Katalog

26 KASIM 2003 ÇARŞAM BA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi® cumhuriyet.com.tr 13 IUegane'ı ûretici SBPÜŞÜ • BURSA(AA)-OYAK Renault'ta üretılerek 5 kıtada 84 ülkeye ıhraç edılen Megane II Sedan. üretenlenn sınavından geçıyor. Renault çalışanlan. 10 araçtan olıışan "İ'retıyorum, deniyorum" Megane II Sedan Fılosu'ndaki otomobıllerle yıl sonuna kadar "müşten gözüyle" deneme süriişii yapacak. 54 kılometrelik parkur üzennde sürüş yapan çahşanlann dolduracağı anket formu. kalite ve mühendislık direktörlüklennde değerlendınlecek. Eximbank'tan •ANKARA (AA)- KOBl nıteliğındekı gerçek kışı tacirlere, Türk Exımbank"ın uygun bulacağı en az ikı gerçek ve/veya tüzel kışı kefaletı ile KOBI thracata Hazırlık Kredisınden yararlanma olanağı sağlandı. Imalat sanayii alanında faalıyette bulunan ve bılanço net değen 2 milyon ABD Dolan 'nı aşmayan KOBl'ler, ihracat taahhüdü karşılığında ve malların serbest dövızle ihraç edılmesı koşulu ile limıti 100 bın dolar, vadesi 360 gün olan bu kredıden yararlanıyor. Uyuyan sanayi devi uyandı •ADANA (AA)- Sanayıleşmenin öncü kentlerinden Adana'nın, 1960 ile 1970'Ii yıllardaki parlak günlerine yenıden dönmeye başladığı, siyasi istikrarla birlikte yatınmcının da cesaretlenerek yenı fabrikalann kurulduğu bildirildi. Adana Sanayi Odası (ASO) Başkanı Ümıt Özgümüş. Türkiye'nin en büyük organize sanayi bölgesi olanAHSOSB'nde (Adana Hacı Sabancı Organıze Sanayi Bölgesi), 184firmanın faalıyette olduğunu. 50 fabrikanın ise inşaatının devam ettiğini söyledı. ATO'dan CE Belgesi uyarısı •ANKARA (AA)- Ankara Ticaret Odası Başkanı Sınan Aygün, Avrupa Birliği'nın 2004 yılı ocak ayından itibaren "CE Belgesi" dmayan hiçbır Türk malını almayacağını belırterek. buna karşın Türkıye'de bu belgeyi verecek bir kuruluşun dmadığına dikkat çekti. Aygün, yaptığı yazılı a;ıklamada. Türk Standartlan Enstitüsü'nün CE Eelgesi \ erecek kıpasiteye sahıp hılunmasına karşın lurokratik olarak bunım eagellendiğini öne sirdü. 2eytinyağı tiketilmiyor glZMİR(AA)-İzmır TtcaretBorsası'mn jıptığı bır araştırma, lirkiye'nın "zeytınyağı üetıcısı ülkeler aasındakı tüketımde" sm sırada bulunduğunu ctaya koydu. /raştırmaya göre yıllık kşı başına 21 litre 2ytinyağının tüketildiği "Wanistan, "üretici iıkeler arasındakı tketimde" ılk sırada yer aırken, TürkJye >allık ctalama 1 litre tüketimle btenin son sırasında hlunuyor. 2004 yılında bölge, enerji paylaşımı açısından önemli gelişmelere sahne olacak OrtadoğupetrolüneyeniyönBÜLENT SARIOGLU ANKARA-Millı Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, ABD'nin müdahalesinın ar- dından Ortadoğu'daki enerji stratejısinde geleceğe dönük planlan Başbakanlığa iletti. MGK'nin raporuna göre, Suudi Arabıstan'ın doğusun- daki kaynaklan Akdenız'e, Mısırdoğalgazını Israil-Lüb- nan- Suriye üzennden Türki- ye'ye, Rus petrolünü Kızılde- niz'e, Katar doğalgazını BAE-Umman üzennden Pa- kıstan'a bağlayacak 4 büyük proje ile enerji paylaşımı cid- dı değişikliğe uğrayacak. Alınan bilgiye