ve ikincisi olarak sınavı kazandık. Erenköy Lisesi'ndeki üç haftalık eğitimden sonra Çamlıca Kız Lisesi'ne naklimiz yapıldı. - Savaş yıûan eğitiminize nasıl yansıdı? ÜNSAL-Her vesıleyle yaşadık Cumhuriyeti. Atatürk devrimlerini gerçekten inanarak yaşadık. Ikinci Cihan Savaşı yıllannda çok sıkıntı çektik; kıtlığı gördük. O sıkıntılı günler. kendi imkânlanmızla başımızın çaresine bakmasını öğretti bize.. Orta birinci sınıftan lise birinci sınıfa kadar bu okulda okudum. Sonra Erenköy Lisesi'nde olgunluk sınavına girdim. - Neden öğretmenlik? ÜNSAL - Öğretmenlerim 'avukat' veya 'öğretmen' olmamızı önenrlerdi. Maddi imkânlanm müsaade etmediği için yatılı okumam gerekiyordu.Bu yüzden yatılı olarak okumak için îstanbul Yüksek Öğretmen Okulu'na yatılı girdim. - Okul günleriniz... LiNSAL - Okulda çok iyi bir ahenk vardı. Eski öğrenciler yeni gelenlere yardımcı • Nevvare Ünsal'dan: Şehremini 31 Mektebi'ne yazılmak için müracaat ettim. O zamanlar okullann numarası vardı. Henüz 6 yaşında olduğum için beni kabul etmek istemediler. Fakat ablam okula giderken ondan okumayı yazmayı öğrenmiştim. Bana uzattıklan Cumhuriyet gazetesinden bir paragraf okudum. Beni kaydetmek istemeyen Huriye Gerçek öğretmen ikna oldu ve beni okula kabul etti. oluyorlardı. îstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü'nde tahsilimizi sürdürüyorduk. Hocalanmız 2. Dünya Savaşı'nda Hhler'den kaçan profesörlerdi. Cossbik, Manyas gölünü kuş cennetine çeviren kişi bizim hocamızdı. Geceleri pedagojik formasyon dersleri alırdık. - Pedagojik formasyon zorunlu muydu? ÜNSAL - Temel amaç öğretmen yetiştirmek olduğu için pedagoji şarttı. Köy Enstitüleri, Yüksek Öğretmen Okullan ve Öğretmen Okullan'nda da bu statü izlendi. Bana göre bu okullar yeniden açılmah. -Öğretmen oldunuz ilk görev yeriniz? ÜNSAL- tlk tayin yerim Kars Cılavus Köy Enstitüsüydü. Dört yıl oranın aydınlanmasına hizmet ettim. Öğretmen okulunda çocuklar çalışmak zorunda olan çocuklardı. Oradan Konya -Ivris Köy Enstitüsü'ne atandım. O tarihlerde Köy enstitüsü öğretmen okulu adını aldı ama muhtevalannda bir değişıklik oknadı. Ivns'ten Amasya Lisesine nakil olduk. Altı yıl da orada çahştıktan sonra îstanbul Çatalca ortaokuluna naklimizi isteyerek geldik. tki yıl Çatalcada çalıştıktan sonra oradan Karabük Demir Çelik Lisesi'ne atandık. Daha sonra Talim Terbiye Üyesi olarak teklif aldım. Fakat kararnamemi ahnaya gittiğim zaman biz seni Konya Kız Öğretmen Okulu Müdürlüğüne atamanı yapıyoruz dediler. Ve idarecilik görevine başladım. Istanbul Fatih Kız Lisesi müdürlüğüne atanarak iki yıl da orada görev yaptım. Karabük'ten Konya Eğitim Enstitüsü Biyoloji öğretmenliğine atandım. Iki sene müdürlük yaptım. En son îstanbul Fatih Kız Lisesi'ne geldim. Bu görevi yürütürken Bakanlık Müfettişliğine atandım. Müfettişliğim sırasında bütün Türkiye'yi dolaştım. -Müfettişlik görevi size teklif miedfldi? ÜNSAL -Müfettiş olmanın bazı şartlan \'ar. Ben o şartlan taşıyordum. Iki sene yöneticilik yapmak ve sicilin çok iyi olması gerekiyordu. Bir süre sürdürdükten sonra şartlar beni zorladığı için müfettişlikten affımı istedim. îstanbul Şehremini Lisesi beni kabul etti. Ûd ay sonrada tlk göz ağnm olan ögrencilik yıllanmın geçtiği Çamlıca Kız Lisesine Müdür oldum. 8 sene çalışarak Öğrencilikten diplomamı aldığım okuldan emeklilik diplomamı aldım. Müfettişliğim sırasında kendi öğretmenimin tefhşini yapmışüm şimdi de kendi öğretmemin müdürii olmuştum. "Neden ayağa kalkıyorsunuz" diye sorardım Pakize öğretmenime o da ben sana olan saygımı göstermezsem diğerleri de örnek alır göstermez derdi. 1972-1979 yıllannda bu görevi sürdürüp emekli oldum. Emekli olduktan sonra da çalışmalanmı sürdürdüm. Etilerin gecekondu semtinde kadınlara aydınlatıcı konferanslar verdim. Halen Acıbadem Türkiye tş Bankası Park Sitesi'nde yönetim başkanı olarak çahşmalanmı sürdürmekteyim. 31 Arahk 1943. Nevvare L nsal Çamlıca Kız Lisesi'ndeki arkadaşlanyia yeni ydfotoğrafiçektiriyor. (l stte) Ünsal Konya Eğitim Enstitüsü'nde iki yıl müdürlük >*pn. 29 Ocak 1973. Nevvare Unsal, hem öğrendMk hem müdürttik yapt^ı Çamhca Kız Lisesi'nde. Atatürk öldüğünde Burdur'da herkes ağladı Yıl 1938 Atatürk'ün ölüm haberini Burdur'daki talebeliğim sırasında duydum. Ortaokul birinci sınıftaydım. Bayraklar yere indiği zaman hepimiz ağlıyorduk. Hoparlörlerden Atatürk şiirleri okunuyor, konuşmalar yapıhyordu. Ağlamayan tek bir kişi yoktu. Cumhuriyetin 10. yıl kutlamalannı da hiç unutmuyorum. Babam bizi Beyazıt Meydanı'na götürdü. Sabahın dokuzundan akşamın yedisine kadar hiç sıkılmadan seyrettik. Atatürk'ün sesi hâlâ kulaklanmda çınlıyor. Resmi geçit törenine herkes katıldı. Caddeler süslenmiş, cennet gibi olmuştu. Evlerin balkon ve pencereleri arasında fenerler, krofon kâğıtlanndan yapıhnış süsler asılıydı. Bir daha 10. yıldaki gibi kutlama yaşanmadı. Yarın: Mergube Göknll ve Mahmut Yılmaz