göre. Başba- kanlık, MGK Genel Sekreter- liği 'nden gelen yazıyı Dışış- leri Bakanlığı ve Enerji Ba- kanlığı'na gönderdi. Kapastte artacafc Buna göre, 2004'te bölge, enerji paylaşımı açısından önemli gelişmelere sahne olacak. Edinılen bilgılere gö- re 4 önemli hatla ılgili olarak MGK Genel Sekreterliği'nin saptamaları şöyle: Trans Arap Boru Hattı (TAP): Suudı Arabıstan'ın doğusundakı petrol sahalan- J-İ Akdena MISIR Karadeniz V TÜRKİYE _ İSRAİL " v SURİYE \ _RUSYA ' 3 ^ IRAK / S • MGK Genel Sekreterliği, Ortadoğu'daki petrol alanlannın nasıl paylaşılacağına ilişkin planlan inceleyerek Başbakanlığa iletti. • Suudi Arabistan'ın doğusundaki kaynaklan Akdeniz'e, Mısır doğalgazını Türkiye'ye, Rus petrolünü Kızıldeniz'e, Katar doğalgazını Pakistan'a bağlayacak 4 proje ile enerji paylaşımı ciddi değişikliğe uğrayacak. nı. Suriye üzennden Urdün, Lübnan ve Akdenız'e bağla- yan eskı ARAMCO petrol boru hattı. 1990"lann başın- dan beri çalışmıyor. Suudi Arabistan, 2001 'den itibaren günlük 750 bin varil olan ka- pasıtesinin 1.3 milyon varile çıkartılmasına çahşıyor. Go- lan Tepelerinin Israil işgali altında olması nedenıyle Su- nye bölümünün daha kuzeye kaydınlması planlanıyor. Sonuçlan: Suudı petrolünü batıya kolay ulaştıracak. Irak'ın Kerkük-Yumurtalık hattının batı pazanndaki te- kelini kıracak. Rusya'nınpa- halıya ürettıği petrolün batı- dakı pazar payı küçülecek. Bakû-Ceyhan hattını gerek- sız kılacak. Banş Boru Hatö (POP): Mısır doğalgazını Israıl, Lüb- nan. Suriye ve Türkiye'ye ta- şıyacak boru hattı. Doğu Ak- deniz kıyı şendi boyunca de- nize döşenecek. Kapasitesi günlük 2-4 milyar metreküp olacak. Sonuçlan: Türkiye'nin Rus, îran, Türkmen gazına bağımlıhğını azaltacak. Aze- ri, Iran/Türkmen gazlannm Türkiye üzerinden batıya çı- kışını engelleyebilir. Yunus Doğalgaz Boru Hat- tı (Dolphin): Katar'ın kıyıda- ki Kuzey Doğal Gaz Sahası gazuıı, öncelikle Birleşık Arap Emirlikleri'ne (Abu Dabı ve Dubaı) ve Umman 'a. ikinci aşamada Pakistan'a bağlayacak. Günlük kapasi- tesi 6 mılyar metreküp, hattın malıyeti 11-14 mılyar dolar civannda olacak. Uzun vade- de kuzey hattı aracılığıyla Katar gazının Irak ve Türki- ye üzerinden Avrupa'ya ulaş- tınlması düşünülüyor. Rusya'dan Avrupa'ya Sonuçlan: Katar gazını Pa- kıstan'a taşıyacak. Türkme- nıstan-Afganistan-Pakistan doğalgaz boru hattı yapımını gereksiz kılabilir. Böylece, Türkmen gazının sadece Rus- ya üzennden Avrupa'ya geçi- şinı kolaylaştıracak. Kuveyt, Bahreyn. Katar ve BAE'nın daha fazla petrol satabilme- sini sağlayacak. İran'ın Gü- ney Pars Sahası'ndan ileride çıkaracağı gazın güneyde pa- zarlanmasını zorlaştırabile- cek. Trans İsrail Boru Hattı (TEP): 1968'de Iran-İsrail or- tak projesi olarak işlerlik ka- zanan ve günlük kapasitesi 1 milyon varil olan boru hattı, İran petrolünü Israıl'ın Kızıl- deniz limanı Elat'dan Akde- nız lımanı Aşkelon'a taşıyor- du. Israıl'ın 2002'de Rusya ile yaptığı anlaşmaya göre hat tersine çevrilecek ve Karade- nız-Boğazlar-Akdeniz üze- rinden gelen Rus petrolünü Kızıldenız'e, oradan Rus- ya 'nın boş bıraktığı Asya pa- zanna taşıyacak. Sonuçlan: Rus petrolünü Asya'ya ulaştıracak ve başta Suudı Arabistan olmak üzere Irak ve Iran'a rakip yapacak. Boğazlann yükünü arttıra- cak. Israıl'ın Arap petrolüne bağımlıhğını büyük ölçüde azaltacak. Türk cumhurivet- lerinın Afganıstan veya Iran üzerinden Asya'ya geçire- cekleri petrollenn pazarlan- nı sınırlayacak. DEVLETtN DENETİMIZAYIFLAYACAK Yabancı pazara petrol öclüııü ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Elektrik ve doğalgazın ardından petrol piyasasını da yenıden düzenleyen yasa tasa- nsı bayram tatilinin ardından TBMM Genel Kurulu'nda gö- rüşülecek. Komisyondakı değı- şıkliklerle son şeklini alan tasa- n, sektörde devlet denetımıni zayıflatıp uluslararası şirketle- rin pazar payını arttırabilecek dü- zenlemeler öngö- rüyor. Düzenle- meye göre. dağı- tım istasyonlan bi- le dışalım yapabi- lecek. Perrol piyasası yasa tasansı, tas- lak aşamasında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklı- ğı'nın gelecekte tasfivesine ve • TBMM Genel Kurulu gündemine gelen petrol piyasası yasa tasansındaki düzenlemeyle, uluslararası şirketlerin Türkiye'deki pazar payını arttırmaya TÜPRAŞ'ın satış fıyatının dü- şüklüğüne neden olabileceği gerekçesiyle eleştirilere hedef olmuşru. Kâr payının büyük ol- duğu dağıtım sektörünü özen- diren tasannın, üretim-arama- rafinaj çalışmalannı zayıflata- cağı yönünde risklere de dik- kat çekilıyor. Düzenleme. Av- rupa Birliğı'ne uyum ıçın ha- zırlanan Ulusal Program'da "kısa vadeü" koşullar arasında yer alıyor. Sanayi ve Ticaret Komisyo- nu'nda bazı değişikliklerle ka- bul edılen tasan, petrol faali- yetlenni Enerji Piyasası Dü- zenleme Kurumu'na bağlıyor. Petrol faaliyetleri "Bsans" zo- runluluğuna bağlanıyor. Lisans sahiplenne; rafinaj, işleme, madeni yağ üreti- mi, depolama, ile- rım, dağıtım, taşı- ma, bayı ve serbest kullanıcı faalıyet- lenne göre farklı özelliktehaklarta- nınıyor. Komısyonda önergeyle eklenen hükümle, yeni açı- lacak akaryakıt is- tasyonlan için ko- şul getinldi. Buna istasyonlar olanak tanıyor. — — - göre, kent içinde bırbirlerine 2 kilo- metreden yakın ve kent dışında 10 kilometreden yakın olama- yacak. Bunun içın yasanın yayı- mından sonra bayilerin kurala başvurması gerekecek. Düzen- lemeye göre, Türkiye'de ham petrol üretimi yapan şirketler, düşük gravite yerli üretimle ka- nştınlacak miktarda ham petrol dışalımı yapabilecek. Yeni düzenlemeye göreistasyonlar kent içinde birbirlerine 2. kent dışında 10 kilometreden yakm olamayacak. Bayiler ana dağrtun şirketinin promos>onuna kaülnıak zorunda kalmayacak. Güler fiyattan yakındı: Doğalgazsudan 22 katpahalı • Enerji yolsuzluklarını teftiş kurullannın ortaya çıkardığrnı söyleyen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, kurullann kalkmaması gerektiğini savundu. MURATKIŞLALJ Belediyeler aydınlatma faturasından dertli TEDAŞ^a suç duyurıısu HAK4NDİRÎK İZMİR - TEDAŞ ile belediyeler arasında 'fatura' kavgası yaşanıyor. TEDAŞ: cadde, sokak, park ve bah- çe gibi yerlerdeki genel aydınlatma giderleri için belediyelere trilyon- luk faruralar göndenrken. Ege Be- lediyeler Bırhği, TEDAŞ aleyhine kamu davası açıl- ması istemıyle Iz- mir Cumhuriyet Savcılığı'na baş- vTirdu. Belediyeler aynca TEDAŞ'ın turumuna karşı 'iş- gahje 1 parası iste- meyi kararlaştırdı. CHP Izmır millet- vekilleri de verdik- leri önergelerle ko- nuyu Meclıs günde- mine taşıdı. Bakanlar Kurulu, 23 Nisan 2002"de Resmı Gazete'de yayımla- narak yürürlüğe gıren karanyla TE- DAŞ 'a, genel aydınlatma giderleri- nı beledıye ve il özel idarelerine fa- turalandırma olanağı tanıdı TE- DAŞ buna dayanarak beledıyelere 'triljonluk' faturalar gönderince, belediyeler, yürütmenin durdurul- ması istemiyle Danıştay'da dava aç- tı. Danıştay'ın istemi kabul ettiği- ni. ancak TEDAŞ' ın özellikle dava açan belediyelere gönderdiği fatu- ralan tahsıl etmeye çalıştığıru belir- ten Ege Belediyeler Birliği'nın avukatı Enis Dinçe- roğiu. haklannı koru- mak için TEDAŞ 'tan elektrik direkleri ve trafolar için işgalıye parası isteyecekleri- ni söyledi. Dinçeroğ- lu. Danıştay'ın yü- rürmeyı durdurma karanna uymayan TEDAŞ izmirMües- sese Müdürü Abdul- lah Atalay hakkmda da görevi kötüye kul- lanmak suçlamasıyla Izmir Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bu- lunduklannı kaydetti. Kamu dava- sı açılması ıstemine yer venlen di- lekçede "Danıştav karanna aylon olarak TEDAŞ yaranna haksız ka- zanç elde edünıeve uğraşılmakta- dır" denildi. ANKARA - Enerji ve Tabıi Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, Kamu Yönefımi Temel Yasa Tasansı nda "teföş kuruflannuı kaldınlması ısranndan vazgeçilebileceği" mesajını verdi. Bu konuda "farklı görüşler" bulunduğunu söyleyen Güler, tasanyı hazırlayan Başbakanlık Müsteşan Ömer Dinçer'in bu- "ara yoP bulacağına ınandığını belırttı. Cumhuriyet'ın sorulannı yanıtlayan Güler, teftiş kurullannın hiçbır ışe yaramadığı görüşüne katılmadığını belırterek "Hayır, teftiş kurullannın çok faydalı olduğu dönemler de oldu. mahsurlu olduğu uygulamalar da oldu" dedı. Kendisının Enerji Bakanlığı'nda Teftiş Kurulu'nun çalışmalanndan son derece yararlandığını söyleyen Bakan Güler, enerjıdekı yolsuzluklan içeren 130 soruşturmanın bütün çıplaklığıyla Bakanlık Teftiş Kurulu tarafından yürütüldüğünü anımsattı. Istanbul Beledıyesi'nde görev yaptığı dönemde teftişe de uğrayan Güler, kurullar için "Kaldınlmamalı, ancak yeniden de aluunası lazım. Bizdeki teraşler her şey bittikten sonra, Ben sana göstennm' ha>asında oluyor, teftişler önleyici, yol gösterici 0011311" diye konuştu. Enerji Bakanı Güler'in enerji '• polıtıkalanna ilişkin değerlendmnelen de ana başlıklanyla şöyle: Türkiye'nin enerji vizyonu: Türkiye'nin etrafında yılda yaklaşık 600 milyar dolarlık enerji hcareti, , alım-satımı oluşuyor. Türkiye'yi bunun merkezi haline getınnek istiyoruz. Enerji polia'kası: Bız enerjide dengesız üç sütun üstünde duruyoruz. Su, kömür, doğalgaz. Doğalgazın kullanımını indırip, çok daha ucuz olan su \e kömüre ağırlık vermek istiyoruz. Diğer ikı ayak, hidrojen, rüzgâr gibi yenılenebılir enerji ile nükleer enerji. \ükleer enerji: Nükleerde sakınca yok. Emniyet ] tedbınnı alırsanız, ki bunun maliyetı yüzde 40 civanndadır, bır problem olmaz. Doğalgazm şehirierde kullanüması: Doğalgazı ha\a kırlıiığme karşı şehirierde kullanacağız. 60 • ile daha doğalgaz vereceğiz. Eğer gazı dışandan uygun fıyata alırsanız tüketicıye pahahya gelmez. Yap-işlet-devTeÜer: Şu anda elektriğin yüzde 12'sini üreriyor, ama elektrik maliyetirun yüz&t 26'sı buradan geliyor. Suda maliyet 0.5 cent. Doğalgaza bağlı olan YlD'lerde 11 cente kadar çıkıyor. YTD'lerle görüşerek fıyatı ucuzlatmaya, ; al ya da öde oranlannı düşürmeye çahşıyoruz. Bağlı ve ilgili kunıluşlar: DSÎ'de mevcut 2.7 katnlyon lıralık yatınm yeterli değil. 500 trilyon arttırma durumumuz var. Aç kalmamak için bilhassa sulamaya ağırhk vermeliyiz. TEDAŞ'ta tahsilatta ciddı sorunlar var. Yargıya intikal etmiş çok dava var. Bunun için dışandan avukathk hizmeti alacağız. İLGİ TOPLUMUNA DOĞRU/ÖZLEM YÜZAK [email protected] Görünen 0 ki 9 günlük bayram tatili terörün dini' tartış- malanyla geçecek... Dış politika zaaflan, sürdürülebılir büyüme için hâlâ kararlı bir adım atılamamış ol- ması, temcit pılavı gibi sürekli ısı- tılıp gündeme getirilen türban tar- tışmalan arasında geçen günlere bir de terörün dehşeti, acısı, din- sel kimliği eklendi. ABD, Avrupa ve Ortadoğu eksenı arasında sıkı- şıp kalan Türkiye ıse giderek daha sığ, daha kısır bir vizyon içine sap- lanıyor. O yüzden bu yazıyı, Türki- ye'nin gündemine fazla gireme- yen, dünyanın bir başka köşesin- dekı "Uzakdoğu"daki gelişmele- re ayıralım dedik. Asya'da sessiz sedasız yaşananlar aslında Türki- ye'yi, AB'ye üyelik kadar yakından ilgilendiriyor. Asya büyük, çok büyük bır pa- zar. Ve oralarda şımdilerde Avrupa Ortak Pazarı'ndan çok daha iyi iş- leyen bir ortak pazar oluşturulu- yor. Hem de işin içinde başta Çın ve Hindistan olmak üzere ezeli ra- kipler de var. Bir süreden beri benimsediklerı anlayış, ticareti, sınır kavgalannın dışında tutmak. Himalayalar'dan geçen ve her iki ülkeyı bağlayan yol yakında ulaşıma açılacak. Bu- nun yanı sıra kasım ayı başında iki ülke ilk kez olarak ortak bir deniz tatbikatı gerçekleştirdıler. Ne iste- diklerinı iyi bılen, bu doğrultuda stratejı geliştiren, ancak tek baş- Sığ Vizyondan Kuıtulup Asya'ya da Baksak lannagüç olmaktansa, güçlen bir- leştırerek küresel bağlamda daha etkin olacaklarının da ayırdında olan iki ülke Çin ve Hindistan. Hindistan, Çin'e yazılım, ilaç ve çelik ihraç ediyor. Çin, Hindistan'a elektronik alet ve oyuncak. Son üç senede iki devin kendi aralannda- ki ticaret 3'e katlanmış durumda. Dünyanın en kalabalık nüfuslu bu iki ülkesinin işbirliğinin jeostratejik sonuçlan ise ölçülemeyecek den- li büyük. ömegin Goldman Sachs, bugünkü verilerden ve öngörüler- den yola çıkarak 2050 yılında Çin'in dünyanın en büyük ekono- mik gücü olacağını varsayıyor. ABD ikinci sıraya düşerken, Hin- distan üçüncülüğü alacak. Uzmanlara göre, bu yakınlaşma Asya içinde dev ekonomik bir ye- niden yapılanmanın yalnızca bir ayağı. Asya'dan Batı ülkelerine ih- racat son 20 yılda, önce Japon- ya'nın kalkınmasının en önemli motoru olmuştu, ardından Asya Kaplanlan olarak bılinen Tayvan, Güney Kore, Fılıpinler, Tayland, Malezya ve Endonezya'nın... Şim- dı ıse sırada Çın, Hindistan ve Vi- etnam var. Ancak Batı'ya ihracat olduğu kadar kendı aralanndaki ti- caret hacmı dikkat çekıci. Şimdı de Eric Le Boucher'nin Le Monde gazetesinde yayımla- nan bıraraştırmasından bahsede- lim: Asya'da her ülkenin kalkınma şeması hemen hemen aynı. Itici güç ucuz işgücü. Ilk aşama, par- çalan tthal etmek, birleştirmek ve ıhraç etmek. Daha sonra, çalışan- lar fabrikalar ile bütünleştikçe ve kendi yaşam seviyelerinin artabi- leceğini gördükçe kademeli ola- rak daha katma değeri yüksek ürünlere doğru kayılıyor ve montaj atöfyeteri daha yoksul komşu ül- keye bırakılıyor. Burada şemanın dışında kalan tek ülke, aynı anda hem ucuz emek yoğun atölyelere hem de 'high-tec' laboratuvarlan- na sahip olan Çın. Asya ülkelerinde bir dığer dikkat çekicı unsur, 'yatay uzmanlaş- ma' modeli. Bu modelde, zırve- deki Japonya teknolojik açıdan en gelişmiş ve en kompleks parçala- rı üretiyor. Çın nihai montaj fabri- kası merkezi. Sıngapur kendini teknik bir mer- kez olarak tanımlıyor. Kore ve Tay- van montajdan yavaş yavaş uzak- laşıp iirün gamına yönelıyorlar. Malezya ve Filipinler'de ise hâlâ atölyeler mevcut. Ancak zıncır, araştırmadan satışa kadar bir bü- tün. Üstelik artık yalnız sanayide yoğunlaşmakdayetmiyor, hızmet sektöründen, bankacılığa, turizme ve hatta sınemaya kadar uzanan biryelpaze... Boucher, yazısındaAsya'da do- ğan ortak pazar ile Avrupa'nın kurumsal- laşmış ortak pazarını da karşılaştırmayı ihmal etmemiş: "Asya'da kurvmsal ve siyasi bü- yük tartışmalar yaşanmadığı için her şey süratli ve iyi işliyor. As- ya 'da ortakpazan yürûten, hükü- metler değil işletmeler." Ancak stratejilerin çerçevesini hükümetlerın oiuşturduğu da bir gerçek. ömeğin Çin'e, bilışim tek- nolojilerinde yazılım mühendisı ek- siği olduğunu anlayıp, ülkenin 25 eyaletinde 125 okul inşa etme ve her yıl 25 bin mühendis yetiştirme karannı aldıran da bu zihnıyet. Asya'daki bu kısa gezintinin ar- dından biraz da Batı'ya doğru ba- şımızı çevirelim. Orada neler olu- yor? Çin'in yükselişinden korkan ABD, serbest ticaret yanlısı tam- tamlannı bir süreliğine susturup, hakkı olmadan, tekstile kota uy- gulayacağını açıklıyor. Benzerne- denlerie Çin'den korkan Avrupa, birkaç gün bekleyip sonra ABD'nin bu kota karannı mem- nuniyetle karşıladığını açıklıyor. ABD ile kısa bir süre çelik kotası yüzünden mağduriyet yaşadığı- na aldırmadan, uluslararası tica- retin kural dışı bırakıldığına göz- lerini kapatarak. Avrupa-Amerika-Ortadoğu ek- senine sıkışıp kalan Türkiye'nin gözlerini biraz da Uzakdoğu'ya çevirmesinin zamanı gelmedi mi sizce?